Tíminn - 09.02.1964, Blaðsíða 5

SEXTUGUR:
Jdhann Skaptason
sýslumaður
Ég er ekki œinnugur á afmæli
og varS hverft við í dag (6. febrú-
ar), þegar útvarpið flutti þá frétt,
að Jóhann Skaptason bæjarfógeti
á Húsavík, sýslumaður Þingeyjar-
sýslu, væri sextugur. Mér kom
þetta á óvart, af því að maðurinn
lítur út fyrir að vera miklu yngri.
Hins vegar er mér ljóst við um-
hugsun, að hann á svo merka og
langa starfssögu, að afmælisfréttin
átti ekki að þurfa að vekja furðu.
í bókum stendur óhrekjanlega,
£■'■ Jóhann Skaptason er fæddur í
I'tlagerði í Grýtubakkahreppi í
f ður-Þingeyjarsýslu, 6. febrúar
1C34. Hann er af traustum ættstofn
um kominn, dugmiklum og greind
um.
Foreldrar hans voru Skapti Jó-
hannsson b. þar og kona hans
Bergljót Sigurðardóttir. Skapti
var sonur Jóhanns bónda á Skarði
í Dalsm. 1869—1912 Bessasonar b.
1 Skógum í Fnjóskadal Eiríksson-
ar b. á Steinkirkju, sömu sveit,
Hallgrímssonar. Kona Jóhanns á
. Skarði og móðir Skapta, var Sigur
laug Einarsdóttir bónda á Geir-
bjarnarstöðum Bjarnasonar b. í
Fellssell Jónssonar. (Voru Sigur-
iaug móðir Skapta og Þórhallur
ISskup Bjarnarson systrabörn).
Kona Skapta var Bergljót Sigurð-
ardóttir b. í Kolstaðagerði á Völl-
um Guttormssonar alþm. og b. á
Arnheiðarstöðum Vigfússonar.
Skapti lauk námi í Möðruvalla-
skóla 1891 og kvæntist Bergljótu
1897. Þau voru fyrstu árin hjá fór-
eldrum hans á Skarði, en hófu
búskap í Litlagerði vorið 1900.
Þar bjuggu þau síðan til þess er
Skapti andaðist haustið 1907, fer-
tugur að aldri.
Jóhann Skaptason var ágætur
námsmaður. Hann gekk í Gagn-
fræðaskóla Akureyrar, var í fram
haldsdeild hans og í fyrsta hópn-
um þaðan, sem fór til Reykjavík-
ur að taka stúdentspróf. Það var
1927. Var formaður í Stúdentafé-
lagi Háskóla íslands 1929—1930.
Lauk lögfræðiprófi við Háskóla ís-
lands 1932. Las þjóðarrétt í Eng-
landi og Danmörku, fékk til þess
styrk úr Sáttmálasjóði. Var lög-
fræðilegur fulitrúi og endurskoð-
andi Olíuverzlunar íslands h.f.
1932—1935. Varð sýslumaður
Barðastrandasýslu 1935 og gegndi
því embætti þar til 1956, að hann
gerðist bæjarfógeti á Húsavík og
sýslumaður Þingeyjarsýslu, — ætt-
ar og æskuhéraðs síns.
Meðan Jóhann Skaptason var|
sýslumaður í Barðastrandarsýslu
kynntist ég honum lítið, eins og
eðlilegt var, þvi að svo langt var
á milli og fundum bar sjaldan sam-
an. Hins vegar heyrði ég hans oft
getið sem framúrskarandi reglu-
sams embættismanns og áhuga-
manns um þjóðnytjamál.
Síðan Jóhann fluttist til Húsa-
víkur höfum við aftur á móti haft
mikið og margt saman að sælda og
þykist ég því núorðið þekkja hann
vel. Hefur sú kynning verið mér
til mikillar ánægju,;— og ávinn-
ings, því að alltaf er mikill ávinn-
ingur að því að kynnast mikilhæf-
um drengskaparmanni.
Jóhann Skaptason er vasklegur
maður á velli, fyrirmannlegur og
kurteis í framgöngu. Hann er
skörulega máli farinn, prýðilega
ritfær og lætur ekki hlut sinn, ef
í deilu fer. Hann er traustur emb-
ættismaður, vandvirkur með af-
burðum og strangreglusamur.
Hann er vel að sér í sögu fs-
lands og kann flestum betur að
rökstyðja nauðsyn þess að sveitirn
ar haldist í byggð og þjóðin gerist
ekki borgarríki. Hygg ég, að fáir
sem heyrðu, gleymi ræðu, er hann
flutti um það efni á svonefndum
Jökulsárfundi á Akureyri 1962.
Hann er áhugamaður um þjóð-
leg fræði, þjóðrækinn hugsjóna.
maður, félagslyndur, en fer þó
eigin leiðir. Hann er náttúruskoð-
ari ogá allmikið náttúrugripasafn.
