Alþýðublaðið - 17.07.1949, Blaðsíða 5

Sunnuclagur 17. iúlí 1949 ALÞVÐUBLAÐIÐ_____________________________»
. _ ' ' ' |
Fjórir forustumenn jafnaðarmanna
Tage Erlander Karl A. Fagerliolm Clement Attlee Ernst Reuter
forsætisráSherra forsætisráðherra forsætisráoherra borgarstjóri
Svía Finna Breta í Berlín
meir fyrir brjósti hag föður- flokkurinn langsterkastut. En
lands síns en Rússlands. Gom-1 þá var alþýðuflokkurinn inn-
ulka, aðalritari Kominforms, limaður í „einingarf]okk“
komst að raun um það, að ekki . kommúnista með valdi.. Hinar
voru gefin grið, þegar honum ; gömlu fangabúðir nazista voru
var vikið úr stöðunni vegna! fylltar af alþýðuflokksmönn-
þess, áð hann var ekki alger- j um, sem neituðu. En jafnvel
lega fráhverfur Tito. Söm I Rússarnir hafa sannfærzt um
urðu örlög gríska uppreisnar- j hvílík ómynd „einingarflokk-
BRAUTRYÐJENDUR verka-
lýðshreyfingarinnar . mundu
verða forviða á ýmsu í heim-
inum í dag. Því fór þó víðs
fjarri, að þessir brautryðjend-
ur verkalýðshreyfingarinnar
þekktu ekki skoðanamun og
snarpar deilur innan vébanda
sósíalismans, en þeir hefðu
tafarlaust neitað þeim, sem
vildu beita aðra skoðanakúg-
un, öllum rétti til að kalla sig
sósíaiista. Atburðum síðustu
ára, í löndunum handan járn-
tjaldsins, hefði verið mótmælt
harðlega. Samt sem áður hefur
síðasta orðið um sósíalisma og
frelsi ebki verið sagt í þessum
löndum. Það er einkennandi
fyrir þróunina irman verka-
lýðshreyfingarinnar, að 1
þeim löndum, þar sem hægt
hefur verið að ráða málum til
lykta á frjálsan hátt, hafa
alþýðuflokkarnir unnið á, en
kommúnistar beðið ósigur.
,,Sigrar“ kommúnista hafa
unnizt þar, sem þeir hafa get-
að náð valdi yfir t. d. lögregl-
unni, í skjóli rússneskra
byssustingja. Sérstaklega
greinilegt var ástandið í Ték-
kóslóvakíu, þar sem kommún-
istar gerðu uppreisn, af því að
þeir sáu fyrir ósigurinn við
kosningarnar nokkrum vikum
síðar.
ENDALOK FRELSISÍNS
f TÉKKÓSLÓVAKÍU,
UNGVERJALANDI OG
PÓLLANDI
Þegar löndin handan járn-
tjaldsins öðlast frelsi sitt á ný
munu alþýðuflokkarnir fá upp-
reist þar, en þangað til munu
þeir verða útlagaflokkar og
foringjar þeirra ýmist í fang-
elsum eða landflótta. Um
sumarið 1948 voru alþýðu-
flokkarnir í Tékkóslóvakíu og
Ungverjalandi formlega leystir
upp og afgangurinn af þessum
flokkum innlimaður í flokks-
vélar kommúnista. í Póllandi
gerðist hið sama í desembor.
Jafnvel Osubka-Morawski,
fyrrverandi forsætisráðherra,
sem var mjög vinveittur Sov-
étríkjunum, var bannfærður af
því að hann óskaði eftir sjálf-
stæðum sósíalistiskum flokki.
í Rúmeníu og Búlgaríu vbru
alþýðuflokkarnir leystir upp
með valdi, nánast í sama mund
og Kominform var stofnað
1947. Á hernámssvæði Rússa í
Þýzkalandi gerðist hið sama
þegar árið 1946.
TITO OG SKOÐANA-
BRÆÐUR HANS
Þeir irieðlim'T' Kominform,
sem ekki vildu lúta boði og
banni Moskvu, voru sóttir með
báli og brandi og heiftúðugum
bannfæringum. Mesta athygli
vakti það þó, þegar Tito, sem
hingað til hafði verið dýrkaður
af kommúnistum í öllum lönd-
um, var rekinn úr Kominform
ásamt öllum flokki sínum. Það
var skringilegt fyrirbæri þeg-
ar blöð kommúnista um allan
heim breyttu Tito úr hetju í
svikara á einni nóttu og kom-
múnistar, sem áður höfðu
hróðugir skreytt sig með
heiðursmerkjum Titos, flýttu
sér að fela þau. En Titostríðið
er samt sem áður alls ekki
skringilegt fyrirbrigði, hvorki
fyrir Júgóslavíu né Rússland.
