Alþýðublaðið - 18.05.1950, Side 4

ALÞÝBUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 18. maí 1950.

Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Bitstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt GröndaL
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsimar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan hJE.
Eftirmæií íbalds-
þings
ÞINGrSINS, sem slítið var í
gær, mun lengi verða minnzt
sem sögulegs þings, þótt vissu-
lega muni það aldrei vekia al
þýðu landsins neinar ánægju-
legar endurminningar. Það
skipti ekki aðeins tvisvar sinn-
um um ríkisstjórn, seih mun
vera einsdæmi í þingsögu okk-
ar, heldur markaði og mikla
stefnubreytingu •— stórt spor
til hægri — í stjórnmálum okk
ar eftir stríðið.
*
Við þessu mátti að vísu bú-
ast eftir kosningarnar síðastlið
ið haust, þó að fæsta muni þá
hafa órað fyrir því, að steínu-
breytingin og afturkastið yrði
eins mikið og raun hefur á orð-
ið.
Stefnubreytingin og hin
auknu áhrif íhaldsins komu þó
ekki strax í ljós í þingbyrjun,
enda höfðu íhaldsflokkarnir þá
enn ekki gert upp gamlar vær-
ingar og komið sér saman um
nýja stjórn, svo að fráfarandi
stjórn Stefáns Jóh. Stefáns-
sonar fór fyrstu vikur þingsir.s
áfram með stjórnarstörf. Má
segja, að það sé að vissu Ievti
einkennandi fyrir þá steínu-
breytingu, sem þetta þing tók,
að það byrjaði á því, meðan
stjórn Stefáns Jóhanns fór á-
fram með völd, að samþykkja,
að greiða opinberum starfs-
mönnum áfram 20% uppbót á
taun þeirra, svo sem byrjað
hafði verið á síðastliðnu sumri,
en endaði á því, eftir að tvenn
stjórnarskipíi höfðu farið fram
og samstjórn beggja íhalds-
flokkanna hafði tekið við af
minnihlutastjórn Ólafs Thors,
að lækka þessa launauppbót
opinberra starfsmanna niður i
10—17% og lengja um leið
vikulegan vinnutíma þeirra um
þrjár klukkustundir!
*
Hin mikla stefnubreyting
þessa þings í íhaldsátt kom
ekki að fullu fram fyrr en í-
haldsflokkarnir höfðu loksins
skriðið saman og myndað núver
andi ríkisstjórn. En síðan má
segja, að þeir hafi látið skammt
stórra högga í milli í garð al-
þýðunnar í landinu.
Aðalstefnumál núverandi rík
isstjórnar var vitanlega geng-
tslækkun krónunnar, enda
fyrsta málið, sem þingið af-
greiddi eftir að hún tók við;
og er nú almenningur farinn
að súpa seyðið af því laga-
bruggi, sem lækkaði krónuna
um 42,6% og hækbaði allar inn
fluttar nauðsynjar um 74,3%.
Eru þess engin dæmi síðan dýr
tíðin hófst á ófriðarárunam, að
hún hafi magnast svo gífuriega
á örstuttum tíma sem hún hef
ur gert undanfarnar vikur; og
hefur aukning hennar þegar
haft í för með sér stórkostlega
skerðingu á kjörum Íaunastétí
anffia í landinu án þess þó, að
gengislækkunin, sem vitanlega
er orsök hennar, hafi enn kom-
ið sjávarútveginum og útfiutn
ingsframleiðslunni að nokkru
haldi nema síður sé, sökum ört
vaxandi tilkostnaðar af völd-
um dýrtíðarinnar.
:<c
Það var, fyrri hluta þingsius,
oft látið í veðri vaka af íhalds-
flokkunum, einkum öði'um
þeirra, að jafnframt gengis-
íækkuninni myndu verða gerð
ar ýmsar svokallaðar ,,hliðar-
ráðstafanír" til þess að gera
e.lþýðu. manna gengislækkun-
Lna léttbærari, svo sem ráðstaf
anir til þess að skattleggja stór
oignamenn, svo að þeir bæru
rinn hluta hj'rðanna, binda
endi á húsaleiguokur og draga
úr Sköttum og tollum á almenn
ing, meðal annars með því, að
fella úr gildi dýrtíðarálögurn-
ar xrá 1948.
