Alþýðublaðið - 17.02.1949, Blaðsíða 6

8
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Flmmtiaöagur 17. febrúar 1949.
ÞRIGGJA FIi'OKSA FÝLA
SÍLD nei'nis- fiékategund ein
og heldur . má. Hún cr litfögur
mjög, og nefna aSdáendur henn.
ar hana ,,silfur hafsins", þegar
hún læíur að vilja þeirra. •*—
annars kunna þeir önnur nöfn á
henni, ekki jafn skáldleg. Síld-
in er múgvöðufiskur. þótt enn
hafi ekki verið sannað, hvort sú
múgvaða stjórnist af nazistískri
eða kommúnistískri sefjun, enda
er það eitt, sem einkum ein.
kennir afstöðu manna til síldar
innar, að þeir fuílyrða margt
um hana en sarana fátt, enda
reynist það flest lygi. Hefur í. d.
enn ekki tekizt að sanna, hvaða
ætlunarverki síldin sé sköpuð
til að gegna. Halda sumir það
í því fólgið ao láta fræðim,enn
og vísindamenn verða sér til
skammar og gera þá opinbera
að bjánaskap, hvað henni oft
hefur vel tekizt. Aðrir halda,
að hún sé sköpuð til þes að gera
menn skyndilega ríka og enn
skyndilegar fátæka, — kenna
þeim sannleikann um fallvölt
veraldargæði. — og hefur henni
það einnig tekizt. Hið þriðja er,
að allt hennar framferði sé
pólitískt, og Ieiki hún sér að því
að skapa fjúrmálalegan og at-
vinnulegan glundroða, og verð-
ur því ekki neitað, að á stuna-
um hafi henni og tekizt það.
Þá er það einkenni síldarinn.
ar að halda sig eitt árið að þess-
um staðnum og annað að hínum,
— en láta svo alls ekki sjá sig
þar hið þriðja og fjórða árið.
Þetta er í rauninni ákaflega ein-
falt lögmál, svo einfalt, að
mönnum' gengur yfirleitt illa að
skilja það. Fræðimennirnir eru
til dæmis alltaf að reyna að
finna eitthvart annað lögmál,
sem fero.um hennar ráði. Aðrir
lá'ta eins og ekkert lögmál sé til
á ,því sviði', og hyggja aðl þar
sem síldin komi einu sinni.
verði hún stöðugur gestur um
aldaraðir. Fyrir nokkrum árum
kom nún'sem snöggvast inn í
Hvalf.iörð, — annað hvort til
þess að svipast um í kjördæmi
Péturs eða líta á mannvirkin,
sem Vilhjálmur lét Sigurð taka
a£ Kananum. Þessi skyndiheim.
sókn hennar varð til þess, að
Reykjavíkurbær og Kveldúlíur
reistu tugmiilljóna síldarverk-
smiðju í Örfirisey, mieð fullu
samþykki Fegrunarfélagsins, en
vantaði blessun Guðbrands.
Hugðu forystumenn að síldin
mundi ílendast við Reykjavík
eins og aðrir, hvað hún ekki
.gerði, og stendur milljóna-
kvörnin því aðgerðalaus.
. Þá sáu forustumenn vandast
úrfæðin. Ekki mátti kvörnin
stánda tóm við íhöndfarandi
kosningar. Má segja að þau úr
ræði, sem þeir áð síðustu fundu,
sanni hið fornkveðna; — að
örskammt sé öfganna á milli.
Fyrst srnæsti fiskurinn brást,
ákváðu þeir að kúvenda yfir á
þann stærsta, sumsé hvalinn.
Var gerð um, það þriggja flokka
samþykkt, þar eð enginn unni
hinum einum heiðursins, — eða
vildi heldur bera einn ábyrgð
á fýlunni, sem óhjákvæmilega
fylgir hvalavinnslu.
En á risu upp nfenn er töldu
hagsmuni sína í hættu. Kváðu
nú hvalinn mundu fara sömu
leiðir og síldina, eða sem fjærst
sjóðum þessara manna, sem ber
sýnilega væru veiðihræður
mestu. Auk þess sögðu þeir fýl
una aðeins sveitamönnum bjóð
andi, en ekki siviliseruðum þef
tækjum menntaðra borgarbúa,
og margt sögðu þeir ekki fal-
legt.
En kommúnistar fóru að hafa
þunga drauma. G’.erðu þeir þá
Einar Olgeirsson út á fund Ein
ars Olgeirssonar, þess, er sæti á
í stjórn ,,þriggja_flokka-fýlu
h.f.“, og spurði Einar Einar,
hvað hann vissi um þetta mál.