Það er stríð, þar sem ekki
verða gefin grið og þar sem
skorið verður úr um það, hvort
Moskva eigi öllu að ráða þar
sem kommúnistar fara fneð
völd, eða hvort átt geti sér
jstað, að kommúnistar beri
foringjans Markosar hershöfð- 1
ingja, Sem svo mjög hafði ver-1
ið hampað. Og síðar hefur Ko-
stov, hinn búlgarski leiotogi
Kominforms, hrapað af valda-
tindinum. Sama máli gegnir
um aðfa minni spámenn innan
Kominforms.
ÓSIGRAR KOMMÚNISTA
í FRJÁLSUM LÖNDUM
Kominform stjórnar með i
svipu þar sem það hefur völd-
in. Annars staðar tapa komm-
únistar hröðum skrefum.
Sænsku kosningarnar haustið
1948 bættu einum ósigri enn á
kommúnista. Sama gerðist í
Hollandi. Og jafnvel í Finn-
landi, sem er rétt við gin
ljónsins, biðu kommúnistar á-
takanlegan ósigur. I stéttarfé-
lögum frjálsra landa dofna á-
hrif kommúnista. Það sannað-
ist við seinustu verkföll, sem
kommúnistar reyndu að koma
af stað á Ítalíu og Frakklandi í
mótmælaskyni við Marshall-
hjálpina til endurreisnar Ev-
rópu.
Þróun verkalýðshreyfingar-
innar í Þýzkalandi er sérstak-
lega athyglisverð á margan
hátt. Kommúnistar — og ýms-
ir aðrir — bjuggust við, að
Þjóðverjar myndu snúast til
kommúnisma eftir ósigur naz-
ismans, en sú varð þó ekki
raunin á. Jafnvel á rússneska
hernámssvæðinu varð alþyðu-
urinn“ er. Og í þeim hluta
Þýzkalands, þar sem kosninga^
frelsi er, eru kommúnistar ger-
samlega áhrifalausir. Kosning-
arnar á hernámssvæði Vestur-
veldanna í Berlín í desember
urðu geysilegur sigur fyrir al-
þýðuflokkinn og sýndu það, að
alþýðuflokkurinn sameinaði
verkamenn og frjálslyndu öfl-
in. Að miklu leyti stafar þetta
af því, að þrátt fyrir sérstök
skilyrði, sem sett eru í hinu
hernumda Þýzkalandi, hefur
alþýðuílokknum tekizt að ná
sterkri aðstöðu gagnvart
þýzku afturhaldi og þeim sig-
urvegurum Vesturveldanna,
sem ýmugust höfðu á þýzkum
sósíalisma.
Það er bæði hernámsyfir-
völdum Vesturveldanna og al-
þýðuflokknum til sóma, að al-
gert málfrelsi var við samn-
ingana um stofnun hins nýja
ríkis í Vestur-Þýzkalandi og að
sú málamiðlun náðist, sem var
vel viðunandi fyrir báða. Mun
þetta verða grundvöllur lýð-
ræðislegrar starfsemi í Þýzka-
landi í framtíðinni.
Með afstöðu sinni og aðgerð-
um í Þýzkalandi í seinni tíð
hafa Vesturveldin sýnt, að þau
ætla sér ekki að gera sömu
skyssur og England og Frakk-
land gerðu eftir fyrri heims-
styrjöldina, þegar þau neituðu
lýðræðisöflunum um svolitla
tilhliðrunarsemi, en urðu síðan
að beygia sig fyrir afar-
kostum Hitlers. Það, að nú
er verkamannastjórn í Eng-
landi, á auðvitað sinn þátt í
þessu.
HIN LÝÐRÆÐISLEGA
BYLTING í ENGLANDI
Síðan sumarið 1945 hefur
verkarnannastjórn Attlees set-
ið að völdum í Englandi. Hún
hefur haft lýðræðislega stefnu,
sem miðað hefur að þjóðnýt-
ingu og valdið byltingu. Hún
hefur fundið leiðir til þess að
veita miklum hluta nýlendn-
anna frelsi með þeim árangri,
að nú hefst samvinna með
þeim og fyrrverandi móður-
landi á jafnréttisgrundvelli.
Inn á við eru gerðar geysilegar
þjóðfélagslegar og fjárhagsleg-
ar endurbætur, en fullkomn-
astar eru þær endurbætur, sem
orðið hafa á aðstoð hins opin-
bera við sjúka og bágstadda.
Um leið hefur endurreisn Eng-
lands miðað öruggt áfram.
Þetta er lýðræðislegur sósíal-
ismi í framkvæmd.
