Alþýðublaðið - 25.06.1949, Blaðsíða 5

Laugardagui1 25. júní 1049
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
! ríði um ýmislegt varðandi
skólann og dagheimillið. A
öllu veit hún skil og allt man
hún, stórt og smátt, bersýni-
lega er hún með lífi og sál við
Dagheimili Verkakvennafélagsins Framtíðin í. Háfnarfirði.
líefur farið vel, og takmark okk
ar er að stækka og endurbæta
þessa byggingu svo fljótt sem
Á HÖRÐUVÖLLUM í Hafn-
árfirði stendur einlyft timbur-
hús, sem allir, er nokkuð til
þekkja, vita, að er dagheimili
Verkakvennafélagsins í Hafn-
arfirði. í sumar dvelja þar yfir
50 börn frá aldrinum 2—5 ára.
í vor voru 16 ár síðan félagið
byrjaði á þessari starfsemi,
sem þá var algert nýmæli í
Hafnarfirði.
Kvennasíðu Alþýðublaðsins
langaði að kynnast ofurlítið
þessari brautryðjandastarfsemi
hafnfirzkra verkakvenna, og
snéri sér í því tilefni til for-
manns dagheimilisnefndar frk.
Sigríðar Erlendsdóttur, en hún
hefur frá upphafi barizt fyrir-
þessu máli og verið síðastliðin
10 ár formaður nefndarinnar.
Auk hennar eru nú í nefnd-
inni Guðrún Nikulásdóttir,
Margrét Jónsdóttir, Jóhanna
Sigurðardóttir og Sigríður
Magnúsdóttir. Fyrstu árin var
frú Sigurrós Sveinsdóttir for-
maður nefndarinnar.
Sigríður Erlendsdóttir hefur
átt, eins og margar áhugakon-
ur verkakvennafélagsins, mörg
spor upp að Hörðuvöllum, en
hún telur ekki eftir sér að
fara eina aukaferð fyrir Al-
þýðublaðið.
Þegar við komum að húsinu
heyrist kliður kátra og at-
hafnasamra barna, þau eru
einmitt í óða önn að raða sér
að borðunum til að fá sér síð-
degishressingu. Salurinn, sem
börnin hafast við í inni, er
vistlegur, með stórum glugg-
um með últra gleri. Við hittum
svo á, að hin vellátna for-
stöðukona, frk, Ida Ingólfsdótt-
ir, er ekki viðstödd. í hennar
stað er þennan dag ung
stúlka, Elinborg Stefánsdótt-
ir, sem lýkur á næsta ári
prófi við Uppeldisskóla Sum-
argjafar og er líklega fyrsta
hafnfirzka stúlkan í þeirri
námsgrein. Frk. Elinborg
hjálpar börnunum við borðin
með því fasi og viðmóti, að
ekki verður um viilst, að hún
hefur góða hæfileika til
starfsins. Ennfremur eru fjór-
ar myndarlegar starfsstúlkur
á heimilinu.
•— Hve lengi dags dvelja
börnin hér?
„Mæðurnar koma með þau
M. 9 á morgnana. Þá fá
börnin hafragraut og mjólk.
Klukkan 12—1 borða þau mið
degisverð, og kl. 3—4 fá þau
mjólk eða kakaó og brauð. En
þetta áhugamál sitt, og hún unnt reynist. Því aðsóknin er
notar hvert tækifæri til að að verða mikil.“
þakka gömlum og nýjum sam-| — OIIi nokkuð sérstakt því
starfskonum sínum. j að verkalívennafélagið hóf
I þessu eru börnin búin að' Þessa -starfsemi?
þeir sízt skilja þessa hjálp
mæðrunum til handa, sem
helzt þurfu hennar við. Oft hef
ég minnst þeirra orða er Stein-
grímur Arason sagði við mig,
þegar dagheimilið var vígt:
„Byrjunarstarfið krefst á-
ræðis og þolinmæði, en hafið
drekka. Þau standa upp. Stól-1 ”A Þeim árum unnu k°nur; hugfast að gefast aldrei upp.“
ar fara um koll og krukkur °g “lglmg?r hf 1 Hafnarfirði, „Nú er í rauninni aðaltak-
velta á hlið, en hávaðinn er
mikið á fiskreitum. Ýmist eltu | markinu náð“, segir Sigríður
, litlu börnin mæður sínar á göt Erlendsdóttir að lokum, „því
alveg illindalaus. „Hallo , 1
SigríSur Erlendsdóttir.