En Einar vissi ekkert. Kvað sér
vitanlega aldrei hafa til mála
komið að vinna hval í milljóna
kvörnum. og yrði því alls ekki
hafin nein hvalveiði í því skyni,
en sá hvalur, sem veiddur væri
í því skyni, ætti að hausast og
skerast í Keflavík, —■ þar
mættu þeir fá fýluna, — en síð
an flytjast í milljónakvörnina
til vinnslu. Auk þess vænti
hann stöðugrar austanáttar
íramvegis, og bá hefðu bæjar-
menn ekkert að óttast nema
d.ugleysi íhaldsins. —
Finnið þið nokkra lykt, pilt.
ar?
Kirkjubólshalldórið
spyr, hvað gera eigi við al_
þingi.
Sæll vertu ófróður. — ert þú
ekki að endursemja stjórnar-
skrána?
: Kaupum fuskur
Baldursgötu 30.
f
Vicki Baum
HOFUÐLAUS ENGFLL
mig; hann bakaði sér mikla
erfiðleika við að fá niig ætt-
leiddan, en kona bans var óð af
afbrýði og trúarhræsni, og fjöl-
skylda hennar og jafnvel móðir
föður míns fylgdu henni að
málum, vegna þess að þeim
fannst það skylda þeirra að
verja hana og börn hennar og
hinn skitna arf þeirra. Hvað
kæri ég mig um hinar hlægi.
legu eignir Fuentesættarinnár?
Einhvern tíma skal ég eiga tíu
sinnum meira en Fuentesættin
hefur nokkurn tíma átt, pg vel
gæti það orðið, að þau kæmu og
bæðu mig að greiða skuldir síh.
ar og kaupa aftur kastalann
þeirra. Einhvern tíma —“
Hann sneri sér við og stpð
sperrtur og stífur við aflangán
gluggann, þegar hann sagði:
„Einhwrn tíma — það veit guð
— skal ég hafa minn eigin titil
og sýna þeim öllum, að ég er
sannari greifi af las Fuentes
heldur en þessar tvær gungur
og ónytjungar, sem þessi geit,
sem hann faðir minn er giftur,
fæddi af sér.“
Ég veit ekki hvers vegna það
er, að það er eins og næstum
hver einasti maður lifi tvenns
konar lífí: Annað er það, sem
hann á með öðrum, foreldrum
sínum ,fjölskyldu, börnum sín-
um og konu. Það er það líf, þar
sem er rúm fyrir leik, fyrir koh-
úr, fyrir ást. En hitt er eingöngu
hans sjálfs, og aðeins það er
! honum eiginlegt. Það er hinn
óbrotgjarni kjarni tilveru
mannsins: hugsanir hans, liug.
sjónir hans, draumar hans,
metnaður hans, hans innsta eðli.
Þar til nú hafði ég aðeins
þekkt Felipe til ^hálfs, þann
hluta hans, sem var elskhugi
minn og hinn glaði leikfélagi
minn. Nú hafði ég séð í einu
leiftri allan manninn og skilið
þau þrjú atriði, sem mynduðu
uppistöðuna í hinni þrjózku-
fullu ástríðu hans, og það sem
hann keppti að. ,,Ég skal grafa
dýpri 'göng heldur en nokkur
annar hefur þorað og ég ætla
að sanna, að það eru meiri auð-
æfi í þessum námum en nokk-
urn hefur dreymt um.“
, Og þegar ég er orðinn ríkur,
ætla ég að- snúa aftur heim til
Spánar, og þá verður tekið á
móti mér við hirðina og ég heiðr
aður af kóngi mínum.“
„Og einhvern tíma — það
veit guð, skal ég fá titil og sýna
heirainum, að ég ér sannur greifi ,
af das Fuentes.“
Eitf kom á eftir öðru og það
var rökrétt röð á þessu öllu. En
það var hugsunarhátur karl-
knanns, og það var barátta karl-
manns að marki karlmanns. En
þa£-sem ég var kona, vissi ég, 1
að ég var fædd miklu eldri og
vitrari en Felipe mundi nokk.
urn tíma verða. Mér. varo það
n:.e?tum á að brosa því að það
var eitthvað ungæðislegt í
þessu kappi hans, ögrun ung- ,
ttiigs, sem hafði særzt í stymp-
-úngum og skyldi nú sýna þeim |
öílum í tvo heimana. Ég starði
upp í loftið, og þar sá ég langan,
beinan veg, sem skarst í gégn
um gulleitt, þurrt land, sem var
Spinn, og í fjarska var örlítil
mannvera að leggja af stað með
böggul bundiran við st-af, sem
hún bar yfir öxl sér og þessi
hugrakki litlj maður var Felipe
minn, lítill, þrjózkur, meinsam.
ur strákur, sem hafði verið
særður og bauð nú öllum heim-
inum byrginn. Að sjá þennan
ráðríka elskhuga minn vera allt
í einu orðinn ,að þessum við-
kvæma litla snáða, gerðj mig
svo milda og talíða innanbrjósts,
því að hingað til hafði ást mín
ekki verið vorkunnsemi bland-1
in.
