Alþýðublaðið - 22.09.1949, Blaðsíða 4

AiMmmMmik
Fimmtudagiur (22. sept. 1949
Útgefandi: AlþýSnflokknrinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjómarsímar: 4901, 4902.
Augiýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusimi: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan hX
Þögnin rofin og
grímunni kasiað
BLÖÐ SJÁLFSTÆÐIS-
FLOKKSINS, Morgunblaðið
og Vísir, eru þessa dagana á
góðri leið með að takast á
hendur forustuna í baráttunni
fyrir gengislækkun miðað við
sterlingspundið og leysa þar
tneð Framsóknarflokkinn af
nólmi. Ráðasf þau í þessu sam-
bandi heiftarlega á Alþýðu-
flokkinn og gefa forustumönn-
um hans þann vitnisburð, að
þeir séu heimskingjar og ó-
þokkar af því að þeir eru and-
vígir slíkri ráðstöfun, sem hefði
í för með sér stórfelldar kjara-
ckerðingar fyrir verkalýðinn
og launþegana, en yrði aftur á
móti vatn á myllu auðstétt-
anna og forréttindamannanna
í þjóðfélaginu.
En skriffinnum þessara blaða
er alveg óhætt að gera sér grein
fyrir því í eitt skipti fyrir öil,
að alþýðan í landinu hafur allt
aðra skoðun á gengislækkun
en auðmennirnir. Alþýðublað-
Ið lítur á það sem skyldu sína
að verja hagsmuni hennar,
vara hana við aðsteðjandi
hættu og beina athygli hennar
að því, hvað vakir fyrir gengis-
lækkunarpostulunum og gerð-
ardómshöfundunum í Sjálf-
stæðisflokknum og Framsókn-
arflokknum. Það lætur sér
sannarlega í léttu rúmi liggja,
þó að Morgunblaðið og Vísir
telji það heimsku og óþokka-
skap af Alþýðuflokknum að
rækja þessa skyldu. Dómur
reynslunnar mun skera úr um
það, hvor aðilinn verðskuldi
fremur heiti heimskingjans og
óþokkans, og Alþýðublaðið
bíður þess dóms óhrætt.
íhaldið hefur til þessa ekki
þorað að taka afstöðu til geng-
islækkunarkröfu Framsóknar-
flokksins, eftir að stjórnarsam-
vinnan rofnaði vegna hennar.
Það sýnir betur en nokkuð ann-
að, hvílíkur þessi málstaður í
raun og veru er. En Sjálfstæð-
ísflokkurinn hefur eigi að síður
haft mikinn áhuga á því að
koma gengislækkun í kring.
Björn Ólafsson tók upp baráttu
fvrir henni á síðasta alþingi,
og íhaldið verðlaunar hann nú
fyrir þá frammistöðu með því
að skina honum í annað sæti
framboðslista síns í höfuð-
staðnum. Hins vegar var Sjálf-
stæðisflokknum Ijóst, að þjóð-
in fordæmdi gengislækkunar-
stefnu Framsóknarflokksins.
Þess vegna hugsaði hann sér
að láta Framsókn eina um
ekömmina fyrir kosningar og
þegja sem vandlegast um þetta
mál sem önnur ágreiningsefni
flokkanna, én taka síðan hönd-
um saman við Framsóknar-
flokkinn eftir kosningar til að
framkvæma gengislækkunina
osamt honum.
Nú hefur gengislækkun Ev-
rópuþjóðanna gagnvart doll-
arnum aftur á móti valdið því,
að íhaldið hefur kastað grím-
unni, og Morgunblaðið og Vísir
yfirgnæfa Tímann í herópi
cínu um nauðsyn þess að enn
lengra verði gengið og gengis-
lækkun gagnvart sterlings-
pundinu einnig framkvæmd.
Hér eftir eru því línurnar
hreinar, og kjósendur þurfa
ekki að vera í neinum vafa um,
hvað vakir fyrir báðum íhalds-
flokkunum. Þeir eru undir
sömu sök seldir og verðskulda
einn og.sama dóm við kosning-
arnar í haust.
