Alþýðublaðið - 02.06.1948, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 2. júní 1948
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
9
• te ■
Kristinn Síefánsson lyfsölustjóri.-
í GREININNI „Eitruð lýf“,
sem birtist í Alþýðublaðinu1 2.
og 3. apríl s.l., minntist ég Sáæ-
bjarnar Kaldalóns cancl. phapm.
lítilsháttar í sambandi við efna-
ranhsókn, sem hann fram-
kvæmdi. Nú hefur Kaldalóns
skrifað alllangt mál í sama hlað
5. og 10. maí, og' er tilefniði að
mestu fyrrnefnd grein mín, en
auk þess hyggst hann jafna
gamlar væringar við larxdlækni.
Þykir mér sem eigi verði hjá
því komizt að svara lítillega, og
er þó óyndislegt að eiga orða-
stað við menn, sem gerast jafn-
vel svo lítilþægir að rangfæra
f-yrst orð andstæðings íil bess
síðar að geta bograð við að lima
eigin andvana hugarburð.
Það er einkennandi fyrir
greinina, hve lítið greinarhöf-
undur minnist á þau atriði, sem
að honym snúa, og hve tamar
honum eru endursagnir ur áður
prentuðum greinum.
Greinarhöfundur endurtekur
ásakanir Birgis Einarssonar um,
að ég hafi vanrækt að tilkynna
eitranir, sem hlutust af völdum
Suppositoria atroscopolamica,
og segir meðal annars: „Það eitt
út af fyrir sig, að fleiri en fyrsta
eitrunin átti sér stað, sýnir, að
ekki hafa of snör handtök verið
viðhöfð.“
Þetta er góð byrjun, því að
hér er viðurkennt og það síðan
margendurtekið, að í lyfjabúð-
inni hafi verið gerð lyf, sem
voru svo eitruð, að þau mátti
ekki láta úti.
Þá tilfærir Kaldalóns um-
mæli húsbónda síns, lyfsalans,
„Síðastliðið vor var einum
starfsmanni í apótekinu til-
kynnt, að á Landsspítalanum
lægi sjúklingur með atrosco-
polamineitrun . . . Stráx er
starfsmaður minn skýrði mér
frá þessu, lét ég rannsaka styrk-
leika á þeim atroscopolamin-
stautum, er til voru í apótek-
inu . . .“
Eigi hefur Kaldalóns véfengt,
að hann hafi sjálfur framkvæmt
þessa rannsókn 27. febrúar og
þar með viðurkennt, að frásögn
íyfsalans um það, hvenær rann-
sóknin fór fram, er villandi.
Þá segir höfundur: „Þann 30.
maí sendir landlæknir Kristni
pilluöskjur konunnar, sem
veiktist 22. marz . . . Það er
ekki fyrr en eftir þennan tíma,
að apótekið fær hugboð um
fyrstu eitrunina . . .“, og til-
færir síðan ummæli lyfsalans.
„Nokkru síðar sagði einn af
starfsmönnum mínum mér, að
hr. Kristinn Stefánsson hefði í
vörzlum sínum öskjur úr Lauga-
vegs Apóteki . . .“ „Þegar ég
frétti þetta, bað ég Kaldalóns
að tala við hr. Kristinn Stefáns-
son lækni og fá að sjá öskjurn-
ar . . .“ „. . . voru honum sýndar
3 öskjur . . .“ (þar á rneðal sú,
er fyrst kom 30. maí)“.
Kaldalóns veit um eitrun nr.
2 og eitrun nr. 3, hann hefur og
hugboð um eitrun nr. 1. Hann
skoðar 3 öskjur, sem vandlega
eru geymdar sem sönnunar-
gögn. Hvort myndi ekki hug-
boð hans um eitrun nr. 1 taka
á sig nokkuð ákveðna mynd við
slíka athugun, og þá segir hann
í sömu málsgrein: „Um fyrsta
tilfellið, 11. febrúar, veit hann
ekkert.“ Það er eitrun nr. 1, og
enn heldur hann áfram: „Það
er fyrst með bréfi landlæknis
til hans, dagsett 24. nóvember
1941, eða rúmum 9 mánuðum
eftir fyrstu eitrunina, að hann
fær greinargerð um, hvað gerzt |
hefur. Því segir apótekarinn: j
,,. . . en mér er ekki gert aðvart |
af hlutaðeigendum um, hvað
skeð hefur, fyrr en mörgum
mánuðum síðar. . . .“
Fyrrgreint bréf landlæknis
er skrifað eftir að rannsókn dr.