En það sem spurt er um í
dag er: Verður hægt að halda
áfram þessum þjóðnýtingar-
framkvæmdum eoa verða þær
hindraðar af kosningunum,
sem verða í síðasta lagi vorið
1950? Þangað til nýlega benti
allt til þess, að alþýðuflokk-
urinn hefði ennþá meirihluta
kjósenda á bak við sig. Al-
þýðuflokksstjórnin hrósaði
sigri í langflestum aukakosn-
ingum, sem fram fóru, en slíkt
er einsdæmi í Englandi. En svo
komu sveitarstjórnakosning-
arnar og þá beið alþýðuflokk-
urinn verulegt tjón. Enginn
getur þó sagt með nokkurri
vissu, hvort þingkosningarnar
fari á sama veg, m. a. vegna
þess að í þeim er þátttakan
miklu meiri.
í kosningabaráttunni 1945
héldu íhaldsmenn því fram, að
þjóðnýtingaráform alþýðu-
flokksins myndu leiða til
einræðis. Svipaðar skoðanir
komu fram í öðrum lönd-
um. En þetta hefur farið á allt
annan veg. Úrslit næstu þing-
kosninga í Englandi' eru harla
óviss, en engum lifandi manni
dettur í liug að gruna enska
alþýðuflokkinn um það, að
hafa í hyggju að hrifsa til sín
völdin með oíþeldi. Sérhver
hugsun í þá átt er alger hringa-
vitleysa. Kommúnistar í Ték-
kóslóvakíu og öðrum Austur-
Evrópulöndum beittu ofbeldi,
þegar þeir hræddust að meiri
hluti þjóðarinnar snerist gegn
þeim. í Englandi eru hins
vegar allir reiðubúnir að
beygja sig undir vilja meiri-
hlutans. Lýðræðið er rótgróið.
Ef íhaldsstjórn færi næst með
völd og hún reyndi að eyði-
leggja þær umbætur, sem gerðr
ar hafa verið, þá kemur aftnr
að kosningadegi og þá er hægí
að fá leiðréttingu málanna.
Annars hafa íhaldsmenn
sjálfir lýst því yfir, að þeir
muni ekki snerta við þessum
umbótum, t. d. þjóðnýtingu.
kolanámanna.
Milli lýðræðislegs sósíalisma.
og „alþýðulýðræðislegrar“
Kominformstefnu er djúp
staðfest. Bilið milli þeirra hef-
ur varla nokkurn tíma verið
greinilegra en í ár. Vonir þær,
sem stóðu til sameiningar mill
kommúnista og jafnaðarmanna
árið 1945, eru að engu orðnar.
Ekki einungis sameining, held-
ur einnig nokkur samvinna,
var með öllu óhugsandi. Þeir
jafnaðarmenn í Austur-Ev-
rópu, sem í lengstu lög vonuðu
að samvinna gæti tekizt, hafa
goldið bjartsýni sinnar. Flest-
ir þeirra sitja nú í fangabúðum.
KLOFNING
ALÞJÓÐASAMBANDS
VERKALÝÐSFÉLAGANNA
Einnig hefur komið í ljós, að
samvinna milli kommúnista og
jafnaðarmanna í Alþjóðasam-
bandi verkalýðsins hefur
reynzt algerlega óhugsandi.
Þessi stofnun, sem svo miklar
vonir voru tengdar við eítir
stríðið, er nú í raun og veru
klofin. Kommúnistar vildu
nota hana sem áróðurstæki sitt
og þegar jafnaðarmenn voru
því andvígir klofnaði hún. Á
næstu mánuðum munu frjálsu
verkalýðssamtökin ákveða
hvernig skipuleggja skuli al-
þjóðasamstarfið í framtíðinni.
Alþýðuflokkarnir óska ekki
að mynda neins konar ein-
strengingsleg Kominform-sam-
tök, sem beita skoðanakúgun
og þvinga alla aðra flokka til
að fylgja sér í blindni. En hin-
ar háleitu hugsjónir, sem eru
hyrningarsteinn alþýðuflokk-
anna, gera samstarfið eðlilegt
og árangursríkt. í flestum
löndum Vestur-Evrópu hafa
alþýðuflokkarnir ýmist stjórn-
arforustuna eða taka virkan
þátt í stjórn ríkjanna. Á þann
hátt hefur verið hægt að vinna
að þjóðfélagslegum umbótum
án þess að hafna fýðræðinu og
þessar umbætur eru langtum
meiri en þær, sem náðst hafa í
Austur-Evrópulöndunum. —
Stjórnmálalegt og andlegt
frelsi, ásamt þjóðfélagslegum.
umbótum, eru árangur af bar-
áttu alþýðuflokkanna.
Fjórir fallnir í ónáð hiá Kominform
&
Tito marskálkur, Gomulka, Markos, Kostov,
Júgóslavía Pólland Grikkland Búlgaría