Alþýðublaðið - 22.04.1950, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÖIÐ
Laug'ardagur 22. apríl 1950
Útgefandi: Alþýðuflokknrinn.
Ritstjóri: Stefán. Pjetursson.
Fréttasíjórl: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðukúsið.
Alþýðuprentsmiðjan k.f.
Bfékkingarnar og
steðrefidirnar
GENGISLÆKKUNIN hafði
tvíþættan tilgang að dómi höf-
unda sinna og frumkvöðla,
þegar íhaldið og Framsóknar-
flokkurinn sórust í fóstbræðra-
Iag um samþykkt liennar og
framkværnd. Hún var bjarg-
ræði atvinnuveganna, einkum
sjávarútvegsins, og örugg
lækning við rneini verðbólg-
unnar og dýrtíðarinnar.
Söngurinn um þennan tví-
þætta tilgang gengislækltunar-
innar hljómaði linnulaust í
eyrum þjóðarinnar, meðan ver-
ið var að keyra gengislækkun-
arfrumvarpið gegnum-alþingi.
En nú blasir við augum lands-
manna sú staðreynd, að at-
vinnuvegirnir, ekki hvað sízt
sjávarútvegurinn, eru 1 þann
veginn að stöðvast af því, að
þeir sligast undan ofurþunga
gengislækkunarinnar, og verð-
bólgan og dýftíðin hefur aldrei
verið meiri en einmitt nú — af
völdurn gengislækkunarinnar.
Þjóðin hefur á eftirminnilegan
hátt sannfærzt um, að öll varn-
aðarorð Alþýðuflokksins í til-
efni af gengislækkuninni voru
í tíma töluð og á rökum reist.
En blöð gengislækkunarflokk-
anna halda áfram að vegsama
gengislækkunina. Fólkið, sem
finnur daglega til þverrandi
káupgetu og versnandi afkomu,
les í Morgunblaðinu, Tímanum
og Vísi stöðugan lofsöng
um gengislækkunina og
háværar svívirðingar þeirra
í garð Alþýðublaðsins fyrir að
skýra frá verðhækkununum,
sem þau stinga undir stói, vafa-
Iaust að beinum fyrirmælum
ríkisstjórnarinnar! Slík og því-
lík er trúin á mátt áróðursins
°g lyginnar.
I 7
Sumargjöf ríkisstjórnarinnar
til þjóðarinnar var stórfelld
verðhækkun á kaffi og sementi,
og fyrirtæki viðskiptamálaráð-
herrans, Björns Ólafssonar,
hækkaði framleiðslu sína, coca-
cola, um leið. Þannig rekur
hver verðhækkunin aðra, og af-
leiðingin er sú, að nú þegar eru
á boðstólum í verzlunum höfuð-
staðarins vörur, sem alrnenn-
ingur hefur alls ekki ráð á að
kaupa, þó að þær hljóti að telj-
ast til brýnna nauðsynja. Verð-
bólgan hefur ekki stöðvazt,
eins og höfundar og frum-
kvöðlar gengislækkunarinnar
boðuðu, hvað þá að hjóli henn-
ar hafi verið snúið við. Hún
magnast dag frá degi sem af-
leiðing gengislækkunarinnar.
En ríkisstjórnip efnir ekki eitt
einasta loforð sitt um fyrir-
greiðslu við þá, sem harðast
verða. úti af völdum aðgerða
hennar. Iiún er svo önnum
kafin við að raka saman ráns-
fengnum, að hún má ekki vera
að því að láta hundsbæturnar
af hendi rakna!
Og óánægjan vegna gengis-
lækkunarinnar nær langt inn í
P >'
raðir stjórnarflokkanna. Fyrir
fáum dögum samþvkkti fundur
bænda úr fimrn hreppum Borg-
arfjarðarsýslu að krefjast þess,
að bændastéttin fengi uppbor-
inn kostnað vegna gengislækk-
unarinnar, en til fundarins var
boðað að frumkvæði Sverris
Gíslasonar, formanns stéttar-
sambands bænda. Þar með er
sú stefna rnörkuð, að landbún-
aðarafurðirnar eigi að hækka
um það, sem kostnaður bænda-
stéttarinnar af völdum gengis-
lækkunarinnar nemur. Hvað sú
hækkun verður mikil getur
enginn sagt fyrir í dag. En hún
verður áreiðanlega drjúgur
kúfur á hækkun aðfluttu var-
anna. Og hvernig ímynaar svo
ríkisstjórnin sér, að hún geti
haldið kaupi launþeganna niðri
eftir að aðfluttar nauðsynjar
hafa stórhækkað í verði og enn
ný hækkun landbúnaðarafurð-
anna komið til sögunnar? Fer
henni ekki að verða- Ijóst, að
allt það, sem höfundar og frum-
kvöðlar gengislækkunarinnar
sögðu, er að falla um sjálft sig?