. ina, eða voru eftirlitslaus á göt
heilsa börnin hvert í kapp við | um bæjarins. Mér fundust börn
annað, brosandi. Ölí eru 0g mæður vera jafn illa sett.
börnin brún og hraustleg að Þess vegna hófumst við handa
sjá. Þau eru vel klædd og fal- um síofnun dagheimilis á sumr-
leg, en ólík hvert öðru eins og in ”
— Margir erfiðleikar hljóta
að hafa verið í þessu brautryðj-
andastarfi ykkar kvenanna?
„Við höfum þurft að sigrast
á mörgu eins og gengur og ger-
ist. Ýmsir skildu ekki þetta ný-
íslendingar jafnan eru. Fóstr-
urnar klæða börnin í hlífðar-
föt og hjálpa þeim á ýmsan
! hátt. Svo stefnir hópurinn til
dyra. Enn er stund til leika áð-
kl. 5 eru þau aftur sótt heim-
an fráfcér.“
— Hvað langan tíma starf-
ar dagheimilið, og hvað er
borgað með börnunum?
„Við byrjuðum 10. maí 1
vor“, segir Sigr. Erl., „og
verðum til 15. sept. Mánaðar-
gjald er 150 kr. ef eitt barn er
frá heimili; ef tvö eru frá
sama heimili, er gjaldið 130
kr. á mán. með hverju barni.
Sama gjald er fyrir alla. Börn
in eru ekki dregin í dilka eft-
ir því, hvort þau eru rík eða
fátæk, en við höfum í þessari
starfsemi reynt að halda verð-
laginu niðri og reisa okkur
ekki hurðarás um öxl. Hafn-
arfjarðarbær hefur jafnan
reynzt þessari stofnun verka-
kvennafélagsins stoð og
stytta. Einnig hefur ríkið
styrkt okkur. Síðastliðið ár
fengum við 10 þúsund kr. frá
bænum og 8 þús. af ríki til
reksturslcostnaðar. Auk þess
hefur verkakvennafélagið afl-
að heimilinu tekna með
merkjasölu og fleiri fjáröfl-
unarleiðum. En jafnan hefur
orðið að gæta hófs og hagnýtni
í þessari starfsemi.“
-— Rekur félagið hér líka
leikskóla á veturna?
„Það er ætlunin frmavegis;
og í vetur, sem leið, voru hér
í leikskóla 50 börn og sóttu
fleiri en áð komust; 20 börn á
aldrinum 2-—3 ára voru hér
kl. 9—12 á morgnana. Þau
borðuðu hér morgunverð. Á
eftirmiðdögunum kl. 1—5
voru hér 30 börn á aldrinum
3—5 ára. Þau fengu síðdegis-
hressingu. Fyrir minni börnin
var borgað 90 kr„ fyrir hin
stærri 100 krónur á mánuði.
Forstöðukona skólans var Ida
Ingólfsdóttir."
Ég spyr og rabba við Sig-
ur en börnunum skal þvegið mæij5 0g stundum fannst manni
og þeim skilað í hendur mæðr-
anna.
LTti eru sandkassar, sölt og
rólur. En ekki er minnst um
vert að á lóð heimilisins er hól-
brekka, þar sem börnin mega
grafa og bjástra átölulaust.
Dagheimilisnefndin hefur mik
inn áhuga á að eignast þarna
við hólinn ónýtan bíl, bát og
gamla eldamaskínu, en allt
þetta eru hin prýðilegustu við-
fangsefni fyrir lítlar starfsamar
hendur. Og fyrir slíka muni er
gott hlutskipti að enda ævi sína
í hólbrekkunni á Hörðuvöllum.
— Við hvaða aðstæður hóf
Verkakvennafélagið þessa
starfsemi fyrir 16 árum?
