Alþýðublaðið - 10.04.1949, Blaðsíða 6

6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sunnudaginn 10. apríl 1949.
ÉG LÍT í A-NDA —
Á vængjum Hugfaxa flýg ég
um myrkar óraleiðir aftur í
tímann, að minnsta kosti 40—
50 ár a|t.ur í tímann, eða jafn-
vel lengra, jafnvel aftur fyrir
aldamót, þegar menntaskóla-
piltar óðu yfir lækinn klæddir
skinnsokjcum upp á læri, þegar
brennivínið var selt í snöpsum
við búðarborðíð, .,diskínn“;
þegar kaupmennirnir töluðu lé-
lega dönsku, vegna þess að þeir
höfðu gleymt henni að nokkru
leyti í langri dvöl, fjarri fóstur
jarðarströndum, beykiskóga-
ströndunum við hið bjarta Eyr-
arsund, þar sem næturgalinn
syngur á nóttunni; og vinnu-
konurnar töluðu dönsku, ekki
góða dönsku, ekki dönsku með
fínum kvikmyndastjörnufram.
burði eins og þær tala enskuna
núna, heldur gamla og góða
píudönsku. Það dugði þeim.
Já, það dugði þeim. Það dugði
þeinf við dagleg innkaup og
annað var það ekki þá. Nei.
það var ekki annað þá. Og þá
stóð Skólavarðan á Skólavörðu-
hæðinni og þá var hér ekkert
rafmagn; ekkert rafmagnsljós,
engir takkar eða snerlar, sem
ekki þurfti annað en þrýsta á
eða snúa, og þá kom Ijós og þá
sauð meturinn; nei, þá voru
engir íakkar. engir snerlar, þá
var lesið við olíuljós, parafin-
lampar voru þeir kallaðir á
hinni fyrrnefndu dönsku, og þá
var maturinn soðinn við mó
innan úr Vatnsmýri. Og þá var
hér ekki neitt eilífðarþjóðleik-
hús, heldur eilífðarró yfir öllu,
engin kvikmyndahús. sem
sýndu káboymyndir; þá gátu
borgarbúar sjálfir séð káboy-
jmyndir, — iitla stráka, sem
ráltu kýrhar á hverjum morgni
5rfir AusturvölL Þá var ekki
barizt á Austurvelli. Þetta voru
káboyarnir í þá daga, litlir,
pattaralegir strákar á sauð-
skinnsskóm. sem ráku kýrnar
yfir Austurvöll og inn á mýri,
þar sem nú er flugvöllurinn,
eða upp í holt, þar ísm nú
standa liús. Og í þeim húsum
búa menn, sem hafa mikið að
gera, konur, sem hafa mikið að
gera og börn, sem aldrei hafa
rekið kýr yfir Austurvöll. Þá
var gott að búa í Reykjavík;
fólkið hafði næði til að hugsa
og það hugsaði. Og það hafði
næði til að sofa á nóttunni og
það svaf á nóttunni. Það hafði
næði til að hugsa á daginn og
það hugsaði á daginn, og það
hafði næði til að sofa á nótt-
unni og það svaf á nóttunni.
Það hugsaði á daginn og svaf á
nóttunni. En hvað gerum við,
— hvað gerir þú — hvað geri
ég? Hugsum við á daginn og
sofum á nóttunni? Ég spyr. Ég
spyr þig og ég spyr mig. — —
Höfum við næði til að hugsa á
daginn og sofa á nóttunni? Og
ég svara. Ég svara fyrir þig og
ég svara fyrir mig. Nei, við
höfum ekki næði til þess. Okk-
ur skortir næði til að hugsa á
daginn og okkur skortir náeði
til að sofa á nóttunni. En þá
' skorti ekki næðið hér í Reykja-
vík, því að þá var Reykjavík
lítill bær og menn höfðu næði
■ til að hugsa og sofa. Og þá var
etin saltgrásleppa í Vestur.
bænum, því að þá höfðu menn
næði til að hugsa á daginn og.
