Alþýðublaðið - 04.08.1948, Blaðsíða 5

'ftfltí&vikudágux; -441» águsl 1948
r .
Avarp Emils Jónssonar viðskiptamá laráðherra á verzlunarmannadaginn:
Verð fjarverandi
EMIL JÓNSSON viðskiptamálaráðherra ávarpaði
verzlunarmenn í ríkisúívarpinu á verzlunarmannadag-
inn og gerði sérstaklega að umtalsefni vandamál verzl-
unarinnar í dag við hinn mikla gjaldeyrisskort.
Alþýðublaðið birtir ræðu viðskipíamálaráðherrans
hér með orðréíta.
Á HÁTÍÐISDEGI ÍS-
LENZKRA VERZLUNAR-
MANNA reikar hugurinn
yíða og neraur staðar við
ýmsa alhygiisverða hlutj.
Hann leitar langt aftur í
itímann til upphafs íslands
byggðar þegar „skrautbújn
iskip fyrir landi — flutu með
fríðasta Iið — færandi varn-
ánginn. heim.“
Hann nemur staðar við lok
þjóðveldistímabilsins. þegar
sjálfstæði landsins var afsal-
að í hendur erlendra manna,
en áskilnaður gerður um
verzlunarsiglingu til landsins,
svo sem gert var í gamla sált [
mála.
Þá verður næst fyrir
hvernig meir og meir sígur á
ógæfuhlið, sem nær hámarki
á dögum einokunarinnar á
17. og 18. öld.
Loks getum við látið hug-
ann dvelja við baráttu fyrir
endurheimt verzlunarfrels-
ísins, hvernig sú baráttatókst,
og hvað síðan hefur áunnizt,
og hverjir hafa þar að verki
Verið.
Síðast en ekki sízt leiðist
svo hugurinn til vandamála
hinnar líðandi stundar, og
hvernig þau verði bezt leyst
með hag alls almennings í
landinu fyrir augum.
Allt gefur þetta, og raunar
miklu fleira. sem rétt væri að
nefna í þessu sambandi. ærið
itilefni til umhugsunar. Vanda
mál fortíðarinnar voru fyrst
og fremst í því fólgin að ís-
lendingum sjálfum var að
meira eða minna leyti meinuð
þátttaka í þessari starfsemi.
Hún var ekki rekin fyrst og
frernst með hag íslenzku þjóð |
arinnar fyrir augum, og ekki
af íslendingum sjálfum.
Vandamál dagsins í dag
eru af allt öðrum toga spunn-
in. í dag eru það að minnsta
kosti íslendingar einir. sem
þessa starfsemi reka, í því
efni hefur fullur sigur unnizt,
og það útaf fyrir sig hefur
orðið mikið gíftuspor fyrir ís
Tenzku þjóðina. Vandamálin
í dag eru að sumu leyti okk-
ur ósjálfráð, en að öðru leyti
sjálfráð. — Ósjálfráð okkur
eru þau að því leyti, að vegna
sölu framleiðsluvara okkar
erum við meira en æski-
legt væri bundnir með inn-
kaupin á þeim stöðum, þar
sem við annars að öðru jöfnu
ekki mundura verzja; en sjálf
ráðir erum við þó um vanda-
málin. sem mest er umdeilt,
skiptingu innflutningsins eft
ir vörutegundum, og eftjr inn
flytjendum, og þó erum við
þar ekki sjálfráðir nema að
nokkru leyti, því að vitaskuld
erum við bundnir af þeim tak
mörkum sem gjaldevrisgeta
okkar setur hverju sinni.
Kaupmáttur innanlands ey
Etiú meiri en hægt er að full*
inægja með þeim gjaldeyri og
þeim framleiðsluvörum, sem

Emil Jónsson.
við höfum til ráðstöfunar. —
Af því leiðir að innflutning
inn verður að takmarka.
Kemur þá vandamálið: 1)
Hvaða vörur á að leyfa og 2)
Hverjum á að veita innflutn
ingsleyfin?
Innflutningurinn hefur síð
ustu árin, síðan stríðinu lauk,
fyrst og fremst mótazt af
hinum 'mikla innflutningi
framleiðslutækja. byggingar-
vara, véla og samgöngutækja.
og það svo að gert er ráð fyr
ir að í ár nemi þessar vöru-
tegundir, sem ekki eru neyzlu
vörur, heldur varanleg eign,
talsvert meiru en Vs hluta
alls innflutningsins. Um
þetta hefur í sjálfu sér ekki
verið ágreiningur, en hitt er
ljóst, að það hlýlur að valda
óþægindum, því að neyzlu-
vörurnar verður þá að tak-
marka að sama skapi, sem
þessi vöruflokkur er aukinn.
