Alþýðublaðið - 22.05.1948, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 22. maí 1948,
tJtgefanði: Alþýðnflokkurinn.
Bitstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt GröndaL
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusimi: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan I~f.
a
■ ■
Fyrlrleslur Amulf
Överlantís.
FYRIRLESTUR norska
þjóðskáldsins Arnulfs Över-
lands í Austurbæjarbíó í
tfvrradag var einstakur og ó-
gleymanlegur atburður. Mál
flutnirigur skáldsins mótað-
ist af óvenjulegu raunsæi og
skarplegum athugunum á
viðhorfum og viðburðum yf-
órstandandi tíma. Hér er um
að ræða mann, sem talar af
mikilli reynslu og hispurs-
ieysi, er ófeiminn við að
draga ályktanir og segja bitr
an sannleika.
Þeim, sem hlýddu á þenn
an fyrirlestur Arnulfs Över-
lands, kemur það að sjálf-
gögðu ekki á óvart, þótt kom
múnistar og ^ylgihnettir
þeirra hafi á honum van-
þóknun. Överland var for-
ustumaður norskra mennta-
manna í baráttunni gegn naz
ásmanum fyrir stríð, ótrauð-
ur að vara við honum og
eggja þjóð sína og umheim-
inn til að vaka í stað þess að
sofa. Nú heyir hann sömu
baráttu gegn kommúnism-
anum, hættunni, sem ógnar
Evrópu í dag á sama hátt og
nazisminn fyrir áratug. Öv-
erland hefur verið og er mik
ill friðarvinur. En hann hef-
ur lært nóg af reynslunni til
þess að óska ekki eftir þeim
friði, sem kostar þjóðirnar
frelsi þeirra.
*
En auk þess, sem Överland
gerði upp- reikningana við
kommúnismann, afhjúpaði
ofbeldi og yfirgang Rússa og
lýsti vinnubrögðum og fyr-
irætlunum fimmtu herdeild-
ar þeirra úti um heim, gerði
hann að umtalsefni hið van-
máttuga bandalag samein-
uðu þjóðanna, sem stofnað
var til að tryggja frið og ör-
ygvn þeirra en stendur nú
ráðþrota andspænis vanda-
málunum. Jafnframt og sér
í lagi ræddi þann um af-
stöðu Norðurlandanna og
gerði miskimnarlausa hríð
að þeim mönnum, sem vilja
lifa í andvaraleysi trúarinn-
ar á hlutleysið. Hann benti
á, að hin eina vöm, sem Vest
ur-Evrópa ætti kost á, væri
að þjóðir hennar stæðu sam-
an og gerðu sameiginlegar
nauðsynlegar ráðstafanir til
að verja freisi istt og sjálf-
siæði, með Bandaríki Norð-
ur-Ameríku að bakhiarli, og
þetta bæri að gera nú þegar,
því að of seint væri að búast
til varnar eða biðja um
hjálp, þegar árásarríkið
reiddi hramminn til höggs.
Arnulf Övgrland hrakti
blekkingar þeirra, sem vilja
una andvaraleysinu ag halda
því fram, að brúa eigi bilið
milli austursins og vesturs-
ins. Fyrirlesarinn skírskotaði
til fenginnar reynslu og at-
Happdrættin. — Ráðuneyti í sumarfríi. — Ný
samkeppni með miklum verðlaunum. — Um
handknattleik.
„HVERNIG ER ÞAÐ með
ykkur dálkaskrifarana, eruð
þið bólusettir gegn happdrætt-
isplágunni, eða af hverju minn-
izt þið aldrei á þessi ósköp?“
sagði ungur maður og settist
hjá mér á Arnarhól í gær. „Það
ætlar aldrei að verða stundleg-
ur friður fyrir bílum, ísskápum
og þvottavélum, sem maður
aldrei fær,“ hélt hann áfram,
„þessu góssi, sem óbreyttir, á-
hrifalausir borgarar, sem ekki
þekkja neina heildsala og ó-
mögulega geta stolið undan
gjaldeyri, eiga engan kost á að
eignast, er stillt út fyrir augum
almennings, veifað fyrir vitum
hans, og svo fær sá braskarinn
alla vinningana, seni flesta
kaupir miðana.“
>,ÞÚ ERT í FÝLU, af því að
þú fékkst ekki Renault bíl,“
sagði ég. „En þú skalt ekki gef-
ast upp, kæri vin. Nú eru nýir
bílar í boði, Skoda og jafnvel
Hudson, að maður tali ekki um
alla ísskápana.“ — „Ég kæri
mig ekkert um ísskáp, úr því að
þeir drápu bjórfrumvarpið,"
sagði hann. „En ég held að dóms
mólaráðuneytið, sem leyfir það,
að þessum forboðnu ávöxtum sé
stillt fyrir augu alþjóðar, ætti
að fá sér langt sumarfrí."
>,ÞETTA ER ALLT góðum
málumi til styrktar," sagði ég.
