Alþýðublaðið - 15.05.1948, Blaðsíða 5

Laugardagur 15. maí 1948.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Sýningin á rRosmersholmr Ibsens:
Norska þjóðleikhúsið í Iðnó
ÞAÐ hvíldi virðuleg eftir-
vænting yfir leikhúsgestuni-
um í Iðnó á fimmtudags-
kvöldið. Auðséð var á svip
þeirra og auðheyrt á setning
um. sem sagðar vöru í and-
dyrinu, að þeir bjuggust við
miklu. Og þedr urðiu heldur
ekki fyrir vonbrigðum. Þessa
leikhúskvölds mun hér lengi
jninnzt sem hins einstæðasta
og mikilsverðas'ta atburðar í
íslenzkri leikhússögu. Þetta
kvöld veittist okbur tækifæri
til það njóita þess, sem bezt
verður taiið í norskri leiklist,
■— og norska leikmennt og
leiklist ber hátt meðal þeirra
kjörstofna. er mynda sameig
inlegan norrænan menning-
arreit.
Norsk leiklist á sér glæsi-
lega og. sérkennilega sögu.
Hún var virkur aðili í frelsis-
baráttu og menningarbaráttu
Norðmanna fyrir og eftir
aldamótin. Orustuvöllur, þar
sem afburðaforingjar stýrðu
sókninni. Þar, og ef til vill
fyrst og fremst þar, var norsk
þjóðmenning frelsuð úr á-
lagaham langvarandi er-
leiksviðinu norska gall við
Leiksviðinu norska gall við
frelsishvöit til gervalrar
norsku þjóðarinnar, er Björn-
stjerne Björnson var þar á
ferðinni. Þar stefndi Ibsen
frelsishvöt til gervallrár
til að hlusta á megmboðorð
frelsis og sjálfstæðis: að
þekkja sjálfa sig. Þar leuidi
frú Hulda Garborg norska
alþýðumenningu og alþýðu-
mál, ,,landsmálið“. íram til
baráttu, sem, enda þótt ekki
sé enn útséð um sigur, hefur
síðan að minnsta kosti hald-
ið velli. Þaðan brýndi spá-
maðurinn og sjáandinn Nor-
dahl Grieg raust sina. Vegna
þessarar sérstæðu þróunar
og sérstaka hlutverks, sem
leiklistin hefur átt að gegna
með Norðmönnum, er þeim
tamara flestum þjóðum öðr-
um að kryfja deilur og bar-
áttumálefni fil mergjar á
leiksviðinu. Setja þar rétt,
láta sækjendur og verjendur
bera fram rök sín þar og
kveða þar upp dómsorð.
Norsk leiklist hefur því, síð-
an hún hófst, oft verið bar-
átta og gagnrýni á þjóðlegu
sviði. Fyrir bragðið er hún
sjálf hrein, djörf og sterk í
tjáningu sinni. Sterk, sönn
og yfirlætislaus. Hún ber að-
alsmerki göfugrar baráttu.
„Rosmersholm11 er eitt af
„réttarhaldsleikritunum“, ef
taka mætti þannig til orða.
Tvær persónur stefna þsar
sjálfum sér fyrir dóm. Og
auðvitað eru svo vitnin leidd
fram, hvert á eftir öðru.
Hefir áður verið nokkuð sagt
frá efni leiksins hér í blað-
inu. Hér skal aðeins nokkuð
skýrt frá leikendum sjálfum
og þeim þætti, sem hver
þeirra um sig á að því að
skapa minnisvert listrænt af-
rek á litla sviðinu í Iðnó með
sýningu „Rosmersholm“.
Frú Agnes Mowinckel hef-
Ur leikstjórn á hendi og leik-
ur auk þess sjálf ,madömu
Helseth“ hið aldna og dygga
hjú, sem tengir nútíð við for-
tíð í híbýlunum að „Rosmers
holm“, reynd, dul og skyggn
á örlög manna. Frú Mowinck
el hefur starfað við norsk
ieikhús um hartnær hálfrar
aldar skeið, leikið ýmis þau
kvenhlutverk -sem með þeim
erfiðustu eru talin: frú Inger
í sjónleik Ibsens „Fru Inger
■til Österaat“, frú Alving í
„Afturgcngur11 og lafði Mac-
beth í „Maebeth“ Shake-
speraes. Á síðari árum hefur
hún getið sér hið bezta orð
sem ie.kstjóri og er talið, að
fáum sé hent að ná betri. tök-
um á sjónleikjum Ibsens.