En yfirleitt ætla ég að menn
sætti sig viðþettaaðathuguðu
máli. Menn una því betur að
.neyzluvörur séu takmarkað-
ar niður að einhverju vissu
marki heldur en að nauðsyn-
leg tæki til framleiðslustarf-
seminnar í landinu verði bönn
uð. ef ekki er um r.ema ann
að tveggja að ræða.
Hitt atriðið hvernig og
hverjum leyfin skuli veitt hef
ur aflur á móti valdið mikl-
um ágreiningi , og hafa ýms-
ar tillögur verið uppi, sem hér
er hvorki staður né stund til
þess að rekja. Ég vil aðeins
geta þess að formið fyrir leyf-
isveitingunum, skipun frarn-
kvæmdar þessara mála. hef-
ur sífellt verið að breytast,
svo að segja má að fram-
kvæmdin hafi alla tíð, síð-
an takmarkanir á innflutn-
ingi voru uppteknar, verið á
tilraunastigi, og ég býst held
ur ekki við að fundið sé það
form, sem endanlega verði
staðnæmzt við.Reglurnarsem
úthlutað hefur verið eftir,
hafa líka 'tekið breytingum
og þá meira og minna mótast
af þeim ráðandi meiri hluta
á alþingi og í ríkisstjórn, sem
hefur ,sett þær, hver eftir því,
s
sem hann hefur talið réttast
og bezt samrýmast sinni
stefnu. Þó ber þar þess að
geta, að þar sem enginn einn
flokkur hefur á þessu tíma-
bili, haft algefan meiri hluta
á þingi, hefur stefnan sem
mörkuð hefur verið jafnan
verið nokkurskonar málamiðl
un, en ekki hrein flokks-
stefna, sem vitanlega getur
ekki komið til framkvæmda,
nema einn flokkur ráði. —
ÖIl slík afgreiðsla, með
málamiðlun hefur sína galla,
sem tiltölulega auðvelt er að
benda á, en hitt er ekki jafn
auðvelt að segja fyrir hvern-
ig breyta skuli, án þess að
aðrir, og kanr.ske meiri gall-
ar fylgi þeir.i breytingu.
Um alla skipun þessara
mála teldi'ég því æskilegt að
hafa sem nánasta samvinnu.
Verzlunarstarfsemin í land-
in.u er nú að mörgu verulegu
leyli í höndum ríkisstjórnar-
innar og annara opinberra að
ila, bæði í gegnum samnings-
gerðir við önnur ríki. og ýms
ar opinberar ráðstafanir, svo
að verulegur hluti þeirra
framkvæmda kemur nú á
herðar ríkisstjórnar þeirrar
sem er við völd hverju sinni.
Hins vegar er eins og eðlilegt
er útfærsla samninga, inn-
kaup og dreifing í höndum
verzlunarstéltarinnar, og veld
ur því á miklu að góð sam-
vinna geti tekizt milli þessara
aðila. Þó að ýmsir árfekstrar
hafi orðið þarna á milli, og þó
furðanlega litlir, skal það
sagt hér, að mér hefur þótt
þessi samvinna takast vel. og
ég vil nota þetta tækifæri til
að þakka verzlunarmönnum,
hvernig þeir með fullum
skilningi hafa tekið þeim ráð
stöfunum, ýmsum, sem ríkis
stjórnin hefur orðið að gera
af mörgum knýjandi ástæð-
um. Ég hef, hjá þeim mönn-
um sem þar hafa staðið í for
svari, ekki orðið annars var,
en þeir hverju sinni- vildu
taka til greina öll rök, sem
fram voru borin, og kapp-
kosta að finna þá lausn mála,
sem öllum almenrúngi yrði
fyrir beztu. Með þátttöku full
trúa verzlunarstéttarinnar í
samningagerðum við erlend
ríki og með skynsamlegri í-
hlutun ríkisvaldsins um fram
kvæmd þessara samninga,
bæði innanlands og utan, ætti
að vera tryggð sú samvinna
þessara aðila, sem gæfi hina
bezlu raun. Með henni ætti
að notast til fulls sérþekking
verzlunarstéttarinnar og
hagsmunir almennings að
vera tryggðir með hinni opin
beru íhlutun.