sofa á nóttunni, og þá var
Vesturbærinn Reykjavík og
Reykjavík Vesturbærinn.------
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Mig langar til að biðja þig
fyrir stutta hugleiðingu um
þjöðleikhúsið, sem þó eiginlega
verður ekki stutt hugleiðing,
heldur stutt upphaf að langri
hugleiðingu um hús, sem hefur
verið lengi í smíðum og er ekki
enn orðið hús, sv.o að eiginlega
verður þetta bara góðlátleg
rabbhugleiðing, sem eiginlega
verður ekki nein hpgleiðing um
hús, sem eiginlega er ekki orð-
ið neitt hús, heldur er bara
upphafið að húsi,, eða öllu held-
ur langt upphaf að stóru húsi,
húsi, sem hefur verið lengi í
smíðum, verður hús, meira að
segja afskaplega stórt hús, þeg-
Vicki Baum
HÖFUÐLAUS ENGILL
Ég reyndi að koma auga á
háð í augnaráði Rosauru. „Trú
ir þú á víti eða himnaríki ? Ertu
trúuð Rosaura“ spurði ég
hana. „Eða finnst þér þetta allt
vera tómt grín, rétt eins og þér
finnst allir karlmenn spaugileg
ir?“
„Hvað kallarðu að vera trú_
uð? Hvað kallarðu trú? Og
hverju §kyldi ég trúa og hverju
ekki? í minni stöðu þarf maður
að hafa hjarta úr steini, ef mað
ur á að halda trúnni eða trúa
á kraftave'rk, á meyfæðinguna
eða guðdóminn. Hef ég nokk
urn tíma sagt þér frá þeim eina
manni í lífi mínu, sem ég elsk
aði í raun og sannleika, eins
og þú elskar Felipe þinn? Hann
var svo horaður, að maður sá
næstum því dagsbirtuna í gegn
um hann, mjög smábeinóttur,
og hafði mjög fallegt rautt hár.
Þú hefðir ekki getað annað en
hlegið, ef þú hefðir séð rauða
hárið á honum; þú hefðir hald
ið, að þú mundir brenna þig á
því, ef þú snertir að. Hann var
útlendingur, sem hafði komið
til Senora, mjög langt að —
Skotland kallaði hann land sitt.
Jæja, þessi maður minn, með
þetta einkennilega hár, hann
var villutrúarmaður af dýpstu
sannfæringu, og hann taldi mig
á að kasta trúnni, eins og hann,
líkt og aðrar stúlkur ganga, í
klaustur“. Hún fór að hlæja'inn
an í sér. „Kannske það sé þess
vegna, sem ég varð alveg það
gagnstæða, við nunnu, Neuita.
En Tómas skaut sig í höfuðið
ar smíði þess er lokið, en held-
ur ekki fyrr. Það má nú kann-
ske segja sem svo, að það sé
heldur snemmt að tala um
þjóðleikhús, sem ekki er orðið
hús, og þaðan af síður orðið
hús. fyrr en það er orðið þjóð-
leikhús eða að minnsta kosti
hús, en það er nú svona samt,
að það hefur einmitt verið af-
skaplega mikið talað um þetta
áður en hann var þrítugur;
hann hafði veikzt af krabba.
meini, sem ekki var aðeins ó_
læknandi, heldur svo óþolandi
kvalafullt, að hann kaus að
binda endi á líf sitt. En þar
sem hann var orðinn máttfar.
inn af sjúkdóminum og' kvölun
um, þá miðaði hann illa og
skaut af sér hálft andlitið og
iifði enn í fjóra daga. í fjóra
daga stundi hann og hvíslaði
t gegnum gat á kverkunum og
skyrpti upp blóði og hljóðaði,
en þó mjög veikt, og enginn
hefði getað skilið, hvað hann
oagði nema ég. „Ó, guð, láttu
mig deyja“, var það, sem hánn
sagði. „Ó, drottinn, ég ákalla
þig, láttu mig deyja. Ó,- guð,
fyrirgefðu mér og lofaðu mér
að deyja. Ó, drottinn, ó, drott.
inn!“ Dauði hans var ekki með
mæli með villutrú“.
Hún tók upp hönd mína, at_
hugaði hana gaumgæfilega og
setti hana niður aftur. „Kanntu
að hlaða skammbyssu og skjóta,
Neuita?“ spurði hún mig.
„Nei“.
„Jæja, minntu mig þá á að
sýna þér, hvernig það er gert.
Það er hlutur, sem hver maður
og kona ætti að kunna. Ég lærði
það af Tómasi. Fjórða daginn,
rétt eftir að klukkurnar höfðu
hringt til bæna, hlóð ég byss
una og skaut hann í hjartastað.
Og enn þann dag í dag veit ég
ekki, hvort guð notaði mig sem
verkfæri sitt eða hvort ég gerði
það gagnstætt vilja hans og
eyðilagði með því refsinguna,
hús, bæði sem hús og þjóðleik-
hús, þótt sannleikurinn sé sá.
að í rauninni sé það hvorki
þjóðleikhús né hús, heldur eig-
inlega bara hús, sem er í smíð-
um, en verður hins vegar þjóð-
leikhús þegar það er orðið hús.
