Alþýðublaðið - 02.06.1954, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 2. júní 1351
Útgefandi: AlþýSuflokkurlnn. Ritstjóri og ibyrgCarmaBtur:
Hamtíbd Valdimarssðu Meðritstjóri: Helgi Særaundssos.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftur GuS-
mundsson og Björgvin Guðmundsson. Auglýsingastjóri:
Emrru Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Auglýsinga-
aími: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,
Hvf. 8—16. Askríítarverð 15,09 á mán. í kusasölu: 1,00.
Verkalýðsmálin umræðuefnið
ENN .snúast umræður manna
mjög um verkalýðsmálin. Tvö
af. þeim stéttarfélögum, sem
'lýst höfðu yfir verkfalli, sam-
þykktu tilboð þau, sem fyrir
lágu og gengu frá samningum.
Það voru Sveinafélag hús-
gagnasmiða, sem fékk 4%
hækkun á kaupi, og verður
hækfeunin lögð í sjúkrasjóð —
og Hlð íslenzka prentarafélag,
sera isamdi til eins árs um 40
stunda vinnuviku þrjá mánuði
ársins, júní, júlí og ágúst.
Nokkrar aðrar Iagfæringar
fengu félögin einnig á samn-
ingum sínum.
Tvö félög höfnuðu tilboði at-
vinnurekenda og lýstu yfir
verkfaMi frá kl. 12 á miðnætti
í fyrrinótt. Það eru Félag prent
myndasmiða og Bókbindarafé-
lagiið.
Bæði þessi félög standa til-
tölulega vel að vígi með að
geta haldið út í langri deiln, og
er þó vonandi að samningar
geti tekizt áður langt líði.
Af öðrum stéttarfélögum,
sem 1 Alþýðublaðið hefur haft
spurnir af, er það að segja, aö
Félag afgreiðslustúlkna í brauð
og mjólkurbúðum undirrltaði
samninga í gær. Fékk félagið
sarns konar breytingu á upp-
sagnarákvæðum samninga og
önnur verkalýðsfélög fengu, og
auk þess fékfest nokkur lenging
á sumarfríi. iTafa þær stúlkur,
er lengstan starfsferil eiga að
haki, nú 19—20 daga isumarfrí.
Múrarafélagið mun einnig
hafa gengið frá nýjum samning
um !í gær, og hefur blaðið frétt,
að þe'r hafi fengið frítt fæði,
þegar þeir vinna utan bæjar.
Nokkur athygli beinist, eins
og eðlilegt er, að samningum
þeim, sem nú fara fram milli
hins nýstofna'ða stéítarfélags
verkfræðinga og ríkisstjórnar-
innar og Reykjavíkurbæjar
hins vegar. Verkfræðingarnir í
þjónustu ríkisins taka laun
samkvæmt 7. flokki iaunalaga
og munu því hafa um 4000 kr.
á mánuði eða 48 000 króna árs-
laun. Sagt er, að verkfræð'ng-
ar Reykjavíkurbæjar hafi feng
ið Iaun greidd í næsta launa-
flokki fyrir ofan, og hafi því
rúmlega 50 þúsund króna árs-
tekjur.
Þessir menn hafa langt sér-
fræð'nám að baki, og koma
flestir frá námi með þungar
skuldabyrðar, sem ætlazt er til
að þeir greiði upp á tiltölulega
skömmum tíma.
Verkfrasð'ngarnii segja tekj
tir srnar svo lágar, að þær séu
í fullu ósamræmi við tekjur
þeirra verkfræðinga, sem
starfa sjálfstætt eða eru í þjón
ustu annarra en hins opinbera.
Hafa allmargir verkfræð.ng-
ar þegar hætt störfum hjá bæ
og ríki og rá'ðið sig annars stað
ar. ,Er talin full hætta á, að
fleiri eða færri beztu verkfræð
inga okkar kunni að ráða sig
til verkfræðistarfa erlendis.
Verkfræðingarnir stofnuðu
stéttarfélag sitt í fefcrúar í vet-
ur. Gengu í það þeir verkfræð
ingar, sem ekkj unnu undir
launalögum, eða um 60 manns.
