Tíminn - 20.03.1964, Blaðsíða 13

hinu sama, viðhorfi þeirra til
fagnaðarerindisins um Jesúm
Krist. Þeim, sem heils hugar játa
kristna trú, blandast ekki hugur
um, að söfnuði Krists er nauðsyn-
legt að eiga sér samfundahús, þar
sepi hann fær sameinazt um orð
Guðs og sakramentin og gengið
til móts við Drottin í tilbeiðslu
og þakkargjörð. Séu menn á hinn
bóginn reiðubúiyr að hafna
fagnaðarerindinu, hlýtur rökrétt
afleiðing þess að verða sú skoðun,
að kirkjubyggingar séu með öllu
óþarfar. Væri vel, ef þeir, sem
amast við kirkjubyggingum al-
mennt, hefðu til þess einurð við
sjálfa sig og aðra að gera fulln-
aðargrein fyrir skoðunum sín-
um í þessu efni.
Það er útbreiddur misskilning-
ur, að opinberir aðilar ausi að
jafnaði miklum fjármunum í
kirkjubyggingar hér á landi. Mun
hitt sanni nær, að fjárveitingum
til kirkjubygginga hafi til þessa
verið stillt mjög í hóf. - Svo sem
fram kom ekki alls fyrir löngu
í blaðamannaviðtali við biskup-
inn yfir íslandi, herra Sigurbjörn
Einarsson, veitir ríkissjóður ár-
lega einnar milljón króna lán
til kirkjubygginga. Þetta fé renn-
ur í kirkjubyggingasjóð, en úr
honum er árlega úthlutað hag-
stæðum lánum til þeirra safnaða,
er eiga í kirkjubyggingum eða
endurbótum kirkna.
Bygging Skálholtskirkju er sér
í flokki, ef svo má að orði kveða.
Liggja þar til grundvallar sögu-
leg rök, sem ástæðulaust er að
ræða í þessu sambandi. Nýlega
hefur Alþingi samþykkt einnar
milljón króna fjárveitingu til
Hallgrímskirkju. Skulu ástæður
þeirrar ráðabreytni brátt ræddar.
Bæjar- og sveitarfélög veita
kirkjubyggingum nokkurn stuðn-
ing, ef aðstæður leyfa og þurfa
þykir. Reykjavíkurborg hefur að
undanfömu lagt fram eina
milljón króna árlega til kirkju-
bygginga í Reykjavík. Á fjárhags-
áætlun fyrir árið 1964 er þetta
framlag nokkru hærra en fyrr.
Ekki skal hér dregið í efa, að
mörgu er ábótavant hér á landi,
jafnt í húsnæðismálum almenn-
ings sem hins opinbera. Mun
seint skorta dæmi um þau efni,
ef vel er leitað. Hitt ætti að vera
jafn Ijóst, að það fé, sem ríki og
bær veita til kirkjubygginga, er
svo takmarkað, að tæpast mundi
nokkur vandi leystur, þó að tekið
væri fyrir þá fjárveitingu og
henni beint í annan farveg. Þetta
er staðreynd, sem allt of fáir
gera sér fullnaðargrein fyrir, en
af því spretta hinar sundurleitustu
fullyrðingar, sem oftlega eru
fjarri öllum sanni.
Hverjir standa þá straum af
kostnaði við kirkjubyggingar á
fslandi? — Þar er komið að
þýðingarmiklu efni, sem þeim
væri hollt að hugleiða, er þykjast
þess umkomnir að lítilsvirða
kirkjuna fyrir þverrandi áhrif og
hrörnunarmerki. Svo undarlega
vill til, að hve hátt sem hinir
ýmsu ritsnillingar aldarinnar hafa
hrópað níð yfir kristna kirkju,
hve ákaflega sem þeir í stór-
mennsku sinni hafa fótum troðið
þá deyjandi stofnun, sem þeir vilj.J
telja hana, hefur allur þeirra
stóryrðaflaumur reynzt undra
fjarri því að gefa nokkra hug-
mynd um eiginlegt ástand kirkju-
nnar. Hvarvetna hafa kristnir
menn haldið áfram að rækja trú
sína. Hvarvetna hafa söfnuðir
kirkjunnar fylkt sér um nauð-
synjamál hennar, er þau bar að
höndum. Hafi einhvers staðar
verið ráðizt í kirkjubyggingu eða
endurbætur á kirkju, hefur atorka
viðkomandi safnaðar orðið þyngst
á metunum, er öll kurl voru kom-
in til grafar. Með þrotlausu, ó-
eigingjömu starfi hafa söfnuðirn-
ir ár eftir ár, áratug eftir áratug
dregið saman fé til að standa
straum af þeim framkvæmdum, er
þeir áttu í. Vegna þess starfs rísa
kirkjur á íslandi í dag. Og vegna
hinna lifandi tengsla þessa fólks
við fagnaðarerindið um Jesúm
Krist munu kirkjur halda áfram að
rísa á íslandi, hve stórt sem þeir
höggva, er meðvitað eða ómeðvit-
að hafa snúið baki við þeim boð-
skap.
