Tíminn - 08.02.1964, Qupperneq 9

\
Kvikmynd í þágu
uppeldismálanna
FYRIR NOKKRU var skýrt frá
þvl í Ríkisútvarpinu og blöðum,
að Magnús Sigurðsson, skólastj.,
hefði afhent þiskupsskrifstofunni
fé að upphæð kr. 100 þús., er
verja skyldi til að bæta úr böli
æskufólks og til að flýta fyrir
byggingu heimila fyrir afvega-
leidda æsku- Er fé þetta inn kom-
ið fyrir sýningar á kvikmyndinn',
Úr dagbók lífsins, sem Magnús
lauk við að gera á síðastliðnu ári.
Var hún sýnd hér í Reykjavík
alloft fyrir jólin við góða aðsókn.
í jólaleyfinu ferðaðist hann með
hana til Snæfellsness og sýndi
hana á nokkrum stöðum þar og
einnig í Borgarnesi og á Akranesi.
Voru tvær sýningar á sumum stÖð,
um, því að aðsókn var mjög góð
og myndinni alls staðar vel tekið.
Eitthvað sá ég skrifað um mynd
ina í blöðum um það leyti, sem
sýningar stóðu yfir hér í Reykja-
vfk, en þar sem ég tel, að hér sé
um að ræða merkilegt framtak, vil
ég leggja orð í belg.
Hver er tilgangur Magnúsar Sig-
urðssonar með því að gera þessa
kvikmynd og sýna? Hafi einhverj-
um komið til hugar, að þar réði
gróðavon, má sá hinn sami slá þar
striki yfir. Afhending fjár þess,
sem greint hefur verið frá, sýnir
tllganginn. Hann er í þjónustu upp
eldisins. Magnús hefur um langt
skeið haft afskipti af uppeldi
bama og unglinga sem kennari og
íkólastjóri, en einnig var hann
um mörg ár i barnaverndarnefnd
og er nú í bamaverndarráði. Hef-
ur hann þannig komizt í náin
kynni við þau vandamál og þá
margvislegu erfiðleika, sem við er
að glíma, þegar heimili gerast ó-
fær til að gegna skyldu sinni um
uppeldi bamanna. Það björgunar-
starf, sem barnaverndamefndir
geta unnið, nær skammt, þar sem
oft er ekki um neinn stað að ræða,
er beri skylda til að taka við þeim
börnum og geti orðið þeim gott
heimili.
Eg lit á þetta afrek Magnúsar
(ég hika ekki við að kalla það af-
rek) sem sókn í barnaverndarmál-
um. Og sú sókn fer fram á tvenn-
um vígstöðvum. Fyrst og fremst er
ætlunin að afla fjár, til þess að
unnt verði að reisa og starfrækja
nauðsynleg heimili fyrir afræktu
bömin. Þar hefur nú þegar unnizt
sígur í fyrsta áhlaupi, en vonandi
vinnast fleiri slíkir.
Að hinu leytinu er hér um að
ræða sókn inn á við. Sú aðferð að
taka börn eða hálfvaxna unglinga
af heimilum, sem orðin eru ger-
spillt, og koma þeim til dvalar á
opinberum stofnunum eða sveita-
heimilum, er líkt því að flytja fár
veikan sjúkling í sjúkrahús. Batinn
er aldrei viss, sízt fullkominn bati.
Betra væri að koma í veg fyrir
sjúkdóminn, ef það væri unnt. Ef
það tækizt að opna augu almenn-
ings fyrir ýmsu því, sem oft verð-
ur upphaf þeirra meinsemda, er
siðar gerspilla heimilunum, væri
ekki til einskis barizt. í þessu sam
bandi má minna á orð Heilagrar
ritningar: „Sá, sem þykist standa,
gæti þess, að hann ekki falli“. Það
er ekki alltaf að kenna drykkju-
Ekap foreldra þegar illa tekst, þó
að þaf sé voðinn geigvænlegast-
ur. Ýmiss konar mistök á uppeld-
Inu, einkum í byrjun, verða oft
Srlagarik.
Hvernig er svo þessi kvikmynd,
Úr dagbók lífsins? Eins og nafn-
ið bendir til er hér um að ræða
lífið sjálft, en þó aðeins þætti úr
því. Myndin er sönn, þótt hún sé
leikin. Atburðirnir hafa allir gerzt
í raun og veru og það hér mitt
á meðal okkar — í Reykjavík. Þeir
eru valdir úr skýrslum barnavernd
arnefndar og lögreglunnar. Leik-
endur eru ólærðir, og sumir þeirra
hafa aldrei komið á leiksvið fyrr.
