Alþýðublaðið - 10.01.1948, Blaðsíða 3

Laugardagur 10. jan. 1948.
ALÞÝÐUBLAPIÐ
3
STOKKHÓLMI í nóvember.
NORÐURLÖNDIN hafa
Iengi, og vafalaust með réttu,
verið áliitin þau ríki heims-
ins, þar sem persónufrelsið
og réttaröryggið væri mest.
En getur samt skeð, eða hef
ur það skeð í seinni tíð, að
maður sé þar dæmdur til ævi
langrar fangelsisvistar, þótt
saklaus sé?' Getur slík sorg-
arsaga átt sér stað þar, að
saklaus maður verði að bíða
innan fangelsismúra í 15 ár
eftir að fá leiðréttingu mála
sinna? Þessar spurningar
hafa vpknað í sambandi við
15 ára garnalt morðmál í Sví
þjóð, sem tekið var til dóms
að nýju í október síðast liðn-
um og hefur að vonum vakið
geysilega athygli, svo aPekki
hefur verið um annað meira
talað í Svíþjóð í rúman mán
uð. Skal nú saga málsins rak
in í höfuðdráttum.
I þorpinu Esarp í Suður.
Svíþjóð bjó árið 1932 malari
nokkur að nafni Nils Ander-
son með digurri konu sinni,
Hönnu. Hjónabandið var ó-
hamingjusamt, konan var
geðstirð, en maþurinn gal-
gopi og' ekki við eina fjÖlina
felldur í ástamálum. Nils var
vel efnum búinn, og enda
þótt þau væru barnlaus og
hemilið lítið, þá höfðu þau
þjónustustúlku, og Ni.Is hafði
einkabílstjóra, að vísu af
þeirri ástæðu sennilega einni,
að hann hafði misst ökuleyf-
ið sjálfur.
Þorpið Esarp hafði ekkert
sér til frægðar unnið, áður|
en þessi saga gerðist, en það)
átti fyrir Nils að liggja að
gera það að frægasta þorpi
sinnar stærðar í landinu;
íbúarnir voru um 500 að_
tölu. Þorpið var sem sagt
eins og venjulegt þorp, allir
þekktust, margir að illu einu,
og sögur gengu greiðlega
manna á milli, og ekki þær
lélegustu af Nils malara.
Hneyk-sluðu þær suma, en
skemmtu öðrum, eða hvort
tveggja í senn, enda voru sög
urnar margvíslegar, þótt
fæstar væru úr lausu lofti
gripnar. Það var eðlilegt, að
það hneykslaði margan, hvað
Nil-s var lýginn, þótt hitt
vekti aftur á móti blandaðar
tilfinningar að hann spraut-
aði vatni framan í einn emb_
ættismann staðarins, er hann
ætlaði að ræða við Nils sem
slíkur.
En því miður voru til al-
varlegri sögur, sem hlutu að
snerta viðkvæma strengi sið
samra meðbræðra hans 'og
systra, og byggðust þær á
meiri og minni vitneskju á
eftirfarandi:
Síðasta þjónustustúlkan,
sem var á heimili Nils, var
hin 18 ára gamla Edith. Og
enda þótt húsbóndinn væri
kominn á sextugs aldur, þá
duldist brátt engum, og allra
sízt frú Hönnu, að samband
vinnuveitanda og vinnuþiggj-
anda væri ókristilega náið.
Fór svo, að Edith varð að
fara af heimilinu, og stóð frú
in fyrir því. Þetta var á
kreppuárunum miklu, og
Nils, sem allir vissu, að var
örlátur vinum sínum, greiddi
ungfrú Edith kaup eða styrk,
einnig eftir að hún hætti að-
stoðarstörfum á heimilinu.
Sem einkabílstjóra sinn réði
hann bróður Edith, Johan.
Var frú Hönnu illa við hann
frá upphafi, og þótti engum
furða. Allt þorpið hafði á-
hyggjur út af hjónabands-
gæfu þeirra Nils og Hönnu,
og það þótti ekki spá góðu,
að Nils hélt áfram sambandi
við ungfrú Edith og hitti
hana í kaupstaðarferðum sín
um. Afleiðingarnar urðu líka
að því er virtist öllum hrak-
spám verri. ,
Nils átti alloft erindi í bæ-
inn, þ. e. borgina Malmö, og
ók Johan honum þangað,
síðast 19. febrúar 1932. A
leiðinni komu þeir við hjá
ungfrú Edith, og slóst hún í
för með þeim. Ok Johan til
baka um kvöldið, en átti að
sækja Nils og Edith daginn
ef'tir, en þau urðu eftir í
Malmö og létu sér nægja eitt
og hið sama hótelherbergi
um nóttúia.