„Happdrætti eru aðeins leyfð til
ágóða fyrir menningar- og vel-
ferðarmál, og það er ekki svo
gott fyrir ráðuneyti að taka allt-
í einu upp á því að neita góðum
stofnunum um. happdrættis-
leyfi, þegar búið er að leyfa svo
mörg. En íslendingar éru bann-
ig gerðir, að finni einhver upp
á einhverri verulega góðri fjár
öflunaraðferð, til dæmis bíla-
happdrætti, þá koma fleiri og
fleiri á eftir í sömu sporin, þar
til allir eru orðnir þreyttir á
þessu. Við skulum fylla vasana
af miðum Ólympíuhappdrættis-
ins og leggja stein í heilsuhæli
Náttúrulækningafélagsins, með
an við erum í sólskinsskapi, en
svo skulum við biðja þá, sem
ætla að koma með happdrætti í
haust, að hugsa sig um tvisvar,
svo að það séu að minnsta kosti
ekki mörg happdrætti í gangi í
einu, og hinir veiklunda, sem
sífellt trúa að þeir muni vinna
þvottavél næst, fái dálitla hvíid
á milli happdrættanna.“
SVO ÆTXI RÍKIÐ að halda
eina mektuga samkeppni —
ekki happdrætti, heldur sam-
keppni. Þessi samkeppni ætti
að vera á þá lund, að menn botn
uðu eitthvert gott vísubrot, til
dæmis þetta gamla og góða:
Stalin kemur víða við
veldur breyttum högum.
Svo mætti annaðhvort nota
skáldalaunin hans Kiljans t?l
að greiða verðlaunin eða láta
hvern mann senda fimmkall
með botninum, og síðan greiðist
verðlaunin með þeirri upphæð.
Ríkið á að veita ótakmörkuð
gjaldeyrisleyfi fyrir verðlaun-
unum og þau ættu að vera: 1.
verðlaun: Kádiljákur, módel
1949, 2. verðlaun: 7,00 vörubíl-
ar, sem Marshall leggur til, 3.
verðiaun: 10 ísskápar, 4. verð-
laun: 20 þvottavélar og 5. verð
laun: eitt tonn af kolum frá
Póllandi.
ÞAÐ ER ENGINN VAFI, að
þessi samkeppni yrði vinsælli
en nokkurt hinna ágætu happ-
drætta, sem hér hafa verið
haldin. Þar sem vísan í heild
með bezta botni, sem mesta
kvæðamannaþjóð veraldar get-
ur smíðað undir hana, verður
án efa lofkvæði um Hinn Mikla
og ágæta Föður Stalin, er eng-
inn éfi á því, að Rithöfundaíé-
lag íslands mundi lána beztu
mgnn sína til að aka í Kádil-
jáknum um bæinn og syngja
rússneska þjóðsöngva: Svo
mundi Kiljan lóna jeppana sína
til að aka ísskápunum og þvotta
vélunum um bæinn og sýna
dótið.
EF ÞESSI HUGMYNH verð-
ur tekin upp, er enginn efi á
því, að hér muni eiga sér stað
menningaryiðburður án hjálpar
erlendra gesta, hvað vart hefur
komið fyrir í langa hríð. Þegar
Menntamáliaráð væri buið að
velja bezta botninn og ákveða,
hverjir skuli fá. verðlaunin,
væri reynandi að bjóða Gro-
myko hingað til að afhenda
þau, en hann ku nú vera at-
vinnulaus.
ÞAÐ VAR GLEÐILEGT,
hversu margir sóttu handknatt-
leikinn milli Dana og íslend-
inga á vellinum, þar sem rúm
var ótakmarkað, og það var
einnig gleðilegt, hversu vel á-
horfendur tóku leiknum og ó-
sigrinum. Þessi íþrótt er að
vinna auknar vinsældir hér,
énda góð ástæða til þess. Hand-
knattleikur er að öllu leyti góð
íþrótt. Hún krefst nákvæmrar
þjálfunar, alhliða þjálfunar og
úthalds, og svo krefst hún skil-
yrðislaust samstarfs. Allt er
þetta prýðilegt, af því að líkam
inn þjálfast allur, ekki einstakir
hlutar hans, og leikmenn kom-
ast sjaldan langt án samvinnu-
hugs. Víða erlendis er hand-
knattleikurinn og bróðir hans
(Frh. á 7. síSu.)
burða síðustu ára og yfir-
standandi tíma og dró af
þeim bá ályktun, að milli
einræðisins og lýðræðisins sé
djúþ staðfest og að það djúp
eigi ekki að brúa.
*
Slíkur er boðskapur þess
manns, sem einarðast og
hispurslausast talar máli
frelsisins og lýðræðisins á
Norðurlöndum í dag og af
mestum þrótti mælir til
bjóða þeirra varnaðarorð í
tíma töluð. Þessi boðskapur
á sannarlega ekki síður er-
indi til íslendinga en frænd-
bjóðanna á hinum Norður-
löndunum. Hér ekki síður en
þar ber nauðsyn til að draga
glöggar markalínur milli ein
ræðisins og lýðræðisins og
gera sér fulla grein fyrir því,
hvað er að gerast og hvers
má vænta. Norræna félagið á
miklar þakkir skilið fyrir að
hafa boðið Amulf Överland
hingað heim ög að hafa gef-
ið íslendingum kost á að
heyra mál- han.s. En mesta
þökk verðskuidar bó ' hið
norska þjóðskáld sjáíft fyrir
að hafa þegið boðið, komið
og — talað.
Hraðlryst
i f
r
¥ér hö-fym á boSstólum í fleslum mat-
Irlppakjöf frá siastlinu hausfi.
buff kr. 13.00 pr. kg.
guElash kr. 1 í.00 pr» kg.
Réynið eina máltíö, og þér muniö vilfa
fleiri.
(RO
Reikningur
H.F. Eimskipafélags íslands fyrir árið
1947 liggur frammi á skrifstofu félags-
ins til sýnis fyrir hluthafa frá og með deg
inum í dag.
Reykjavík, 22. maí 1948.
Stjórnin.
Eggerf Guðmundsson
opnar í dag málverkasýningu í vinnu-
stofu sinni Hátúni 11. Sýningin verður
. opin daglega frá kl. 1—10.