Alþýðublaðið - 10.01.1948, Blaðsíða 5

ILaugairöagur 10. jau. 1948.
5
Þegar Fr'iðrik Danakonungur og Ingrid dro'ttning komu til Harwich á Englandi í nóv-
ember, á leið sinni til London, í bruðkaup Elísabetar prinséssu. brá konungurinn sér
fram með járnbrautarlestinni, sern átti að flytja þau konungshjónin til London, og heils-
aði kumpánlega upp á lestarstjórann og kyndarann. Myndin var tekin við það tækifæri
og birtist hún bæði í brezkum og; dönskum blöðum.
ÞEGAR allir hlutir eru
skammtaðir og pappír aðems
af skornum skammti finnst
'manni furðu gegna, að út
kemur stórt ritverk um ,,Líf
eðlisfræði brag’ðsins“ (eí'tir
Brillat-Savarin), gefið út í
vandaðri útgáfu, með skír-
skotun tii þess, að nú virðist
gæðum lífsins fara stöðugt
fækkandi þeim mun sem
lengra líður frá 18. öldinni,
en frá þeirri öld er ritverkið.
Skal þess þegar getið að rit-
verkið er engin matreiðslu-
bók, heldur miklu meira.
Það er sarnið af heimspek-
ingi oig fagurfræðingi, sem
meðal forskrifta og lífsregla
sælkerans hefur stráð gull-
kornum vísinda og heim-
speki „hinnar miklu aldar“.
Hinn mikli dómari og borgar
stjóri, sem flúði ur vopna-
braki frönsku byltingarinn-
ar, var vissulega merkur
maður, menntamaður, sem
gaf sér tíma til að þenkja
um öll vandamál tilverunnar
og þar ’á meðal um matinn.
Bók hans, eða réttara sagt
ritverk hans heitir fullu
nafni: „Lífeðlisfræði bragðs-
ins eða hugleiðingar um frá-
bæra matreiðslu, fræðileg,
söguleg og tímabær rann-
sókn, tileinkuð sælkerum í
París eftir prófessor, meðlim
ýmissa félaga lærdóms-
manna“.
Það hiýtur að hafa verið
erfitt verk, er Verner See-
mann færðist í fang, að gefa
þetta ritverk út á dönsku.
Er ólíku saman að jafna^
hvað hlutverk dr. med. Erl
Iks Begtrups að riita formól-
ann er auðveldara, og það
var snjöll hugmynd að láta
inngang ritverksins vera
hinn skínandi góða kafla eft
ir Honoré Balzac um Brillat-
Savarin. Mundi hafa verið
öðrugleikum buhdið að finna
betri dómara um hinn mikla
,,sælkera“. Balzac var sjálf-
ur einn þeirra fagurfræð-
inga, sem aldrei varð utan
l
EFTIRFARANDI GREIN
biríist nýlega neðanmáís í
Kaupmamiahafnarblaðinu
,,Social-Ðemokraten“.
gátta við hina jarðnesku
gleði. Hann unni góðum mat
af einlægni, var til með að
hesthúsa appelsínur og sítr-
ónur með berkinum og hann
skildi BlrilIat-Savarin.■ ,,Hann
hefur“, segir Balzac, „látið
öll vísindi leggja fram sinn
skerf . .. . og hann getur ætíð.
fundið eitt eða annað til að
setja á hinn sílifandi eld í
eldstóm sínum. Þar eð frá-
sogn Brillat er auðskilin,
finnst þeim, sem leg hann
vera lærður, er hann les
þetta ri'tverk. Orð hans eru
véfrétt lífeðlisfræðinnar um-
ræðuefni hans eru íhuganir,
sællífi hans er yfirskilvitlegt
og æoAá sællífi, og forskrift-
ir hans eru skapmæli“.
Tíminn hefur sannað rétt
mæti þessara orða Balzaks.
,Spakmæli prófessorsins‘ eru
síung og ósködduð — þau
ganga að enn þann dag í
dag, alveg eins og yfirbrytar
og heimspekingar, og svo
mun og verða. Hér koma
nokkur þeirra:
- ,,Örlög þjóðanna fara" eí'tir
því, hvers konar matur er
þeirra daglega brauð“.
,,Seg mér hvað þú borðar.
og ég skal segja þér hver þú
ent“.
,,Um leið og skaparmn
neyðir manninn til að mat-
ast, til þess með því að við-
halda lífinu, býður hann hon
um það með matarlystinni og
launar honum með nautn-
inni“.
„Matborðið er eini staður-
inn, þar sem manni leiðist
aldrei fyrst“.
„Að finna upp nýjan rétt
er meira virði fyrir hamingju
mannkynsins en að finna
nýja stjörnu“.
B
,Sá. sern élur yíir s:g eða
drekkur sig fullan skortir
aiian skilniug á að éta og
'ircKka“.
, Abætir osts er eins og
fögur kona, sem vantar ann-
að augað“.
f. tverkið Lefst á 20 spak-
mælum, en par næst kemur
samtal, sem minnir á Dide-
rod. Höfunaur þekkir hina
k VbSÍsku ri.höfunda og leyn
ir því ekki. ,,Ef allt ber eðli-
lega fram hlýt ég að verða
fiaoær ritnöfundur þv' að í
x- sku ias eg hvorki m?ira né
minna en höfunda eiris og
Voltaire, Rousseau, Fenelon,
Buffon og síðar Cochin og de
Aguesseau. Ég kann þá’utan
að“, segir hann. Þá kemur
langur kafli um skynjanirnT
ar. En hann er svo líkur nú-
tímabókmenntum að stíl og
þekkingu, að manni dettur
ósjálfrátt í hug bók C. Lang-
es „Lífeðlisfræði nautnanna“
— aðeins með þeim mismun,
að Brillat er mörgum. sinn-
um skemmtilegri en liinn
frægi Dani. I raun og veru
er hið stóra verk hans, sem
nú er út komið í tveim stór-
um bindum, nánast hagnýt
lífeðlisfræði, sem fjallar um
margvísleg efni, svo sem
áhrif kaffis og endalok heims
ins. Þeir, sem kaupa þessa
bók Brillats sem matreiðslu-
liók, verða fyrir vonbrigðum.
