Alþýðublaðið - 13.03.1949, Blaðsíða 3

Simnudag'inn 13. marz 1949.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
í ÐAG er sunnudagurinn 13.
marz. Þennan dag' fæddust: !
Guðbrandur Vigfússon málfræð
ingur árið 1827, Sigurður Guð
mundsson málari árið 1833 og
Hugo Wolf, austurrískt tón-
skáld, árið 1860. Þennan dag
árið 1177 varð Sverrir Sigurðs
son konungur Noregs, árið 1781
uppgötvaði F. W. Herschel Úr-
anus, 7. reikistjörnuna, og 1940
gáfust Finnar upp fyrir Rúss-
um. Úr Alþýðublaðinu fyrir 21
ári: .„Enskur verkfræðingur
koni hingað á Esjunni og fór
ásamt Þórarni B. Guðmunds-
syni norður á Héraðssand til
þess að atliuga möguleika fyrir
járnvinnslu, einnig hafnarsvæði
við Unaós, virkjun Lagarfoss í
þessu sambandi. Verkfræðingur
ínn ætlar sér að að taka sýnis
horn. Sýnishorn, sem áður hafa
verið tekin, kváðu sýna 20%
járn, jafnvel 30 og eitthvað af
gulli“.
Sólarupprás var kl. 6,54. Sól
arlag verður. kl. 18,22. Árdegis
háflæður er Jcl. 4,30. Síðdegis
háflæður er kl. 16,50. Sól er í
hádegistað í Reykjavík, kl.
12 37.
Helgidagslæknir: Ófeigur J.
Ófeigsson, Sólvallagötu 51,
sími 2907.
Nætur- og helgidagsvarzla:
Ingólfsapótek, sími 13,30.
Næturakstur í nótt: Bifreiða
stöð Hreyfils, sími 6633; og
aðra nótt: Litla bílastöðin, sími
1380.
Veðrið f gær
Klukkan 14 í gær var aust-
læg og norðaustlæg átt um allt
land, víðast hæg nema á Norð-
austurlandi 5 vindstig og í
Grímsey 7 vindstig; víðast élja-
gangur. 4—9 stiga frost var um
allt land.
Flugferðir
FLUGFÉLAG ÍSLANDS: Gull-
faxi fer til Prestvíkur og
Kaupmannahafnar á þriðju-
dagsm.orgun.
AOA: í Keflavík kl. 5—6 á
mánudagsmorgun frá New
Yoi'k og Gander til Kaup-
mannahafnar, Stokkhólms og
Helsingfors.
AOA: í Keflavík kl. 22—23 á
þriðjudagskvöld frá Helsing
fors, Stokkhól-mi og Kaup-
mannahöfn til Gander og
New York.
Skipafréttir
Laxfoss fer frá Reykjavík
kl. 13, frá Borgarnesi kl. 17,
frá Akranesi kl. 19.
Esja er á Austfjörðum á suð
urleið. Hekla er á Austfjörðum
á norðurleið. Flerðubreið var á
Akureyri í gærkvöldi. Skjald-
foreið er væntanleg til.Reykja
yíkur um liádegi í dag. Súðin
er á leið frá Ítalíu til íslands.
Þyrill er í Reykjavík. Hermóð
lir átti að fara frá Reykjavík í
gærkvöldi til Blönduóss, Skaga
Etrandar og Sauðárkróks.
Brúarfoss fór frá Vestmanna
eyjurn í fyrrinótt. Dettifoss fór
|frá Rotterdam í gær til Reykja
yíkur. Ejallfoss fór frá Vest-
mannaeyjum í gær til Leith og
Kaupmannahafnar. Goðafoss er
é leið til New York frá Reykja
yík. Lagarfoss fór frá Kaup-
fnannahöfn í gær til Reykjavík
Ólafur Ólafsson kristniboði
flytur í kvöld í útvarpið erindi
er nefnist: Frá gröf Konfúsíus-
ar til íjallsins helg'a.
Otvarpið
20.20 Samleikur á fiðlu og
píanó (Óskar Cortes og
Fritz Weisshappel).
20.35 Erindi: Frá gröf Kon-
fúsíusar til fjallsins
helga (Ólafur Ólafsson
kristniboði).