Ef það þá verður nokkurn tíma
hús. Ef það verður þá nokkurn
tíma annað en hús, sem alltaf er
í smíðum. — ------
sem hann hafði ætlað elskhuga
mínum. Og þess vegna skaltu
ekki, Neuita, spyrja mig um
trú. Spurðu prestana, það er'
þeirra starf, og þeir fá vel borg_
að fyrir það“.
,,Og svo? Þegar þú hafðir
stytt Tómasi kvalirnar? Fannstu
til léttis? Éannst þér þú hafa
ger rétt?“
„Það er ekkert svar við því,
barn. En hvað mér viðvíkur,
þá yfirgaf ég námumannabúð.
irnar í flýti, eins og þú getur
ímyndað þér, og hafnaði í New'
Orleans, þar sem ég að lokum
var mikið dáð í Les trois Elep_
hants. Ég var enn þá grönn þá
og dansaði vel, og ég hafði
glæsilegan félaga, fjárhættuspil
ara ,sem þeir kölluðu Coco ea
Rotule d’or, vegna þess að hann
hafði verið skotinn í vinstri fót
inn og skurðlæknirinn hafði
gert honum hné úr g.ulli. Þessi
stafur er eitt af gjöfum hans.
Þú getur sé, að demantarnir
eru mjög tærir. Coco var á_
stríðumikill dansmaður og hann
var líka mikið fyrir að gera
franska akrobatik í rúminu,
þrátt fyrir stirða hnéð — —“
Rosa-ura hætti og þegar hún
fann að undrunaraugnaráð mitt,
hvíldi á stóra glaðlega andlit_
inu hennar, bætti hún við:
„Það er eins og að fara yfir
brú; þú ferð yfir brúna, og þá
ertu komin yfir á hinn bakka,
árinnar. Það er ofureinfalt. Eft -
ir þetta með Tómas þá átti ég
ekki neitt eftir annað en að.
reyna að vera kát. Ég vona,
barn, að þú þurfir aldrei að
fara yfir þú brú“.
„Ef þér er svo annt um vel
ferð mína, hvers vegna sendir
þú þá ekki Felipe heim tíman-
lega?“ sagði ég beizklega. „Þú
veizt að ég bíð eftir honum hér
um bil hverja nótt, þegar hann
er að skemmta sér í húsi þínu.
Hann hefur ekki peninga til að
eyða, og það er slæmt fyrir
hann“.
„Þar skjátlast þér, Neuita.
Börn og unglingar, sem selja vilja happ-
drættismiða, gjöri ^svo vel að vitja þeirra
á eftirtöldum stöðum:
AUSTURBÆR:
Grettisgötu 26, Halldóra Ólafsdóttir.
Hverfisgötu 78, skrifst. SÍBS.
Freyjugötu 5, Jóhanna Steindórsdóttir.
Bergþórugötu 6, Árni Guðmundsson.
Sjafnargötu 8, Ágústa Guðjónsdóttir.
Þórsgötu 17, Ásgeir Ásgeirsson.
Mánagötu 3, Baldvin Baldvinsson.
Laufásveg 58, Fríða Helgadóttir.
Bergstaðastr. 60, Sigurbjörg Runólfsdóttir.
*Miðtún 16, Hlín Ingólfsdóttir.
Allsherjar söluctagur á morgui
7
Vinningurinn, sem er 6 manna Hudson-bii
reið, verður til sýnis í Bankastræti allan
Börn þurfa að hafa I-eyfi foreldra sinna
eða vandamanna, til að selja miða. Á út-
sölustöðunum eru til, þar til gerð, eyðu-
blöð handa foreldrum að árita. Foreldrar,
leyfið börnum ykkar að selja happdrætt-
ismiða S.Í.B.S.
Dregið verður 8. maí n.k. — Drætti verður
ekki frestað.
Öllum ágóða af happdrættinu verður varið
til byggingarframkvæmda að Reykjalundi.
Styðjum sjúka til sjálfsbjargar.
VESTURBÆR:
Hringbraut 44, Maríus Helgason.
Sólvallagötu 20, Markús Eiríksson.
ÚTHVERFIN:
Efstasund 74, Kleppsholti, Guðrún Ólafs-
dóttir.
Sogabletti 5, Esther Jósefsdóttir.
Sælundi, Kópavogi, Guðrún Þór.
Hörpugötu 12, Skerjafirði, Gunnar Gests-
son.
Eiði, Selljarnarnesi, Halldór Þórhallsson.
Kaplaskjólsveg 5, Kristinn Sigurðsson.
Skipasund'i 10, Kleppsholti, Margrét Guð-
mundsdóttir.
Vegamótum, Seltjarnarnesi, Sigui'dís Guð-
jónsdóttir.
Karfavog 39, Kleppsholti, Vilhjálmur
Jónsson.
Fos-svogsblettur 34, Þóra Eyjólfsdóttir.