Tíminn - 26.08.1964, Blaðsíða 14

EG VAR CICERO
EFTIR ELYESA BAZNA
Eómverja, sem var þekktastur fyr
ir mælsku sína. Herr von Papen
fannst sömuleiSis skjölin, sem ég
faorði honum, vera mjög margorð.
Dag nokkurn fann Mara byssuna
mína. — Stundum verð ég voða-
lega hrædd við þig, Elyesa, sagði
hún.
— Þú ættir að kalla mig Cicero,
svaraði ég.
Hún leit skilningssljóum augum
é mig. Cicero hefði ef tii vill haft
cinhverja þýðingu fyrir hana, ef
það héfði verið tegundarheiti á
Whiskyi.
— Nú sem stendur er Cicero
þýðingarmesti maður fyrir all-
tnargar persónur, sagði ég
vij? hana.
Síðar komst ég að raun um, að
Þjóðverjar efuðust lengi um það,
að skjölin, sem ég færði þeim,
væru ófölsuð. Það var stjórnar-
Völdunum í Berlín óskiljanlegt, að
ég gæti haft aðgang að slíkum
leyndarskjölum.
Samt sem áður las ég mörgum
árum síðar í minningum Papens:
— Ég þurfti aðeins að líta einu
sinni á myndirnar til þess að sjá,
að ég var að horfa á myndir af
skeyti frá brezka utanrikisráðu-
neytinu til sendiherrans í Ankara.
Formið, innihaldið og setninga-
skipunin kom í veg fyrir nokkrar
efasemdir um, að þetta væru fals-
aðar myndir. Þarna voru allmörg
svör frá hr. Eden utanríkisráð-
herra við spurningum, sem Sir
Hughe Knatchbull-Hugessen hafði
spurt í öðru skeytí, þar sem hann
hafði farið fram á að fá leiðbein-
ingar varðandi viss atriði í stefnu
lands síns, sérstaklega varðandi
Tyrklandi.
Herr von Pape á hér við skeyti,
sem ég tók mynd af, á meðan
hann sjálfur hitti óvín sinn, Sir
Hughe Knatchbull-Hugessen í mót
töku forsetans á tyrkneska þjóð-
hátíðardaginn.
En Berlín hélt lengi áfram að
trúa því, að ég væri með einhver
svik. Mörgum mánuðum síðar, þeg
ar þessu var öllu lokið kom í ljós,
að Berlín hafði verið að svíkja
mig.
4. KAFLI
Seðlunum undir teppínu mínu
fjölgaði óðum — 30.000 sterlings-
pund, 45.000, 75.000 . . . Það var
langt um liðið, síðan ég hætti að
telja seðlabunkana, sem Moyzisch
afhenti mér. Ég óttaðist ekki, að
Þjóðverjar væru að svíkja mig.
Var eðli mitt farið að breytast?
Ég byrjaði að hugsa um hendur
mínar, og lét snyrta þær reglu-
lega. Eftír að hafa látið raka mig
— ég var hættur að gera það sjálf-
ur — fékk ég mér alltaf andlits-
nudd.
Ég byrjaði að koma fram við
Möru með greinilegri fyrirlitingu.
— Ég sé þig svo að segja aldrei
nú orðið, kvartaði hún og það
voru sársaukadrættir í andlitínu.
— Ég hef mjög mikið að gera,
ég hef ekki tíma til þess, svaraði
ég.
— Það er ekki satt. Þú varst í
setusalnum í Ankara Palace. Ég
sá þig fara þangað inn.
— Þá veiztu, hvar ég var.
Nöldurhljóð kom í röddina, sem
gat annars verið svo aðlaðandi.
Hvað mér við kom, þá hafði
hún lifað það að vera ekki lengur
til nokkurra nota fyrir mig. Ég
þurfti ekki lengur að koma í hús
hr. Busks, fyrsta sendiráðsritar-
ans, allt, sem ég þarfnaðist var
í námunda við mig í sendiráðinu.
Þunglyndi Möru og drykkjuskap-
ur jukust.
— Þú ættir ekki að drekka
svona mikið, sagði ég henni.
— Hvað kemur þér það við?
Ég yppti öxlum. Við rifumst nú
eins og hundur og köttur, og ég
hafði enga ánægju af rifrildi. Ég
sneíddi hjá henni.