„1933 var dagheimilið í
fyrstu opnað í gamla bæjarþing
salnum. Starfaði það fyrsta
sumarið frá 19. maí til 15. sept.
Börnin voru 19 að tölu er þau
voru flest. Þar í kring var ekki
nein aðstaða til leika fyrir börn
in, en frú Þuríður Guðjónsdótt
ir, okkar fyrsta forstöðukona
taldi ekki éftir sér að fara með
börnin upp á Hamar og í góðu
sólskini lofaði hún þeim að
busla í flæðarmálinu“.
— Hvenær var húsið á
Hörðuvöllum byggt?
„Það var byggt 1935 og þótti
ýmsum í allmikið ráðist, en allt
takmarki, að dagheimilastarf-
semi hér í bæ er borgið. Fram-
tíð hennar er örugg. Starfsem-
in nýtur nú viðurkenningar og
skilnings bæjarbúa og mun því
héðan í frá teljast nauðsynlegt
menningar- og framfaramál í
þágu heimilanna og bæjarfé-
lagsins. En þetta eru einmitt
hin einu laun, sem við í Verka-
kvennafélaginu kjósum fyrir
okkar viðleitni og okkar starf.“
S. í.
í ÐANMöKKU fara nú fram
vísindalegar rannsóknir á því
hver áhrif ýmis utanaðkom-
andi kemisk efni hafa á al-
geng matvæli.
Fjölmargar fæðutegundir,
sem notaoar eru dags áaglega
eru blandaðar kemiskum efn-
um fyrst í framleiðslu voruteg-
unda og síðar til að gera vör-
una söluhæfari, betur útlítandi
og verja hana roti. Og þó ætla
megi, að hver einstök fæðiteg-
und innihaldi svo lítið af þess-
um kemisku efnum, að þau
korni eigi að sök, safnast allt,
sem saman kemur. Er það full-
komlega tímabært að athuga
gaumgæfilega, hvort hin kem-
isku efni, sem menn láta í fæð-
una fyrr og síðar minnki ekki
mótstöðuafl líkamans gegn t. d.
krabbameim, berklum og fl.
sjúkdómum. í því sambandi
mun mörgum detta i hug hin-
ar mörgu tegundir exemsjúk-
dóma og ofnæmi fyrir þessu og
hinu, sem alltaf virðist færast
í vöxt.
í Bandaríkjunum hefur ný-
Nokkrir hinna ungu íbúa dagheimilisins.
lega verið komist að þeirri nið-
urstöðu, að mikil líkindi séu til,
að sjúkdómur, sem nefndur
var Virus X, og menn kunnu
ekki deili á stafaði af úðun á
hinu alþekkta skordýraeitri D.
D.T. Yfirleitt hefur D. D.T. ekki
verið álitið skaðlegt, en það er
mjögo mikið notað og á marg-
an hátt. T. d. eru fjós og önnur
hús sprautuö með D.D.T. til að
eyða flugum og einnig ávaxta-
tré og berjarunnar eru varðir
með því gegn skorkvikindum,
þannig biandast það iarðvegin-
um.
Við ræktun káls og græn-
metis eru notuð kemisk efni og
fá þessar fæðutegundir m. a.
nokkuð af-blýi og arsenikefn-
um. Kornið fær kemiska meðr
ferð áður en því er sáð og mjöl-
ið síðan blandað slákum efnum
til að gera þao litarfallegra. Þá
notar matvælaiðnaðurinn litar
og rotvarnarefni í stærri og
smærri stíl í hinar ýmsu ólíku
matartegundir, svo segja má að
fæðan, sem við toorðum sé
meira og minna menguð kem-
iskum efnum.
Lyflæknisfræðingurinn
danski, prófessor K. O. Möller
lætur svo um mælt, að á þessu
sviði sé sannarlega rannsókn
þörf og þær rannsóknir, sem
þegar séu hafnar á bessu sviði
séu þar því miður of skammt á
vek komnar. Vitað sé, að í
fæðu manns séu utankomandi
óholl efni, en hve miklu tjóni
þau valdi sé enn ekki hægt að
segja nákvæmlega um.
(Úr „Politeken").