Alþýðublaðið - 12.01.1952, Side 6

Framhaídssagan S5h
eSga Moray;
MERKILEGT AR
Öllum þeim, sem gæddir eru
einhverri nóru af íramsýni eða
sálrænum spádómsanda, ber
saman um það, að þetta ár
muni verða eitt hið merkileg-
asta, sem um getur í veraldar-
sögunni á síðustu áratugum. Og
að nú muni margir þeir atburð-
ir loksins gerast, sem spáð var
að gerðust í fyrra, h:tt eð fyrra
eða árið þar áður. En auk þess
auðvitað margir merkilegir at-
burðir, sem staðsettír voru á
þetta ár, auk atburða, sem eng-
an órar enn fyrir, og ekki verð-
ur hægt að spá neinu um fyrr
en þeir hafa gerst.
Það er nú fyrst þetta með
andlát þjóðhöfðingja. Um hver
einustu áramót síðasta tugar, —
eða síðan þeir kanningjarnir
Churchill og Stalin komust á
efri ár, hefur hver einasta spá-
dómsandi, sem nokkur kjarkur
var í, spáð dauða eins merlti-
legs þjóðhöfðingj a á árinu, í
þeirri von, að annar hvor þess-
ara öðlinga hrykki upp af; þeir
djörfustu hafa jafnvel spáð
dauða tveggja merkilegra þjóð-
höfðingja; en þeir Churchill og
Stalin hafa Ufað af öll ár til
þessa, i trássi hvor við annan
og alla spádómsanda. Það er
ekki lítill álitshnekkir, sem
margur sálræninginn (nýyrði,
dregið af lýsingarorðinu sál-
rænn, kvenk.t sálræna, karlk.:
sálræningi, hvorugkyn óþarft),
hefur beðið við þessa þrákelkni
þessara þjóðhöfðingja, og svo
mun enn verða. Hafa sumir
gripið til þess óyndisúrræðis að
telja einhverja arabiska eða
afríkanska pamfíla, er létust á
árinu, til þjóðhöfðingja, spá
sinni til sörmunar, en slíkt kem
ur ekki að haldi, þegar spáð er
dauða þjóðhöfðingja, eins eða
tveggja, vita allir við hverja er
átt.
Og enn er einhver brezk sál-
ræna að forheimska sig á að
spá þeim dauða, en báðir hjara
þeir af þetta árið, og má vera,
að það verði seinna talið til
merkilegustu ára, einmitt fyrir
þá sök, að þá létust hvorki
Churchill eða Stalin. Nú, svo er
auðvitað sjálfsagt að spá nátt-
úruhamförum; alltaf getur
hvesst eða rignt og' það eru jú
náttúruhamfarir. . ..
Nei, það er satt bezt að segja |
ekkert að marka þessa erlendu
spádómsanda. Það er hér á
landi, undir norðurljósunum,
sem hinn sanni spádómsandi lif
ir og dafnar. Það mun koma á
daginn síðar meir, aö yfir þessu
landi hvílir sú heiða sálræna,
— jafnvel eklti hvað sízt yfir
höfuðstaðnum, síðan hitaveitan
kom, — sem á eftir að verða
þýðingarmikið atriði til lausn-
ar á vandamálum þeirra sam-
einuðu. Ég segi ekki meira um
það að sinni, en það getur skeð,
að ekki líði á löngu áður en ég
get skýrt við hvað ég á. ísland
er merkilegt land cg íslenzka
þjóðin hámerkileg þjóð, sem á
eftir að leika mikilsvert hlut-
verk á alheimssvíöinu, þegar
aðrar þjóðir hafa leikið sitt
hlutverk á enda, — en nóg um
það. Þetta mun ég ræða síðar i
sjálfstæðum greinaflokki. .. .
í andlegum íriði.
Dáríður Dulheims.
Saga frá Suður-Afrfku
-r .áíSgí&S&f'
AuglýsiS AB
Wi
AB 6
byrði væri af sér létt, og hún
fann ekki hið minnsta til ótta.
„Svo að þú varst með Páli
van Riebeck .... Þetta þóttist
ég vita . ... “ þrumaði hann
trylltur af reiði.
