Alþýðublaðið - 24.06.1947, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 24. júní 1947
ALÞVÐUBLAÐIÐ
Amgríimir Krldjánsson:
r
ERINDI þetta er næstum
samhljóða framsöguerindi
því, er ég flutti á uppeld-
ismálaþingi Sambands ís-
lenzkra barnakennara, er
haldið var hér í Reykjavík
fyrir skömmu.
Tillögur um almennan
skyldusparnað hafa áður
komið fram, og hafa þær á-
vallt vakið athygli og átt
sér formælendur þótt ekki
hafi þær náð lögfestingu.
Á síðara aukaþingi 1941
samþykkti efri deild alþing-
is tillögu til bingsályktunar
frá hr. Bjarna Snæbjörns-
syni lækni, þar sem skorað
var á ríkisstjórnina að und-
irbúa löggjöf um almennan
skyldusparnað. Það sem lá
til grundvallar fyrir þessum
tillögum var fyrst og fremst
hin viðurkennda varkárni
hyggins manns, ,,að geyma
fé til rnögru áranna“, eins
og það var orðað í greinar-
gerð læknisins, draga úr ó-
hóflegri eyðslu, er hin ört-
vaxandi kaupgeta alls þorra
manna átti drjúgan þátt í að
skapa.
Þá er skyldusparnaður eða
skyldulán algengt fyrirbrigði
meðal nágrannaþjóða vorra,
er eitthvað það ber að hönd-
um, er þarfnast mikillar og
skjótrar fjárfestingar. t. d.
landvarnarstyrjöld eða í sam
bandi við viðreisnarstörf
eyddra héraða eða borga.
í þessu erindi er ekki tóm
til að skýra eða ræða nán-
ar þann rökstuðning, er fram
hefur komið, með tillögum
um skyldusparnað, en hins
vegar er það ætlun mín, eins
og nafn erindisins ber með
sér, að ræða einvörðungu
um skyldusparnað unglinga.
og þá sérstaklega að skýra
þá þörf, er nú virðist fyrir
hendi um lögfestingu skyldu
sparnaðar í sambandi við
það átak, er gera þarf um
bætt uppeldi og uppeldisskil
yrði hér á landi.
Tillögur mínar eru í
stuttu máli sem hér segir:
Að stofnaður verði skyldu
sparnaðarsjóður. með sér-
stakri löggjöf.
Að framkvæmdum - verði
hagað svo: Unglingum 12 til
18 ára skal greitt kaup
þannig, að 75% kaupupp-
hæðarinnar greiðist þeim í
peningum, en 25% í merkj-
um, er skyldusparnaðarsjóð-
ur gefur út og hefur til sölu
í öllum póstafgreiðslum
landsins. Merki þessi, er ung
lingar fá að 14 fyrir vinnu
sína_ eru gjaldgengur g.jald-
miðill til greiðslu ríkis-
tryggðra vaxtabréfa, er
skyldusparnaðarsjóður gef-
ur út ársfjórðungslega, og
'skulu vaxtabréf þessi fást i
bönkum og sparisjóðum um
allt land. .314.% vextir séu
greiddir af vaxtabréfum
þeim, er skyldusparnaðar-
s.jóður gefur út. Fé skyldu-
sparnaðarsjóðs skal vera rík
istryggt. Fé úr skyldusparn-
aðarsjóði má einungis lána
út sem stofnkostnað til menn
• ingarstöðva fyrir ungt fólk.
Þegar (vaxtabréfaeigendur
hafa náð 21 árs aldri, hafia
þeir rétt til fullrar greiðslu,
en skyidusparnaðarsjóður
skal ávallt vera þess megn-
ugur, að greiða vaxtabréfin
út á tilskildum tíma.