Ég var tímunum saman í her-
berginu mínu í þjónustufólksíbúð
inni, og sat flötum beinum á gulu
gólfteppinu og virti fyrir mér vel-
snyrtar og fægðar neglur mínar.
Ég hafði látið bezta klæðskerann
í Ankara búa handa mér alklæðn-
að, en gat ekki hætt á að láta sjá
mig í honum í nánd við sendiráð-
ið. Ég var vanur að stelast til þess
að fara í fötin og dást svo að mér
í speglunum og láta mig dreyma
um þá tíma, þegar ég gæti óhindr
aður notið allra þessara lysti-
semda, og það hlaut að verða fyrr
eða síðar, ef til vill fyrr.
Ég ákvað, að þegar þar að kæmi
skyldi ég fara til Bursa. Bursa
liggur við rætur Uludag-fjalls, og
var stofnuð af Hanníbal. Borgin
er fræg fyrir hveri sína, og er
það fínasta af öllu fínu. Lands-
lagið þar líkist mest því, sem er
í Sviss og sömuleiðis loftslagið,
og hún er stolt Tyrklands. Þang-
að skyldi ég fara til þess að njóta
lífsins. Engan myndi gruna, hver
uppruni minn væri, og ég gætí
verið virðulegur herramaður með-
al jafningja minna. Kavass, sem
setztur er í helgan stein.
Það var eitt slíkt kvöld, að ég
lét mig í fyrsta sinn dreyma um
að byggja hótel í Bursa.
Á meðan þessu fór fram, fór
ég stöðugt að verða ófyrirleitnari
og ófyrirleítnari. Það, að taka
myndir í brezka sendiraðinu,
varð nokkurs konar hressingarlyf
fyrir taugarnar, lyf, sem ég þarfn-
aðist, til þess að geta sofnað. Ég
lék mér að hættunni, og í langan
tíma trúði ég því, að það væri
ómögulegt, að ég yrði nokkurn
tíma staðinn að verki.
Mara réðist að mér með spurn-
ingum.
— Fyrir hverja vinnur þú?
Segðu mér, fyrir hverja þú vinn-
ur? spurði hún áleitin.
— Þér kemur það ekki við.
Ég keypti handa henni dýra
kjóla og undirföt, og svaraði
ástríðufullu þakklæti hennar með
kulda og afskiptaleysi.
Sá tími var liðinn, þegar við
vorum hvað hrifnust hvort af
öðru. Við vorum að bera ást okk-
ar til grafar, Mara með tárum, ég
eins og fjarskyldur ættingi við
18
jarðarför, sem hann kemst ekki
hjá að vera viðstaddur.
Ég hélt áfram að taka.myndir
af öllu, sem ég gat komið hönd-
um yfir.
Skeyti Nr. 1594 frá utanríkis-
ráðuneytinu, London til brezka
sendiherrans í Ankara hljóðaði
svo:
— Þér minnizt skuldbindga
okkar, sem standa í samningum,
sem undirritaður var í Moskvu og
hljóða upp á það, að við komum
Tyrklandi út í styrjöldina fyrir lok
þessa árs.
Þetta skeyti var undirritað af
hr. Eden, brezka utanríkisráðherr-
anum, og ég hataði hann fyrir
það, en það varð að halda Tyrkl.
utan styrjaldarinnar. Átti að
breyta BUrsa í orrustuvöll eða í
sprengjumark? Bursa, þar sem ég
ætlaði að byggja hótel? Hvað
komu mér við stórmenni heims-
ins? Ég myndí taka á móti þeim
sem gestum í nýtízkuhótelinu,
sem mig dreymdi um, en sem
sendendur skeytisins, sem átti að
flytja með sér dauðann, blekkti
ég þá, kavassinn, sem var að leika
sér að örlögunum.
Sir Hughe fór til þess að hitta
Numan Menemencioglu, tyrk-
neska utanríkisráðherrann. Áður
en hann fór af stað, réttí ég hon-
um hreinan vasaklút og gráu
hanzkana hans. Hvert yrði svarið,
sem Numan gæfi Bretum?
Svarið kom í skeyti nr. 875 frá
brezka sendiherranum í Ankara
til utanríkisráðuneytisins í Lon-
don. Þar stóð: „M. Menemencioglu
fullvissar mig um, að tyrkneska
stjórnin muní vera reiðubúin til
þess að skerast í leikinn jafnskjótt
og ljóst er, að landganga band.a-
manna í vestri hefur heppnazt."