Jóns E. Vestdal hefur leitt í
Ijos stórfelld mistök um gerð ■
atroscopolaminstautanna og lyf
salanum þar skýrt frá niður-
stöðum rannsóknarinnar.
Þótt aðeins séu tilfærð um-
mæli Kaldalóns og lyísalans,
nægir það eitt til þess að sanna,
að lyfsaljnn fylgist vel með
gangi málsins, að honum eru
greiðlega veittar þær upplýsing
ar, sem hann leitar eftir. og gefi
menn sér tóm til þess- að íhuga
einstök atriði í framburoi
þeirra, t. d.. það, að lyfsalinn
telur, að sér hafi borizt aðvörun
frá kandidat á Landsspítalan-
um um aðra eitrunina, þá mætti
ætla, að kandidatinn hafi ekki
þagað yfir fyrstu eitruninni,
sem nýlega var afstaðin. Slíkar
eitranir eru sjaldgæfari en svo,
að mönnum líði þær úr minni
á hálfum mánuði.
Verði einhver ályktun dregin
af þeirri málstúlkun Kalda-
lóns, að lyfsalinn fái fyrst
greinargerð um, hvað gerzt hef-
ur 9 mánuðum eftir fyrstu eitr-
unina, er hún á þá leið, að hann
saki mig eða landláekni um það,
að birta ekki fyrr niðurstöður
efnarannsóknarinnar. Sé þess
gætt, að landlæknir skrifar lyf-
salanum áður en síðara hluta
hinnar ítarlegu efnarannsóknar
dr. Jóns Vestdal er lokið, verð-
ur ásökun Kaldalóns létt á met-
unum, því að eigi verður hon-
um eignuð sú tilætlunarsemi að
heimta, að birtar séu niðurstöð-
ur rannsókna fyrr en fengnar
eru.
Séu hins vegar borin saman
hin „snöru handtök" Kaldalóns
sjálfs, er hann framkvæmir sína
rannsókn á dagsstundu með
hinni dæmafáu nákvæmni,
1/1000 úr kúbiksentimetra, er
skiljanleg óþolinmæði hans.
Þótt fyrsta eitrunin benti ein-
dregið til þess, að orsök hennar
væri of mikið eiturmagn í atro-
scopolaminstautum, þá er þess
að gæta, að eiturverkanir strop-
ins eru óvenju margþættar og
verða enn flóknari, er scopola-
min bætist við. Minnsti ban-
vænn skammtur þessara efna er
100 milligröm, eða hundrað
sinnum stærri en vera «etti í
hverjum staut, en alvarlegar eit
urverkanir geta sézt af 5—-10
milligrömmum. Að endingu
kemur það til greina, að jafnvel
mjög óhugnanlegar eitranir.
hafa sjaldan í för með sér var-
anlegt heilsutjón.
Það virðist því hæpið að
hlaupa upp til handa og fóta,
fella grun á starfsmenn viðkom-
andi lyfjabúðar, ■— því að í að-
vörun hlaut alltaf að felast
nokkur ásökun, — án þess að
fram hafi farið ítarleg rannsókn
á háttum og högum sjúkling.s-
ins, eða nokkur tími hefði unn-
izt til efnarannsóknar á lyfjun-
um. En þegar önnur eitrun af
sams konar lyfi úr sömu lyfja-
búð verður, þá er það, sem áð-
*
ur var að vísu ríkur grunur,
orðið sannfærandi staðreynd, og
eitranirnar hiklaust tilk-ynntar.
Ummæli mín þess efnis, að jafn
skjótt og fullnægjandi gögn
höfðu verið fengin til að fylgja
aðvörun eiftir, eiga við það, að
tvær eitranir höfðu átt sér stað,
og ég hafði fengið lyfjaleifar frá
báðum sjúklingunum. Ég taidi
því, að ég yrði eigi sakaður nieð
réttu um óhlutvenani í garð
viðkomandi lyfsala, þótt ég að-
varaði hann, en vio hverju hefði
mátt búazt, ef framkoma mín
hefði-gefið tilefni til slíks?