Eru það einkum kennarar hér í
Reykjavík og börn þeirra. Ég verð
að játa, að ég hef litla þekkingu
á gerð kvikmynda og þeim kröf-
um, er sjálfsagt þykir að gera til
þeirra, sem þar taka að sér hlut-
verk. Telja má víst, að mörgu
hefði verið gerð fullkomnari og
glæsilegri skil af vönum leikurum.
Hins vegar dáist ég að því, hve
þetta lítt vana fólk leikur margt
vel og eðlilega.
Á myndinni sjáum við einkum
skuggahliðar heimilanna, og eru
sumar þeirra mjög dökkar. Má
vera, að mönnum þyki ótrúlegt, að
svo hryllileg svívirðing skulí finn-
ast mitt á meðal okkar. Við skul-
um vona, að slík heimili séu fá. En
ekki er furða, þótt börn verði að
andlegum vanskapningum við það
að alast upp við slíkan kulda og
kæruleysi, drabb og ólifnað sem
þarna er sýnt. Og dæmin eru nokk
uð mörg og verða áhorfendum
minnisstæð. Hér skulu nokkur
nefnd:
Drengur kemur hvað eftir ann-
að of seint í skólann, vegna þess
að hann hefur ekki svefnfrið á
heimilinu. Er þar foreldrunum um
að kenna. Hann er drifinn upp úr
rúminu á þeim tima, sem hann
á að vera mættur í skólanum, vaK
inn af æstri móður sinni og rek-
inn af stað án þess að fá þurrt eða
vott til næringar. Þetta endurtek-
ur sig, þrátt fyrir góðan vilja
drengsins að gera skyldu sína- —
Augljóst er, hvert stefnir. Vilji
drengsins sljóvgast við síendur-
tekna ósigra, og að lokum verður
nann kærulaus.
Annað dæmi: Móðir gefur lít-
iili dóttur sinni svefnlyf til þess
að komast út að skemmta sér. •—
Þetta mistekst þó. Bamið vaknar
og hleypur grátandi út á nátt-
klæðunum til þess að leita að
henni.
Átakanlegt er að sjá inn á heim-
ili að morgni jóladags. Smábarn
situr uppi í rúmi og nagar hráa
rjúpu, en foreldrarnir liggja dauða
drukknir innan um brotnar áfengis
fíöskur og hvers konar skran.
Drengsnáði fer hverja ferðina
eftir aðra, stelur úr verzlunum og
færir móður sinni fenginn. Hann
fær því meiri þakkir sem þýfið
er verðmætara.
Unglingsstúlka, sem hefur misst
allt traust á heimili sínu, fer að
heiman og út í skip. Lögreglan
sækir hana þangað, er hún þá of-
urölvi og gerir tilraún til að kasta
sér i sjóinn.
Einna átakanlegast finnst mér
að sjá inn á heimilið, þar sem
óvild milli hjóna var órðin svo
megn, að móðirin sleit fötin utan
af litla drengnum sínum og hrinti
honum frá sér, vegna þess að fað-
irinn hafði klætt hann gegn vilja
bennar. Nokkru síðar (þá er kotn-
in nótt) sést inn í svefnherbergið,
þar sem feðgarnir sofa, en þá sit-
ur móðirin enn þá inni í stofunni
með frosinn svip. Litli drengurinn
hennar hefur ekki svifið inn í
draumalöndin vermdur móður-
hlýju kvöldið það. Þarná er vér-
ið, að bera barnssál út á klakann.
Svo sem sjá má af þessum dærn
um, er efni myndarinnar einkum
neikvæðs eðlis, þ. e. ætlað til við-
vörunar. Vera má, að sumum þyki
þar ekki rétt stefnt. Ég játa, að ég
hef meiri trú á hinu jákvæða i
öllu, er að uppeldi lýtur. Hitt er þó'
augljóst, að til þess að hægt sé að
lækna mannleg mein, þarf að
þekkja þau. Læknir hefst ek'd
handa um aðgerðir fyrr en hann
veit, hver meinsemdin er. Hér er
verið að kynna alvarlegt þjóðar-
mein, voða, sem er mitt á meðal
okkar og fer áreiðanlega vaxandi,
sé ekkert gert til úrbóta. Ég trúi ,
því vart, að fólk horfi svo á þesa I
mynd, að það hrærist ekki til
meðaumkunar með börnunum, sem
eru svo ólánssöm að alast upp á
spilltum heimilum, þar sem fram-
tið þeirra er stefnt í beinan voða.
