Alþýðublaðið - 28.09.1951, Qupperneq 6

1
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 28. sept. 1951.
vantar ungling til að bera blaðið tíl áskrifenda í
Skjólunum.
Áfgreiðsla Alþýðublaðsins
Sími 4900.
Framhaldssagan 67'
Helga Moray:
Saga frá Suður-Afriku
Filipus
Bessason
Iireppstjóri:
aðsent bréf.
Heill og sæll.
Ekki er haustveðrið amalegt;
það á ekki að gera endasleppt
Við. okkur þessi misserin; hvað
fíðina snertir. Það er vonandi,
að þjóðin hafi dug og fyrir
byggju til að notfæra sér slíka
ársæld eins og verðugt er, og
fari ekki þar eins með náðina,
Og hún hagaði sér gagnvart síld
ínni meðan hennar naut; það
væri sannarlega illa farið, ef
máttarvöldin sæu sig nú líka
tilneydd að taka af okkur góð-
ærið um ótakmarkað skeið.
En hvað um það; ekki var
J>að veðrið, sem ég ætlaði fyrst
og fremst að gera að umræðu-
efni, heldur fjósið á Bergþórs-
hvoli. Það hefur verið mikið
fjós, og mikill bóndi hlýtur
Njáll að hafa verið, enda for-
göngumaður um ýmsar nýjung
ar í búnaðarháttum. Þykir mér
ekki ós.ennijegt, að hann hafi
verið innundir hjá sínum stjórn
málaflokki, var og þingmað,ur
sem vitað er fyrir sitt kjördæmi.
Sennilega hefur hann haft lag
á því að verða sér úti um ýmsa
Styrki og hlunnindi; notið góðra
kjara við kreppulánasjóð, ef til
Vill notið fjárframlaga til til
íauna í landbúnaði, að maður
nú ekki tali um jarðræktar-
styrkina. Þetta getur maður nú
gert sér í hugarlund, pólitíkin
ihefur víst alltaf verið sjálfri
sér samkvæm og lík á voru
3andi, og löngum m.unu stór-
Tbændur og góðbændur liafa séð
jSér farborða á því sviði. Og það
:3ná þó Njáll eiga, að ekki lézt
hann ofgóður til þess að aka
skíti á hóla, þegar hann hafði
tíma til að sinna búi sínu, vegna
þingsetu og nefndarstarfa; lief
ur og sjálfsagt vitað a, Land-
eyjabændur kynnu að meta
slíkt látleysi þingmanns síns.
En óhyggilegt þykir mér þsð
af fornminjafræðirigum, er þejr
telja skála Njáls ófundinn og ó-
finnanlegan. Þykir mér líkíeg-
ast, að hann sé þegar fundir.i',
það er að segja, að þarna hafi
verið fjósbaðstofa, skólinn ver
ið einskonar efri hæð fjóssins.
Er þá sízt að undra þótt skál-i-
stæðið finnist ekki. Þetta er ná
aðeins tilgáta mín; veit ég að
sumt í sög.unni afsannar h,m,
sé sögunn trúað frá orði til
orðs, en það gerir nú enginn og
sízt fræðimenn. Minnsla kosti
væri þessi tilgáta athugar.di,
enda þótt hún sé ekki af fræði
manni framborirfi; ef það verð
ur henni að mótspyrmi, ec ég
þess albúinn að láía ham af
hendi við hvaða doktor í nov
rænu, sem vera vill.
Jæja, þetta var nú v.m fiósið
á Bergþórshvorli. Þrjátíu kúa
fjós, og þó hefur geldneyti nlJt
sennilega gengið út. Nóg hefift
verið þar málnytan og sæmUegt
hefur innlegg Njáls bónda verið
í rjómabúið. Lætur og að líkum,
að margt hafi slílcur stórbóndi
átt sauðfjár óg annars kvikfén
aðar; sennilega hefur hann átt
mikið inni hjá sínu kaupfélagi
og eflaust setið þar í stjórn, oða
jafnvel verið formaður. Þvkir
mér til þess benda, er hann kveð
ur Gunnari hafa verið óþarf-t
annað að leita um vistalán; hef
ur þózt eiga það undir sér í kaup
félaginu, að liann gæti komið
líku í kring, enda þótt Gunnar
væri skuldugur fyrir og eflaust
hefur Njáll talið sig eiga víst at
kvæði hans.
Jæja, nóg að sinni um þetta
mál.
Virðingarfvllst.
