Alþýðublaðið - 20.06.1953, Qupperneq 5

Laií.garáagiriti 20. júní 1953
B'
1 VEGNA blekkinga Morgun
blaðsi’ns nú um skeið varðandi
viðskiptahöftin þyldr rétt að
jifja upp efíirfarandi atriði:
Irmflutningshöftin voru sett
1931. Þá áttu sæti í ríkisstjórn
Inni einn Framsóknarmaður.
einn Sjálfstæðismaður og séra
Þorstefnn Briem, sem síðar
Varð Bændaflokksmaðu.r.
Formenn gjaldeyrisnefnd
anna frá 1931 til þessa tíma
hafa verið þessir menn:
Svavar Guðmundsson banka
Stjóri, Ludvíg Kaaber banka
stjóri, Skúli Guðmundsson
kaupf élagsstj óri, Ernvarður
Hallvarðsson bankafulltrúí,
Svanbjörn Frímannsson aðalfé
fcirðir, dr. Oddur Guðjónsson,
Sigu.rður B. Sigurðsson itór
kaupmaður og Magnús uons-
son prófessor.
Geta menn >nú velt því fyrir
Eér, hvaða stjórnmálaflokkum
þessir rnenn hafa tilhevrt. A1
þýðuflokkurinn hefur aldrei
átt formann í þessum nefndum
og aldrei átt þar nema einn
fulltrúa af fímm.
SIVERJIR HAFA STJÖRNAÐ
yERÐLAGSEFTIRLITINU?
Verðlagseftirlit heíur verið
frámkvæmt hér í hálfan ára
tujg. Fyrstu fimm ári<n skipuðu
Framsóknarmenn sæti verð
Hagsstjóra, en s. 1. tíu ár hefur
Sjálfstæðismaður skipað það
sæti, að undanskildum fáum
xaánuðum, sem AJjþýðuflokks
snaður gegndi þvi.
Er fjárhagsráð setti á alls
Sierjar vöruiskömmtun 1947, var
Sjálfstæðismaður skipaður
skömmtunarstjóri, og gegndi
því starfi þar til skömmtun var
afnumin.
Nú er helzt að skilja á Morg
'unblaðrou, að Sjálfstæðisfíokk
rninn hafi lítið komið nærri
þessum málum s. 1. tuttugu
pr. Hins vegar hafi hann beitt
sér fyrir því að losa öll við
skipti úr viðjum á yfirstand
andi kjörtímabili og muni nú
minnstu, að dagar haftanna séu
liðnir. Staðreyndin er þó þessi:
STÁÐREYNDIRNAR OG
BLEKKINGARNAR.
S.l. ár voru 62% af gj aldftyr
issölunni háð leyfum og B-
skírtermim. 38%.vorui að nafn
inu til á frílista, en í fram
kvæmdinni voru þessi 38%
einnig háð opinberum afskipt
um, því að nokkur hluti þeirra
var af fjárhagsráði bumdin við
ákveðin clearing-lönd, en hinn
hlutinn háður úthlvtun og tak
mörkun millibankaneíndar
samkvæmt fyrirmælum við
skiptamálaráðherrans, Björns
Ólafssonar.
Sjálfstæðisflokkurmn veit
sig beita blekkingum í þess
um efnum og honum er það
Ijóst, að fólkið í la'ndinu veit
þetta líka. Hann streystir ekki
á að verkin tali og hefur því
tekið þá ákvörðun nú fyrir
kosningarnar, samanber Morg
unblaðið 11. þ. m., að lofa því
að leggja niður fjárhagsráð og
innflutningsdeild þsss eftir
kos'ningarnar, ef hann fái að
stöðu til. En þessu loforði fylg
ir smávegis fyrir\<ari. Það á
ekki að leggja niður störf ráðs
ins, heldur fela bönkunum að
annast þaui. Út af þessum fyrir
vara, er ástæða til að minna á
efítirfarandi:
I HRINGEKJUNNI.
Bankarnir framkvæmdu þessi
mál upphaflega. Fyrst hafði
sfarfsemin aðsetur í Landsbank
anum, þar næst í húsnæði
gömiu Símstöðv'arinnar, síðan
í Amarhvoli. Eftir að bankarn
ir höfðu framkvæmt höftin á
þessvm stöðum í mörg ár, kost
að þau og borið ábyrgð á fram
kvæmdinni vegna neitunar
valds, er þeir höfðu um allt, er
viðkom gjaldeyri, þótti sú
| breyting nauðsynleg sem endur
bót, að ríkið tæki íramkvæmd
ina í sínar hendur. Neitunar
vald bankanna var um leið af
ntonið og sérstakur skattur
lagður á leyfin tíl að bera uppi
kostnaðinn.