Nú er meðaumkunin ein ekki mík
ils megnug, en hún vekur samúð
og myndar þannig andlegan jarð-
veg fyrir ræktunarframkvæmdir í
uppeldismálum. Og þær hljóta að
vera í nánd.
Þá munu áhrif myndarinnar —
hið neikvæða — hrinda fram já-
kvæðu starfi á sama hátt og myrkr
ið knýr okkur til þess að kveikja
ljós. .
Ég vil að endingu hvetja fólk til
þess að sjá þessa kvikmynd, þegar
þess verður aftur kostur. Með því
styrkir það gott mál. Auk þess
hefur fullorðið fólk gott af því að
horfast í augu við sannleikann,
þótt hann sé stundum nokkuð
beizkur.
Hafi Magnús Sigurðsson þökk
fyrir framtak sitt.
Eiríkur Stefánsson. I
Raunsæi
i.
í Tímanum 31. júlí birtist grein
um drauma, og segir þar frá ýms
um nýlegum athugunum varðandi
draumlífið og ekki ófróðlegum.
Nokkuð er þar minnzt á drauma-
kenningu Freuds og hann sagður
hafa lagt grundvöllinn að nútíma
draumarannsóknum með fjölda
nýrra ályktana. Þó fæ ég ekki bet
ur séð en að þær nýju athuganir,
sem þarna segir frá, samrýmist
miklu betur annarri draumafræði
en Freuds. Draumafræði dr. Helga
Pjeturss er það, sem ég á við.
Skulu brátt tekin nokkur dæmi
úr greininni þessu til sönnunar.
Sannleikurinn er sá, að drauma
skýringar dr. Helga hafa mikla
yfirburði yfir aðrar draumaskýr-
ingar, þar með taldar skýringar
Freuds, þó að þær skýringar njóti
stórum meiri frægðar og viður-
kenningar en sem komið er. En á
þvi kynní að verða breyting fyrr
en varir.
Raunsæi er það, sem yfirburðir
draumakenningar dr. Helga byggj
ast á, raunsæi í athugunum og á-
lyktunum, sem tilfinnanlega skort
ir hjá Freud og öðrum slíkum, er
kunnastir hafa orðið af því að rita
um drauma. Niðurstaða Freuds
um draumana varð eins og kunn-
ugt er sú, að dulvitundin sem,
*
Sigurður Halldórsson bóndi að
Efri-Þverá í Vestur-Húnavatns-
sýslu var á ferð hér syðra á dög-
unum og hitti Tíminn hann snöggv
ast að máli að spyrja frétta úr
sveit lians, Þverárhreppi. Hefur
Sigurður, auk búskaparins, gegnt
ýmsum trúnaðarstörfum, situr í
hreppsnefnd og stjórn Kaupfélags
Vestur-Húnvetninga, en orð hefur
farið af þvi, hve hagur þess sé
góður þrátt fyrir miklar bygging-
arframkvæmdir, sem félagið hef-
ur staðið í hin síðustu ár.
SIGURÐUR HALLDÓRSSON
HROSSUM FÆKK-
— Hvernig hefur tíðarfar ver-
ið hjá ykkur undanfarið?
— Vorið, sem leið, var mjög
vont, frá því í apríl og fram á
mitt sumar, snjóaði í júlí, sem víð-
ar um land. Þó gerði hlýindakafla
í júnímánuði og gras spratt furðan
lega. Hey voru sæmilega vel verk-
uð, og þó náðust ekki hey sums
staðar. Haustið var ekki eins gott
og það næsta á undan, varð hag-
laust upp úr 20. september og varð
að taka skepnur á gjöf. Göngum
og réttum á heiðum varð að fresta,
en vanhöld urðu ekki svo heitið
gæti.
— Hvaða skepnum fjölgar helzt
hjá ykkur seinni árin?
— Hiklaust má segja, að helzt
fjölgi kúm upp á síðkastið. Áherzla
hefur verið lögð á að auka mjólk-
urframleiðslu, einkum eftir að
mjólkursamlagsstöðin á Hvamms-
tanga endurnýjaði vélakostinn svo
mjólkurvinnslan hefur gengið ó-
líkt betur.