21.00 Tónleikar: Kvartett í
Es-dúr eftir Mozart
(plötur; kvar tettinn
verður endurtekinn n.
k. þriðjudag).
21.25 Heyrt og séð (Gunnar
Stefánsson).
21.45 Tónleikar: Píanólög eft
ir Schubert (plötur).
22-.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.05 Danslög.
23.30 Dagskrárlok.
ur. Reykjafoss er á Akureyri.
Selfoss fór frá Kaupmannahöfn
í gær til Reykjavíkur. Trölla-
foss er í New York, fer þaðan
væntanlega á morgun til Reykja
víkur. Vatnajökull er í Ant-
werpen. Katla kom til Reykja-
víkur í gær frá New York.
Horsa er á Dalvík, lestar fros-
inn fisk.
Fundir
Esperantofélagið heldur fund
í Café Höll (uppi) kl. 2 í dag.
Fyrirlestrar
Pastor Johs. Jensen flytur
fyrirlestur, er nefnist Kristin-
dómurinn og hin komandi bar
átta, í Aðventkirkjunni kl. 5 í
dag.
Söfn og sýningar
Málverkasýning Gunnars
Magnússonar, Freyjugötu 42.
Opin kl. 14—22.
Þjóðminjasafnið: Opið kl. 13
—15.
Náttúrugripasafnið: Opið kl.
13,30—15.
Safn Einars Jónssonar: Opið
kl. 13,30—15,30.
Skemmtanir
KVIKMYNDAHÚS:
Gamla Bíó (sími 1475): —
„Beztu ár ævinnar.“ Frederic
March, Myrna Loy, Dana And-
rews, Teresa Wright, Virginia
Mayo. Sýnd kl. 5 og 9.
Nýja Bíó (sími 1544): —
,,Freisting“ (amerísk). Merle
Oberon, George Brent, Paul
Lukas. Sýnd kl. 5, 7 og 9. —
„Krelsissöngur sígaunanna.“ —
Sýnd kl. 3.
Austurbæjarbíó (sími 1384):
„Þess bera menn sár“ (sænsk).
Marie.Louise Fock, Ture And-
ersson, Paul Eiwerte, Sýnd kl.
5, 7 og 9.
Tjarnarbíó (sími 6485): —
„Ástin ræður“ (amerísk). Betty
I-Iutton, Sonny Tufts, Rhys
Williams. Sýnd kl. 3, 5, 7 og 9.
Tripolibíó (sími 1182): —
„Morðið í vitanum" (amerísk).
Richard Dix, Lynn Merrick,
Rrys Williams. Sýnd kl. 5, 7
og 9. KR-kv-ikmyndin. Sýnd kl.
2.
Hafnarbíó (sími 6444): —
, Vorsöngur“. Richard Tauber,
Jane Haxter o. fl. Sýnd kl. 7 og
9. „Pétur eða Páll?“ Robertson
Hare, Alfred Drayton, Nova
Pilbean o. fl. Sýnd kl. 3 og 5.
Bæjarbíó, Hafnarfirði (sími
9184): Landsmót skáta á Þing
völlum 1948 (íslenzk). Sýnd kl.
7 og 9. „Topper á ferðalagi“
(amerísk). Sýnd kl. 5. „Bar-
átta landnemanna“ (amerísk).
Sýnd kl. 3.
Hafnarfjarðarbíó (sími 9249):
„Uppreisnin á Sikiley.“ Arturo
de Cordova, Lucille Bremer,
Turhan Bey. Sýnd kl. 3, 5, 7 og
9.
LEIKHÚS:
Galdra-Loftur verður sýndur
1 kvöld kl. 8 í Iðnó. Leikfélag
Reykjavíkur.
HLJÓMLEIKAR:
Árni Kristjánsson og Björn
Ólafsson leika á píanó og fiðlu
í hátíðasal háskólans í kvöld kl.
8,30.
SAMKOMUHÚS:
Breiðfirðingabúð: Dansleikur
skipverja á Aski og Geir kl. 8
síðd.
Góðtemlarahúsið:. SKT. —
Gömlu og nýju dansarnir kl. 9
síðd.