Hvað er það, sem þessi land-
flótta borgarstjóri hugsaði
ekki um, er hann hált á ste’k
arapönnunni? Og athuga-
semdir hans í sambanúi v'>ð
fisk gefa nokkuð til kynna,
hve mikið hann get.ur gert
úr því, sem er flestum okkar
einskis virði:
,,Heimspekilega sinnuðum
manni verður heimur fisk-
anna með hina ótrúlegu
margbreytni tegunda, ótæm-
andi efni umhugsunar og
undrunar. Þau auðæ:fi, sem
í mjög mismunandi formum
ve"ða a vegi okkar i þessum
(Framh. á 7. síðu.)
Forsetakjör USA í nóvember.
RÆÐA TRUMANS var merki-
leg að ýmsu leyti: 1) Hann
steig með henni stórt skref
til vinstri, 2) Hún eykuir
vonir hans um endurkosn-
ingu í nóvember, 3) Hann
reif sterkustu vopn Wallace
úr höndum hans, 4) Ræðan
sýndi greinilega, hversu Tru
man hefur vaxið í hinu
vandasama starfi sínu. Ræð-
unni var fyrst og fremst
beint - að amerísku þjóðinni
og stjórnmálamönnum henn-
ar. Hún var fyrsta skotið í
orrustunni fyrir forsetakosn
ingarnar í nóvember. Frétt-
ir frá Washington benda til
þess, að skotið hafi hæft
mark.
SKREFIÐ TIL VINSTRI er íal-
ið í því, að Truman mælir
með auknum almanntrygg-
ingum, fullkomnu jafnrétti
fyrir negrana (þótt hann
nefndi þá ekki) og stórfelldri
framleiðsluaukningu. Allt
minnir þetta á „New Deal“
stefnu Roosevelts, og allt eru
þetta vopn, sem Henry Wall-
ace treystir mikið á. Bomb-
an í ræðunni var þó skatta-
lækkunin. Nú býður hver
sem betur getur í kjósend-
urna og Truman hefur aðeins
það fram yfir andstæðinga
sína, að hann vill hækka
skatt á stórfyrirtækjum.
Þessi skattastefna vinnur
honum vafalaust fylgi.
TRUMAN var lítill karl, þegar
hann tók við embætti Roo-
sevélts. Menn vorkenndu
honum. En hann er án alls
efa heiðarlegur maður, sem
Vill stjórna vel og réttlát-
lega. Honum hefur yfirleitt
tekizt vel að velja sér sam-
starfsmenn, t. d. Byrnes og
Marshall. Hann hefur gert
slæmar skyssur, en þegar á
allt er litið, hefur hann vax-
ið í embætti og skoðana-
könnun sýnir, að fylgi hahs
hefur vaxið með þjóðinni.
Hann hefur nú verulega von
um að verða endurkosinn.
FORSETAEFNI Repúblikana
hefur enn ekki verið valið.
Tveir menn hafa mesta von:
Thomas E. Dewey, landstjóri
New York ríkis, sem var í
kjöri á móti Roosevelt, og
Robert Taft, sonur Taft for-
seta og öldungadeildarþing-
maður frá Ohio. Af tveim í-
haldsmönnum er Taft stórum

HarryS- Truman. j.
Hefur góðar vonir um end-
urkosningu.
íhaldssamari.. Harold Stass-
en, ungur og frjáilslyndur
repúblikani frá Minnesota,
reynir mjög að ná framboð-
inu, en hefur minni von.
ÞAÐ GETUR þó orðið einhver
annár, sem fær framboðið.
Það er algengt í amerískum
stjórnmálum, að þriðja
manni skjóti upp á síðustu
stundu, ef tveir tefla jafnt.
Það gæti orðið Eisenhower,
fyrrverandi hermaður og nú-
verandi skólastjóri, það gæti
jafnvel orðið MacArthur, her
foringi í Japan. Það gæti
orðið Earl Warren, lands-
stjóri í Kaliforníu, það gæti
jafnvel orðið Vandenberg
öldungadeildarþingmaður, •—•
Eða einhver alveg nýr.
KLOFNINGUR Wallace er
hættulegur fyrir Truman.
. Þegar repúblikanar klofnuðu
1912 og buðu bæði fram Taft
og’ T. Roosevelt, komst de-
mókratinn Wilson að. Wall-
ace getur orðið til þess að
tryggja repúblikönum sigur-
inn. En krafa hans um linaii
stefnu við Sovétríkin, stuðn-
ingur kommúnista við hann,
munu draga mjög úr fylgi
hans.
í KOSNINGUNUM í nóvember
verður valinn maður í æðsta
embætti Bandaríkjanna og
það er hægt að nefna 10
menn, sem hafa líkur til að
fá embættið. Fólkið ræður.
Ætli ástandið í heiminum
væri ekki annað, ef segja
mætti hið sama um Sovét-
ríkin?
Húsmæðrafélag Reykjavíkur
heldur skemmtifund mánudaginn. 12. jan. í
Tjarnaa’café aiiðri kl. 8,30 stundvíslega. Kaffi
dryfckja, dams. Húsmæður velkommar meðan
húsrúm leyfir,
Stjórnin.