Nú bregður Sjálfstæðisflokk
urinn sér í hrmgekju og þykist
lofa miklu með þvi að lofa að
færa þessí mál aftur í tuttugu
ára gamian farveg. Vel má
M EÐA
DAGLEGA verðum við vitni
að því, að ruglað er samara
irnönnum og málefnum. Liðs-
oddar íloþkanna eru' ímynd
þeirra og taldir sarna og flokk
nrinn. Hvarvetna er um það
deilt, hvort þessi eða hinn sé
srétti forustumaðurinn, andr tæð
ingár bera vammir og skammir
hverjir á laðra.
Hvað er með þessu unnið?
Hverjum er þjónað? Pérsónu.
legar ádeilur eru öllum hvum
leiðar og bera vitni lítilsigldri
menningu,
Af ávöxtunum skiáuð þ’ð
Jþekkja þá. Það eru verkin sem
dæma maimmn. Tiilögux stjórn
ffiálamannsfns og frámkvæmd
Ir hans, afstaða hans til mála
•— í sjón og raujn; það er mæii
kvarðinn.
Það er ekki óeðlilegt, að við
horfum á ágætismann í röð-i
um andstæðinganna og öfund
um þá af honum, eða lítum á
mann í okkar eigin röðum, sem
okkur er eigi að skapi og við
erum á öndverðum meið við í
einhverju máli, og hugleiðum
hvort hægt sé að kjósa hann.
Um þetta er ekki annað að
segja en ofur hversdagslega
hluti. Ágætis rnann, sem af eín
hverjum ástæðum er í stjóm
málaflokki kyrrstöðu og aftuir
balds, og gerist því talsmaður
þverspyrnu og ömurlegrar eig
ingirni, .gtetur só ekki kosið,
sem þráir frámfarir, frið og
frelsi. Sé iœi að ræða einhvern
slíkan talsmann í okkar eigin
röðum, kjósum við harni ekki
heldur. Lýðræðið á að ríkja,
réttur mirmi hlutans er alltaf
nokkur, en meiri hlutinn, æm
er myndaður á lýðræðisieg’an
hátt á að ráða. Og hann ræður,
þó að vilji þeirra, sem færri
era, komi fram.
BARÁTTA OG MÁLSTAÐUR.
Engin persÓTiE getur hxætt
fólk, sem á hugsjón, frá því að
fylgja henni. Persónuna kjós
um við ekki ,en hugsjóninni
erum við ekki trú, ef einn mað
ur getur fælt okkur frá mál
staðnum. Við megujm ekki
gleyma því að í flokki fólksins
getur sjálft fóíkið ráðið,
og því ber skylda tí! að noía
þarni rétt. Fiokkur alþýðunnar
-t fyrir brennandi réttlætis
málum sfarfandi fólks, barátta
hians er fyrir daglegu brauði,
mannsæmandi lífskjörum til
Framhald á 7. síðu
vera. að slíkt sé ekki lakara en
að Sjálfstæðisráðherra stjórni
þeim. en enginn skildi halda,
að í þessum hringsnúningi fel
ist aukið veirzlunarfrelsi, nema
þá ef til vill fyrir stærstu heild
salana, sem. oftast hafa revnzt
sterkir aðilar gagnvart bönkun
um vegna fjármagns síns.
FJÁRFESTINGARLEYFIN OG
SPÁKÁUPMENNSKAN
Sjálfstæðisflokkurimi hefur
lengi haft áhuga fyrir spákaup
mennsku í samband; við fjár-
festingarleyfin. Hann dreymir
um það fyrirkomu.lag, að hluta
félög annist byggingarfram
kvæmdir ' og selji íbúðirnar
með gróða. Hann sér því hilla
undir þessar vonir sínar, ef
peningastofna'nir undir yfir
stjórn Sjálfstæoismanna
stjórna einar þessum málum.