•— En hvað um hrossarækt, haf
ið þið ekki gert eitthvað af því að
selja til útflutnings?
— Almennt hefur það ekki ver-
ið, þó að einstaka menn hafi selt
hross út með milligöngu Páls frá
Fornahvammi. En yfirleitt hefur
hrossum fækkað. Til útflutnings
þýðir ekki að ætla sér að selja
nema gallalaus og tamin hross og
þó fæst ekki fyrir þau nema á
fjórða þúsund og um þúsund fyrir
folaldið. Menn hafa sem sagt gef-
ið sig meira að kúaræktinni.
— Hvað um félagslíf í þinni
sveit? Hafið þið fengið félags-
heimili?
— Það er sama sagan hjá okk-
ur og víða annars staðar, að unga
fólkið leitar burt á vetrum, fer
í skóla og annað, svo þá er ekki
að búast við fjörlegu félagslífi,
þegar unga fólkið vantar. Það er
gott til þess að vita, að Reykja-
skóli í Hrútafirði var endurskipu-
lagður og náði sér aftur á strik
með nýjum skólastjóra. Hvað fé-
lagsheimili áhrærir þá er nýtt í
smíðum á Hvammstanga, og það á
að vera fyrir alla sveitina.
draumakenninga
hann nefndi svo, skapi þá, og að
í draumum sé um að ræða útrás
hvata og óska, sem einstaklingur-
inn hafi bælt niður í vöku. Mjög
á annan veg varð hins vegar niður
staða dr. Helga um draumana. Og
á þá leið, að undirrót draums væri
ævinlega, ekki hugsköpun, heldur
samband sofandans við einhvern
vakanda, draumgjafa. Draumvit-
undin sjálfsvitund annars, sem
framleiddist í dreymandanum.
Draumsýnirnar utanaðkomnar sbr.
hugsanaflutning, um nokkurs kon
ar lífrænt sjónvarp að ræða, flutn
ing skynjana úr vakandi heila- í
sofandi. Draumsambandið sagði
hann að ætti sér stað jafnvel yfir
órafjarlægðir himingeimsins, við
íbúa annarra stjarna, eins og sum
draumareynsla bæri með sér. Veit-
ir þessi kenning .þannig útsýn
mjög stórkostlega fram yfir aðrar
draumakenningar. Alheimssam-
bandsmöguleikar mannsins koma
í ljós, líffræðin færð út til
stjarnanna og framlífsfræðin haf-
in, upptök og eðli margvíslegrar
dulrænnar reynslu, og raunar
lífsins sjálfs. verður ljóst og nátt-
úrufræðilega skilið.
Er það undireins góð bending
um sannleiksgildi draumakenning
ar þeirrar, sem hér um ræðir, að
hún skuli þannig jafnframt veita
lausn á rhörgum öðrum torleyst-
um viðfangsefnum. Slíkt er jafn-
an einkenni mikilla uppgötvana.
Má hér t. d. minna á hvernig að-
dráttarlögmál Newtons, færði sam
tímis lausn á ýmsum öðrum göml
um gátum.
2.
Virða skal nú fyrir sér út frá
kenningu dr. Helga nokkur dæmi
úr fyrrnefndri grein. Þar stendur
þetta m. a.: „Eru draumarnir í
litum, eða svarthvítir? Hvort
tveggja er algengt, og er engin
skýring til á því hvers vegna sum
ir draumar eru í litum en aðrir
ekki. En það er staðreynd að þeir
draumarnir eru öllu fleiri, sem
okkur dreymir í litum en hinir“.
Ekki er við því að búast að vel
gangi að finna skýringu á þessu,
meðan byggt er á dulvitundar-
kenningu Freuds varðandi draum-
ana. Því að væru draumsýnirnar
framleiðsla einhverrar dulvitund-
ar, væri ekki sjáanleg nein ástæða
til þess, að þær skuli vera þannig
ýmist með litum eða án þeirra.
Allt öðru máli gegnir sé á draum
sýnirnar litið sem fjarskynjanir.
Fjarskynjanir — segir dr. Helgi
einhvers staðar — eru mismunandi
að lit/yllingu og ljósmagni. Og
hann vakti athygli á því, að annar-
Framhald á 13. sfSu.
í M I N N , laugardaglnn 8. febrúar 1964
a