• •
0RL0G I AUSTURL0NDUM
EFTIR MAYSIE GREIG
19
— Þegar við skildum, vorum
við aðeins góðir vinir. Við fórum
að elska hvort annað síðar —
gegnum bréfin okkar. Mér varð
ljóst, hve góður og —erkur mað-
ur hann er. Ég fór ekki aðeins
að virða hann mjög mikils, heldur
lærðí ég einnig að elska hann.
— Þetta er hreinasta brjálæði,
sagði Davíð loðmæltur og reiður.
— Þú getur ekki farið að elska
mann af bréfum hans einum sam-
an. Auðvitað geturðu borið virð-
ingu fyrir honum, en það er ekki
ást. Ef þú elskaðir hann í raun
og veru, hvers vegna sagðir þú
mér ekkí frá honum strax? Hvers
vegna léztu mig standa í þeirri
trú, að þú værir engum bundin
og mér væri frjálst að elska þig?
— Ég veit það ekki hvíslaði
hún og neðri vör hennar titraði
ltið eitt. — Fyrst hélt ég, að væri
þér kunnugt um, að ég væri trú-
lofuð Kóreumanni mundirðu
verða á móti því, að ég kæmi
hingað. Þú hefðir kannski haldið,
að ég vildi rjúka til og gifta míg
hvelli. Og síðan . . .
En hún þagnaði og stóð þögul
við hlið hans, neri saman hönd-
um í örvæntingu og fannst hún
sjá harla lítils virði.
— Áttu við, að síðan hafi þér
farið að þykja ofurlítið vænt um
mig? Ég held, að það sé sann-
leikurinn, hvort sem þú kærir þig
um að játa það eða ekki. Þú ert
hrifin af mér — og kannski meira
en lítið.
Hann greip aftur utan um hana,
en hún ýtti honum festulega frá
sér.
— Nei, Davíð. Ég hef sagt þér
sannleikann núna. Ég veit, að ég
hefði átt að gera það fyrir löngu.
Þú hefur á réttu að standa, ég
>r hrifin af þér. En ég held ekki,
að ég sé þér meira virði en aðrar
hjúkrunarkonur hér eða sjúkling
amir, sem tilbiðja þig. John þarfn
ast ástar minnar og tryggðar nú.
Ég má ekki bregðast honum.
Hann sagði hásum rómi:
— Þér skjátlast hrapallega, þeg
ar þú segir, að þú sért mér ekki
meira virði en hjúkrunarkonurn-
ar eða sjúklingarnir. Þú hefur ver
ið mér mjög mikils virði, frá því
að ég kynntist þér fyrst. Ég vildi
óska, að þessi kóreanski vinur
þinn væri ekki í hættu staddur.
Ég mundi vilja berjast til að hafa
rétt til að vinna ást þína.
— Þakka þér fyrir, hvíslaði
hún og sneri sér undan, vegna
þess að tárin komu fram í augu
henni. — Ég skal muna það — . ..
þakka þér fyrir.
— Ef það er eitthvað, sem ég
get gert . . . sagði hann. — Ég
er ekki að segja, að ég hafi nein
áhrif eða völd í pólitískum mál-
um, það veíztu auðvitað.
— Kannski sýna þeir John
miskunn, sagði hún. — Og halda
honum kannski bara í fangelsi.
— Og þú ætlar að bíða. Ég
þekki þig nóg til að vita, að þú
ert mjög ástríðufull stúlka, Rakel.
Geturðu beðið allan þann tíma?
— Ég býst við, að við getum
öll gert það, sem við telj-
um skyldu okkar, sagði hún og
laut höfði. — Við höfum bæði
kynnzt skyldu okkar.
— Þú átt við lækna og hjúkr-
unarkonur?
Hún kinkaði kolli.
— Þó ekki væri annað höfum
við lært fórnfýsi.
— Og þannig lítur þú á þenn-
an kóreanska unnusta þinn?
— Ég veit það ekki, hvíslaði
hún. — Gerðu það fyrir mig að
tala ekkí meira um þetta, Davíð.
Ég er þreytt. Viltu gjöra svo vel
og aka mér aftur til sjúkrahúss-
ins?
Hann hikaði.
— Ég ætla ekki að gefast upp
við svo búið, sagði hann. — Ég
trúi ekki, að þú elskir þennan
Kóreumann.