Sé einhver heil hugsun til í
sambandi við hin nýju.loforð
og áætlanir Sjálfsftæðisflokks
i'os varðandi fjárfestingar cg
viðskiptamál, þá er það sjónar
mið braskarans, sém stjoþnar
hugarfarínu, en ekki vllji
fólksins í landinu:.
HAFA STJÓRNARFLOKK
ARNIR Á-STÆÐU TIL
AÐ GUMA?
Stjórnarflokkarnir guma nú
míkið af auknu verzlunar
freisi og tala í bvl samband.i
um vöruskort, biðraðir og
svartan markað í tíð fyrrver-
andi stjórnar. Aðalatriðih í
þessu málí forðast þeir hins veg
ar að nefna, en þau eru þessi:
Síðán 1940 hefur þjóðin rau,n
erulega aldrei staðið frammi
fyrir þe;rri staðreynd, riéiha í
tíð fyrrveranái stjórnar. að
þurfa að lifa af því, s'eria hú"i-
aflaði.
Er núverandí stjórn tók við,
byrjaði gjafafé ög erlent lánsfo
að streyma inn í landið. Um»
leið og bessi aðstoð minnkaði,
hófust framkvæmdir várnari
liðsins hér. sem þýðir miki.m,
i'nnflutniiiff á erleridu fjar'
magni. Ef þetta. hefði ekki átt'
sér stað, . væri hér vafaláust
mikill vöruskortúr og biðr <ðir*
við verzlanir á hverjum degi.
Þetta er augljóst öllum, sem.
eitthvað þekkja til viðskiptaá
standsins, en ríkisstjórnin leyn
ir þessu' og þakkar sér vöru.
birgðirnar, bæði hinar nauðsyn
legu 'og ó nauðsy n.legu.
HUNDRUÐ MILLJÓNIR AF
ERLENDU GJAFAFÉ Á ÁR.Í
Sa'nnleikurinn er sá, að þjóð
ín hefur notað til neyzlu um.
100 milljónir á ári. af erlendup
gjafafé í tíð riúvéraridi 'stjórn
ar til viðbótar því, sem hún
héfur aflað. Það er því ekki
íslenzka ríkisstjórnin, heldux
stjórnarstefria arroarra þjóða,
sem hefur áfstýrt vöruskortín
um hér í bili.
Þetta c-r hið rétta, og þetta er
Mð alvarlega varðandi þessi
mál, og þetta þarf fólkið að at.
huga og hugleiða nú, en forðast
blekkingar. .
Gretar Felis ril
„FLESTUM BEZT“.
MARGAR eru stefnu.r í
þjóðfélagsmálum, eins og
kunnugt er, og skoðanir- mjög
skiptar um það, hver hafi mest
til siíns ógætis. Á þessu sviði
er ekki síður en í öðrum eínum
um það deilt, hvað sé „rétt“ og
hvað sé „rangt“. Flestum mun
þó nú orðið bera sams.-. um
það, að ótakmörkuð einstakl-
ingshyggja, svo kölluð '„trjáls
samkeppni“, sé ekki samboðiti
siðiíðum mönnura, sé í rau.n
inni ekki annað en „siðfræði
frumskóganna“ í viðsk'ptum
mannama, og að þvi séu 'r.öml
ur á athafnafrelsi r.iavma nau.ð
synlegnr og sjálfsagðar ■— að
vissu marki.
Maður var nefndur Prancis
Hutcheson. Hann var skozkur'
heimspekingur (1694—1747) og
ritaði allmikíð u,m siðfræðileg
og félagsleg efni. 1 einu riti
sínu komst hanm að þeirri nið
urstöðu, að í þessum efnum
væri mæiikvarðran á það, hvað
væri rétt eða rangt, fyrst og
fremst fólginn í skynsamlegu
mati á því, hvað væri „flestum
bezt“ („the greatest good for
the greatest number“). Það,
sem er „flestum bez't“, er hið
rétta, og að þvá ber að sfcefna.!
Áður en lýkur, verður^að líka
öllum bezt, að minnsta kosti
með tilliti til mannanna sem.
sálna, e>fi ekki aðeins sem
líkamlegra vera. Ég hygg, að
þetta sé rétt skoðun, og er hér
í rauin og veru um að ræða'
hinn siðferSiíega og andlega!
kjarna ' félagshyggju nútím 1
1 ans, þó að umbúðirnar séu!
stundum óiíkar.
MANNHELGIN.