Filipus Bessason.
viss, að þér komið bréfinu til j
skila. Efist þér nú um það, að
ég sé þess umkominn að gjalda
yður bréfburðinn?“ Og hún
virti hann fyrir sér með stolti
og hálfgerðri fyrirlitningu, enda
þótt hún gætti þess vandlega
að láta ekki skapið hlaupa með
sig í gönur. Hún hafði fyllstu
þörf fyrir aðstoð Schumans og
mátti því ekki fyrir nokkurn
mun móðga hann.
Hann virti hana fyrir sér með
undrun og aðdáun. Á sömu and-
rá vai' sem allur lostj hyrfi úr
svip hans. Hann varð eins og
hv.er annar góðlegur, aldur-
hniginn maður. „Átti ég ekki
von á,“ mælti hann. ,,Um leið
og þér genguð inn í tjaldið,
sagði ég við sjálfan mig: Bern-
ard, hér stendur þú andspænis
konu, sem ekki á sér marga líka
á meðal kynsystra sinna. Hún
er ekki aðeins fögur, heldur og
gáfuð og skapmikil. Það sópar
að henni, Bernard. Slíka konu
hefur þú ekki augum litið, síð-
an þú varst barn heima á Pól-
landi.“
Hann yppti öxlum. „Gáfuð,
endurtók ég; ef svo er, hvern-
ig stendur þá á því, að hún er
hingað komin? Hún, sem heíur
svo hvítar og fagrar hendur,
skapaðar til þess að rveifla fíla
beinskreyttum biævæng og
skarta með gimsteinahringum;
hendur, sem nú eru rauðar og
þrútnar af erfiði, sem karlmönn
um einum er ætlandi að vinna?
Þannig spurði ég sjáJfan mig,
en þér kærið yður ef til vjll
ekki um að svala forvitni
minni?“
Katie brosti. Sem betur fór,
þá var nú syipur karls allur
annar en hann hafði fyrst ver-
ið; það var ekki ómögulegt, að
henni tækist að ná vináttu hans
eða jafnvel að vinna hann til
þandalags við sig. Og því var
það, að hún áleit hyggilegast
að segja honum undan og ofan
af því, sem á daga hennar hafði
drifið, síðan hún steig á land í
Höfðanýlendunni.
,,Og gerið þér yður, í hrein-
skilni talað, vonir um, að yður
takizt að safna auði hér?“
spurði hann, þegar hún hafði
lokið máli sínu.
„Nei, satt bezt að segja. geri
ég mér ekki vonir um það. En
mér ætti að takazt að komast
sæmilega af; ég á þó jarðnæði
og bústofn, sem ætti að nægja
til þess að ég geti séð mér og
mínum farborða", svaraði
Katie.
„Ég skil, ég skil“, sagði Schu
man, og rödd hans var þrungin
samúð. „Fyrir nokkrum árum
síðan, þegar ég kom hingað frá
Póllandi, var ég harðánægður
með það eitt að ég r-kildi vera
kominn hingað. Já, Afríka hef
ur fullnægt vonum margra kúg
aðrar og undirokaðra ;sem flyðu
á náðir hennar, — að minnsta
kpsti svona fyrst í stað. Það er
nú það . . . “ Hann hló við, dá-
lítið kuldalega: „Að vísu háf.a
þeir, sem flúðu kúgunina, gert
sig seka um að beita irumbyggj
ana kúgun og ofríki, en allir
Auðug . . .
„Ég er hrædd um að mig sé
að dreyma, herra Schuman“,
svaraði Katie. Og henni þótti,
sem hún væri sterk og hefði
dirfsku til alls; að hún hefði
þrdk og þrótt til áiaka við sllt,
jafnvel það ,sem hún gat ekki
virðast þeir samt geta sofíð fyllilega gert sér ljóst hvað var.
fyrir samvizkubiti af þeim or- ? „Yður er óhætt að treysta þvi,
sökum“. Hann þagði nokkra' að ég skal komazt vfir gali-
hríð og virti hana fyrir sér. al klumpana þeirra. Ef ekki vill
varlegur mjög. „Ég get sagt vð betur, þá saeki ég þá sjálf upp í
ur það, frú Kildare, að mér felil | f jöllin; gref þá upp úr urðinni
ur vel við yður. Já, þér eruð með berum hödnum . . . “ Hún
ein þeirra kvenna, sem við. hló "við. „Ég er alls ekki viss
heima kölluðum ,,mench“, | um, að mjg langi sérlega mikið
dugnaðarforl^ir, karlmenni . .‘
„Karlmenni . . . “ endutók
Katie og hlej'pti brúr.um.
„Nei, nei, nei“, flýtti
sér að segja, „þér megið ekki
hneykslast af þessu. Þér eruð !
fögur kona, og þessi orð mín
eru í rauninni hið mesta hrós
um hugrekki yðar og dugnað.