„Ég geri ekki ráð fyrir, að
það þýði nokkurn skapaðan
hlut að spyrja þig að því, Ric-
hard, hvers vegna þú verður
trylltur af afbrýðisemi, ef þú
hefur grun um, að ég hitti
hann að máli?“ mælti hún of-
boð rólega.
„Það er ekki fyrir þá sök,
að þú hittir hann að máli, held
ur vegna þess, að þú ert í þing
um við hann og elskar hann.
Þú skalt ekki gerast svo djörf
að bera á móti því“
„Richard — fyrir alla muni,
vertu ekki að hleypa þér í
þennan brjálæðisham. Hef ég
ekki alltaf verið þér góð kona?“
Hann rétti úr sér og tók að
æða fram og aftur um tjaldið.
„Jú, ég held nú það“, svaraði
harin hæðnislega. „Þú hefur
verið mér með afbrigðum góð
eiginkona. Þú hefur annast
um heimilið, aðstoðað mig í
stjórnmálabaráttunni og alið
mér sex börn, og verið þeim
fyrirmyndar móðir“. Hann hló
hart og kuldalega. „Þú hefur
svalað ástaþrá minni, en samt
hefur þér aldrei tekizt að
blekkja mig. Meira að segja
ekki, þegar ég hef reynt að
ljúga að sjálfum mér. Þú hef-
ur aldrei verið mín. Ekki að
öllu leyti. Þú hefur aldrei legið
sjálf í örmum mínum, þrátt
fyrir allt“. Hann hreytti út úr
sér orðunum. „Ekki þú sjálf í
raun og sannleika. Þú hefur
alltaf dregið þig í hlé. Ég hef
aldrei verið þess umkominn að
ná valdi á sál þinni .... hjarta
þínu .... “
Hún varð að viðurkenna
með sjálfri sér, að hann segði
þetta satt. Hvert einasta orð.
Reiði hennar sefaðist og hún
mælti ástúðlega. „Þú hefur
gert þér þetta í hugarlund,
vinur minn. Að mestu leyti er
þetta aðeins ímyndun þín . . . . “
„Nei, nei. Nú hefur Páli van
Riebeck enn einu sinni tekizt
að skilja okkur að“. Hann hálf
hrópaði orðin og rödd hans var
heit og titrandi af reiði.
„Richard11, mælti hún með
hógværð. „Þetta er ekki rétt.
Hann skilur okkur ekki að“.
„Þú skalt ekki bæta gráu of-
an á svart með lygi og blekk-
ingum“, hrópaði hann upp yf-
ir sig. „Ég hef fullar sannanir
fyrir því, að þú hefur horfið á
brott úr vagntjaldinu drykk-
langa stund á hverjum einasta
degi, undanfarinn hálfan mán
uð. Hvert hefurðu farið? Og
hvað hefurðu aðhafzt?“ Og
æðarnar þrútnuðu á enni hans.
„Ég hef þegar sagt þér það,
Ég hef farið 1 veitingahúsið og
þar höfum við setið stundar-
korn. Það er ieitt, að sagnar-
andar þínir skuli ekki hafa til-
kynnt þér það einnig, að við
höfum setið gegnt hvort öðru
'við borð og rabbað saman eins
og gamlir kunningjar11, svaraði
hún enn.
„Já, einmitt það. Og um
hvað hafið þið svo verið að
tala?“ Hann missti alla stjórn
á rödd sinni. „Hversu þungbær
mæða það sé fyrir þig, að þú
i skulir vera bundin mér hjú-
I skaparfjötrum, svo að þér sé
'óhægra um vik að njóta ástar
hans og atlota? Og hve einlæg
lega þú vorkennir vesalings
Richard? Það veit guð almátt-
ugur, að ég hirði ekkert um
meðaumkun þína“. Hann starði
á hana og augnaráð hans var
æðislegt af i-eiði og hatri. „Ég
sver, að ég skal myrða þetta
helvítis Búasvín“, hrópaði
hann. Síðan varð nokkur þögn,
unz hann mælti, lágt og ró-
lega, rétt eins og hann hefði
tekið óvænta og þýðingarmikla
ákvörðun. „Ég skal mýrða
hann, og það fyrr en seinna“.
