Tíminn - 11.02.1964, Blaðsíða 8

Ljósm.: TÍMINN—KJ.
f Lldo á laogardag. Fundarmenn á ýmsum aldrl hlýddu meS áhuga á umræSurnar um landbúnaSinn.
Landbúnaðarumræður á al-
mennum stúdentafélagsfundi
Stúdentafélag Reykjavíkur efndi
til umræðufundar fyrir almenning
s.l. laugardag um ástand íslenzks
landbúnaðar í dag. Voru fundar-
menn eins margir og rúm leyfði í
einu stærsta samkomuhúsi borg-
arinnar Lodó, og sumir komnir um
langan veg, voru það nokkrir bænd
ur, sem gert höfðu sér ferð úr
ýmsum sveitum, allt norðan úr
Húnavatnssýslu og víðar að. Urðu
margir til að taka til máls og hefðu
fleiri gert, ef tími hefði gefizt
til, en rýma þurfti salinn, þegar
fundurinn hafði staðið í meira
en fjórar klukkustundir. Og voru
þá enn einhverjir á mælendaskrá.
Umræðuefni var hið sama á þess
um fundi og þeim, er Bændafélag
Lundarreykjadals hélt í Borgar-
nesi um fyrri helgi, og fram-
sögumenn hinir sömu, Gunnar
Bjarnason kennari á Hvanneyri og
Stefán Aðalsteinsson búnaðarráðu
nautur. Ýtarleg frásögn af Borgar-
nesfundinum birtist hér í blaðinu
í vikunni, sem leið, og þar helzt
raktar ræður framsögumanna. En
þar eð þær voru efnislega hinar
sömu á báðum fundunum, þykir
ekki ástæða til að rekja þær aft-
ur hér, heldur vísast til frásagn-
arinnar af hinum fundinum. En í
fáum orðum sagt var aðalinntak í
ræðu Gunnars það, að tímabært
væri að hefja svokallaða skynvæð-
ingu i landbúnaði hér á landi,
breyta um búnaðarhætti, draga
saman byggðina, fækka bændum
stórlega en stofna stórbú eða sam
bú í staðinn, líkt því er ræðumað-
ur kvað algengt í Danmörku. Einn
ig taldi hann ástæðu til að auka
stórlega svína- og alifuglarækt
(hænsna). Hinn framsögumaður-
inn, Stefán, var á öndverðri skoð-
un, tækniþróun hér hefði verið
örari í landbúnaði en víða annars
staðar, en bændur bæru allt of lít-
ið úr býtum. Sú fækkun bænda,
er Gunnar Bjarnason legði til að
færi fram, mundi kosta um 3000
milljónir eða svona álíka og Búr-
fellsvirkjunin, og gætu allir séð,
hvílík fjarstæða slíkt fyrirtæki
væri, eða hver ætti að kosta það.
Stefán taldi sama fyrirkomulag
og verið hefði hér í landbúnaði
eiga mikla framtíð, en gera þyrfti
miklu meira af því að nýta hrá-
efnin, er til legðust í landbúnað-
inum. Að loknum framsöguræð-
um sagði fundarstjóri, dr. Gunnar
G. Sohram, að orðið væri frjálst, og
höfðu þá þegar einir sex beðið
um orðið.
Jónas Jónsson, landbúnaðar-
kandidat fékk fyrstur orðið. Hann
Jónas Jónsson.
kvað undarlega mikillar svartsýni
gæta hjá Gunnari Bjarnasyni, er
hann ræddi um íslenzkan landbún-
að, er varað hefði um aldir. Gunn
ar væri líklega bjartsýnn að eðlis-
fari, en hann væri orðinn meira
en lítið ruglaður og ráðvilltur í
þessum efnum. Kvaðst Jónas ekki
sjá, að íslenzkir bændur stæðu að
baki stéttarbræðra sinna í öðrum
löndum. Á ferð sinni um ítalíu s.l.
sumar hefði hann kynnzt því af
eigin raun, að bændur þar ættu.
við sömu vandamál að glíma og
hér, nema þar væru þau miklu
fleiri og fyrirferðameiri. Þeir
mættu margir öfunda íslenzka
bændur af tækni. Hann hefði far
ið um landbúnaðarhéruð, sem
væru tvöfalt stærri en allt ísland,
og furðað sig á því, hve fáir bænd
ur þar hefðu dráttarvélar. Mikið
hefði verið þar um kúarækt og
hefðu flestir bændur og notað
kýrnar í stað dráttarvéla. Einnig
tók Jónas dæmi af Finnlandi. „En“
sagði Jónas, „þessi lönd standa
að vísu ekki framarlega í land-
búnaði, þeim veitti líklega ekki af
því að fá sér einn skynvæðingav-
Þá vék hann að þeirri kenningu
ráðunaut“.