Frú Gerd Grieg laikur
ungfrú Rsbekku West. — Ó-
gleymanlega. Tjáning her.n-
ar og túlkun er með þeim
hnitmiðaða giæsibrag, sem
einkennir tök snillingsins,
enda er húri sú af norskum
leikkonum, sem á h:nn glæsi
legasta listafer'l að baki sér.
Frú Grieg er okkur að góðu
kunn frá dvöl sinni hér á
styrjaldarárunum. Afskipti
þau, sem hún þá og síðan
hefur haft af íslenzkri leik-
l'ist, eru m:k Isverð og heilla-
drjúg. Og eflaust mur. áhrif-
anna frá íeik hennar í Rosm-
ersholm gæta hér lengi, og
færi þá vel.
Síra Rosmer er leikinn af
August Oddvar. Hann hefur
leikið það hlutverk marg
sinnis áður og jafnan þótt vel
takast. Oddvar hefur starfað
við þjóðleikhúsið í Osló frá
stofnun þess' eða um 22 ára
skeið og farið með fjölda
erfiðra og mikilsverðra hlut-
verka. og er nú einn viður-
kenrdasti Ibsensleikari, sem
Norðmenn eiga.
Kolbjörn Buöen fer með
hrutverk Krolls rektors, og
bregður þar upp persónu-
mynd. sem leikhúsgestum
mun minnisstæð. Buöen er
talinn í röð beztu starfs-
krafta norska þjóðleikhúss-
ins.
Ste n Grieg Halvorsen leik
ur Ulrik Brendel. Leikur
hans er kraftmikill eni þó
hnitmiðaður og sannfærandi.
Hlutverkið er erfitt viðfangs,
einkum vegna þess að Ibsen
slær hulu yfir fortíðarsam-
band nemandans, síra Rosm-
ers, og kennarans Brendel,
en ymprar samt á ýmsu. sem
jafnvel gæti hafa valdið rík-
um örlögum í lífi Rosmers.
Sumir leikrýnendur álíta. að
ófrjóleiki Rosmers stafi. í og
með af æskukynnum hans
August Oddvar
í hlutverki séra Rosmers.
við þennan rótlausa yfir-
borðsgutlara og hugsjóna-
hana. En hvað um það. Hal-
vorsen tókst að þræða bilið
og segja mátulega mikið.
Halvorsen er sonur hius
fræga norska tónskálds cg
hljómsveitarsitjóra Johans
Halvorsen og er nú kunnur
sem einn af helztu skapgerð-
arleikurum Norðmanna.
Mortensgaard, ritstjóri rót-
tæks blað-Si byltingarsinni og
„merkur maður“ vegna víxl-
spora æskuáranna, er leikinn
með ríkum skilningi áf Hen-
rik Börseth. H. Börseth starf
aði fyrr við þjóðleikhúsið í
Berger., en hvarf síðan til Os-
lóar og hefur leikið þar
fjölda vandasamra hlutverka
við hinn bezta orðstír.
Leiktjöld eru gerð ef.tir
þeim leiktjöldum, sem notuð
voru í þjóðleikhúsinu í Osló,
og eru þau út af fyrir sig á-
samt lýsingunni mikilsverð-
ur þáttur í því. hversu vel
sýningin tekst.
Fyrirhugaðar munu sex
sýni.ngar á þessu leikriti.
Þarf ekki að efa, að þar verði
alltaf fullt hús, svo athyglis-
verður atburður er þessi leik
sýning, og verður hinum
norsku listamönr.um seint
fullþökkuð koman.
L. Guðm.
OKKAR Á MILLI SAGT . . .