Geta verkfræðingar, sem verið
hafa í opinberri þjónustu, orð-
ið féla&smenn í stéttarfélaginu,
þegar þolr hafa sagt upp starfi;
og má því ætla, að nú þegar
hafi fjölgað nokkuð í félaginu.
Ríki og bær geía ekki án
verkfræ'ðinga verið vegna
hinna margvíslegu opínberu
framkvæmda, sem nú eru í tak
inu. Þess vegna hafa nú hafizt
samningar við verkfræðingana
og verður reynt að Ieysa mál
þeirra með eiinhverjum bráða-
birgðasamningum, þar til al-
þingi kemur saman. Hefur ver-
ið boriin fram sú ósk af hendi
ríkisins, að þeir verkfræðingar,
sem ekki höfðu ráðizt fíl ann-
arra starfa, vinní fyrst um
sinn, meðan samningar hafa
ekki strandað.
Þetta mál sýnir vel. að launa
lögin eru orðin óþolandi. Eftir
þeim er ekki farið nema að
nokkru leyti. Noklcrir einstak-
lingar og starfshópar hafa ver-
ið færðir milli launaflokka, en
aðrir ekki. Osamræm'ð er því
orðið svo ábf*gnd/ pg æpandi,
að með engu móti verður leng-
ur þolað. Það hlýtur því að
verða eitt af fyrstu verkum
næsta alþmgis að íaka fyrir
endurskoðun launalaganna, ef
ríkisstjórnin lætur þá ekki
hefja það verk þegar í sumar,
vegna þeirrar áminningár, sem
verkfræðingadeilan gefur í því
efni.
En verkfræðxngadeilan ætti
Iíka að vera íhaldsblöðunum á-
minning um þa'ð, að tala var-
lega um, að Iaunahlutskipti
verkafólks sé svo ríflegt, að
hað hafi enga ástæðu til að
óska kjarabóta. Ihaldsblöðín
hafa einmitt þessa dagana í
sambandi við 25 ára afmæl'ð
verið iað státa af því að Sjálf-
stæðisflokkurinn vildi tryggja
öllum þjóðfélagsþegnum og
stéttum jafna möguleika. Og
þá er að standa við það.
vantar ungling til að bera blaðið til áskrifenda í
KLEPPSHOLTI.
Talið við afgreiðsluna. — Sími 4900.
fUJifjDÍtblaMð
Mimiismerki yít&tlirks ^usta^a Kemal Ataturk, faðir Tyrklands nútímans, lézt
fyrir röskum hálfum öðrum áratug. í tilefni fimmtándu
ártíðar hans var reist mi'nnismerki það, sem sest hér á myndinni. Því hefur vérið valinn
staður á hárri hæð, þaðan sem sést yíir gervalla Ankara, höfuðborg Tyrklands. Minnismerkið
var níu ár í smíðum og kostaði röskar tóif miiljónir dollara, enda ekkert smáræði.
Halldor
Hver er maðurinn?
orsson
HALLDÓR HALLDÓRSSON
dósent, ver doktorsritgerð við
Háskóla íslands 12. júní. •—
Heitir ritgerðin íslenzk orðtök,
drög að rannsóknum á mynd-
hverfum orðtökum í íslenzku,
og var tekin gild sem hæf til
varnar við doktorspróf af heim-
spekideild háskólaris 16. júní
1953. Er þetta mikil bók að
vöxtum og kom út hjá ísafold-
arprentsmiðju í síðasta mánuði.
TiLeinkar Halldór hana Sigurði
heitnum Guðmundssyni skóla-
meistara, og leikur okki á tveim
tungum, að hér er um gagn-
mlerkt fræðirit að ræða.
Allþýðuhlaðið vill í tilefni
þessa, segja lesendum sánum
helztu deili á Halldóri Halldórs
syni, þó að hann sé raunar
þjóðkunnur maður sem útvarps
fyrirlesari, fræðimaður og rit-
höfundur.
ÆTT OG UPPRUNI.
Halldór Halldórsson fæddist;
á ísafirði 13. júlí 1911. Foreldr i
ar hans voru Elísabet Bjarna-'
dóttir frá Hafrafelli í Fellum
á Fljótsdalshéraði og Halldór
Bjarnason frá Viðíirði, bróðir
dr. Björns og þeirra systkina.
