Alþýðublaðið - 09.06.1949, Blaðsíða 5

Fimmíudagur 9. júní 1949
ALÞVÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUFLOKKURINN
gekk þess ekki dulinn, þegar
núverandi ríkisstjórn var
mynduð, að stjórnarsamstarfið
myndi hafa ýmsa erfiðleika i
för með sér. Öllum flokks-
mönnum var það að sjálfsögðu
Ijóst, að ekki var unnt með
slíkri samsteypustjórn að láta
starf hennar og stefnu mark-
ast af sjónarmiðum Alþýðu-
flokksins eingöngu, heldur
yrði um stefnuna að verða
samkomulag milli þriggja ærið
ólíkra flokka. En eins og hög-
um var orðið háttað í íslenzk-
um stjórnmálum, þótti Alþýðu-
flokknum eigi um annað að
ræða en áð gera þá tilraun,
sem stofnað var til, í því skyni
að bjarga því, sem bjargað
varð, á örðugum og hættuleg-
um tímum.
Þrír ólíkir flokkar.
Öllum, sem nokkuð þekkja
til stjórnmála, dylst ekki, að
flokkar þeir, sem standa að
núverandi ríkisstjórn, eru
mjög ólíkir, hvað snertir stefnu
og hagsmunamál.
Annars vegar er Alþýðu-
flokkurinn, flokkur ís-
lenzkra jafnaðarmanna, sem
stefnir að því, eins og sams
konar flokkar um öll lönd,
að vinna að félagslegum
umbótum og framförum,
með framkvæmd jafnaðar-
stefnunnar að lokamarki.
Hins vegar eru svo tveir
borgaralegir flokkar, sem
raunverulega eru mjög
skyldir í mörgum höfuðmál-
um. Þeir eiga það sameigin-
legt, að þeir eru algjörir
andstæðingar jafnaðarstefn-
unnar og í mörgum málum
hafa þeir fyrr og síðar, ým-
ist báðir eða annar hvor til
skiptis, staðið gegn umbóta-
málum Alþýðuflokksins.
Sem dæmi um samstarf
þessara flokka gegn Alþýðu-
flokknum má nefna gerðar-
dóminn sæla í árshyrjun
1942, og allmörg fleíri mál,
sem hér verða ekki rakin.
En þrátt fyrir betts taldi
Alþýðuflokkurinn réf,■ að
skorast ekki undan þeim
vanda, að stofna til núverandi
ríkisstjórnar, eins og þá stóðu
sakir. Ástæðurnar til þess eru
ærið margar, og skulu hér að-
eins nokkrar raktar.
Allir þeir þrír flokkar, er
standa að núverandi ríkis-
stjórn, eru lýðræðisflokkar
og andsíæðir einræði og of-
beldi í stjórnmálum. í ann-
an stað má telja, að flokk-
arnir þrír séu sammála í
öllum höfuðatriðum varð-
andi utanríltismál, og skipt-
ir það mjög verulegu máli,
eins og nú standa sakir.
Þó er rétt að geta þess, að
örlað hefur á því, jafnvel í
fremsta forustuliði eins flokks-
ins, að þar hafi kennt nokk-
urrar veilu í utanríkismálum,
og ekki örgrannt um að nokk-
uð hafi þar nálgazt óheilla-
kenningar, sem runnar eru
undan rótum kommúnista. En
engra þeirra skoðana hefur
gætt af hálfu þeirra fulltrúa
þess flokks, er ríkisstjórnina
skipa.
leg hætta, ef ekki tækist að við, að deilur innbyrðis á milli beim, sem beindu þeim að
mynda fullkomna þingræð-
isstjórn.
Stjórnarkreppa hafði þá
staðið yfir 3—4 mánuði og full-
ar horfur voru á því, áð allt
þeirra flokka, er að stjórninni honum. En hann vildi ekki
hafa staðið, hafa aðallega risið t Iáta deilurr.ár-vava og bar með
milli borgaraflokkanna stofna til mikilla vandkvæða
tveggia, Framsóknarflokksins
og Sjálfstæðisflokksins. Er
það þeim mun undarlegra. eins
myndi lenda í upplausn og og áður segir, þar sem þessir
vandræðum, ef ekki tækist að i borgaraflokkar eru í öllum höf-
setja nýja ábyrga ríkisstjórn á , uðmálum talsvert skyldir að
laggirnar, sem styddist við (skoðunum og eiga það einnig
meirihluta alþingis. Útlit í ut- | rameiginlegt, að vera andstæð-
anríkis- og fjárhagsmálum var - ir höfuðstefnu Alþýðuflokks-
þá að verða all uggvænlegt, og ! ins. En það, sem án efa hefur
stuðlaði það mjög að því, að | valdið þessum deilum, er ekki | deilum slotar ek'ki, en að hefja
allir stjórnmálaflokkarnir, sem. hvað sízt barátían um sálir gaghsókn. Til lengstra laga
starfa á lýðræðisgrundvelli, j bændanna og borgaranna yfir- | mun Alþýðuflokkurinn forðast
gjörðu sér ljóst, hvaða hætta leitt út um hinar dreifðu byggð , þær deilur; en hins vegar mun
væri á ferðum, og skoruðust ir landsins. Því verður ekki: hann, þegar þar að kemur,
innan stjórnarinnar. Þó er rétt
að taka það fram, að Alþýðu-
flokkurinn getur vart til lengd-
ar látið afskiptalausar ásakar,-
ir þær, sem að honum er beint,
einkurn af blöðum Framsókn-
arflokksins og formanni hans,
og má því búast við, að Al-
þýðuflokkurinn af sinni hálfu
sjái sér ekki annað fært, ef á-
því ekki undan því, að styðja
að stófnun nýrrar stjórnar.