Jafnvel þingmenn ríkis-
stjórnarinnar hafa sumir hverj-
ir séð það, að blekking-
ar gengislækkunarpostulanna
eru haldlausar. Óttinn við dóm
kjósendanna og árekstrar við
staðreyndirnar hafa sannfært
þá um, að það þýðir ekki að
stinga höfðinu í sandinn eins
og strúturinn. Fyrir páska
héldu tveir þingmenn fund í
byggðarlagi fyrir austaa fjall.
Álit kjósenda á gengislækkun-
inni var éitt og hið sama, hvar
í flokki sem hlutaðeigendur
höfðu áður staðið. Þingmenn-
irnir misstu móðinn og stað-
hæfðu, að bændur yrðu að fá
upp borinn kostnaðinn vegna
gengislækkunarinnar með
hækkuðu afurðaverði. Þeim
hafði gleymzt, að gengislækk-
unarpostularnir þóttust vera að
móta þá stefnu, að verðbólgan
og dýrtíðin skyldi stöðvuð en
ekki margfölduð. Þeir munu
heldur ekki hafa hugleitt, að
aðrar stéttir hljóta að heimta
sama rétt og bændur. Þeir
voru svo hræddir, að þeir gáfu
gengislækkunina á bátinn!
Núverandi ríkisstjórn ætlaði
að lækna mein verðbólgunnar
og dýrtíðarinnar, en raunin
verður su, að hún setur met í
að magna verðbólguna og dýr-
tíðina. Þetta allt gat hún sagt
sér fyrir, ef hún hefði ekki lok-
að augum sínum og eyrum.
Henni var sagt fyrir um afleið-
ingar gengislækkunarinnar
löngu áður en íhaldið og Fram-
sóknarflokkurinn sórust í fóst-
bræðralag um samþykkt henn-
ar og framkvæmd. Eh hún
barði höfðinu-við steininn og
lét sem hún heyrði ekki rök
andstæoinga gengislækkunar-
innar. Og þeirri iðju heldur
hún áfram, þó að hvert vígið
af öðru hrynji umhverfis hana. ■
Flun heldur áfram að fullyrða,
að gengislækkunin sé bjarg-
ræði atvinnuveganna og lækn-
fng við meini dýrtíðarinnar,
þó að atvinnuvegirnir séu að
stöðvast vegna hennar, hver
verðhækkunin reki aðra og
nánustu stuðningsmenn hennar
neyðist til að taka afstöðu gegn
gengislækkuninni. Ifún friðar
sig með því að lesa blekking-
arnar í Morgunblaðinu, Tíman-
um og Vísi, en lokar eyrunum
fyrir hinurn hvella og stöðugt
hækkancli hljómi staðreynd-
anna, sem tala allt öðru máli.
Mynd Sigurðar Guðmundssonar. — Indriði hyllt-
ur. — Höfundur byggingarinnar sjúkur. — Gunn-
þórunn og Friðfinnur. — Afrek Arndísar. — Gleði
Vals og Þorsteins. — Boðskapur Tómasar. —
Leikhús bióöarinnar.
MYNÐ SIGURÐAR GUÐ-
MUNDSSONAR listinálara var
b.crin fram á sviðið í þjóðleik-
inisinu í fyrrakvöld sem rjöf
frá leikurum. Sigurður Guð-
mundsson var ötulasíi braut-
ryðjandi leiklistarinnar í liöí-
uðstað íslands þegar enginn
hafði trú á leiklist okkar eða
ckilning á því, sem hún bæri í
skauti sér fvrir fátæka og litils-
megandi þjóð. — Faðir þjóð-
leikhússhugmyndarinnar, Ind-
riði Einarsson, var Iiylitur mjög
við þetta tækifæri. í ljóði sínu
sagði Tómas: ,,Og vit að sá, er
fyrstur hingað fer, í fylgd með
gömlu vori kominn er. Því það
er tvítugt skáld og skólapiltur,
sem skal hér fyrstur allra verða
hylltur."