Það eru þeir eiginleikar yðar,
sem gera það að verkum, að ég
treysti yður til fullnustu. Og
vegna þess að ég streysti vður,
býð ég yður samvinnu. Hann
varð allt í einu hátíðlegur á
svipinn og mælti lágum rómi.
„Það eru tíu ár síðan cg kom
hingað fyrst, og þó eru aðeins
fáein ár síðan ,að ég komst að
þéssu með gullið, þarna uppi í
Hún brosti og rétti hon-
til þess að hverfa aftur til
Höfðaborgar, en við getum raitt
það nánar, þegar þar að ken;ur.
Eg þér aðeins heitið mér því, að
kar. | bréfið, sem ég bað vður íyrir,
skuli komast til Pá’s van Rie-
beck með skilum, þá skal ég
heita yður því að safna gull-
inu
um hönd sínn.
„Ég geng að samningunum og
heiti því“, svaraði Schuman og
þrýsti hönd hennar.
,,Og nú hefði ég gaman aí að
sjá hvernig þessir gullkhmipar
líta út, herra Schuman“, mælti
Katie.
„Ja-hérna“, varð karli að
orði. „Það er fróður maður, sem
ég hef fengið til samvinnu við
fjöllunumOg karl varð hrað miS hy§gst sat"a gullklump-
mæltur. „En það cr ekki svo!um’ 0g veit ekkl e,nu 5111111
auðvelt að klófesta það, get ég
hvernig þeir líta út, þegar þeir
sagt vður. Kaffarnir, sem fjöíl koma ,UPP úr Íf^nni. Jæja
in byggja eru heimskir og lat-
ir; ekki til að tala um, að þeir
nenni að grafa éftir gullinu,
nema einhverju því, sem þeir
hafa sérstaka ágirnd á, sé hald
ið upp að nefninu á þeim, og
það tekur nú ekki langan tíma
að bæta úr þeim þekkingar-
skorti“. Hann dró lykil úr beiti
sínu, opnaði lítinn kistin, tók
upp úr honum dáh'tin skinn
noka, leysti frá opi hans eg
var
þeim boðin skipti. Að sjálfscgðu ,hvolfdi ' sem 1 honum ...
get ég ekki dvalizt hér til !ang a vagn8°lf|f- Kahe horl: með
? u ^ t • v r-i akefo a þessa litlu, dokKU
frama, og þess vegna ekki neld ^
ur komizt yfir gullið á þann ; klumpa; sumir voru : logun ems
hátt. En ef þér, frú Kildari,! °S kthr knettir, aonr syipao.r
... . íperum. Hun tok þa í honcl ser
vuduð þiggja samvmnu við mig,1 r
og veita mér aðstoð, þá gæti
þetta allt saman gengið bins
og bezt yrði á kosið . . “
og athugaði þá hána*1.
„Að hugsa sér það, að þetta
skuli vera raunverulegt gu!l,“
hvíslaði Katie. „Þessir litlu,
”Eg? , JæJa, ég þyldst skilja svöríu hnullungar, sem líkastir
hvað þér eruð að fara, herra eru ko’amoium.“
Schuman. Viljið þér gera svo , >Við fyrstu sýn já; við fyrstu
vel að útskýra það dálítið nán
ar, í hverju sú samvinna okk-
ar ætti að vera fólgin", svaraði
Katie.
„Ég læt yður í té ódýr háls
men, hringi, marglita dúlca og
annað slíkt dót, sem Kaffarnir
í fjöllunum eru sóígnastir í.
Þér hafið svo skipti á þeim
varningi og gullklumpunum
þeirra, og að ári liðnu. þegar ég
kem hingað aftur, verðið þér
mér samferða til Höíðaborgar,
og þegar þangað kemur, skipt
um við með okkur arðinum".
Hann klappaði saman höndun-
um af ákefð. „Og bá verðið þér
auðug kona, frú K'Jdare . . .
veilauðug . . . “
sýn,“ Tautaði Schuman karl.
„En ef þú athugar þá bet.ur,
sérðu í þeim rauðleitar æðar
.... rauðleitar æðar, sem virð-
ast liggja í gegn um þá. Líttu
nú á . . . . “ Hann var hinn á-
kafasti, þegar hann benti henni
á þessar grönnu, rauðleitu rák
ir. „Það er gullið. .. .“
Þegar Katie hélt heim'eiðis,
gat hún varla hamið óþrevju
sína eftir því að senda Jantse
upp í fjöllin með varninginn
og hafa skipti á perluhálsbönd-
unum, hnöppunum og öðru á-
líka skrani og gullhnullungun-
um.
Tveim dögum síðar kom
Jantse aftur ofan úr fjöllunum.

'áJ.