Um það má deila, hver verið
hafi siðferðisskylda eftirlits-
mannsins, en ábyrgð bar hann
enga á því, sem fram fór í lyfja
búðinni.
í grein sinni S.'marz segir
Birgir Einarsson cand. pharm.
um eiturmál. hinna þriggja
kvenna: „Lándlæknir minnist á
opinbera rannsókn í málinu.
Engin siík rannsókn fór fram, ‘
og félagi hans Kaldalóns segir:
„Staðhæfing landlæknis um op-
inbera rannsók'n er leiðrétt, því
að sú rannsókn fór ein fram, að
þáverandi lyfjaeftirlitsmaður
(Kr. Stef.) lét framkvæma efna
rannsókn á stikkpillunum undir
eigin stjórn ón tilkvaðningar
hins sakborna aðila eða fulltrúa
fyrir hans hönd.“ — Þá flökrar
ekki við fullyrðingum, félag-
ana!
Kaldalóns mun þó nýlega
hafa haft tækifæri til að lesa
málsskjöl 6 réttarhalda, sem
haldin voru í eiturmáli þessu,
og sjálfur mætti hann sem vitni
í einu réttárhaldinu.
Enn er alið á því, að lyfsalinn
hafi verið órétti beittur af þvi,
að honum hafi eigi verð boðið
að vera viðstaddur efnarann-
sókn þá, sem fram fór á atroscö-
polaminstautunum, eða senda
þangað fulltrúa, og nú er vitnað
í fyrirmæli frá Bandaríkjunum
og Danmörku þessu til árétting-
ar.
Orðrétt tilvitnun Kaldalóns
er svo: „. .. að eftirlitsmaðurinn
skuli gefa apótekurum innsigl-
uð sýnishorn lyfjá, sem tekin
eru til sérstakrar rannsóknar.
Dragi apótekarar í vafa niður-
stöður rannsókna eftirlitsmanns
ins, geta þeir krafizt gagnrann-
sókna.“
Það vill nú svo vel til, að ég
hef ferðast með eftirlitsmanni
lyfjabúða í Danmörku og veit
því, að sýnishorn voru tekin
eins og að framan greinir, en
ég hef líka unnið þar, sem rétt-
arrannsóknir fara fram í þessu
sama landi og veit hvernig
þeim var háttað. Þegar sýnis-
horn eru tekin í lyfjabúð til
sérstakrar rannsóknar, eru þau
jafnan tekin af svo ríflegu
magni, að nóg er til skiptanna,
sfaða
Laúgarvarðarstaða við Súndlaugarnar I
Reykjavík er laus til umsóknar: Launakjor
samkv. samþykkt um laun fastra starfsmanna
Reyk j avíkurkaupstaðar.
Umsækjandi skal hafa lokið 4. stigs sund-
prófi og prófi í hjálp í viðlögum.
Umsóknir sendist skrifstofu rninni fyrir
10. þessa mánaðar.
’ BORGASSTJÓRINN.
en þau sönnunargögn, sem
koma til réttarrannsókna,
hljóta að verða með ýmsu móti,
og þau eru varðveitt- og rann-
sökuð af þeim mönnum, er slík
störf hafa með höndum. Sak-
borningar voru aldrei viðstadd-
ir efnarannsóknir og höfðu þar
engan fulltrúa. Þeir fengu að
vita um niðurstöður rannsókn-
anna og hvernig þær voru fram
kvæmdar. Lyfsalanum hefur
því verið veittur sami réttur og
öðrum sakborningum, hvorki
meiri né minni, og í réttarríki
eiga þegnarnir að vera jafnir
fyrir lögunum. Það skiptir þar
engu máli, hvort um er að ræða
spiritusprufu eða rannsókn á
lyfjum, hvort tveggja geta verið
mikilsverð sönnunargögn, sem
varða sekt eða sýknu sakborn-
ings. .Áðurnefnd tilvitnun í hin
dönsku fyrirmæli hefur ekkert
sönnunargildi í þessu máli, þar
eð þau miðast við allt aðrar fcr-
sendur.
Það er ekki ur vegi að rifja
hér upp, að B. E. sló því föstu á
sínum tíma, að 80 milligröm af
atropin-scopolamin blönda tiívti
að „steindrepa“ hvern sem
væri, og því fengi efnarannsókn
sú, er Vestdal framkvæmdi í
samráði við mig, eigi staðizt.