En. þó að nauðsyn félags- og
emingarhyggjunnar sé viður
j kennd, leiðir ekki af því, að
eÍBstaklmgurinn hafi engan
. rétt og eigi ekki að vera annað
en viljalaus't verkfæri, hluti
einbverrar Iiópsálar. Hver ein- i
staldingur hefur sinn eigin tíl
gang í sjálfum sér, er sitt eigið
takmark, og má því aldrei líta á
hann sem eitt saman tæki í
þjónustu annarlegra markmiða.
Því er það, að skynsamleg og
göfug einstakl:ngshyggja ve ð
ur að vega sah gegn allri heiíd
arhyggju, og það á að vera
r.nnt að skipa málum á þann
veg, að slík jafnvægisíþrótt sé
möguleg.
,,ALÞÝÐA“—ALÞJ'ÓÐ.
Ég bef aldreí getað sætx mig
við, að orðið „alþýða“ táknaði.
einhverja ákveðna stétt eða
stéttir ma’rma innan þjóðfélags
ins. í mínum augum er ,,al- ^
þýða“ sama sem alþjóð — ekki |
eimhver meira eða minna van ^
ræktur hlúti þjóðfélagEÍns, (
heldur þjóðfélagið áilt. Því er .
það, að' ekki ber að lita á bar
áttui „alþýðunnar“ fyrst og
fremst sem baráttu gegn eín-
hverri „yfirstétt“, einhverjum
ofræktum hluta þjóðfélagsins, j
heldur umfram allt sem bar |
áttu fyrir réttlæti og efnhags
legui jafnvægi í þjóðfélaginu, j
baráttu, sem er forréttinda-
stéttum,. ef einhverjar eru, líka
fyrir beztu, þegar til lengdar
lætur, með öðrum orðum bar
áttu fyrir heill heildarinnar. í
mínum augum er jafnaðar
stefnan heldur ekki einhverjar
ákveðnar fræðike'nningar, allra
sízt stirðnaður rétttrúnáður,
sem engum breytingum getur
tekið, hvernig sem allt annað
breytist, heldur fyrst og fremst
sú þjóðfélagslega samvizka,'
sem vakir 'yfir'hag og heill em
staklinga og alþjóðar. En hitt
er tvímælalaust rétt, að ákveð.>
ið skipulag þjóðarbúskaparins
er nauðsynlegt, og að hafa verð
ur hemil á þeim, sem ryðjast
um of fast við nægtaborð nátt
úrumiar, svo að aðrir, sem hafa
sig ekki eins í frammi, verði.
ekki með öllu úí úndan.
YTRI HJÁLP OG INNRI
í fornsögum vorum er frá.
því sagt, að sujnir menn hafi
verið „ójafnaðarmenn“ miklir,
og er hlutur þeirra gerðúr
heldur rvr, svo sem að líkum
lætur, enda farnast þeim að lók
um heldur illa. Göfug jafnaðar
mennska er og áreiðanlega hóll
ust, bæði émstakímgujn og al'.
þjóð. En hér er að mörgu að i
hyggja. Ekki er nóg að bæta
hin ytri kjör mannanna, þó að ■
það sé ómetanlegt. Samfara
Mnni ytri hjálp verð'ur að vera'
sem mest alhliða mamirækt, og
er hið síðar nefnda raunar frum •
skilyrði þess, að ytri umbæt
ur nýtist vel og verði til bless
unar í bráð og lengd. Mér virð
ist, að lýðræðisjaínaðarstefnan,
eins og hún er framkvæmd í
Bretlandi og á Nprðurlöndum,
komist einnia lengst í því að
sameina þetta tvennt. Hún er
alMiða m'enningarstéfna, sem
trúir á vöxt — en ekki vald,
og hagar starfsaðferðuim sínnm
í samræmi við það.
Jafnaðarstefnan á íslandi
hefur þegar unnið mörg stór
virki og er líkleg til að vinna
íleiri. Þetta má ekki gleymast'
við 'næstu kosningar, og megn \
engin dægurmál skyggja á
þann sannleika.
Gretar Felís.
Kver&élag Háieigssókuar.
Konur, sem ætla að taka þátt
í skemmtiferðínni til Þingvalla .
þriðjudaginn 23. þ. m,. eru
beðnar .að tilkynna þátttöku
fyrir mánudagskvöld. Símar
3767, 6086 og 82272.
Sera Óskar J. Þorláksson
er kominn heim. J