Það var óhjákvæmilegt fyrir
okkur, að láta íslenzku krón-
una fylgja sterlingspundinu
vegna útflutnings okkar til
Englands, og því varð að lækka
gengi hennar gagnvart dollarn-
j um. En ekkert knýr okkur til
j þess að lækka gengi krónunnar
gagnvart sterlingspundinu, þó
! að Sjálfstæðisflokkurinn og
| Framsóknarflokkurinn heimti
j það. Má og í því sambandi á
það benda, að þó að nítján
aðrar þjóðir en við íslendingar
hafi talið það óhjákvæmilegt,
að láta gjaldeyri sinn fylgja
sterlingspundinu, er það var
lækkað gagnvart dollarnum, er
ekki vitað að nokkur þeirra
hafi látið sér detta í hug að
lækka hann einnig gagnvart
sterlingspundinu. En sem sagt:
Það hindrar ekki gengislækk-
unarpostula íhaldsflokkanna,
að heimta nú einnig slíka geng-
islækkun íslenzku krónunnar;
og alþýða manna verður_ að
vera vel á verði gegn fyrirætl-
unum þeirra. Hún á þess líka
kost við kosningarnar, að veita
flokkum þeirra svo eftirminni-
Iega ráðningu, að gengislækk-
unarkrafa þeirm verði kveðin
niður.
Gengislækkunarmálið held-
ur áfram að vera eitt aðalatriði
kosningabaráttunnar, enda hef-
ur það verið viðurkennt af
blöðum allra stjórnmálaflokk-
anna, að breytingin, sem orðið
hefur á gengisskráningunni,
eé allt annars eðlis en krafa
Framsóknarflokksins, sem
stjórnarslitunum olli. En Fram-
sóknarflokkurinn er bersýni-
lega ekki af baki dottinn, og
nú hafa blöð Sjálfstæðisflokks-
ins fengið málið og opinberað,
hvað einnig fyrir honum vakir.
Hann hugðist þegja fram yfir
kosningar, en gengislækkunar-
postular hans hafa komizt á
bragðið eftir að gengisfall
gagnvart dollarnum hefur átt
sér stað, og af þeim orsökum
eru skrif Morgunblaðsins og
Vísis sprottin. En því betur
hafa kjósendur landsins nú
einnig orð um þetta mál að
segja; og það er ekki óhugsan-
legt, að blöð Sjálfstæðisflokks-
ins eigi eftir að sjá það, um það
^ er lýkur, að þeim hefði verið
betra að þegja, eins og þau
ætluðu sér í upphafi.
Framboðsfrestur útrunninn. — í öllum kjördæm-
um. — Horfur og spádómar. — Verða miklar
breytingar? — Breytmgar á fyrirkomulagi út-
varpsumræðna. — Vinsæll útvarpsfyrirlesari.
Á MIÐNÆTTI s. 1. nótt var(
útrunninn frestur til að skila
framboðum. Þegar þetta er rit-
að, er ekki annað vitað en að
Framsóknarflokkurinn og Sjálf
stæðisflokkurinn hafi menn í
kjöri í öllum kjördæmum. Al-
þýðuflokkurinn hefur og einnig
alls staðar menn í kjöri, nema j
einu kjördæmi, Austur-Skafta-
fellssýslu, en um kommúnisía
er ekki vitað — og má vera að
þeir hafi einnig menn alls staðar
í kjöri.
AÐ VÍSIJ er kosningabarátt-
an þegar hafin, en hún mun þó
ekki byrja fyrir alvöru fyrr en
upp úr mánaðamótunum og að
þessu sinni mun hún verða
mjög misjafnlega hörð í kjör-
dæmunum. Hörðust mun hún
verða þar sem úrslitin eru talin
einna tvísýnust, í Reykjavík,

Framboð íhaldsflokkanna í Reykjavík
ÍHALDIÐ í REYKJAVÍK hef-
ur löngum státað af því, að
Sjálfstæðisflokkurinn nyti
hylli æskulýðsins, og því til
sönnunar bendir það á Heim-
dall, félag ungra Sjálfstæðis-
manna, sem það telur mjög
lífvænlegan félagsskap. Og
víst er um það, að ýmsir ó-
þroskaðir unglingar hafa
tælzt í þetta „æskulýðsfélag",
einkum eftir að það herbragð
var upptekið, að bjóða þeim
stöku sinnum til skemmtana
og annarra lystisemda í Sjálf-
stæðishúsinu við Austur-
völl, er mjög lítilla vinsælda
nýtur sú starfsemi hjá for-
eldrum og uppalendum þessa
bæjar.