Daginn eftir var lagt af
st-að heimleiðis, Edith fyrst
ekið heim til sín og síðan
keyrit til Esarp. Þegar þang-
að kom, bauð frú Hanna upp
á mat um 7-leytið, en að mál
tíð lokinni fór Johan burt.
Síðan er ókunnugt hvað
skeði, fyrr en kl. 9 um kvöld
ið, er Nils spurði nokkra ná-
granna sína, hvort þeir hefðu
séð Hönnu. Morguninn eftir
fannst frúin — drukknuð
við bryggju, sem lá út í tjörn
nálægt húsinu. Lok af kaffi
könnu fannst á bryggjunni,
Hanna hafði farið út til- að
skola kaffikönnuna og fallið
út í tjörnina, — eða verið
felld.
Nils Anderson var tekinn
fastur, ákærður fyrir morð.
Þannig lá málið fyrir. er
rannsókn var hafin í málinu,
og þeir, sem yfirheyrðu Nils,
voru ekki í nokkrum vafa
um sekt hans. Hann-var yfir
heyrður til þess að játa, en
ekki til þess að gefa aðrar
skýringar. Líkurna-r fyrir
morði voru óneitanlega mjög
miklar. Og þegar málið var
tekiðjll dóms, en í þá tíð
fóru réttar-höld skriflega
fram í Svíþjó-ð, var ýmislegt
komið fram í málinu, sem
NÚs var óþægilegt. H-ann
hafði mikið verið spurður
um það hvað hann hefði haft
fyrir stafni milli 7 og 9 um
kvöldið, spurður til að játa,
en þar sem hann játaði ekki,
v-ar han-n spurður aftur og
aftur. Hann fékkst þó aldrei
til að játa, en gaf mótsagna
kenndar skýrin-gar. Hann
bafði viðurkennt, að hann
hefði haft náið samband við
ungfrú Edith, komið við á
matstað á heimleiðinni og
fengið sér einn snaps með
matnum,, — ka-nnske tvo —,
og verið á gangi um landar-
ei-gn sín-a-, alla vega ekki
langt frá tjörninni, á um-
ræddum tíma án þess að
heyra nein neyðaróp eða
verða var við nokkuð ein-
kennile-gt. Auk þess höfðu
við líkskoðun komið í Ijós
för á hálsi hinnar drukkn-
uðu, sem gátu verið af völd-
um annarrar persónu.
Og svo komu Esarpbúar til
skjalanna og vitnisburður
þeirra var ekki til þess gerð-
ur að hjálpa Nils malara.
Kom það fram, að margan
hafði grunað, að þetta endaði
með slíkri skelfingu, sem
raun bar vitni, og ákærand-
inn í málinu gat komið fram
með eins mörg vitni eins og
hann vildi til þess að bera
Nils illa söguna. Eitt vitnið
var ekki frá því, að það hefði
heyrt einhver neyðaróp milli
kl. 7 og 9 þetta kvöld. Að
Nils hafi fyrir alla muni vilj-
að losna við konuna var aug
ljóst mál og eins hitt, að hon-
um væri til flestra hluta trú
andi. Að örlögin skyldu grípa
í taumana og ryðj-a konu
hans úr vegi einmi-tt þetta
kvöld og á þennan líka furðu
lega hátt, án aðstoðar Nil-s
malai'a, var svo gott sem ó-
hugsandi.
Nil-s Andei'son var dæmd-
ur til ævilangrar fangelsis-
vis-tar, — dómurinn var sam
hljóða.
I 15 ár sat Nils malari í
Lángholmen, þekktasta af-
brotafangelsi Svíþjóðar, og í
15 ár krafðist hann þess, að
mál sitt yrði tekið fyrir aft-
ur. Það var vandfengið, enda
kom ekkert nýtt iram í mál-
i-nu, sem hægt var að byggja
slíka kröfu á. Ekkert nýtt, —
en sámt sagðist Nils vera
saklaus. Hanix var alltaf jafn
ákveðinn, og loksins, — þeg
ar Nils hafði tekið út 15 ár
af refsingunni og kominn
hart naer sjötugu, — var
krafa hans tekin til greina og
málið tekið upp að nýju í
nóvember 1947. Sennilega
hefði Nils getað verið laus
úr fangel-sinu fyrir fjórum ár
um ef hann hefði sótt um
Ináðun, en það vildi -hann
Albvðublaðið
vantar fullorðið fólk og unglinga tii bla-ðburðar í þ-essi
hvenfi:
Rauðarárliolt
Miðbæiim.
Talið við afgreiðsluna.
ið. Sími 4900.
AP.
n u.
^enzt asKrnendur. ---- Símar: 4900 & 4906.