Hótel Borg: Klassísk tónlist
verður leikin frá kl. 9—11,30
Ingólfscafé: Dansleikur Sjó-
mannafélags Reykjavíkur kl. 9
síðd.
Röðull: SKT. Görnlu dans-
arnir kl. 9 síðd.
Sjálfstæðishúsið: Glatt á
á Hjalla, síódegissýning kl. 3,30;
kvöldsýning' kl. 8,30 síðd.
Tjarnarcafé: Dansleíkur Nem
endasambands Iðnskólans kl. 9
síðd.
B ARN AS AMKOMUR:
Barnasamkoma verður i Góð
templarahúsinu kl. 2 e. h. og
aftur kl. 4 30.
CJr öfíum áttum
Ungbarnavernd Líknar,
Templárasundi 3, vérður fram
vegis opin þriðjudaga og föstu
adaga kl. 3,15—4 e. h.
Volpone verður ekki sýnt í
dag vegna veikinda eins aðal-
leikandans;
Barnasamkoman, sem halda
átti í Guðspekifélagshúsinu í
dag, fellur niður vegna annarra
fundahalda.
Minningarspjöld
Barnaspítalasjóðs Hringsins
eru afgreidd í
Verzl. Augnstu Svendsen.
AðaLstræti 12 og í
Bókabúð Austurbæjar.
UM ÞESSAR MUNDIR eru
þrjátíu ár liðin frá því fyrsta
prentmyndagerðin var stofnsett
á íslandi og á morgun , á faðir
íslenzkrar prentmyndagerðar
Ólafur J. Hvanndal, sjötugsaf-
mæli. Þetta er því tvöfalt af-
mæli — og raunar þrsfalt •—
hjá Hvanndal, því að nákvæm-
lega fjörutíu ár eru nú liðiri írá
því að hann hóf nám í prent-
myndagerð í Kaupmannahöfn.
En þetta eru ekki einuugis
merkileg tímamót í ævi ólafs
Hvanndals sjálfs; — íslenzkii
blaða. og bókaútgefendur geta
einnig minnzt þsss, að í þrjátiu
ár hafa þeir getað gengið í
prentmyndagerðina til Hvar.n-
dals og fengið þar samdægurs
gerð myndamót eftir þeiin i]ós-
myndum, sem þeir hafa kosið
að koma fyrir almenningssjón ■
ir. í dag virðist þetta mjög
sjálfsagður og hversdagsiegur
hlutur, en fyrir þrjátíu árurn
markaði þetta tímamót. í allri
útgáfustarfsemi á íslandi.
Áður var ekki um auðugan
garð að gresja í myndskreyting-
um bóka og blaða hér á landi,
og þau fáu rit, sem birtu mynd-
ir, urðu lengst af að fá prent-
myndirnar gerðar suður í Vín-
arborg, og þaðan voru fyrstu
myndirnar, sem. vöktu Ólaf
Hvanndal til umhugsunar á
prentmyndagerðinni.
Þegar frá eru taldir prentar-
arnir, eru það sngir, sem við
blaðamennirnir höfum þurft að
hafa meiri samskipti við á und
anförnum árum en Ólafur
Hvanndal og starfsmenn hans.
og þeirra samskipta er gott að
minnast, því að bau hafa verið
ánægjuleg.
Það er rétt sama á livaða
tíma dagsins •— allt frá því
bráðsnemma á morgnana og
fram á kvöld — komið er
með mynd í prentmyndagerðma
til Hvanndals, alltaf er hann
viðlátinn, og aldrei bregzt það
að myndamótið kemur fullgert
áður en blaðið er brotið um
seint á kvöldin, jafvnel þótt
Hvanndal hafi látið ólíltinda-
lega um að hægt væri að af-
kasta verkinu; hafi gjarnan
sagt: „Ekki hægt, góði, ekki
nokkur leið!“ •— Og svo hærra:
„Nei, það er andskotann ekki
hægt, þegar myndin kemur
svona seint, þú hlýtur að sjá
það; drengirnir í skólanum, og
ég eins og ég er — gamall og
veikur í höndunum!“
En mér liggur við að halda,
að hversu gamall sem Ólafur
Hvanndal verði, þá skili hann
alltaf myndamótunum í tæka
tíð meðan hans nýtur við í
prentmyndagerðinni, enda lýk-
ur samtalinu venjulegast með
þessum orðum, þótt myndir séu
seint á ferðinni: ,.Jæja, láttaná
þá koma strax, myndarskratt-
ann, en ég lofa engu, heyrirðu
það? Láttu hana koma í logandi
hvclli, segi ég!“
Og svo tekur hann við mynd-
inni, og orðin: „ég lofa engu“
þýða fyrir þá, sem þekkja Ólaf
Hvanndal: „Þér er alveg óhætt
að reiða þig á hann.“
Þannig eru kynni mín af Ól-
afi Hvanndal, og me'ö þau í
huga labbaði ég til hans í fyrra
kvöld, og bað hann segja mér
eitthvað um ævi sína og störf.