ANNARS HEFUR æskulýður
höfuðstaðarins nú fengið að
sjá, hvern sóma íhaldið sýn-
ir honum í sambandi við
framboð sitt hér. Sjálfum
„foringja“ ungra íhalds-
manna, Gunnari Helgasyni,
formanni Heimdallar, hefur
verið veitt sú náð, að fá að
fljóta með á lista íhaldsins,
en ekki var sú rausnin meiri
en svo við ungdóminn, að
þessum „glæsilega foringja“
var úthlutað 13. sæti á fram-
boðslistanum! Auk þess stakk
svo Morgunblaðið myndinni
af honum undir stól daginn,
sem myndir af hinum fram-
bjóðendum flokksins voru
birtar!
ÞAÐ ER RAUNAR fleira tákn-
rænt og athyglisvert við
framboð íhaldsins í Reykja-
vík. Eins og kunnugt er hef-
ur Sjálfstæðisflokkurinn kall
að yfir sig háð og spott alls
almennings um margra ára
skeið fyrir það að kalla sig
„flokk allra stétta“. Þetta
gerir hann enn. En hvað
skyldu svo fjórir fyrstu
mennirnir á lista flokksins í
Reykjavík, — það eru vænt-
anlegir þingmenn hans — til-
heyra mörgum stéttum?
Svar: Þar eru þrír lögfræð-
ingar og einn heildsali! Þetta
er framboð „flokks allra
stétta“. Fimmta sætið er svo
skipað konu, — sjálfsagt
ágætri konu, — þótt Vísir
hafi verið að dylgja um það,
að hún væri enginn „skör-
ungur“, en fimmta sætið á
lista íhaldsins í Reykjavík
telja kunnugir að sé tapað
þingsæti, jafnvel þótt í því
sæti „skörungur“.
FRAMSÓKNARMENN berja
sér nú á brjóst og segja:
„Rannveig skal inn!“ Svo er
nú það. Þá gerir hún að
minnsta kosti karlmönnum
Framsóknar skömm til, sem
aldrei hafa farið á þing fyrir
Reykjavík. Eitt af því, Sem
Framsóknarmenn telja Rann-
veigu mest til gildis, og sjálf-
sagt maklega, er það hve lærð
hún sé. En eitt virðist ung-
frúnni þó hafa skotizt yfir á
sinni löngu og miklu lær-
dómsbraut; — það er lær-
dómurinn um Framsóknar-
flokkinn, en þá lexíu hefði
hún þó sannarlega átt að
„stúdera“ áður en hún gaf
kost á sér í framboð fyrir
þennan steinrunna afturhalds
flokk. Rannveig er sem sagt
talin frjálslynd kona, hún
hefur unnið ötullega í sam-
tökum opinberra starfs-
manna, að bættum kjörum
launþega ríkis- og bæjar-
stofnana, en nú býður hún
sig fram fyrir þann flokk,
sem hatrammlegast hefur
barizt móti því, að þessar
stéttir fengu bætt kjör sín.
VIRÐIST því augljóst mál, að
ungfrú Rannveig þekki lítið
til sögu Framsóknarflokks-
ins og baráttu hans gegn rétt-
indamálum launastéttanna.
Ef til vill veit hún heldur
ekki um mótstöðu Framsókn-
arflokksins við lögin um al-
mannatryggingarnar og önn-
ur mannúðar og menningar-
mál, sem komið hefur verið í
gegn þrátt fyrir andstöðu
Framsóknarflokksins, og
kannske hefur hún aldrei
heyrt minnzt á gerðardóm-
inn fræga, sem komið var á
fyrir atbeina Hermanns Jón-
assonar. Sé svo að hún hafi
hlaupið yfir alla þessa lexíu
um Framsóknarflokkinn, um
afstöðu hans til launastétt-
anna, vantar hana vissulega
kapítula í nám sitt. En sé
hún svo fjölfróð og lærð, sem
Framsóknarmenn láta, er það
næsta ótrúlegt, að hún hafi
ekki gluggað eitthvað í þessi
fræði, en þá má það líka telj-
ast furðu bíræfið af henni,
• að bjóða reykvískum launa-
stéttum upp á það, að berj-
ast fyrir henni í fyrsta sæti á
Framsóknarlistanum!