— Eins og ég sagði gæti veríð,
að málið horfði öðruvísi við, ef
hann væri frjáls ferða sinna.
— Ég dáist að tryggð þinni.
Hún svaraði engu.
Þau gengu saman út úr Leyni-
garðinum. Bæði voru þau sem út-
tauguð eftir erfiða raun. Það var
sorglegur endir á góðum degi.
10. kafli
Þetta kvöld för Davis matróna
með Rakel í kynningarferð um
sjúkrahúsið. Hún fór fyrst með
hana í skurðstofuna, og Rakel
varð mjög hrifin af, hve stofan
var vel búin öllum nýjum tækjum.
Hún hafði ekki búízt við, að skurð
stofan í Kóreu væri jafnnýtízku-
leg og raun bar vitni. Síðan fór
hún á slysavarðstofuna og rönt-
gendeildina og hitti þar kór-
eanska konu, frú Sung Kun, sem
var yfirhjúkrunarkona röntgen-
deildarinnar. Hún var lagleg kona
á miðjum aldri með mjúkt, svart
hár og töfrandi augu. Rakel varð
þegar hlýtt til hennar.
Síðan gekk hún um sjúkrastof-
urnar. Flestir sjúklinganna voru
Kóreumenn, þó að þarna væru
einnig nokkrir Evrópumenn, sem
voru að safna kröftum eftir upp-
skurði. Börnin voru sérstaklega
falleg, og Rakel fékk samstundis
ást á þeim. Matrónan sagði henni
frá nokkrum sjúklingum, sem
þjáðust af óvenjulegum sjúkdóm-
um. Þar á meðal var lítil tveggja
ára telpa, andlit hennar var þak-
íð torkennilegum örum, einkum
yfir og kringum augun. Annað
barn var þarna, sem hafði van-
sköpuð eyru, og sömuleiðis dreng-
ur með stokkbólginn handlegg.
Eitt barnanna var haldið ólækn-
andi sjúkdómi í tannholdi.
Rakel gerði sér ljóst, að hér
þurfti hver að leggja sig allan
fram og hún gladdist af hjarta
yfir, að hafa tekið hvatningu Dav-
íðs um að koma hingað.
— Mig langar til að byrja að
vinna í fyrramálið, matróna, sagði
hún. — Ég sé, að hér eru verk-
efnin óþrjótandi og mig langar
að leggja fram mína krafta.
— Guð blessi yður, væna mín.
Matrónan klappaði - henni létt á
höndina. — Ég efast ekki um, að
þér verðið okkur ómetanleg hjálp.
Og um fram allt skuluð þér byrja
að vinna á morgun, ef þér viljið
það sjálfar. Dr. Burney gerir upp-
skurð í fyrramálið klukkan níu.
Hún fann blóðið þjóta hraðar
um æðar sér við tilhugsunina eina.
Hún mundi aftur á að vinna
með honum. Þau mundu vera
einn samstilltur hugur, eins og
þau höfðu margoft verið í skurð-
stofunni á St. Margaret. Hún vissi
núna, hvers vegna hún hafði kom-
ið hingað: til að vinna með Davíð.
Henni þótti vænt um John Kim
og mat hann mikils. En hún átti
enga ást til að gefa honum. Að
minnsta kostí fann hún það ekki,
þótt hún vildi leggja fram alla
hjálp sína, ef hann þyrfti á að
halda. Kannski mundi hún síðar
| gera sér ljósari grein fyrir, hvern
liug hún bar til hans, ef þau
fengju að hittast.
Hún snæddi í matsalnum með
hinum hjúkrunarkonunum og síð-
an fór hún til herbergis síns, áð-
ur en hún færi í næturklúbbinn
með dr. Richárd Carver. Hún
kveið dálítið fyrir. Hana langaði
mjög til að vita, hvers konar bréf
það var, sem hún hafði í veskinu
sínu. Peter Yi hafði gefið í skyn,
að vegna Johns væri sérstaklega
mikils vert, að það kæmíst i
hendur madame Helen Chong.
Henni fannst einkennilegt að
hugsa um John sem unnusta sinn.
Að vísu voru þau bæði í sömu
borg, en þó eins fjarlæg hvort
öðru og þau gátu verið, vegna
fangelsisvistar hans. Það virt-
ist vera míklu lengri
tími en eitt ár. Og hvaða dóm
M
TÍMINN, miðvlkydaglnn 26. ágúst 1964