Samið urn rríáiin.
Reynslan af núverandi ínönnum Sjálfstæðisflokksins.
stjórn hefur orðið á líka lund Blöð Sjálfstæðisflokksins hafa
og vænta mátti, þegar um sam-. svo’ eftir deilurnar hóf-
steypustjórnir er að ræða. Það ust> ekki látið sinn hlut eftir
hefur orðið að semja um flest ^iggja og svarað árásunum af
stórmál og hnika þeim áleið- jfullri hörku og með gagnárás-
is eftir samkomulagi milli jum- Deiian milli borgaraflokk-
stjórnmálaflokkanna. Hefur anna hefur vaxið eftir því sem
þannig enginn flokkur algjör- iiðið hefur á, og virðist nú vera
lega út af fyrir sig markaðovægnari en nokkru sinni áð'
stefnuna, heldur hefur það ver- ur-
neitað, að Framsóknarflokkur- j færa fyrir því óvefengjanleg
inn hefur átt frumkvæðið að jrök og sannanir, að þessar ár-
því að hefja þessar deilur með (ásir hafa verið með öllu til-
talsvert heiftarlegum árásum í j efnislausar; og sitt hvað má
blaði flokksins gegn forustu- með sanni um bá segja, er geng-
ið hafa fram fyrir skjöldu með
ástæðulausar og meinfýsnar
ádeilur.
Tvennar vígstöðvar
Aíþýðyflokksins.
ið samkomulag, eins og alltaf
verður að vera, þegar einn
flokkur styðst ekki við hrein-
an meirihluta þings. Margt hef
ur vafalaust farið á aðra lund
en æskilegt hefði verið, og
hefði það orðið mjög svipað,
þótt um minnihlutastjórn eins
flokks hefði verið að ræða, þar
sem þá hefði einnig orðið að
semja við aðra flokka um af-
greiðslu allra meiriháttar mála.
Og þótt reyndar sé óþarfi að
taka það fram, svo mjög sem
pað liggur í augum uppi, þá er
það greinilegt, að ef Alþýðu-
flokkurinn hefði einn ráðið
stjórnarstefnunni, myndi á ó-
iíkan hátt hafa verið tekið á
mörgum málum. Þetta vita all-
ir flokksmenn og sérstaklega
þeir, sem þekkja náið til
stjórnmála yfirleitt.
Ófieppilegar deilur.
Þessar deilur hafa oft
verið mjög óheppilegar fyr-
ir samstarfið innan stjórnar-
Eins og fyrr segir, er það öll-
um lióst, sem nokkuð þekkja
til stjórnmála, og vilja líta á
rnálefnin eins og rök og stað-
reyndir standa til, að borgara-
flokkarnir, Framsóknarflokk-
urinn og Sjálfstæðisflokkur-
innar og orðið til þess að inn, eiga mjög margt sameig-
draga úr því eða að minnsta 1 inlegt, hvað stefnu snertir. Inn-
kosti vekja tortryggni á því.1 an beggja þessara flokka eru
j bæði íhaldssöm og frjálslynd
Á síðari tímum hefur blað öfl. Nokkuð einhliða hagsmun
ir bænda og samtaka þeirra á
verzlunar- og framleiðslusviði,
samfara skorti á skilningi á
högum og háttum launafólks,
en þó einnig frjálslyndi margra
viðsýnna manna, eru einkenni
Framsóknarflokksins. íhald
bændanna, hagsmunir atvinnu-
Framsóknarflokksins „Tím-
inn“, og þá ekki hvað sízt for-
maður flokksins ráðist verulega
að Alþýðuflokknum og forustu
mönnum hans, stundum all ó-
vægilega og af hvatvísi, án þess
að gild rök hafi staðið til. Al-
þýðuflokkurinn hefur ekki tal-
ið rétt að hafa uppi harðar rekenda og auðmanna í kaup
deilur af sinni hálfu á meðan j stöðunum, en þó einnig áhrif
samstarfið innan ríkisstjórnar- j margra launamanna og frjáls-
innar stendur. Hann hefur því lyndra borgara, togast á og
að mestu leyti látið ósvarað á- móta stjórnmálastarfsemi
sökunum þeim og ádeilum, er i Sjálfstæðisflokksins. Alþýðu-
höfuðmálgagn Framsóknar-. flokkurinn stendur því raun-
flokksins og formaður hans \verulega í mörgum höfuðmál-
hafa að honum beint. Er það þó efnum innanlands, þ. e. fjár-
., alls ekki af því, að Alþýðu- hagsmálum, atvinnumálum og
n i þessu stjórnarsamstarfi ^ flokkurinn hafi ekki með gild- j félagsmálum, í verulegri and-
e ur jkeð það einkennilega, i um rökum getað hrakið þessar stöðu við þessa tvo flokka. En
sem sioui hefði þó mátt búast ádeilur og 'hafið sókn gegn hins vegar er Alþýðuflokkur-
Enn rífa þeir upp járnbraufarfeinana

í þriðja Iagi má taka þaS
fram, að þegar ríkisstjórnin
var mynduð, var bersýni-
legt, að lýðræði og þingræði
á Ísíandi stafaði af því veru-
Þetta er viðreisnarstarfið á Austur-Þýzkalandi; Jafnvel járnbrautarteinarnir rifnir og
til Rússlands sem stríðsskaðabætur!
