Alþýðublaðið - 28.09.1951, Side 5

Föstudagur 28. sept. 1951.
ALÞYÐUBLAfílf)

Þetta er írafoss í Soginu, sem nú er verið að virkja. í baksýn til vinstri: Gamla orkuverið
við Ljósafoss. — Ljósm. Hjálmar R. Bárðarson.
Sogsvirkjunin
ÞAÐ ER LÍF OG FJÖR við
Sogsfossa þessa mánuðina, enda
er þar unnið við eitt mesta
mannvirki, sem ráðizt hefur
verið í hér á landi, Sogsvirkj-
un hina nýju. Þegar ekið er út
af þjóðveginum í áttina að íra-
fossi, blasir við fjöldi nýrra og
rísandi bygginga, íbúðarhús og
samkomuhús, þá verkfæra. og
vöruskúrar margir, skrifstofur
og . teiknistofur í bráðabirgða-
húsnæði og margs konar vinnu-
pal’ar. Bifreiðar og ýmis konar
furðulegar vinnuvélar þjóta
fram og aftur, og vinnandi
menn tala þarna ýmis tungu-
mál. Það er hreyfing á öllum
hlutum, og fyrir fáfróðan gest-
inn, sem ekki hefur haft önnur
kynni af rafmagni en að nota
það og skipta um öryggi í
heimahúsi, er erfitt að átta sig
á því, hvað er að gerast og
hvernig úr þessum ósköpum
verður orkuver, sem margfa’d-
ar rafmagnsframleiðsluna á
Suðurlandi.
Þegar gengið er um vinnu-
svæðið við írafoss eða niðri við
Kistufoss, rekur gesturinn þó
fljótlega aúgun í það, að gráfn-
ar hafa verið geysimiklar hol-
ur á nokkrum stöðum, miklu
meiri en svo, að um húsgrunna
sé að ræða. Þar er hann kom-
inn að kjarna má’sins, því að
hið mikla raforkuver, sem
þarna er í smíðum, verður neð-
anjarðar að mestu leyti, og í
stað þess að reisa hús af grunni,
er verið að grafa langt niður í
jörðina til að steypa þar mik-
inn vélasal, aðrennslis. og frá-
rennslisæðar.
Venju’egar vatnsvirkjanir
eru þannig, að gerð er stífla í
fljót, þar sem fallhæð þess er
nægileg á sem stytztum kafla
(svo sem við fossa). Frá stífl-
unni er vatnið leitt niður ha’l-
ann inn í vélarhús, þar sem það
snýr vél þeirri, er framleiðir
rafmagnið. Þannig er krafti
hins fallandi vatns breytt í raf
straum, sem rennur eftir há-
spennulínum þl borga og
byggða til þes að lýsa, hita og
knýja aðrara vélar.
Hin nýja Sogsstöð verður
einnig rétt við stíflu í Soginu,
en fallhæðin verður fengin með
því að grafa stöðina langt nið-
ur i jörðina og hleypa vatninu
beint niður til hennar. Frá göng t'l þess að auðvelda flutn
stöðinni verður síðan geysilöng ing á iarðvegi úr stóðvarhúsinu
frárennslisæð, þar sem vatnið og frárennslisaöngunum.
rennur svo til á jafnsléttu nið- i j>ag er FfPn- k-danskt f
ívrir-
ur fyrir Kistufoss, en þá fyrst sem hefur með höndura
er Sogið sjálft komið jafn lagt fmggingaframkværndir v ð Sog
og hið niðurgrafna orkuver og nefnist bað Fosskraft A.
því hægt að hlevpa vatn’-nu út | g fjqfa sænskir verkfiæðing-
í það á nýjan leik. Er þetta j ar aðallega stiórnað gerð iarð
fyrsta rafstöð, sem gerð er neð- ; paneanna. og þykir ’neim ólíkt
anjarðar hér á landi, en slíkar ag ^ora í gegnum hin margvís
stöðvar tíðkast mjög er’endis.
Meðfylgjandi teikning gefur
örlitla hugmynd um þetta mikla
mannvirki. Rétt fyrir ofan íra-
foss er stíflan, sem sést hægra
megin á teikningunni. Þar eru
lokuhús að vanda og flóðgáttir,
svo að hægt sé að ráða rennsli
f’jótsins. Til vinstri við stífluna £yrir kencii / ^vi næ8J,eo
legu hraunlög. sem mynda jarð
veg'nn á þessum stað, eða hina
gömlu og sterku granit, sein
þeir hafa oftast borað í gegn-
um í Svíþjóð.