VIII.
Algengt er að heyra þeirri skoð-
un á lofti haldið, að söfnuð-
unum væri sæmra að beina starfs-
orku sinni að ýmsum mannúðar-
málum, í stað þess að byggja
kirkjur. Er stundum -svo fast að
orði kveðið að ætla mætti, að
kristnum mönnum hefði aldrei
til hugar komið að sinna neinu
af því tagi.
Hér er því fyrst til að svara,
sem áður er fram komið, að af-
staðan til þeirra verðmæta, er
kirkjan varðveitir, ræður úrslit-
um um það, hvort menn telja
kirkjubyggingar nauðsyn eða
ekki. Þeir, sem neikvæða afstöðu
hafa, fá með engum rétti bannað
mönnum að bindast samtökum
um að hrinda í framkvæmd áhuga
málum, er svo djúpar rætur eiga
í lífsskoðun þeirra, sem hér ber
raun vitni. Enginn er knúinn
til að legg'ja hönd á plóginn.
Menn geta sagt sig úr lögum við
kirkjuna, ef þeim býður svo við
að horfa. En kristnir menn eru
frjálsir að því að vinna kirkju
sinni það, sem þeir telja henni
fyrir beztu.
f annan stað er þess að geta,
að rætur allrar mannúðarstarf-
semi á Vesturlöndum má beint
og óbeint rekja til kærleiksboð-
unar Jesú Krists. Þeim sjónar-
miðum, er gefa afl baráttunni
fyrir aukinni velferð almennings,
hefur enn ekki verið sniðinn
annar stakkur betri en gert er í
síðari lið hins tvöfalda kærleiks-
boðorðs: „Þú skalt elska náunga
þinn eins og sjálfan þig“. Þótt
undarlegt megi virðast, sést
mönnum oft yfir þetta, er þeir
heyja baráttu sína gegn kirkjunni
á þeim forsendum, að hún sé
áhugalaus um mannúðarmál.
Fylgir þeirri missýningu alla
jafna önnur: Menn loka augunum
fyrir því líknarstarfi, sem kristin
kirkja á öllum öldum hefur leit-
azt við að inna af hendi. Jafu-
framt gleymist þá að hugléiða,
hvort ekki sé nokkurs um vert,
að þeim blessunarríka kærleiks-
boðskap, sem Kristur flutti, sé á
lofti haldið, hvort ástæða sé til
að gera flutningsmönnum hans
hægara um vik að breiða hann út
með því til dæmis að gefa þeim
og áheyrendum þeirra kost á við-
unandi húsnæði til starfseir.i
sinnar.
Það er ávallt auðvelt að benda
á það, sem miður fer hér í heimi.
Það er einnig vandalaust að
henda á lofti fyrirmæli Krists
um líferni hinna trúuðu og at-
hafnir, bregða þeim upp fyrir
augum náungans og segja: Ekki
hiýðir þú þessum boðorðum.
— Hitt er örðugra að fást við
bjálkann í e igin auga, horfa í
eigin barm og bregða ljósi hinnar
kristnu kröfu á það, sem þar
leynist. Oft bera árásir á kirkjuna
þessum veikleika Ijósan vott. Þær
hafa á sér yfirskin mannúðar og
bróðurkærleika, sem ekkert er
annað en illa dulin hræsni. Spyrja
mætti, hvers vegna þeir, sem
veitast að kristnum söfnuðum
fyrir athafnaleysi þeirra um fram-
kvæmd mannúðarmála, bindast
ekki samtökum um að leysa þessi
verkefni sjálfir. Þá væri hægt að
sýna fram á að hugur fylgdi máli.
Meðan slíkra viðbragða verður
ekki vart, hljóta ummæli þeirra
að teljast sprottin af einni saman
löngun til að lítilsvirða kirkjuna,
ekki af hugmóði vegna þeirra
samfélagsfyrirbæra sem gerð eru
að umtalsefni.
IX.
Um byggingu Halgrímskirkju
á Skólavörðuhæð er þetta að
segja: í ört vaxandi borg verður
þörfin fyrir stóra kirkju brýnni
með ári þverju. Tilgangslaust er
að vitna í slælega kirkjusókn að
jafnaði. Á slórhátíðum eru kirkj-
ur Reykjavíkur svo þéttskipaðar,
að húsrými nægir hvergi nærri
Augljóst er, að kirkjunni er nauð-
synlegt að geta veitt viðtöku þeim
sem til hennar leita, er minnst,
er grundvallaratriða hjálpræðis-
sögunnar. Eitt af verkefnum
hennar er að bíða safnaðar síns,
ávallt reiðubúin að uppfylla þarfir
hans, hvenær sem barið er að
dyrum. Þessari skyldu fær kirkjan
ekki gegnt til hlítar eins og sakir
standa og mun eiga því erfiðara
um vik sem borgarbúum fjölgar,
ef ekki eru gerðar viðeigandi ráð-
stafanir. Ýmsar eru þær stundir
aðrar, er þörfin fyrir'stóra kirkju
verður brýn. Má til dæmis nefna
merkisdaga í sögu lands og þjóð-
ar, en einnig stundir slysfara og
annarra óskapa nær og fjær. Þá
er þess að geta, að í landi, þar
sem menn telja svo brýnt að búa
í haginn fyrir framtíðina sem hér
er gert, er auðskilið, að velunnar-
ar kirkjunnar beri fyrir brjósti
þarfir hennar á komandi árum,
svo mjög sem Reykjavík hefur
vaxið að undanförnu. Með bygg-
ingu Hallgrímskirkju er stór-
virki unnið, er verða mun kom-
andi kynslóðum til blessunar.