En allt þetta hafa íhakls-
flokkarnir sxúkið. Stóreigna-
rkatti, sem gert var ráð fyrir í
sjálfum gengislækkunarlögun-
um, breyttu þeir við afgreiðslu
alþingis á lögunum þannig, að
‘iann gefur ríkissjóði fyrirsjá-
anlega mun minni tekjur’ en
upphaflega mátti vænta; en
þar að auki gáfu þeir stór-
eignamönnunum upp allan
eignaaukaskattinn, sem inn- hindraði þar með, að
heimta átti samkvæmt lög-
unurn um eignakönnun. í stað
bess að gera ráðstafarfir til að
binda endi á húsaleiguokrið,
ramþykktu íhaldsflokkarnir nú
í lok þingsins nýja löggjöf um
húsaleigu, sem afnemur húsa-
ieigulögin á næstu tveimur ár
um, sviftir hundruð fátækra
fjölskyldna húsnæði því,. sem
þau tryggðu þeirn, og gerír vafa
’.ítið a)Ja húsaleigu að okur-
tollar verið hækkaðir um mill-
ióna, ef ekki tugmilljóna upp-
hæðir.
Þannig hefur stefna hins ný-
afstaðna þings verið öll á einn
veg síðan samstjórn íhaldsflokk
anna tók við: þjónkun við stór-
eignamerm og braskara, ' en
skerðing á skerðing ofan á kjör
um alþýðunnar.
Þau mál, sem þetta þing lét
daga uppi, eru ekki. síður ein-
kennandi fvrir það íhald, sem
réði öllum gjörðum þess, en
hin, sem afgreidd voru. Hér
skulu nefnd aðeins þrjú mál til
dæmis um það, öll borin fram
af Alþýðuflokknum. Það er
frumvarp til laga um nokkrar
breytingar til bóta á almanna-
tryggingunum, aðallega nokkr-
ar kjarabætur fyrir einstæðar
mæður með börn og fyrir sjúk
gamalmenni. Það er frumvarp
til laga um öryggi á vinnustöð-
um. Og það er frumvarp til l%ga
um útvegun lánsfjár með það
fyrir augum að hægt verði að
byggja 200 nýjar íbúðir í verka
mannabústöðum á ári næstu
fjögur ár.
Öll þessi umbótamál, sem
miða að auknu vinnuöryggi og
auknu félagslegu öryggi fyrir
alþýðu manna, lét íhaldsmeiri-
hluti þingsins óafgreidd og
rúnnsta
kosti í bili, framgang peirra.
Mun þess vissulega lengi verða
minnzt ásamt öðrum afrekum
þessa þings, til dæmis um það
starblinda íhald, sem þar var
ráðandi eftir að Sjálfstæðis-
Skemmd kæfa. — Skemmd mafvara. — Venja
hér — og þar. — Kjaftaskúmar í strætisvögnum.
ÞAÐ SLVS varð í pinni afj HANN VAR STADDUR í
kjötverzIunuin borgarinnar fyr j Kaupmannahöfn í fyrra sumar,
ir fáum dögum, að sett var é einn daginn var hann á gangi í
1 einu af úthverfum borgarinnar
markaðinn eitruð kæfa, sem upp
undir þrjátíu manns veiktust af.
Þetta var hættulegt siys. en sem
betur fór varð ekki tilfinnanleg
ur skaði, en slíkt kemur oft fyr
ir þegar úm þess háttar er að
raeða. Nafn kjötverzlunarinnar
var ekld birt og una kjötkaup-
menn því illa og einn þeirra
hefur nú gefið út tilkynningu
um að hann hafi ehkert síys
hent í sambandi við kæfu.
YFIRLEITT ERU ýmsar vör-
ur í kjötverzlunum lítt vandað-
ar og þekkja allir þá raunasögu.
Sérstaklega er kæfa og svo
pylsurnar of oft vondur matur,
að minnsta kosti verður maður
alltaf að gæta vel að, þegar mað
ur ætlar að kaupa þersnan mat.
Ég hygg því, að ef vel væri
flokkurinn og Framsókn höfðu
skriðið saman og núverandi rík ur að vera mikið vafamal hvort
isstjórn verið mynduð.