„Þakka þér fyrir, að þú sagð- i
ir mér það; ég er fegin að þú
gerðir það, hjartað mitt. Nú get
ég elskað þig svo miklu meira“,
sagoi ég lágt og teygði út arm-
ana.
Hann ýtti sér frá gugganum '
og fley.gði sér yfir mig o,g gróf j
höfuðið við brjóst mér.
Ég fór að strjúka á honum
hárið og hálsinn, og þá upp.!
götvaði ég og mér varð hverft '
við, að Felipe var að gráta. Ég
lá alveg kyrr, og þorði ekki að
hreyfa mig; ég hlustaði á grát-
hljóðið og' fann, áð ermin á
þunnu nátttreyjunni minni
vöknaði og ég var allt í einu
svo kynlega orðin móoir með
lííið, hryggt barn mitt hvílandi
við barm minn. Að lokum leit
hann upp og studdi handleggj-
unum beggja megin við mig og
vó sig svoleiðis upp, horfði
framan í mig og nísti tönnum
f jórum sinnum hvað eftir annáð,
er hann sagði: „Fari það bölvaö!
O, fari það bölvað! Fjandinn
hafi það!“
Blótsyrðin virtust veita hon.
um eitthv-að aftur af reisn hans
og fjaðurmagni. tlann lagðist
við h.Lð mér og það valt út úr
honum. sem kom mér á óvart:
„Mér fannsí oft eins og ég gæti
drepið tæfuna hana móður
mína, og stundum sé ég eftir,
að ég skyldi ekki gera það,“
sagði hann á spönsku, sem ég
var farin að skilja svolítið í, og
þetía særði mig mjög mikið.
.Hvernig geturðu sagt nokk-
uð svona grimmdai*legt?“ hróp-
aði ég og dró mig örlítið fjær.
Hann hló sínum stutta, ljúfa
hlátri.
„Henni hefur áreiðanlega
verið líkt innanbrjósts gagnvart
mér; hún hefði ekki verið fyrsta
móðirin, sem hefði óskað að
losna við sitt óskilgetna barn,“
sagði hann með mikilli beiskju.
„Talaðu ekki urra hana þá, ef
þú berð svona tilfinningar til
i hennar,“ sagði ég.
j Hann settist upp og hvessfi
; augun á mig af slíkum ákafa
1 að það var líkast því sem
augnaráð hans brenndi hörund
mitt eins og heitt gler.
„Og hvers vegna skyldi ég
ekki tala um hana? Heldurðu
að ég skammist mín fyrir móður
mína? Ég er hreykinn af henni,
skal ég segja þér, og gleymdu
því aldrei!“ æpti hann.
Ég var farin að skilja þa'ð þá,
að hugsanir Pelipes lágu sjald.
an eftir beinni línu, héldur tóku
þær alls koniar hliðarstökk,
líkt og riddari á skákborði.
„Hvar er móðir þí,n nú? Mun
ég hitt-a hana? Er hún líka í
Mexiko?“ spurði -ég og tók
hönd han.s i mína.
„Móðir mín? Nei. Hún býr á
Spáni. í klaustri heilagrar Úr-
súlu við Burgos. Móðir mín er
nunna.“
Þetta var annað dæmi um hin
ar furðulegu upplýsingar, sem
Felipe kom mér svo oft á óvart
meö. Ég vissi ekki, hvernig ég
átti að taka þeim eða hvað ég
t átti að segja. 'Öll þessi ár lief
ég verið ao furða mig á því,
hvernig tvær persónur gátu ver-
, ið svo nátengdar hvor annarri,
en þó svo ókunnugar. Við höfð.
urn ekkert sameiginlegt að
byggja á, ekki sama föðurland-
ið, ekki sama. tungumálið, ekki
sameiginlega fortíð, og jafnvel
framtíð okkar var eitt stórt
spurningarmerki.' Við komum
, úr tveim ólíkum veraldarhlut.
I um, og það, sem tilheyrði okkur
báðum sameiginlega, var aðeins
þessi líðandi stund, þetta andar-
tak, svo óendanlega dýrmætt.
MYNDASAGA^ALÞÝÐUBLAÐSSNSs ÖRN ELDING
DANSINUM lýkur, ,og samkvæmt fornri venju æs enjulega óskað sér skartgripa éða gimsteina, — — nú biður hún Orn um launin, og fær þau —
kir dansmærin sér launa. Fram að þessu hefur hún v
l