OG TÓMAS HYLLTI Indriða
Einarsson. Þjóðleikhúsið liyllti
hann roeð sýningu „Nýársnæt-
urinnar“, enda hvort tveggja í
senn raunhæft og táknrænt að
ópna þessa álfaborg íslenzkrar
leiklistar með þessu leikriti.
Fleiri brautryðjenda var minnzt
á virðulegan hátt og eftirminni-
tegan fyrir þá, sem þarna voru
staddir eða lilustuðu við út-
varpið.
ÞAÐ HEFÐI ÁTT AÐ VERA
blómahaf við sjúkrabeð höf-
; undar þjóðleikhússbyggingar-
innar á sumardaginn fyrsta.
; List hefur marga fleti. Þjóð-
leikhúsið á að birta þjóðinni
hina beztu list skálda og leik-
ara. En þar sem listin er túlkuð
er umhverfið þýðingarmikið.
Guðjón Samúelsson, drengurinn
úr flæðarmálinu, sem drakk í
sig línur hamraborganna úr
ólgandi brimgarðinum í
bernsku, liggur nú sjúkur í
Landsspítalanum. Það urðu
hans örlög að. geta ekki verið
viðstaddu rþegar mesta lista-
verk lífs hans var afhjúpað.
. ÞJÓÐLEIKHÚSSBYGGING-
EN verður af komandi kynslóð-
iu» talin mesta listaverk í ark;-
tektúr, sem skapað hefur verið
á íslandi til þessa. Þetta skal
viðurkennt í dag um leið og
þjóðleikhúsið tekur til starfa og
meðan deilur standa um það.
ÞAU ERU EKKI MÖRG, tölu-
blöðin af Þjóðviljanum, sem
ekki eru með einhver illyroi
um Marshallaðstoðina og
köpuryrði um þær þjóðir,
sem eru hennar aðnjótandi.
Það er reynt að vekja á henni
andúð með því að kalla hana
,,ölmusugjafir“, og það er
reynt að gera hana tortryggi-
lega með alls konar getsök-
um í garð Bandaríkjanna, og
helzt þeirri, að þau séu að ná
einhverju þrælataki á lönd-
um Vestur- og Norður-Ev-
rópu, sem þau muni síðar
nota til þess að kúga þau í
einu og öllu.
UNDARLEGUR MÁLFLUTN-
INGUR er nú þetta af hálfu
kommúnista! Á ófriðarárun-
um höfðu hvorki þeir né Rúss-
ar neitt við það að athuga,
að Bandaríkin hjálpuðu Sov-
étríkjunum um matvæli,
fatnað, vagna, vopn og hvers
konar hergögn fyrir um
11 000 000 000 — ellefu þús-
und milliónir, b. e. ellefu
milljarða — dollara! Það er
miklu meiri fjárupphæð, en
búið er að verja til Marshall-
aðstoðarinnar við Vestur-Ev-
rópu frá upphafi og fram á
þennan dag. Og Rússar eru
ekki farnir að borga einn
eyri af andvirði þessarar
hjálpar; þvert á móti benda
öll sólarmerki til þess, að
þeir vilji hliðra sér hjá að
greiða hana, kjósi, með öðr-
um orðum, helzt að þiggja
hana sem hr.eina ,,ölmusu“.
ÞAÐ VARÐ EKKI HELDUR
vart við annað eftir stríðið,
en að hin nýju. kommúnista-
ríki í Austur-Evrópu teldu
sér það vel sæmandi að
þiggja matvæli, læknislyf og
hvers konar nauðsynjar aðr-
ar frá hjálpar- og viðreisnar-
stofnun hinna sameinuðu
þjóða, þó að þær nauðsynjar
allar kæmu að þremur fjórðu
hlutum frá Bandaríkjunum.
Og það er jafnvel ekki annað
sjáanlegt, en að kommúnist-
ar í Kína telji sér það full-
komlega samboðið í dag, að
biðjast hjálpar að minnsta
kosti Bretlands, ef ekki einn-
ig Bandaríkjanna, til þess
að bjarga þeim, sem bjargað
legan þátt í að leiða yfir land
sitt.
HVADA SIÐFERÐISLEGAN
RÉTT hafa því kommúnistar
til þes sað svívirða Marshall-
aðstoðina við viðreisn Vest-
ur-Evrópu, svo og þær þjóðir,
sem þiggja hana? Hafi
Bandaríkin verið nógu góð
til þess að svívirða Marshall-
ófriðarárunum, og Rússar
ekki of góðir til þess að
þiggja þá hjálp .— hvernig
má það þá vera, að þau séu
ekki nógu góð til þess að
hjálpa Vestur-Evrópu-þjóð-
unum við viðreisnina eftir
stríðið og Vestur-Evrópuþjóð-
irnar of góðar til þess að
þiggja þá hjálp?
