Alþýðublaðið - 26.04.1950, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 28. apríl 1950,
íslandsklukkan. 9. leiksvið 1. þáttar; Jón Hreggviðsson og Jón
Marteinsson í Kaupmannahöfn. -— Ljósm. Vignir.
standskfukkan á Eeiksviði
Framh. af 5. síðu.
önnur hlutverk er ekki ástæða
að fjölyrða.
III.
Það hefur verið erfitt verk
að snúa sögubálki þessum í
leikrit og ekki síður örðugt að
setja hann á svið, svo að
annmarkarnir, — samhengis-
skorturinn, — mái ekki út
heildaráhrifin. Sviðsetning
Lárusar er í senn snjöll og
djörf og okkur nýstárleg, og
miðar ö'll að því að vinna bug
á annmörkunum og greipa
myndirnar í „ samfellda heild.
Þetta tekst betur en búast
mætti við, og er það út af fyr-
ir sig mikið afrek.
Leikstjórnin er með þeim á-
gætum, að auðáéð er, að þar er
bæði kunnáttu- og listamaður
að verki, og samvinna hans,
leiktj aldamálara, leiksviðsráðs-
manns og ljósameistara náin
og hnitmiðuð, enda er árang-
urinn glæsilegur. Lárus Páls-
son á í ríkum mæli þann nauð-
synlega hæfileika leikstjórans
að skoða viðfangsefnið sem
samræmda heild fyrst og
fremst, en ekki einstaklings-
hlutverk í þrengstu merkingu
þess orðs. Því er það, að íslands
klukkan verður í höndum hans
ekki aðeins samsafn snjallra
mynda, heldur samræmt hljóm
sveitarverk, þar sem hvert
hljóðfæri er stillt til þess að
það geti átt sína hnitmiðuðu
hlutdeiid að sköpun heildar-
áhrifanna. Forspjallsleikur
hans, hlutverk gamla mannsins
í fyrsta atriðinu í Almannagjá,
ber því glöggt vitni. Það er upp-
hafsstef hljómkviðunnar, leikið
af þeim næma skilningi og
þeirri látlausu einlægni, sem
sönnum listamönnum einum
er gefin — og aldrei verður
numin.
Leiktjöldin og Ijósin leika
með eins og vera- ber, og er
þáttur þeirra ekki sjzt glæsi-
legur. Það mun vera sjaldgæft,
að klappað sé fyrir leiksviði
einu saman, en það þakklæti
og skilning sýndu áhorfendur
Lárusi Ingólfssyni á frumsýn-
ingunni.
Á tveim stöðum í sjónleikn-
um finnst mér sem leikstjóri
og höfundur hefðu mátt gera
nokkra breytingu: stytta atrið-
ið, þar sem segir frá drykkju
Jónanna og einnig þar, sem
sýndur er bruninn í Kaupin-
hafn. Útlistanir Jóns Marteins
sonar á gróða einokunarverzl-
unarinnar og frásögn hans af
byggingum Kaupinhafnar,
hefði að mínum dómi verið bet-
ur fellt í eina eða tvær mark-
vísar setningar. Og brunaatrið-
ið mætti styttast til muna;
ljósatæknin glatar áhrifum,
þegar áhorfendur hafa horft á
logatungurnar tfl lengdar. Og
enn eitt, — færi ekkf betur á
því, að svart tjald væri notað
sem bakgrunnur, þegar leikið
er framan tjalda? Fortjaldið
dregur um of athvglina frá for
sviðsleik og rýfur hann úr sam-
hengi.
Það er fyllsta ástæða til þess
að þakka öllum aðilum glæsi-
leg tafrek og óska þeim til ham-
ingju með sigurinn. Þeir eiga
hann sannarlega skilið.
Loftur Guðmnudsson.
n ■
i Smurt brauð í
í og fliiffur. i
B B
B II
■ Til í búðinni allan dag- ■
: inn. —- Komið og veljið :
; eða símið.
Síld & Fiskur
Eric Amhler
GREIPUM DAUÐANS
hann kastaði sér af öllu afli á
manninn í frakkanum, sem lá
hálfur út um opnar dyrnar á
bifreiðinni.