Frh. af 4. síðu.
sjálfum sér eitt bréfið enn, og
að þessu sinni er hann ekki að
eyða á það hinum gallharðari
undirskriftum sínum, heldur
notar aðeins „Gamall Alþýðu-
flokksmaður“. í bréfinu er þess
um dálki sýnd sú fádæma æra,
að Þjóðviljinn prentar upp úr
honum kafla, án þess að taka
alvarlega úr samhengi, án þess
að snúa út úr, án þess að ljúga
í tilbúnar eyður eða yfirleitt án
alvarlegra eða sjáanlegra
skammastrika. .
EN HUNDURINN er grafinn
í grein Jónasar samt. Hann er
að fagna því, að loksins skuli
Alþýðublaðið lýsa sig fylgjandi
þjóðnýtingu og sósíalisma! Það
er ekki „gamall Alþýðuflokks-
maður“, sem þetta skrifar
(enda er Jónas ekki gamall í
neinni hettu), því að það vita
allir þroskaðir menn í þessu
landi, að allur sósíalismi, sem
hér hefur verið fram borinn og
framkvæmdur, og það er meira
en í flestum ríkjum heimsins,
hefur komið frá Alþýðuflokkn-
um, verið áhugamál hans og
hann hefur fengið þeim fram-
gengt á einn eða annan hátt. Nú
á Alþýðuflokkurinn við tvenns
konar kapítalisma að etja, hinn
gamla lýðræðislega kapítalisma
á hægri hönd, og hinn nýja ein-
ræðissinnaða ríkiskapítalisma á
hina. Það er enginn munur á
hinum vestræna og hinum aust-
ræna kapitalisma nema sá, aö
þar sem auðhringar sitja að
völdum og auði yfir framle'ðsl-
unni í vestri, sitja kommúnistar
og ríkisvaldið í austri. Komm-
únistaleiðtogarnir lyfi í meiri
. vellystugheitum en auðmenn
Vesturlanda, ef borið er saman
við allan almenning. Launamis-
munur hjá stjórnendum og ó-
breyttum verkamönnum er
meiri en í nokkru auðvaldsríki.
BÆJARPÓSTURINN hefur
af litlu að státa í þessu efni.
Hins vegar tökum vér ofan með
Frú Mowinckel Frú Gérd Grieg
í hlutverki madömu Helseth. í hlutverki Rebekku West.
Paa Opfordrmg forevises
enn Gang endnu
i dag Lördag den 15. Maj KI. 3 Em.
i Tjarnarcafé (Odd-Fellowhuset). Billet.ter ved
Indgangen. Voksne Kr. 10300, Börn Kr. 5,00.. .
Det Danske Selskab í Reykjavík.
Endurbólyiefning
við barnaveiki
í Laugarnesbarnaskóla, hefst næstk. þriðjudag þ.
18. þ. m. kl. 10—12 árdegis og verður einnig bólu
sett miðvikudag og •fimmtudag á sama tíma.
Bólusett verða aðeins þau börn, er þar voru
bólusett í fyrsta sinn í síðastliðnum mánuði.
Panta skal bólusetninguna í síma 2781 kl.
9—10 árdegis sömu daga og verður ekki tekið á
móti pöntunum á öðrum tíma.
Bólusetningin í Miðbæjarskólanum heldur
áfram eins og áður var auglýst.
Reykjavik, 15. maí 1948.
Héraðslæknirinn í Reykjavík.
Magnós Pjetursson.
þökkum fyrir því, að hann skuli
vera farinn að endurprenta
dálka þessa blaðs. Ef hann vill,
getur hann fengið leyfi til að
endurprenta alla þessa dálka,
þar á meðal þann, sem hér end-
ar.
SPURNINGIN ER,
hvort það sé nokkur furða,
þótt einföldustu hlutir velt-
ist fyrir Morgunblaðinu.
Lesið Alþýðublaðið
Ferðaskrifsfofan
EINS OG áður segir efnir
ferðaskrifstofa ríkisins til
margra ferða nú um hvíta-
sunnuhelgina. í dag verður
farið til Slykkiishólms, Gulld
foss og Geysis og Heklu,
en á morgun. Hvítasunnudag
verður fardn önnur ferð tií-
Heklu og til Gullfoss og
Geysis. Á ann.an í hvítasunm*
verður svo farin kynnisferS
á Keflavíkurflugvöll.