ÞENNAN MÁLFLUTNING
kommúnista fær enginn mað-
ur með heilbrigðri skynsemi
skilið nema á einn veg: Kom-
múnistar vilja ekki veiðreisn
Vestur-Evrópu. Bandaríkin
friðarárunum, veita þeim
stærri ,,ölmusugjafir“ en
dæmi eru til í allri veraldar-
sögunni. Og þau máttu hjálpa
leppríkjum Rússa á vegum
hjálpar- og viðreisnarstofnun-
ar sameinuðu þjóðanna eftir
stríðið. En þau mega ekki
hjálpa Vestur-Evrópu með
Marshallaðstoðinni til þess að
rísa úr rústum ófriðarins!
Neyðin og rústirnar eru
nefnilega bezti jarðvegur
kommúnismans. Hitt er kom-
múnistum algert aukaatriði,
þó að milljónir manna, fyrst
og fremst alþýða fólks, í
Vestur-Evrópu, hefðu án
Marshallaðstoðarinnar orðið
að tærast upp af næringar-
skorti og sjúkdómum eftir
stríðið, áður en þjóðirnar
hefðu af eigin rammleik get-
að rétt. við og skapað öllum
atvinnu og brauð.
AMERÍSKUR IiERRÉTTUR
á Vestur-Þýzkalandi hefur
dæmt 19 ára liðþjálfa í ame-
ríska setuliðinu, Gustav Möll-
er, í 5 ára fangelsi fyrir tilraun
til þess að afhenda Rússum
amerísk hernaðarleyndarmál.
Grunur hafði um nokkurt
skeið legið á þessum unga lið-
þjálfa, og voru tveir menn
látnir gefa sig fram við hann
sem erindrekar Rússa. Sagði
hann þeim þá, að hann væri
kommúnisti og sýndi sig reiðu
búinn til þess að gerast njósn-
ari fyrir þá.
í fórum Möllers fundust, er
hann var tekinn fastur, mikil-
væg' skjöl varðandi setulið
Bandaríkjamanna á Vestur-
Þýzkalandi.
Venjan hefur verið sú að við-
urlcenna ekki listaverk meðan
höfundar þeirra standa í eldi
daglegra anna, en það er slæm
venja og ber skýrasta vottinn
um glámskyggni okkar mann-
anna. Að kvöldi sumardagsins
fyrsta ræddi ég- við marga
menn í þjóðleikhúsinu og allir
luku upp einum munni um það
að byggingin væri mikið og
glæsilegt listaverk.
ÞAU SÁTU SAMAN í stúku
Gunnþórunn Halldórsdóttir og
Friðfinnur Guðjónsson og
mörgurn gesti varð tíðlitið þang
að upp. Þau hafa veriö með
næstum því frá upphafi og í
minningum þeirra stendur nær
öll íslenzk leiklistarsaga. Bæði
hafa þau gefið okkur margar
persónur, sem við gleymum
ekki, bæði hafa þau tekið á sig
tniklar byrðar og skilað þeim
með ágætum. Og enn leika þau,
í Fjalla-Eyvindi. Það er sérstakt
geðiefni við þessi tímamót.
ARNDÍS . BJÖRNSDÓTTIR
kom leikhússgestum algerlega á
óvart. Rétt fyrir klukkan sjö
kom sjúkrabifreið að bakdyr-
um þjóðleikhússins. Þeir, sem
urðu þess varir töldu að ein-
hver hefði skyndilega veikzt í
húsinu. En undrun þeirra varð
ekki lítil þegar kona var borin
inn í húsið í sjúkrakörfu. Það
var Arndís Björnsdóttir. Ég
hygg að kröfur hennar hafi ver-
íð allstrangar áður en læknir
hennar gaf leyfi sitt. Og hún
lék og ekki varð greint á leik
hennar að hún væri sjúk og
ætti í raun og veru að vera í
hjúkrahúsi.
HREIMURINN í máli henn-
ar, þessi fagnandi bjölluhljóm-
ur, var samur og jafn. Þetta
(jrekvirki vinsæluslu leikkonu
okkar er vottur þess hvers við
megum væiita af leikurum okk-
Framhald á 7. síðu.