Ber því að fagna hverjum þeim
styrk, sem henni hlotnast og
þakka framlag það, er Alþingi
hefur látið af hendi rakna.
Hér skal ekki ræddur byggingar
stíll Hallgrímskirkju. Skoðanir
manna á því efni eru að nokkru
háðar persónulegum smekk hvers
og eins, og er tilgangslítið að
láta í Ijósi órökstutt álit með eða
móti. Raunhæf meðferð þess við-
fangsefnis útheimtir á liinn bóg-
inn fræðilegri röksemdafærslu en
unnt er að hafa í frammi í þessum
orðum.
Ritstjórn Stúdentablaðs lætur
í veðri vaka, að „ásamt kvenfé-
lagi Hallgrímssafnaðar" sé það
„fámennur hópur manna“, sem
knýi fram bygginguna, einangrað
ur og í óþökk flestra. Kemur hið
sama fram víðar í blaðinu, t.d. í
grein Skúla H. Norðdahls. Þetta
stingur allmjög í stúf við stað-
reyndir málsins og þá fyrst af-
stöðu Alþingis, en svo sem kunn-
ugt má vera eiga þar sæti full-
trúar þjóðarinnar allrar. í annan
stað upplýsir Sigurður Líndal í
grein sinni um Hallgrímskirkju
(Stúd.bl. bls. 4), að Vestur-
íslendingar hafi lagt fram fé til
byggingarinnar, en fremur að
Lútherska heimssambandið
— sænska deildin — sýni málinu
sérstakan áhuga og muni þaðan
stuðnings að vænta. — Ekki skal
dregið í efa sannleiksgildi þessara
ummæla Sigurðar, en óneitan-
lega virðist hinn „fámenni hópur“
deilast nokkru víðar en ritstjórn-
in og skoðanabræður hennar vilja
vera láta. Verður satt að segja
ekki séð, hvaða tilgangi slíkur
málflutningur sem þessi á að
þjóna.
Á hinn bóginn hlýtur að teljast
miður drengilegt að veitast að
Hallgrímssöfnuði svo sem hér er
gert. Eins og drepið var á að
framan, hljóta skoðanir ávallt að
verða skiptar um framkvæmda-
atriði, þegar hafizt er handa um
byggingu slíks stórhýsis, sem Hall
grímskirkju er ætlað að verða.
En aðstandendur byggingarinnar
eiga kröfu til þess, að um málið
sé fjallað af sanngirni, hleypi-
dómalaust og umfram allt án
þess hitasóttarkennda æsings, sem
einkennir ummæli ritstjórnar og
sitt hvað í greinum þeim, sem
hér hafa verið gerðar að umtals-
efni. Góðum málum verður ekki
hrundið í framkvæmd með ofsa.
Þaðan af síður verður bót ráðin
á misfellum með stóryrðum. Ró-
söm yfirvegun allra raka er rétta
leiðln til vænlegs árangurs.
X.
í samræmi við framanritað
lýsir Félag guðfræðinema sig
ósammála niðurstöðum ritstjórn-
ar Stúdentablaðs um byggingu
Hallgrímskirkju, og mótmælir
þeirri fljótfærnislegu málsmeð-
ferð, sem fram kernur í inngangs-
orðum blaðsins. Félagið telur
hæpið að ráðast í útgáfu Stúdenta
blaðs, er hefur að geyma svo
óvenjulegt efni, án þess að fullt
samráð sé haft við Stúdentaráð
um stefnu þess og greinaval, þar
sem ráðið er ábyrgt fyrir útgáfu-
nni. Félagið bendir á, að í blað-
inu komi fram ómálefnaleg gagn-
rýni í garð íslenzku kirkjunnar
og álítur stúdentum sízt til
sæmdar að gera blað sitt að vett-
vangi slíkra skrifa. Af þessum
sökum telur félagið illa hafa
tekizt til um útgáfu þessa blaðs
og lætur í ljósi vonir um, að
slíkt endurtaki sig ekki.
Með þökk fyrir birtinguna,
Félag guðfræðinema.
I
T í M I N N, föstudagur 20. marz 1964. —
13