Uppeldismálaþingið mælti
ERINDI þetta flutti
Arngrímur Kristjánsson
skólastjóri í ríkisúívarpið
í vikunni, sem leið. Hefur
hann góðfúslega leyft Al-
þýðublaðinu að birta það
í dálkum sínum.
með því að tillögur þessar
yrðu uppistaða í löggjöf um
um þetta efni. er samþykkt
verði á þessu ári og gangi í
gildi um næstu áramót. —
Stjórn kennarasambandsins
var falið að vinna að fram-
gangi málsins við hlutaðeig-
andi yfirvöld. Uppeldismála
þingið gerði að sínum rök-
stuðning eftirgreint:
Höfuðtilgangur þessarar
lagasetningar yrði sá
koma til móts við ungling-
ana í landinu og varðveita fé
þeirra til fullorðinsáranna
og ávaxta það þeim í hag,
með því að festa það í menn-
ingarstofnunum, er reknar
yfðu til aukinnar farsældar
æskunnar í landinu. Þingið
taldi rétt að lög þessi feli í
sér framkvæmdaskyldu í
kaupstöðum og kauptúnum
með 500 íbúa eða fleiri, en
gildd sem heimildarlög ann-
are staðar.
Ég vil sérstaklega taka
það fram nú þegar, áður en
ég færi fram nánari rök fyr-
ir tillögum þessum, að þótt.
í þeim felist tölur. t .d. um
ákveðinn hundraðshluta, er
tekimn sé til varðveizlu, um
víst aldurstakmark o. fl., þá
eru tölur þessar einungis
settar inn í" tillögurnar til
þess að gera bær ljósari og
auðskildari. Ef til fram-
kvæmda kæmi, yrði mönn-
um ekki skotaskuld úr því að
ná samkomulagi um hóflegt
hlutfall og hæfileg aldurs-
mörk.
Skal nú horfið að því að
gera grein fyrir þeim rök-
um, er mæla með aðgerðum
í þessu efni:
Meðan verulegur hluti
unglinga hefur .svo mikið fé
umleikis, sem raun hefur bor
ið vitni um. er málið mjög
vandasamt, og unglingarnir
oft dæmdir ómildum dómi
eftir framkomu þeirra, án
þess að aðstæður séu gaum-
gæfilega athugaðar af þeim,
sem kasta steininum.
Allir kannast við hina
gegndarlausu og hóflausu
eyðslu unglings.. Unglingum
er að vissu leyti vorkunnar-
mál. Það er ekki eins auðvelt
fyrir foreldra að hafa hem-
il á börnum sínum í þessu
og ætla mætti, þegar vinkon
an fær eftirtölulaust þennan
eða hinn hlutinn. Þá er oft
gengið inærri sér að láta eftir
barninu, svo að það geti bein
línis staðist samkeppni í hópi
leikfélaga. Það er tízka að
fara gálauslega með fjár-
muni. Allir kannast við sög-
una um drengina. sem komu
inn á veitingastofu hér í bæ !
og báðu um að skipta ,,ein-
um grænum“ fyrir sig. —:
Þeir ' ætluðu að fá sér öl-
glas.
Það má með sanni segja
að tálbeita hins slungna fé-
sýslumanns sé við hvert fót-
mál unglingsins, bæði hér í
Reykjavík og öllum hinum
stærri bæjum. Dr. Matthíasi
Jónassyni fara.st þannig orð
um áhrif þessa fyrirbrigðis i
þjóðlífinu, á skapgerð ung-
linganna, í hinn nýju bók
sinni „Athöfn og uppeldi“:
„Til þessa mætti nefna óhóf
lega nautnafíkn. Ef ungling-
lingurinn öðlast rétt og hon-
um bjóðist tækifæri til
þeirra nautna, sem fullorðn-
um eru tamar áður en við-
námsþróttur hans er nægi-
lega öflugur að alls hófs sé
gætt, er hætt við að ástrið-
urnar nái tökum á honum.
dragi- úr andlegri grósku
hans, lami vilja hans, geri
hann þröngan, einsýnan og
sérplæginn.“
Og síðar í sama kafla •—
Uppeldi og stjórnmál:
,,A tímum auðs og óhófs
“g. hafa það jafnan verið örlög
æskunnar að sýkýx.t fyrir
örlög fram af munaðar-
hneigð og glysgirnd feðra
sinna og mæðra, svo að af
þessum sökum hefur dregið
úr andlegum og siðferðileg-
um þroska hennar. Þetta var
það, sem framar öðru beit
bakfiskinn úr æsku Róma-
borgar á hnigmunarskeiði
hennar.