Hurðin var stór og dyrnar víð
ar og maðurinn missti jafn-
vægið um leið og .Graham kast-
aði sér á hann. Á næsta augna
bliki lá hann á götunni með
Graham ofan á sér.
Graham var lafmóður. Allt
gerðist á broti úr sekúndu.
Hann velti sér af manninum og
skreið ba kvið bifreiðina áður
en maðurinn gat nokkuð að-
hafzt enda hafði þetta allt kom-
ið honum svo á óvart. Graham
gerði ráð fyrir að nú ætti hann
ekki nema eina eða tvær sek-
úndur ólifaðar. Allt í einu sá
hann að maðurinn í frakkanum
var meðvitundarlaus. Hann
háfði fengið höfuðhögg við fall
ið, en hinir tveir, sem báðjr
kölluðu eitthvað ofsalega, varu
í þann veginn að opna fram-
dyrnar og Möller mundi ekki
verða lengi að því að grípa
byssu Banats. Ef til vil.l mundi
honum takast að skjóta einu
sinni enn. Átti hann að bíða
þess að hann fengi færi á Möll
er. . . ?
En á sama augnabliki sá har.n
í leiftri nýjan möguleika. Hann
varð þess var að hann skreið í
svo sem þumlungs fjarlægð frá
benzíngeymi bifreiðarinnar og
í augnabliksæði, sem spratt af
lönguninni til þess að selja
líf sitt sem dýrustu verði, hóf
hann byssuna enn á loft og
skaut.
Hlaup byssunnar hafði bók-
staflega numið við benzín-
geyminn þegar hann skaut og
eldblossinn sem gaus fyrir aug
um hans kastaði honum með
svo miklu krafti að hann fór þó
nokkra leið. Það hafði orðið
sprengin í bifreiðinni um leið
og kotið hæfði geyminn. Hann
heyrði skothríð og hann heyrði
þyt af kúlu við höfuðið. Ofsa-
hræðsla greip hann. Hann hent
ist hálfboginn áfram að. stóru
tré. En allt í einu fékk hann
högg í bakið og það var eins og
blossi færi fyrir augu hans. . .
Svo gleymdi hann sér . . .
Hann gat ekki hafa verið
meðvitundarlaus í meira en
eina mínútu. Þegar hann kom
til sjálfs sín lá hann á grúfu á
sprekum í skurði, sem var rneð-
fram veginum.
Hann hafði mikinn höfuð-
verk. Hann lá grafkyrr í.eina
eða tvær sekúndur. En sv.o
opnaði hann augun og svipaðist
varfærnislega um. Rétt hjá sér
sá hann skammbyssu Mathis.
Ósjálfrátt rétti hann út hend-
ina til að grípa hana, en hann
verkjaði í allan. líkamann við
hreyfinguna, Þrátt fyrir það
krepptust fingur hans um byss-
una. Hann beið enn eitt augna-
blik, kreppti hnén undir sér og
reis svo upp til hálfs; að þvi
loknu fór hann að skríða upp
á veginn.
Sprengingin, sem orðið hafði
í bifreiðinni, bar ótvíraéð merþi
um það, hvaða afleiðingar hún
hafði haft. Rúðubrot, leður-
druslur, tréflísar og járnarusl
um allt. Maðurinn í frakkan-
um lá á hliðinni hjá því, sem
eftir var af bifreiðinni. Og það
var ekki mikið eftir af henni.
Það var hægt að greina innviði
hennar eins og járnarusl á veg-
inum, sem enn logaði og rauk
úr. Dálítið í burtu kom hann
auga á bifreiðarstjórann. Hann
stóð þar, hélt höndunuum fyr-
ir andlitið og sveigðist fram og
aftur eins og hann væri drukk-
inn. Hann gat ekki betur fund-
ið en að hann fyndi stækju af
sviðnu holdi í þeffærum sínum.
Hvergi gat hann komið auga á
Möller.
Graham hætti við að skríðs
upp á veginn, heldur skreið
hann eftir skurðinum nokkra
stund, en reis svo á fætur og
hraðaði sér eins og hann gat,
þrátt fyrir sársaukann, af af-
leggjaranum og niður á aðal-
veginn.