íeigu! Og í stað þess að draga
úr sköttum og tollum á al-
mfenning, hafa ekki aðeins dýr
tíðarálögurnar, sem lofað var
nð fella úr gildi, verið fram-
tengdar, heldur hafa og flestir
PROFESSOR FRANCIS
BULL flytur fyrirlestur í há-
tíðasal háskólans á morgun,
föstudajrinn 18. b. m. um norsk-
ar bókmenntir.
Fyrirlesturinn hefst stund-
víslega kl. 8,30 og er öllum
heimill aðgangur.
ekki eigi að birta nöfn matvöru
verzlana, sem verða fyrir svona
slysi, ekki til þess að hegna þeim
eða auglýsa mistökin sérstak-
lega heldur til þess að allir
liggi ekki undir sömu sök.
Þetta er og venjan alls staðar og
því til staðfestingar er eftirfar-
andi saga, sem maður sagði
mér í gær.
og sá þá lögreglubifreiðir með
hátalara koma. Lögreglu-
mennirnir fóru tjjn allt hverf-
ið og kölluðu aðvaranir til í-
búanna í hátalarana. Voru þeir
aðvaraðir, sem keypt höfðu
brauð í nafngreindu brauðgerð-
arhúsi um að neyta þess ekki,
því að það væri eitrað. Næsta
dag komu svo blöðin með grein
ar um málið og' skýrðu nákvæm
lega frá því og var engin dul
dregin á nafn brauðgerðar-
mannsins. Hann hafði keypt eitr
að mjöl í góðri trú um að það
væri gott eins og annað mjöl.
HÚSMÓÐIR SKRIFAR: „Mig
hefur lengi langað til að stinga
niður penna og minnast lítils-
háttax á „kjafta-skúmana’’ í
leitað og öll kurl kæmu til graf- 'strætisvögmunum. Á ég þar við
ar að víðar hefði verið pottur
brotinn en í þessari einu kjöt-
verzlun.
EN SLEPPUM ÞVÍ. Það hlýt-
Æskúlýðshallarmálið.
f DAG er Iiinn árlegi fjáröfl-
unardagur þeirra samtaka,
sem vinna að framgangi
æskulýðshallarmálsins. Kann
mörgum svo að virðast, sem
lítið vií sé í að hugsa um
slíkar framkvæmdir á þess-
um síðustu og verstu tímum,
en þess ber að minnast, að fá
stórmál mundu ná fram að
ganga, ef árar væru lagðar í
bát, þegar eitthvað blæs á
móti. Það dylst engum, að
þetta mál á enn mokkurn spöl
í land, en það verður æ nauð-
synlegra meS hverjum degi,
sem líðm', og mun vinna fylgí
og stuðning, þar til æska
Reykjavíkur eyðir tómstund-
um sínum á þroskandi hátt,
skemmtir sér með heilnæmu
móti í sölum hinnar fyrirhug-
uðu ,;hallar“,
MESTA ÓGAGN, sem- þessu
máli hefur verið gert, ,er senni
lega nafnið, sem hinu fyrir-
hugaða mannvirkí hefur verið
valið, og þá sérstaklega seinni
hluti þess, „höll“. Þetta orð
hefur þau áhrif á íslendinga,
að þeim kemur fyrst í hug
stórbrotin og íburðarmikil
bygging, en auk þess voru
þær „hallir“ svo margar, sem
menn tók að dreyma am hér
á landi á gullárunum, að það
er nú að komast í tízku að
hrista höfuðið yfir þeim öll-
um. Engum dettur í hug að
kalla skóla bæjarins „kennslu
hallir“ eða neinu slíku nafni.
Þó á hin fyrirhugaða bygg-
ing engu frekar skilið hallar-
heiti en skólarnir.
TEIKNINGAR hafa enn ekki
vérið gerðar af hinni fyrir-
huguðu byggingu, og má
vera að það sé skynsamlegt,
að gera þær ekki fyrr en
menn eygja það takmark, að
bygging geti hafizt, svo að
sem lengst og bezt verði hugs-
að og skrifað um hlutverk og
fyrirkomulag hússins. Það
verður sjálfsagt deilt um það,
hvernig fyrirkomulag þess á
að vera, þegar þar að kemur,
og er það ekki nema eðlilegt.