I Hún fann til sárrar samúðar
með honum. „Satt bezt að
'segja, þá hagarðu þér öldung-
is eins og hestastrákur, Ric-
hard. Reyndu nú að stilla skap
þitt, og athuga, hvað það í
, raun og veru er, sem þú gerir
' svo mikið veður út af. Ég hef
I tvívegis sagt þér það, — og
það er ekki víst, að ég endur-
taki þá yfirlýsingu oftar, — að
ég hef ekki gert annað en tala
við Pál van Riebeck. Og ég
geri ekki ráð fyrír, að þú létir
slíka smámuni reita þig svo
til reiði, ef þú værir ekki orð-
inn þreyttur og úttaugaður
eftir erfiðið við demantaleit-
ina“.
„Vertu ekki að því arna,
Katie“, svaraði hann. „Og það
get ég sagt þér, að ég er ekki
einn um það að hata Pál van
Riebeck. Hawkins situr í dyíl-
issunni og biður honum böl-
bæna. Smith hatar hann tak-
markalaust, og allir þeir leit-
armenn, sem honum fylgja.
Þeir þrá áreiðanlega ekkert
heitara en að sjá Pál van Rie-
beck dingla í gálganum . . .“
Allt í einu varð Katie ótta-
slegin. Richard var orðinn svo
óhuganlega rólegur og ákveð-
inn. Hún var sér þess þó með-
vitandi, að hún mátti ekki fyr-
ir nokkurn mun láta hann
verða þess varan, að hún skelfd
ist hann. Og hún reis á fæt-
ur, gekk til hans og mælti,
lágt og rólega:
„Richard, — hvernig stendur
á því, að þú skulir láta þér
slíkt og þvílíkt um munn fara?
Þú, sem um margra ára skeið
hefur barizt fyrir bættri og
nánari sambúð Búa og Breta?“
Hún varð, hvað sem það kost-
aði, að leiða huga hans frá Páli
van Riebeck. „Ertu nú allt í
einu orðinn svo heitur andstæð
ingur Búa, eða hvað?“
„Ég haga orðum mínum að
þessu sinni eins og raun ber
vitni, aðeins fyrir þá sök, að
þetta er í fyrsta skiptið um
margra ára skeið, sem ég tala
eins og mér býr í brjósti, án
þess að lúta áhrifum þínum“.
Hann talaði hægt og hnitmið-
aði val orðanna. „Ég er brezk-
ur maður, og ég er stoltur af
því að vera það. Þú hefur reynt
að vinna mig til fylgis við Bú-
ana, en innst inni hefur mér
alltaf geðjast frámunalega illa
að þeim. Og þegar ég með eig-
in augum sé framferði þessa
hrokafulla og eigingjarna Búa,
verður mér ljóst, að ég hata
þá. Ég hata Búana sem kyn-
þátt; ég hata Pál van Riebeck
bæði vegna þess að hann er af
þeim kynþætti, og að hann hef
ur aðskilið okkur“. Rödd hans
var köld af hatri. Hann greip í
öxl henni og starði á hana.
„Ég skal aldrei trúa því, að þú
hafir staðið gegn vilja hans.
Ég er þess fullviss, að þú hefur
gefið þig honum fúslega á vald
....“ öskraði hann. ,,Ég sé það
á augnaráði þínu. Þú hefur
gert það Katie .... Reyndu
ekki að neita því
„Nei“, svaraði hún með
kaldri fyrirlitningu. „Ég hef
sagt þér sannleikann. Og ég
ráðlegg þér að hrópa ekki
svona hátt. Þér er það óþarft
að niðurlægja mig saklausa í
eyrum barna minna .... og,
— þú mátt skilja það, sem að-
vörun, — þetta fyrirgef ég þér
aldrei“.
„Jæja, svo að börnin skipta
þig þá nokkru máli? Sjáum til“.
Myndasaga barnanna
Dvergurinn fjölkunnugi
TZT-pFE?
mm
/4.,,V,..

Þeir félagarnir fóru nú næst
heim til Godda gríss, en hann
var ekki heima. Þegar þeir svo
voru komnir spölkorn frá og
ætluðu heim til Hnetuskógar,
sáu þeir, hvar hengirúm hékk
á milli tveggja trjáa.