Eitt hið fyrsta/ sem jóhann
Skaptason gerði, þegar hann kom
til Húsavíkur, var að byggja mjög
vandað bæjarfógeta- og sýslu-
mannssetur á völdum stað á Húsa-
vík. Er þetta íbúð fyrir embættis-
manninn með viðtehgdri skrifstofu
hússbyggingu, þar sem einnig er
fundarsalur fyrir sýslunefnd og
skjalageymsla embættisins.
Sýslufélagið gefur nú út árlega
Árbók Þingeyinga. Jóhann Skapta-
son hafði forgöngu um að sú út-
gáfa var hafin og er driffjöður j
þess fyrirtækis. Á Grenjaðarstöð-j
um er byggðasafn, sem hann átti
góðan þátt í að stofnað var.
Þá tillögu hefur hann nýlega
flutt, að á Húsavík verði reist
vandað safnahús fyrir hið gamla,
Bókasafn Þingeyinga, héraðsskjala
safn, náttúrugripasafn og sjóminja
safn. Við þessi söfn vill hann að,
vísindamaður verði fenginn til að
starfa.
Þetta er aðeins nefnt sem dæmi.
En Jóhann Skaptason er í stuttu
máli sagt: áhugamaður um öll þjóð
holl menningarmál og hagnýtar
framkvæmdir.
Jóhann er kvæntur ágætei konu,
Sigríði Víðis, dóttur Jóns Þveræ-
ings bónda á Þverá í Laxárdal í
Suður-Þingeyjarsýslu 1892—98, en
síðar bókhaldara í Reykjavik, og
konu hans Halldóru Sigurðardótt-
ur, er var systir Bergljótar móður
Jóhanns. Jón var bróðir Bcnedikts
á Auðnum, Jónssonar.
Heimili bæjarfógeta hjónanna á
Húsavík er vel búið og fallegt.
Þau eru höfðingjar heim að sækja
og gestrisin við alla, er þangað
koma.
Gott er að sextugur maður, sem
er mikilhæfur og heilsugóður, get-
ur enn átt mikið ólifað fyrir sig,
samferðamenn sína og þjóð sína.
Ég leyfi mér að tilefni sextugs-
afmælisins að flytja Jóhanni
Skaptasyni alúðarfyllstu þakkir fyr
ir störf hans í Þingeyjarþingi og
persónulega viðkynningu, um leið
og ég óska honum og frú hans
allra heilla á komandi dögum.
pt. Reykjavík, 6. febr 1964. i
Karl Kristjánsson. I
Þáttur kirkjunnar
Skuggi krossins
A einu þeirra listaverka, sem
notuð hafa verið sem altaris-
tafla, er hrífandi fögur mynd,
sem gæti átt svo vel við sunnu-
daginn í föstuinngangi, þegar
kirkjan hefur upp minningu
um krossgöngu Krists.
Myndin er af vegi, sem á
hvorki endi né upphaf innan
takmarka hennar. Og yfir veg
þennan fellur skugginn af há-
um og þungum krossi, sem þó
ekki sést sjálfur á myndinni,
heldur virðist reistur upp utan
hennar, en í mikilli nánd. Öll
myndin er mótuð hátíðlegum
alvörublæ.
Ef við hugsum okkur kirkju-
árið með öllum sínum helgidög
um eins og veg, sem við eigum
að ganga, þá væri sá vegur lík-
ur veginum á myndinni. Skuggi
af < krossi fellur j'fir hann og
hvílir síðan yfir honum alla
leið, unz þessi vegur endar á
helgasta stað heimsins, uppi á
Golgatahæð.
Og það eru vissir ómar ljóðs
og söngs, sem í vitund okkar
íslendinga eru tengdir þessum
vegi og þessum skugga, en það
eru hljómarnir frá Passiusálm-
um Hallgríms Péturssonar.
Þótt margar þeirra trúarskoð
ana, sem þar koma fram, falli
ekki saman við hugsanir nú-
tímamanna, þá er líkt og það
skipti litlu máli, og er það gott
dæmi um, að andi, líf og tilfinn
ing er öllum bókstaf æðra, það
er fyrst og fremst hin djúpa
innlifun og kaerleikur til Krists
og kenninga hans, sem tengir
mannshjörtun í þá heild, sem
heitir kristindómur, en ekki
misjafnar skoðanir kynslóða og
kirkjudeilda, sem oftast hafa
sundrað fremur en sameinað, ef
úít í þá sálma var farið.
Hvaða guðfræðikenningar,
sem menn aðhyllast, geta þeir
allir sameinazt í skugganum af
krossi Krists, tákni hins fórn-
andi kærleika, sem gefur allt,
jafnvel líf sitt til að fullkomna
hugsjón sína í veruleikanum og
leysa ef verða mætti járnfjötra
þröngsýni og heimsku, fordóma
og haturs af hjörtum og hugum
mannkyns og einstaklinga,
Á krossinum er Kristur
stærstur, þar birtist hann í
allri sinni dýrð sem ímynd alls
hins göfgasta í mannlegri sál,
sem Guð í mannlegu holdi. Og
hvert sinn, sem hetjudáð er
drýgð með fórn og þjáningu í
hættum o’g nauðum, hljótum
við að minnast hans og finna
ættarmótið milli þess, sem þjá-
ist og sigrar og hans, sem bar
krossinn á Via Dolorosa.