Hitt er öllum ljóst, hvernig
sem byggingin verður, að hún
mun taka upp baráttu um
hug æskunnar við „sjoppurn-
ar“, götuna, „gæja“-menning-
una og tyggigúrAmíjaplið, af-
brotakvikmyndir og annan ó-
fögnuð, sem herjar þetta land
sem önnur.
SÚ HUGMYND hefur skotið
upp kollinum, að rétt veeri
að spenna bogann ekki svo
hátt, sem æskulýðssamtökin
gera með æskulýðshöllinni,
enda þótt þar sé ekki um svo
mikla draumóra að ræða,
sem margir virðast halda.
Segja menn, að ráðlegt væri
að reisa tómstundaheimili í
smáum stíl í einhverju ut-
hverfi borgarinnar, enda
mundi von um framkvæmd
í slíku máli raunhæfari en
um æskulýðshöllina sjálfa.
Það er óneitanlega nokkuð
til í þessu. Það ætti að reyn-
ast auðveldara að fá bæjar-
yfirvöldin til að leggja nokk-
uð fé í þetta, og þarna mætti
fá ómetanlega reynslu, er að
notum kæmi við byggingu
æskulýðshallarinnar, þegar að
henni kemur. En slík heimili
geta þó aldrei komið í stað
æskulýðshallarinnar; — hún
á að verða ,móðurskip“ heim-
ilanna og byggjast -á öllum
þeim samtökum og allri þeirri
starfsemi, sem sameinar æsku
alls bæjarins. Það er því
sjálfsagt, að styðja tómstunda
heimilin, en það þarf alls
ekki að verða til þeM% að
draga mátt úr þeirri sókn,
sem æskan sjálf hefur hafið í
æskulýðshallarmálinu sjálfu.
VONANDI gengur söfnunin
í dag vel, þrátt fyrir það, að
víða er nú þrengra í búi en
áður var. Æskulýðssamtökin
eru staðráðin í því, að vinna
vel að þessu máli. þar til
draumur þeirra er orðinn að
veruleika.
menn þá og konur, sem geta
ekki séð strætisvagnabílstjór-
ann í friði við starf sitt. Halla
sér upp að honum og trufla með
allskonar kjaftæðt.
f FYRRAVETUR var ég í
strætisvagni eins og oftar. Var
veður mjög slæmt, hríð og
hvasst, og troðið í vagninn eins
og síld í tunnu, því þetta var tim
sex leytið og margir áð koma úr
vinnu. Á einum viðkomustaðn-
um kom í vagninn beljaki mik-
íll. Fannst honum hann hafa
himinn höndum tekið þegar
iiann sá kunningja sinn við stýr
ið. Og nú gekk munnurinn á
manninum eins og harmonlka,
og hafði aumingja bílstjórinn
nóg að gera að svara allskonar
spurningum. í vagninum var
góðkunna Ieikkonan okkar "Arn
dís Björnsdóttir. Hún sveif á
manninn. og sagði eitthvað á
þessa leið: „Þér verðið að at-
huga það maður minn, að bíl-
etjórinn hefur líf okkar allra í
hendi sér, og það má alls ekki
trufla hann“. Maðurinn lét sér
segjast og steinþagnaði.
FYRIR NOKKRUM VIKITM,
þegar ég var í strætisvagni, æíl
aði ég að taka Axndísi mér til
fyrirmyndar, og bagga niður í
tveim „kjafta-skúmum“. Voru
það tvær ungar stúlkur, sem
sýndu bílstjóranum enga mislc-
unn. Hjúfruðu sig upp að hon-
um og skröfuðu mikið og hátt.
Það var eins og enginn væri
í bilnum nema þau þrjú. Eg
sveif á stúlkurnar og sagði, að'
ekki. mætti trufla bílstjórann.
Auknaráðið em mér var sent
var ekki sem Ijúfast. Ég gat les-
■Lð úr því: „En kerlingín agaléga
frek“.
Oy SVO BYRJUÐU kjafta-
maskínurnar aftur enn ákafar en
áður. Ég fór úr bílnum á næsta
viðkomustað, og vonast ég íil
að aumingja bílstjórinn hafi
komist slysalaust á áfangasíað.
En ástæða hefði verið til, að
hann hefði gert nokkur hliðar-
hopp, því ekki var næðisamt hjá
honum að hafa hugann allan við
stýrið meöan þessar krafskjóð-
ur hímdu yfir hounm.
Framhald á 8 síðu.