Nú hefur Kaldalóns orðið nð
viðurkenna, að þessi hraustlegu
ummæli vopnabróð,ur hans seu
markleysa, en slíkar játningar,
beinar og óbeinar, finnast marg
ar í grein hans. Hann endurte’c-
ur staðlausa 'fullyrðingu B. fl,
að efnarannsóknin sé markleysa
ein — og hvers vegna? Jú, af
því, að hvorugur okkar er lyfja
gerðarmaður. Þess vegna getur
okkur ekki hugkvæmzt, að
mjólkursykur kunni að hafa
verið í stautunum. Glöggum
manni hefði þó e. t. v. komið
til hugar, að einhvern tilgang
hefðum við haft með gagnrann-
sókn (kontrolrannsókn) á
stautum gerðum í lyfjabúð hér.
Álþýðublaðið
vantar ungling til blaðburðar í
þessi hverfi:
Seltjarnarnesi.
Talið við afgreiðsluna.
/oublððio - simi
(Að vísu hefði ég helzt kosið
að hafa stauta gerða í Lauga-
vegs Apóteki, en þeir fengust
eigi, þótt lyfseðill v-æri sendur
í lyfjabúðina.) Samanburður á
vigtun og títreringu tekur auk
þess af allan vafa.
En út yfir tekur, þegar Kalda-
lóns ætlar að sanna, að 80 milli-
grömm af atropinsulfati og scopo
laminbromidi hafi ekki getað
verið í hverjum atroscopolamin-
staut, en margendurtekur, að 90
milligröm af atropin-scopola-
min-sykurblöndu hafi átt að
vera í stautnum. Ekki þurfti
annað en tekin væru hrein
efni í staðinn fyrir blöndur og
hver stautur yrði nokkru minni
en ráð hafði verið fyrir gert.
100% nákvæmni er svo sjald-
gæf, að jafnvel í lyfjabókum er
hennar ekki krafizt.
Kaldalóns finnst, að mér ætti
að vera ljóst „... að á því er
reginmunur í lýðfrjálsu þjóöfé-
lagi að . viðurkenna raunhæfar
og . sýnilegar staðreyndir (í
þessu tilfelli veikindi kvenn-
anna) og krefja bóta eftir sam-
komulagi, mati eða dómi, og
hinu að reyna að byggja upp
sönnunargögn til grundvöllun-
ar ákæru um sakamál og kröfu
um opinbera rannsókn.“
í eiturlyfjamáli lítur betta
þannig út, að lyfjaseljandinn
væri því aðeins skaffabótasky !tl-
ur, að þau mistök hefðu orðið
um gerð eða afhendingu lyfja,
að hann sjálfur — eða starfs-
menn hans — væri sekir um
refsiverðan verknað.
En nú er Kaldalóns búinn að
jafna um mig á sínu sérsviði,
lyfjagerðinni, og geysist inn á
vettvang farmakologiu (lyfja-
fræði) og lyflæknisfræði, og sjá
— þar verður fyrir honum katt-
arkvikindi með atropin í auga,
og hann er ekki lengi að finna,
hvað að er. Ekkert sagt um á-
stand kattarins! Þetta gat svo
sem verið eiturlyfjaæta — og
engin samanburðarrannsókn —
og þó? Kaldalóns sést yfir eitt
smáatriði, svo ómerkilegt, r>ð
flest fjögurra ára börn vita það.
Kötturinn héfur tvö augu. A
öðru sjást atropinverkanir, hitt
er eolilegt.
Svo einfaldar geta dýratil-
raunir verið og syo’ hættulegar
þeim, sem ekkert kunna til
þeirra.
Mun ég eigi hirða að deila við
Kaldalóns um ýmis stig stropin-
scopolamineitrana, enda þót.t
rangfærslum hans séu þar lítil
takmörk sett, en Ijóst er af
framansögðu, að í farmakologhi
há honum ekki þær hömlur,
sem þekkingu eru samfara.
Ekkert dylst honum, því að
hann veit, að ég legg fyrst á mig
langt og kostnaðarsamt fram-
haldsnám til þess að takast á
hendur starf, rannsaka síðan
fyrrnefnt eiturmál með meiri
Fraœliald á 7. síðu.