Og hver ætli hafi legið og
hrotið í hengirúminu annar en
Goddi sjálfur. „Vaknaðu,
Goddi,“ sagði AIli, „Bangsi
vill fá þig á gönguferð." „Ég
fer ekki fet,“ snörlaði í Godda.
„Það er hvergi betra að vera
en í hengirúminu."
Svo héldu þeir áfram göng-
unni. Þá segir Alli; „Það hlýt-
ur að vera ósköp þægilegt að
liggja í hengirúmi í slíkum
hita og nú.“ „Eigum við að
biðja Samma sjómann um net
í hengirúm handa okkur?“
spurði Bangsi.
EINKENNILEG HÚS
í BORGINNI Stepney í Suð-
ur-Ástralíu býr fyrrverandi
undirliðsforingi úr sjóhernum
brezka í húsi, sem hann hefur
reist úr kampavínsflöskum.
Flöskurnar, sem eru 10 000 tals
ins, eru límdar saman með
steinlími. Má því með sanni
segja, að þesum fyrrverandi
undirliðsforingja sé hollt að
hafa hugfast spakmælið forna,
að ekki sé ráðlegt að hefja grjót
kast úr glerhúsi.
Það var aldraður skipstjóri,
sem hóf byggingu þessa ein-
kennilega húss fyrir mörgum
árum síðan, en dó írá því hálf-
gerðu. Þá var það, að undirliðs-
foringinn lenti í húsnæðishraki
með fjölskyldu sína, konu og
tvö börn. Hann fullgerði húsið
og er sagt, að það hafi ekki
kostað hann nema 45 sterlings-
pund.
JAFNVETi þótt flöskuhús
hljóti að teljast meðal sjald-
gæfra og einkennilegra bygg-
inga, er vafasamt hvort hús
þetta á metið á því sviði. Það
eru til margar furðulegar bygg
ingar í heiminum. Hertoginn af
Portlandi byggði sér hús í Wel-
back Abbe um miðbik aldarinn
ar er leið. Djúpt í jörðu lét
hann gera stóra hvelfingu fyrir
bókasafn sitt, en einnig var þar
salur fyrir borðknattleik og
veizlusalur mikill. Lyftugöng
tengdu neðanjarðarhýsi þetta
við sjálfa bygginguna. Lyftan
var knúin vatnsafli og bar tutt-
ugu og tvo menn. Það er því ór
hætt að fullyrða, að hertoginn
hafi verið framsýnn maður, er
hann gerði sprengjuheld híbýli
löngu áður en nokkur flugvél
eða flugsprengja var upp fund-
in.
í SAN JOSÉ í Kaliforníu
stendur einkennilegt hús. Það
rúmar 160 herbergi og telst því
stórhýsi, — jafnvel í Ameriku'.
En það furðulegasta við hús
þetta er, að þar er mesti fjöldi
af stigum, sem hvorki liggja á
næstu hæð fyrir neðan né ofan,
auk þess sem þar er að finna
aragrúa ljósrofa og rafleiðslna,
sem ekki eru í sambandi við
neina rafveituþræði. Það var
kona ein, frú Wmchester, sem
teiknaði stórhýsi petta og sá
um byggingu þess, en hún var
með öllu ólærð í húsagerðarlist.
Tók hún sér þetta i'yrir hendur
að lækna ráði, þar eð þeir töldu
hættu á að hún sturlaðist, ef
ekkert yrði til að dreifa harmi
hennar, eftir að maður hennar
hafði látizt af slysförum. Og
hún hélt áfram þessari bygging
arstarfspmi í 36 ár, eða þangað
til hún andaðist frá öllu saman.
ENDA ÞÓTT f'öskuhúsinu
verði ekki dæmt metið hvað
einkennileg hús snertir, bá er
sennilegt að það verði samt sem
áður hús í Ástralíu, sem sigrar
slíka samkeppni. Þar fyrir-
finnst nefnilega hús eitt, sem
hlaðið er eingöngu úr gömlum
legsteinum. . . . Og er þess ekki
getið, að þar sé meiri drauga-
gangur en þægilegt getur tal-
ist. . . .
MARGTÁSAMA STAÐ
LAUGAVEG )0 - SIMl 3367