EFTIR LANGA OG HARÐA
fæðingarhríð var framboðs-
lista kommúnista varpað út í
heiminn í fyrradag og
hefur „foringjanum“ Brynj-
ólfi Bjarnasyni, sem Vest-
mannaeyingar vildu ekki
öðru sinni, verið valið bar-
áttusætið á listanum, en
Einar fengið að halda fyrsta
sætinu, og Sigurður Guðna-
son verið dubbaður upp i
annað sætið. Aftur á móti er
Sigfúsi og Katrínu varpað
fyrir borð — það er að segja,
þau eru sett í vonlaus sæti,
og munu þau nú una hag sín-
um illa, sérstaklega Sigfús,
sem ber nú beizkju í hug til
félaga Brynjólfs fyrir að hafa
stjakað sér út af þingi, en í
þingsölum kunni Sigfús hið
bezta við sig, og hefur löng-
um borið í brjósti þrá til ráð-
herra stólsins. En þessari vel-
líðunarkennd og von hefur
hann nú verið sviptur.
þar sem hlutföllin munu raskast
töluvert milli flokkanna — og
verða til þess, að að minnsta
kosti eitt þingsæti breytist, ersn
fremur í Gullbringu- og Kjósar-
sýslu, í Strandasýslu,á Akureyri,
Siglufirði, í Vestur-Skaftafells-
sýslu og jafnvel í Norður-Múla-
sýslu, en ég heyri á kunnugum.
að í þessum kjördæmum muni
helzt von á breytingum.
AÐ SJÁLFSÖGÐU eru menn
farnir að spá um úrslitin, en
það er eins með kosningar og
síldveiðar, að erfitt er að spá
fyrirfram. Við Alþýðuflokks-
menn teljum þó fullvíst, enda
byggt á fregnum úr öllum kjör-
dæmum, að fylgi flokksins
muni aukast verulega frá því,
sem var við kosningarnar 1946
— og að kommúnistar muni
tapa verulega fylgi, og sums
staðar svo miklu, að nálgist
hrun flokksins.
UM AÐRA FLOKKA skal lít-
ið sagt, en talið líklegt að Sjálf-
stæðisflokkurinn vinni að
minnsta kosti eitt kjördæmi af
Framsókn, en það mun hafa lít-
l áhrif á þingmannatölu fiokks-
ins, þar sem hér er um að ræða
lítið kjördæmi, sem dregur
mjög frá við útreikning uppbót-
arsæta.
í ‘ HAUST á og að kjósa í
Noregi og er kosningabaráttan
þar byrjuð fyrir nokkru. í
fréttum útvarpsins var skýrt frá
því, hvernig hagað er þar
stjórnmálaumræðum í útvarp.
Þar flytja forvígismenn frá
hverjum flokki stutt erindi í út-
varpið, síðan svara þe:r eitt
kvöld fyrirspurnum frá hinum
flokkunum, en síðan eru kapp-
ræður eitt kvöld.
EF TIL VILL væri rétt fyrir
okkur að breyta til um fyrir-
komulag stjórnmálaumræðna í
útvarp. Formið hjá okkur, að
hafa harðar kappræður kvöld
eftir kvöld gerir umræðurnar
þreytandi, svo að líklegt er að
menn gefist upp á að hlusta.
Fyrirkomulag Norðmanna virð-
ist vera miklu betra og þægi-
legra — og er athugandi að taka
það upp hér.
BALDUR BJARNASON sagn
fræðingur hefur undanfarna
mánuði við og við flutt erindi í
útvarpið sögulegs efns, og hef
ég orðið var við að erindi þessi
líka mjög vel. Þau eru skipu-
lega samin, fjalla alltaf um
skemmtileg efni og eru flutt af
svo miklu látleysi, að óvenju-
legt er, en rödd Baldurs er mjög
góð í útvarp. Ætti útvarpsráð
að ráða Baldur til að flytja á-
kveðna útvarpsþætti sögulegs
efnis í framtíðinni, eins og verið
hefur. Hygg ég að fáir njóti nú
jafnmikilla vinsælda í útvarp-
inu og Baldur Bjarnason.
UTANFÖR. Stjórn ÍSÍ hefur
gefið Glímufélagin Ármanni
leyfi til að fara utan með hand-
knattleikaflokk karla til Finn-
lands og Svíþjóðar.