Hið sama ógnar æsku
þessa lands. Reykjavíkur-
börnin vaxa allt of snemma
inn í yfirborðslegt skemmt-
analíf fólksins í þessu fiski-
þorpi, sem við köllum höfuð
borg“. Þetta voru orð dr.
Matthíasar Jónassonar, þar
sem hann varar alvarlega við
hættum þeim er að steðja 1
þessum efnum, ef ekkert er
aðhafst.
(Niðurlag á morgun.)
J, .
SKIPAUTGCRÐ
RIKISINS
Ferðir flóabáta
SKAGAFJARÐARBÁTUR
M/b „Mjölnir11 fer frá Siglu-
firði til Hofsós og Sauðár-
króks kl. 7 árd. alla þriðju-
daga og laugardaga, og til
Haganesvíkur kl. 10,30 alla
mánudaga, miðvikudaga og
föstudaga, fyrst um sinn. En
til baka fer báturinn eftir
komu áætlunarbifreiða.
IiÚNAFLÓABÁTUR
M/b ,,Harpa“ fer frá Ing-
ólfsfirði alla þriðjudaga og
föstudaga um Strandhafnir
inn til Hólmavíkur. í þriðju-
dagsferðinni fer báturinn
einnig inn til Hvammstanga.
Til baka frá Hvammstanga
og Hólmavík fer báturinn
eftir komu áætlunarbifreiða.
í_J4jáipi(> i
til aÍ> grœ$a landic). Jde^ic
íLerj^ í cJdandcjrceÍi ínijáÍ
SLrifitofa Jdapparitífi 29
Áuglýsing
frá Viðskipfaráði
Viðskiptasamningar hafa nú verið undir-
ritaðir milli íslands annars vegar og Ráðstjórnar-
ríkjanna og Svíþjóðar hins vegar.
I undirbúningi er svo viðskiptasamningur
við Finnland.
Skv. samningum þessum kaupa íslendingar
timbur, kol og sement frá Ráðstjórnarríkjunum
og timbur frá Svíþjóð og væntanlega frá Finn-
landi einnig.
Viðskiptaráðið auglýsir hér með eftir um-
sóknum innflytjenda fyrir vörum þessum og
þurfa umsóknirnar að hafa borizt ráðinu í bréfi
eða símskeyti eigi síðar en 28. þessa mánaðar
kl. 12 á hádegi.
Umsóknum, sem berast ráðinu eftir tilskil-
inn tíma, má búast við að ekki verði sinnt.
Umsóknunum skulu fylgja ítarlegar skýr-
ingar innflytjenda til hvers umræddar vörur eigi
að notast.
Ennfremur skulu innflytjendur gera ráðinu
grein fyrir á hvern hátt þeir hugsi sér að flytja
vörurnar til landsins og hvort þeir hafi gert nokkr
ar ráðstafanir í því skyni. — Skriístofa ráðsins,
Skólavrðustíg 12, veitir allar nánari upplýsing-
ar að því er snertir magn og tegund þeirra vara,
er hár um ræðir.
Reykjavík, 23. júní 1947.
VIÐSKIPTARÁÐIÐ.
Sænskf hús
óuppsett, er til sölu. — Teikning þess er óvenju
íburðarmikil. Efnið í húsið er f jölbreytt og vand-
að. — Tækifærisverð. — Nánari upplýsingar
gefur Pétur Jakobsson löggiltur fasteignasali,
Kárastíg 12. Sími 4492. Viðtalstími kl. 1—3.
tíEdarsf úlkur
ií b£k
Símanúmer okkar er 1366.
VÆNGIR H,F.
Nokkrar góðar síldarstúlkur vaníar til
síldarsöltunar á söltunarstöð Kaupfélags
Siglfirðinga á Siglufirði.
íbuð með Ijósi og hita í góðu húsnæði og
ferðakostnaður.
Nánari upplýsingar hjá Magnúsi Guð-
mundssyni, Sambandinu. Sími 7080.