fluttir
inn, sámkvæmt eðli sínu sem,
sósíaláemókratiskur flokkur,
rvarinn óvinur kommúnis'ta, er
vilja stoína til einræðis og
byltingar og hylla raunveru-
lega allt annað hugmyndakerfi
en Albýðuflokkurinn.
Flokkur íslenzkra jafnað-
armanna er því, eins og
ailstaðar annars staðar,
annars verar í andstöðu við
borgaraflokkana í mörgum
innanlandsmálum, og þó
einkum hvað stefnumark
snertir, þó að hann, eins og
samskonar flokkar í öðrum
lörtdum, geti og hafi unníð
með borgaraflokkunum,
bæSi að framkvæmd ýmissa
umbótamála og til varnar
'gegn aðsteðjandi örðugleik-
um. Híns vegar hlýtur A3-
þýðuflokkurinn einnig, x
samræmi við stefnu sína, að
berjast ernarðlega og af öllu
afli gegn óhe'iílastefnu og á-
hrifum kommúnista, bæði í
utanríkis- og innanlands-
málum. Við þá telur hansx
stjórnarsamstarf ekki koma
framar íil greina.
Samstarfíð við
borgaraflokkana.
Alþýðuflokkurinn hefur fyrr
og síðar sótt í hendur borg-
araflokkanna, gegn allmikiUi
og skiptandi andstöðu, fram-
kvæmd ýmissa umbótamála.
Á árunum 1934 — 1937 kom
Alþýðuflokkurinn því til leið-
ar, með samstaríi við Fram-
sóknarflokkinn, að sett voru
alþýðutryggingalög og ráðstaf-
anir gjörðar til þess að koma
betra skipulagi á ýmis mál, sem
við koma sjávarútvegsmálum,
STO sem aukning síldarverk-
smiðja ríkisins og bygging
hraðfrystihúsa um allt land, og
þá einnig með því að koma
fastara skipulagi á sölu ís-
lenzkra sjávarafurða erlendis
en verið hafði. Alþýðuflokkur-
inn hefur þá og einnig með
samstarfi við Sjálfstæðisílokk-
inn, allt frá árinu 1944, komið
á hinum stórmerku almanna ■
tryggingum, nýjum og betri
launalögum og stutt, í sam-
vinnu við aðra, að hinni miklu
nýsköpun í íslenzkum atvinnu-
rekstri, sem fram hefur farið.
Á fyrra tímabilinu var Sjálf-
stæðisflokkurinn í andófi, en
framan af á síðara tímabilinu
Framsóknarflokkurinn..
Aíþýðuflokkurinn hefur
þannig með samstarfi við
borgaraflokkana til skiptis
og við þá báSa í sameiningu
reyní að þoka áleiðis ýms-
um umbótamálum og það
með mjög miklum árangri.
Ástæða tll að vera
vel á verðl.
En þetta sýnir betur en flest
annað, að Alþýðuflokkurinn
hefur raunverulega sérstöðu
gegn borgaraflokkunum báð-
um, sem oft eru ófúsir til þess
að Ijá umbótamálum Alþýðu-
flokksins nægilegt fylgi.
Það hefur ög einnig ver-
ið awgsýnilegt og má þar
benda á gjörðárdómslögin
1942, að þessir tveir borg-
araflokkar, og þá ekki síð-
ur Framsóknarflokkurinn,
hafa oft tekið meS litlum
skilningi á réttmætum kröf-
(Frh. á 7. síðu.)
/