Einhverjar beztu erlendu fréttamyndir,
sem birtast í íslenz-kum blöðu-m, eru
myn-dir Alþýðublaðsins frá Associa-ted
Press, hinni miklu samvinnufréttas-tofu'
í N-ew York. Ljósmyndarar AP fara um
al-Ian heim og frá New York eru myndir
þeirra sendar -u-m víða v-eröld. Alþýðu-
blaðið hefur birt íréttamyndir, sem að-
eins tv-eim dög-um áður voru sendar frá
York.
aldrei. Hann hefði ekkert að
biðja um náðun fyrir, þar
sem hann væri saklaus, en
krefðist þess, að málið yrði
tekið fyrir aftur, sagði hann.
*
Hin nýju réttarhöld í mál-
inu vöktu geysilega athygli,
enda leiddu þau margt óvænt
í Ijós, og úr-slit-anna var beð-
ið með mikilli eftirvæntingu.
Verjandinn sýndi fram á
það, hve ófullkomin og flaust
ursle-g réttarhöldin hefðu ver
ið 1932. Hefði verið gengið
út frá því sem gefnu, að Nils
hefði myrt konu sína, líkle-g
skýring búin til á því hvern-
ig morðið hefði verið fram-
ið, úr því að Nils fékkst ekki .
til að játa, og ákærði síðan
dæmdur til ævilan-grar fang-
elsisvistar. Vitnaleiðslan,
sem var mjög umfangsmikil,
hefði einnig vei’ið fui'ðuleg.
Aðeins hefði 'verið tekið
mark á þeirn vitnisburðum,
sem bentu til sektar ákærða,
og svo langt gengið, að dóm-
urinn byggðist að miklu leyti
á vitnisburði manns sem áð-
ur hefði átt í meinsærismáli.
Morð-getgátan var sú með
tilliti til líkskoðunai'innar,
að frúin hefði verið kyrkþ
með kjól-hálsmálinu, morðú
inginn borið hana síðan nið-
(Frænh. á 7. síðu.)
Sambandsstjórnarmaðurinn féll
við stjðrnarkjör I Sandgerði
*-------------» ----
Aðalfundur verkalýðs- og sjóinannafé-
lagsÉns-skoraðl á landssfmann að koma
upp taSstö'ð í Sandgeröi*
AÐALFUNDUR Verka-
lýðs- og sjómannafélags
Gerða- og Miðneshrepps var
haldinn þriðjudaginn 30. des.
1947.
í stjórn voru kosnir: Karl
Bjarnason formaður, Elías Ó-
Guðmundsson ritari, Sumar-
liði Lárusson gjaldkeri, Sum
arliði Eiríksson og Bjarni
Sigurðsson meðstjórendur.
Páll Ó. Pálsson, sambands
stjórnarmeðlimur Alþýðu-
sambands íslands, hefur verið
formaður þessa félags síðast
liðið ár, en féll nú fyrir Karli
Bjarnasyni.
í trúnaðarmainnaráð félags
in-s voru kjörnir: Margeir Sig
urðsson, Matithías Hallmunds
son, Kri-stin-n Guðmundsson
og Haraldur Jónssoh.
Á fundinum kom fram t.il-
laga, þar sem skorað er á
Landssímann að hlutast til
um, að komið verði upp tal-
stöð í, Sandgerði til öryggis
fyrir sjómenn.
í sambandi við þessa tillögu
er rétt að geta þess, að svo
ér ástatit í sambandi við lend
ingu báta í Sandgerði í miklu
brimi, að tæpast verður séð
til lands frá bátunum, þótt
hins vegar að vel -sjá-ist frá
landi, hvort su-ndið er fært.
Þess vegna verður það að
teljast sjálfsag-t öryggi fyrir
sjómerm í Sandgerði, að slíkri
talstöð verði komið upp, -svo
að hægt verði að aðvara bát-
ana, áður en þeir leggja í
sundið, því að þeim er ekkii
mögulegt að snúa við, ef það
er ófært.
í sambandi við þessa áskor
un- verkamanna og sjómanna
í Sandgerði skal á það bent,
að talstöðvar munu vera
komnar í flestar verstöðvar
landsins, og flest sem í'éttlæt
ir þessar kröfur Sa-ndgerð-
inga í einhverri mestu ver-
stöð við Faxaflóa.
Ræðs Douglas
Framhald af 1. síðu. 1
sumum þeirra hefði þegar
orðið svo mikið ágengt, að
aðdáunarvert væri.
Douglas kvað Bandaríkja-
mönxxum skylt að minnast
þess, hvaða afleiðingar það
hefði fyrir þau, ef þingið
felldi tillögur Marshalls eða-
breyttx þeim svo, að hjálphx
kænxi að engu eða litlu gagni.
Þar með væru ekki aðeins á-
hrif Bandaríkjanna í Norður
álfunni úr sögu, heldur yrði
öryggi Vesturheinxs jafn-
framt alvarlega ógnað.