TÓLFTI KAPÍTULI
Þáð var ekki fyrr en eftir
miðjan dag, að hann komst i
kaffihúsið og gat fengið lánað-
an síma. Að stuttri stundu lið-
inni kom bifreið frá tyrknesko
sendiherranum. Þá hafði hann
þvegið sér og slokað í sig næst-
um því fullt glas af koníaki.
Sendiherrann var liðlegur og
afgerandi maður. Hann talaði
ensku alveg eins og hann hefði
verið langdvölum í Englandi
Áður en hann sagði mikið sjálf-
ur, hlustaði hann með athygli
á það, sem Graham hafði a3
segja honum. Þegar Graham
hafði lokið við sögu sína, hellti
sendiherrann meira af sóda-
vatni 'í vermouthglasið sitt,
hallaði sér síðan aftur á bak i
stólinn og blístraði ánægjulega.
„Og er þetta sagan öll?“
spurði hann.
„Finnst yður kannski þetta
ekki nóg?“ svaraði Graham.
„Meira en nóg,“ svaraði
sepdiherrann og brosti afsak-
andi. „Ég skal segja yður, Mr.
Graham, að þegar ég fékk skila-
boðin frá yður í morgun, þá
símaði ég strax' til Haki hers-
höfðingja og sagði honum^ að
ég teldi allar líkur til, að þér
væruð dauður. — Má ég óska
yður til hamingju.“
„Þakka yður fyrir. Ég var
heppinn.“ Hann talaði næstum
því ósjálfrátt. Ilonum fannst
það eitthvað einkennilegt, að
vera óskað til hamingju með
að vera á lífi. Ilann sagði: „Ku-
vetli sagði mér eitt kvöldið, að
hann hefði barizt með Ataturk,
og hann væri þess albúinn að
láta lífið fyrir Tyrkland.
Hvernig, sem á því stendur, þá
finnst manni sem fólk, sem
segir slíka hluti, muni verða
langlíft.“
„Það er satt. Já, þetta var
mjög sorglegt,“ svaraði sendi-
herrann.
Hann var auðsjáanlega orð-
inn óþolinmóður og vildi geta
hafizt handa.
„Jæja,“ sagði hann; „við
verðum að gæta þess, að við
missum ekki neinn tíma. Á
hverri stundu er hætta á því,
að lík hans finnist; og það væri
slæmt, ef það fyndist áður en
þér eruð kominn yfir landa-
mærin. Yfirvöldin eru sem
stendur alls ekki vingjarnleg í
okkar garð. Ég efast um, að við
gætum komið í veg fyiir það,
að þér yrðuð tekinrf í vörzlu
að minnsta kosti í nokkra
daga.“
„Hvað segið þér um bifreið-
ina?“
„Við skulum láta bifreiðar-
stjórann um að skýra það. Ef,
eins og þér segið, að taskan yð-
ar hefur algerlega eyðilagzt í
eldinum, þá er ekkert fyrir
hendi til þess að setja yður í
samband við þetta slys. Líður
yður svo vel, að þér getið lagt
af stað nú þegar?“
„Já; ég er að vísu dálítið
taugaveiklaður, og ég hef höf-
uðverk, en ég held, að ég muni
ná mér til fulls innan stundar.“
„Ágætt. Þá er allt í lagi.
Bezt er að geta lagt af stað
undir eins.“
„Kuvetli var eitthvað að tala
um flugvél.“
„Flugvél? Já, en má ég' sjá
vegabréfið yðar?“
Graharn rétti honum það.
Sendiherrann fletti blöðunum
og athugaði þau. Svo lokaði
hann því og rétti honum það
aftur. „Vegabréfið sýnir, að
þér ætlið að koma til Genúa og'
fara frá Ítalíu í Bardonecchia.
Ef yður er mjög áfram um að
fara með flugvél, þá getuni við
fengið vegabréfinu .breytt, en
það mun alltaf taká heila
klukkustund. Það yrði og til
þess,. að . þér yrðuð aftur að
fara til Genúa. Yður hlýtur að
vera það ljóst, að ef lík Ku-
vetlis finnst næstu klukkutím-
ana, þá er ekki ráðlegt að þér
farið nú að gefa yður fvam við
lögregluna.“ Hann leit á-
hyggjufullur á armbandsúrið
sitt. „Það fer lest frá Genúa til
Parísar klukkan tvö. Hún stað-
næmist við Asti klukkan rúm-