Og þó er Kristur á krossi sín-
um ekki síður tákn þess rang-
lætis, sem marfiur h lur orðið
að þola, tíkv J&ja kúgaða,
'kramda og pínda, sem kallar á
réttlætisvitund hvers göfugs
drengs til úrbóta. Hversu
marga hefur alls konar grimmd
og margs konar hleypidómar
krössfest, ofsótt og hrakið bæði
beinlínis og óbeinlínis.
Heilar þjóðir, margar milljón
ir manna hafa fallið á okkar
öld í • kristnum Löndum fyrir
sams konar hugsunarhætti og
þeim, sem negldi Jesúm á kross
inn, jafnvel og ekki sízt í Mið-
Evrópu, sem þó er vagga Lút-
herskrar kirkju. Það mætti
sannarlega vekja til umhugsun-
ar um, að hér gengur eitthvað
úrskeiðis meö kenningar sann-
leikans og kærleikans, sem
Kristur flutti.
Svartasti skuggi krossins á
okkar öld stafar frá Gyðinga-
morðum þeirra, sem þóttust
uppaldir við móðurbrjóst kirkj-
unnar í helgisiðum og kirkju-
göngum. Þann skugga, þann
blett verður erfitt að má af. Og
kannski verður það aðeins gert
með blóði og tárum síðar á
ferli mannkyns.
Það er líkt og hver kynslóð,
hver öld, hver einstaklingur,
eigi sína krossgöngu, sinn Via
Dolorosa. Það er eins og við
séum alltaf að krossfesta Krist.
Og nú eru kynþáttaofsóknir og
kynþáttamisrétti og kúgun mest
áberandi á þessum krossfesting-
arferli.
En maður líttu þér nær. Fast
an minnir ekki einungis á síóru
skuggana og þungu krossana,
sem allir sjá og þekkja.
Þú eða ég gætum unnið að
krossfestingu án þess að gera
okkur þess fulla grein. Þess
vegna væri ástæða til að íhuga
á komandi föstutíma:
Hvern ert þú að krossfesta?
Hver ber krossinn, sem þú
hamraðir saman? Og hvar er
krossgöngubrautin, sem þú hef-
ur markað? Sérðu skuggann af
krossinum í grennd við þig, án
þess að bera þangað birtu, án
þess að lyfta undir og létta
hann?
Eitt er víst, þú ert enn á veg-
inum með Kristi Jesú. Hann
er nær en þú heldur. Kannski
er hann einhver af nágrönnum
þínum, vinum eða ástvinum,
kannski pú sjálfur.
Það er þetta, sem boðskapur
föstunnar ætti að minna þig á,
um leið og hann tendrar samúð
þína og skilning á þjáningum
krossberanna í kringum þig.
Boðskapur þjáningasögunnar
á að vera sprengja, sem klýfur
steinhjarta fordóma og sjálfs-
elsku, plógur, sem ristir ófrjóa
jörð hugsana og tilfinninga,
arfaskafa illgresis, sem þarf að
hverfa.
Sálmar og ljóð, andvarp og
tár hins góða, sem grýtt og
krossfest er enn í dag á vegi
þínum, ætti að vera vegvísir inn
yfir landamæri kærleiks og frið
ar, aflstöð yls og birtu í lífi
og samfélagi manna og þjóða.
Þannig verður skugga krossins
þokað fjær.
Árelíus Níelsson.
J
Hestur
Rauður hestur tapaðist úr
Kópavogi s.l. sumar. Mark:
Sneitt fr. vinstra, biti fr-
vinstra Ef einhver hefur
orðið hestsins var, þá vin-
samlegast hringið í síma
40308 eða 37006, Reyk.ia-
vík.
JSL
EFNAI. AUGIN R J ó R G
Sólvolfngötu 74. Simi 13237
Bormahlió 6 Simi 23337
i heiidsölu -
Verð 125til 225 .
Xiíííma
TiS sölu
Mercedes-Benz vörubifreið árgerð 1961
Einnig Fordson-Major traktor með ámoksturs-
tæki og tætara. Nánari upplýsingar er að fá hjá
Sigvalda Arasyni, Borgarnesi, sími 102
Furukrossviður — Harðtex
Nýkomið:
FURUKROSSVIÐUR:
4—6—8—10—12 m.m.
hurðarstasrðir
BRENNIKROSSVIÐUR:
3—4—5 rn.m-
BIRKIKROSSVIÐUR:
3—4—5—6 m.m.
HARÐTEX. Vb"—4x8'—
4x9'—5,7x7'.
GABOON: 16—19—22—
25 m.m.
NOVOPAN: 15—19 m.m-
BIPAN: 18—22 m.m.
GYPTEX: 10 m.m.
EVOPAN-plastplötur á
borð
HÖRPLÖTUR: 18-20m.m.
HLJÓÐEINANGRUNAR-
PLÖTUR: 12x12".
Skrifstofa
Hallveigarstíg
Vörugeymsla
v/Shellveg-
Síml: 2-44-59
K
TÍMINN, sunnudaginn 9. febrúar 1964 ________
s