Gunnars Bjarnasonar að auka
bæri svína- og hænsnarækt og
leggja meiri áherzlu á það en sauð
fjárbúskapinn. „Grasið er okkar
aðalfjársjóður hvað landbúnað
snertir" sagði Jónas. „Þetta verð-1
ur Gunnar Bjarnason að taka með
í reikninginn, en líka það, að það
hentar fyrst og fremst kindum og
kúm, þótt að vísu sé hægt að til-
reiða það handa svínum og hænsn
um. En það verður bara orðið
nokkuð dýrt, þegar búið er að
gera það matarhæft fyrir hænsn-
in. Þetta er nú svo einfalt, við
getum skoðað upp í þessar skepn-
ur, kindur, kýr, hænsni og svín,
og gengið úr skugga um það, hvort
þau séu fær um að tyggja gras.
Og Gunnar Bjarnason ætti nú að
vita, hvað jórturdýr eru. Þótt sú
væri tíð í hinni ágætu Danmörk,
sem Gunnar Bjarnason vill nú taka
til fyrirmyndar að öllu leyti, hvað
landbúnað snertir, að svínum væri
hægt að beita í skóga, þá er ekki
því að hellsa fyrir Gunnar hér á
landi, að svín gangi á fjöll og af-
réttarlönd. Og fóðrið í hænsnin
hans mundi vera enn dýrara en
slegið og þurrkað gras. Og hvað
viðvíkur kenningu hans um að
fækka bændabýlum, þá þýðir það
ekkert annað nýtt landnám. Ogi
hver á að bera kostnaðinn af því?
Nei, svo víst er um það, að þetta
er ekki lausnin á vandamálum
bænda. Og þeir hafa hingað til
átt það mikið til af þrautseigju
og bjartsýni, að þeir geti vel kom-
izt af án spámannsins Gunnars
Bjarnasonar eða að hann gerist
bjarvættur þeirra.“
Ómar Ragnarsson lagastúdent og
gamanvísnasöngvari var meðal
Gísli Kristjánsson
hinna fyrstu á mælendaskrá. Hann
taldi, að landbúnaðinn yrði að
miða við það, að þar væri að
flestu leyti hægt að koma tækninni
við og leggja hann niður þar sem
það væri ekki hægt. „Eg er ekki
sérfróður í landbúnaði, þó hef ég
nú verið í sveit hjá frænku minni í
Húnavatnssýslu", sagði Ómar. „En
það er ekki hæg* að loka augunum
fyrir því, að við sjávarsíðuna hef-
ur húgvitið og tæknin verið virkj-
uð og því safnast fólkið þangað.
Það þýðir ekki að berjast gegn
þessari þróun, heldur verður að
læra af henni. Eg er bara nokkuð
hrifinn af þessari skynvæðingu svo
kallaðri, ég held hún hljóti að ráða
miklu í framtíðarlandbúnaði. En
þá kemur mér líka í hug annað
orð, setn hugsazt gæti að taka upp
í þessu sambandi, sem sé kynvæð-
ing. Það er ekki gott, að maðurinn
búi einn, og mér hrýs hugur við,
að bændur verða að strita árið
út og inn og hafa engan kvenmann
sér til trausts og halds. Það hlýtur
að vera ömurlegt lífið einbúans í
sveitinni, ég hef heyrt nokkur
dæmi þess, að til séu á okkar dög-
um bændur búandi og hafa enga
konu. Til að leysa' þennan vanda
legg ég til, að tekin verði upp kyn-
væðing, sem ég svo hef nefnt.“
Gísli Kristjánsson ritstjóri sagði
að í öllum hillingum væri raunar
nokkur veruleiki. En þótt Gunnar
Bjarnason hefði séð margt gott
og fyrirmyndarvert í Danmörku,
væri ekki þar með sagt, að það
hentaði allt hér. „Eg hef séð þetta
sama og þekki það, sem Gunnar
lýsti fögrum orðum, en ég hef
ekki enn sannfærzt um, að okkur
beri að taka það allt eftir, sem
getur vel blessazt í Danmörku. Hér
þarf að ráða bót á mörgu fyrir
sveitabúskapinn. Það segir sig
sjálft, að eitthvað er að, úr því að
meðalaldur íslenzkra bænda er
ekki hærri en 47 ár, eins og ég
hef komizt að raun um með sam-
anburði skýrslna. Eitthvað er bog-
ið við það, að menn verði að yfir-
gefa jarðirnar á bezta aldri. En
það gerir ekkert betra að fara að
skipuleggja flóttann úr dreifbýl-
inu. Þótt bændur væru fluttir til,
þá er ekki hægt að flytja allt það
með, sem bændur eru búnir að
leggja í býli sín, allt það mikla
fjármagn. Það, sem hér þarf að
koma til, er hagræðing, meiri
tækni, betri aðstaða, róleg og skyn
samleg þróun."
Björn Pálsson bóndi og alþing-
ismaður: „Mér þykir verst, að
Gunnari Bjarnasyni er að stórfara
aftur. Það er reyndar búið að sýna
sig og sanna að hann er ekki nýt-
TÍMINN, þriSjudaginn 11. febrúar 1964. -
8