Til þess að vatnsfall sé hent
ugt til virkjunar. þarf að vera
all-
sýnir myndin aðrenslisæð nið-
ur til vélahússins. Frá yfir-
borði jarðar eru þarna 23 metr-
ar niður að þaki vélasalarins,
og hefur þeta þegar verið graf-
ið og þakið verið steypt Þaðan
hæð og nægilegt vat.nsmagn, en
hið síðara fæst veniulega helzt
bar. sem fliót renna út úr stöðu
'<rnntum. eða bar sem hægi er
að mvnda he'l stöðuvötn með
stíflugörðum. Þjnevailávatn cr
erruaðrir 20 metrar niour að hið mikla forðabur af vatm,
gólfi vélasalarins, svo að það ! *em ?erir SoS:ð svo hentugt til
verður yfir 40 metrum undir virkjunar. eins o« Mwatn er
yfirborði jarðar. Yfir vé’asaln- fvnr Laxárvirkjumna og
um verður rafbúnaðarhús, en ; Skorradalsvatn fyrir Andakiis
frá því verður rafmagnið leitt vö'kiun. svo að nefnd séu nokk
til Reykjavíkur. Frá vélasaln-
um verður enn fremur frá-
rennslisæð mikil. hvorki meira
né minna en 620 mera iöng.
Liggur hún undir farvegi Sogs-
ins, vestur fyrir það, rétt neð-
an við írafoss, en þar áfram
niður fyrir Kistufoss og opnast
Iþar út í fljótið. Fo=sbrúnin er
164 met^ra yfir sjávarmáli, en
! frárennslisgöngin opnast út í
Sogið neðan við Kistufoss í 26
metra hæð vfir siávarmáli, «vo
að samtals nýtist fallhæð beggja
fossa. 38 metrar. við virkiun-
ina. Frárennslisæðin verður
mestu iarðgöng. sem gerð hafa
verið hér á ’andi, 60 fermetrar
að vídd óklædd, en rúmir 50,
er þau hafa verið klædd stein-
steypu.
Nú.er unnið að bor'un jarð-
ganga á mörgum stöðum við
þetta mikla mannvirki. Borað
er og grafið niður í vélahúsið,
Þá er einnig borað fyrir að-
rennslisæð stöðvarinnar. rétt i V1e ft sð ráðast i he-^ar ’ám-
við stífluna. Enn or unnið að j kvæmdir nú. ef ekki hefði not ^
frárennslisgöngurium neðan ! Marshallhjálparjnnar. sem ..
frá, og miðar þar áfram um þrjá lagf hefur fram milljónir í er
ur dæmi.
Fogið var fim-t 'rvvrpg ái”ð
1937. er stöðin við Liósafoss
<ók til starfa. lroru þá seítár.í
nana tvær túrbmur. en hún var
fvrir briR^. rvo vs>r ^eirri
^riSiu H^-ft 1^4.4.
tvær véla=am=tæðurnar gáfu
m Voct"á. ,e« t-in ’v'Aia
" 650. í hinoí r'b'n virkíur,
r>Ú v,7'n’.Ö við. vö-M’o ty.^r
*-c-pvr) mumi gefa
09 oon b.eriöf'i þvo”
stöð
‘■nn' l,*rr<Ti.T~ HTTl
rtra'fning vfir Mo«fellsheiði til
->w-vía.'!rur, Gerð: ,rerðu’' ný
’eið-la fvr:r hi^a nviu stöð, og
'miv hón hggia suð-
m- fvrir Ingóifsf'iall og yfir
TToi’j-i-p'ði. og verða horin uppi
af stálturnnm í stað staura.
Þetta mikla. mannvjrki mun
að líkindum ko'ta 130 milljón j
'r o° yerða ti'búið árin 1952
—3 Hefði vafaiauri: revn’t ó-
metra á degi hverjum. I.oks er
unnið að því að gera hjálpar-
lendum gjaldeyri og aftur mill
Framh. á 7 síðu.
verður haldinn í
Fullfrúaráði AiþýSuflokksins
mánndaginn 1. október kl. 8.30 síðdegis
í ATþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Fundarefni:
1. Yerðlagsmál. Framsögumaður: Jón Sigurðsson
fórmaður verðgæzlunefndar.
Þ. 2. Félagsmál.
Félagar, mætið vel og stundvíslega.
Sí JÓRNIN’.
Nemendur komi í skólana þriðjudáginn 2. okt. sem
hér segir:
Kl. 10 f. h. 4. bekkir.
Kl. 11 f. h. 3. bekkir.
KI. 2 e. h. 2. bekkir.
Kl. 4 e. h. l. bekkir.
Þessi auglýsing varðar Gagnfræðaskóla Austurbæjar,
Gagnfræðaskóla Vesturbæjar, Gagnfræðaskólana við
Hringbraut og Lindargötu og gagnfræðadeildir Laugar-
nes- og Miðbæjarskóla.
ATH. Nemendur verknámsdeildar verða boðaðir síðar.
Breytingar á skólahverfum verða auglýstar sérstaklega.
SKÓLASTJÓRARNIR.
Ensk faíaefni
nýkomin. — Lækkað verð.
JÓN & ÞORGILS, klæðskerar.
Hafnarstræti 21. — Sími 6172.
sýnd í kvöld klukkan 9.
Aðgöngumiðasala hefst kl. 3. — Sími 3191.
Guðrún Brunborg.
og ÞJÓNUSTA STÚDENTA, taka til starfa í
GAMLA STÚDENTAGARÐINUM, mánudag-
inn 1. október næstkomandi.
Þátttaka tilkynníst skrifstofunni Gamla garði
fyrir 1> október.
iC
>4» '0Ö