„Starfið? . . . Ekkert að segja,
góði, hef ekkert um það að
segja. Þú sérð nú líklega hvað
ég' er að gera: allt logandi vit-
laust upp fyrir haus eins og
venjulega!"
— Eitthvað hlýturðu að geta
sagt.

Ólafur Hvaiindal.
Brjóstmynd eftir Guðmund frá
Miðdal, sem prentmyndagerðar-
meistarar hafa látið gera í til-
efni af afmælinu.
„Sagt, já, ég get sagt það. ao
það er ekki ein einasta mynd
tilbúin af þeim, sem verður ao
klára í clag. Sumar aðsins rétt
búið að „kopiera" — og hérna,
plöturnar út um allt. Þú ræðui
því. rétt hvort þú ferð að tef.ia
mig núna, en því máttu trúa, að
þá færðu enga mynd í kvöld í
Alþýðublaðið."
— Ég hætti á það, svaraði ég.
„Jæja, komdu þá hérna inn
fyrir, það er eriginn friður hér
frammi,“ segir hann og við
göngum inn í hliðarherbergi við
prentmyndagerðina.
„Nú, og hvað heldurðu svo
að ég hafi að segja?“ spyr Ól-
afur. „Á ég kannske að fara ao
þylja æviferil minn, eins og ég
væri að leggja þér til efni í
minningargrein. Hana geturðu
skrifað seinna, en ég er þó ekki
alveg dauður ennþá.
. En svo að ég byrji á byrjun
inni, þá er ég fæddur 14. marz
1879 í Innri-Akraneshreppi, son
ur lijónanna Sesselju Þóroar-
dóttur og Jóns Ólafssonar, ssm
lengi bjuggu í Galtavik á Hvál
fjarðarströnd. Ég' vann heirna
við fram um tvitugsaldur, en.
var til sjós á skútum á sex út-
höldum, ýmist á vetrar- eða.
vorvértíðum og stundum allan
tímann. Síðan fór ég til Reykja
víku.r og nam trésmíði hjá Sam-
úel Jónssy-ni, og þann starfa
Stundaði ég í fimm ár. Jafn:
framt vann ég við skiltagerð. —
tók það svona upp hjá sjálfum
mér að fara að búa til skilti,
skar út og málaði.
Árið 1907 fór ég svo til Kaup
manriahafnar og gekk þar í
teikniskóla og fulikomnaði mig
í skiltagerðinni. Siðan fór ég
heim aftur vorið 1908 og byr.j-
aði skiltagerð hér. Vann ég að
því um sumarið ásamt húsa-
byggingum. Um haustið fór ég
aftur til Kaupmannahafnar með
það fyrir augum að l:era prení-
myndagerð, en það hafði ég
alltaf í huga frá því ég var smá
strákur og sá myridir í Óörii
gamla. Annars var lítið um
myndir í þá daga í blöðum og
bókum, og i þau fáu skipti, sem
þær birtust, voru myndamótin
gerð suður í Vín.
Að þessu sinni komst ég þó
hvergi að í Danmorku, og var
einnig réynt fyrir mig í Syí-
þjóð og Noregi en það bar engan
árangur. Ég fór þá aftur í teikni
skólann þennan vetur. Þá teikn
aði ég dálítið við listasöfn (Mu-
seum), en um vorið 1909, eða
Framh. á 7. síðu.