Hvaða aðferð sem þess
vegna kynni að verða tekin
upp, um skipun þessara mála.
bæði hvað snertir fram-
kvæmd, stjórn og skiptingu,
sem allt að meira eða minna
hlýtur að vera maísatriði, þó
er hitt undirstöðuatriði. að
samkomulag og samvinna
takist um málið, milli þessara
aðila. — Og ég læt það hér
verða mitt lokaorð, jafnframt
því að þakka fyrir þá sam-
vinnu, sem ég hef átt við
verzlunarstéttina. að ég vildi
eindregið óska eftir að sú
samvinna mætti halda áfram,
meðan ég hef nokkur afskipti
af þessum málum, og enda
hver sem með þessi mál fer,
því að það mun áreiðanlega
gefa hina beztu raun, hvaða
skipun, sem á þessum málum
er höfð, að öðru leyti. —
Lögreglan í Berlín
Framh. af 1. síðu.
stöðvum Iögreglunnar á her-
námssvæði Rússa.
Markgraf fyrirskipaði í
gær. að því er fregnir frá
London herma, húsrannsókn
á heimilum allra þeirra lög-
regluþjóna á hernámssvæði
Rússa, sem hefðu gengið í lið
með Stumm og mælti svo
fyrir, að einkennisbúningar
þeirra skyldu gervir upptæk-
ir. Jafnframt íét hann fara
fram húsrannsókn í húsi
Stumms, sem einnig er á
hernámssvæði Rússa í borg-
inni, og bannaði leigjendum
þar að greiða Stumm lengur
leigu fyrir íbúðir sínar.
i
verður lokuð pm þriggja vikna skeið.
BALDVIN JÓNSSON
hdl. Austursíræti 12.
Tökum að oss skipasmíðavinniu
svo og alls konar aðra smlðavinniu.
Landssmiðjan
til 5. september. Herra i
læknir Sigurður Samú-
elsson gagnir heimi'lis- ,
ilæknÍHstörfum minum á
msðan. Váðtalstími hans ;
er kl. 1—3 n'eona laugar- ;
daga kl. 12—1 í Læfcjar- j
igötu 6B. j
ÞÓRARINN SVEINSSON ■
læknir. 1
SKIPAÚTGCRÐ
RIKISINS ,
„SkjaldbreiÖ"
Fer til Breiðafj arðar' föstudag-
inni 6. ágúst.
Tckdð á móti fluitniingi á á-
’ætí.urajairhafnir á morgun. Far-
seðiar cskast sóttix á sama
tima.
Slppíuleikimir...
Frh. af 2. síðu.
í 100 m. baksundi kvenna
byrjaði danska stúlkan Karen
Haarup á nýju ólympíumeti,
1:15,6. Nokkru síðar synti ástr-
alska stúlkan Judit Davis einn-
ig undir gamla metinu, sem var
1:16,6, en timi hennar var
1:16,4. í fyrsta riðli, þar sem
Kolbrún synti, vann Van der
Horst á 1:18,7, en nýsjálenzka
stúlkan Lane var önnur á 1:18,8.
Sænska stúlkan Fredin var í 4.
sæti með 1:21,2.
Hollenzka stúlkan Nel van.
Vliet vann 200 m. bringusundið
á 2:57,3, en hún hafði áður sett
tvö ólympisk met í því sundi.
Önnur var Lyons frá Ástralíu
og þriðja Novak frá Ungverja-
landi. i
Harðar deilur á Don
árráðsiefnunni
í Belgrad,
MIKLAR deilur hafa síðan
um helgina staðið á Dónárráð-
stefnunni í Belgrad, og er
Rússland þar annars vegar með
leppríkjum sínum, en Vestur-
veldin hins vegar. Vilja Rússar
takmarka siglingafrelsið á Dóa
á, en Vesturveldin halda fast
við það.
Sló í 'hai'ða hrýnu milii
Visihimski:, fulltrúa sovéiæitjórn-
arinnar, o;g brezkia fuiUtrúain's á
ráðstefnuranii! í gær. Hafði
Vishin'ski Játið svo um mælt á
mánudaginin, að ful'Mrúœnr Vesi;
U’rveldaaiTiia gætu alvieg eins
farið jhedm ti'l’ sín strax, ef
það vænii ætíun þeirra að
halda fást við afstöðú sina. En
hrezki fuitoúinn sagðis't í gær
vilja láta Vishinski vita það,
að Br.etar myndu ekki hræð-
as't neinta BvipusmeilM; hans.
TRUMAN hefur lagt fyrir
B'andaríkjaþinigið frumvarp til
laga um sérstakan hátekju-
skatt, svipaðan þeim, siem inni-
heimtur var í BamdaríkjunurOí
á ófrið'aróxuinum. ___________