Voru Elísabet og Halldör þre-
menningar að frændsemi. Bæði
voru þau hjón skólagengin og
Halldór búfræðingur frá Ólafs-
dal. Fluttist hann fyrst til
Bíldudals úr föðurgarði, en síð
an til ísafjarðar, og þar var
hann verkstjóri um langt ára-
skeið.
NÁM OG SÉRGREIN.
Námsferill Halldórs Halldórs
sonar ihófst í barnaskólanum
og unglingaskólanum á ísa-
firði, og var fyrsti kennari
hans í íslenzku Hans Einars-
son frá Guðrúnarstöðum í Eyja-
firði. Að loknu námi í átthög-
unum vestra settist Halldór
annan bekk Menniaskólans á!
Akureyri 1927, en varð stúdent
frá Akureyri 1932 og innritað-1
ist 1933 í heimspekideild Há-
skóla íslands. Hann lauk mag-
istersprófi í íslenzkum fræðum
1938 með málfræði oð sérgrein, i
og fjallaði magistersritgerð
hans um merkingabreytingar í
íslenzku.
KENNARI OG DÓSENT
Halldór Halldórsson.
—1934. Hann var blaðamaður
við Alþýðufblaðið sumurin 1934
og 1935, en starfsmaður Ménn-
ingar og lr;\ðslusambands al-
þýðu 1938. Halldór var kennari
við Menntaskólann á Akureyri
1934—1936 og aftur 1938—’51,
en skipaður dósent við háskól-
i ann í íslenzku nútímamáli og
hagnýtri íslenzkukennslu haust
ið 1951. Hann átti sæti í stjórn
byggingarfélagsins Garður á
Akureyri og gegndi fleiri opin-
berum störfum, þó að mestur
tiími hans hafi faríð í kennslu
rGeyr nú
SVO ER AÐ SJÁ sem kynleg
sótt þjái Morgunblaðið og ýms
ar munnlegar útgáfur þess, því
að segja má um ihaldsöflin, að
þau séu að verða æðisgengm af
mannkærleika. En allur þessi
samansparaði og ærslafengni
náunganskærleikur snýst nú
um Alþýðuflokkinn.
Enda virðist svo, að síðan í
desember 1952 háfi íhaldið
„skolfið á báðum beinunum“
af ótta um örlög Alþýðuflokks
ins, sem það mun telja að þá
hafi fallið í hendur vondra
manna.
Síðan hefur ekki linnt ráð-
leggingum og heilræðum: Þess
um mátt þú ekki treysta, ekki
höfum við velþóknun á hon-
um, og hinum verður þú að út
og fræðimennsku. Halldór þótti
brátt vel til forustu fallinn með
al starfs'bræðra sinna, og var
hann um langt skeið ýmist for-
maður eða varaformaður Félags
menntaskólakennara.
Halldór Halldórsson er kvænt
ur Sigríði Guðmundsdóttur
gullsmiðs í Reykjavík, og er
heimili þeirra hjóna í Hafnar-
fir^'. Þau e:iga fjögur (halrn,
tvær dætur og tvo syni.
MARGÞÆTT RITSTÖRF.
Hitstörf Halldórs Halldórs-
sonar eru þegar mikil og marg
þætt, þó að enn sé hann ungur
maður. Helzt þeirra eru: Um
hluthvörf, í sjötta bindi Studia
íslandica 1939; Stafsetningar-
reglur, Akureyri 1944, önnur
j útgáfa Reykiavík 1952; Staf-
1 setningarorðabók með skýring-
um, Akureyri 1947; íslenzk mál
fræði handa æðri skólum,
Reykjavík 1950. og Egluskýr-
ingar handa skólum, Akureyri
1950. Halldór ritaði æviminn-
ingu Jóns iheitins Baldvinsson-
ar í minnngarrit hans, Reykja-
vík 1938, og æviminningu dr.
Biörns frá Viðfírði framan við
aðra útgáfu af fbróttum forn-
manna, Reykiavík 1950. Enn-
fremur var hann í r'itstjórn
Afmæliskveðiu til Alexanders
Framhald á 7. siðu.
Garmur'
Þessi öskrandi umhyggju-
semi íhaldsins fyrir Alpyðu-
flokknum hefur þó náð há-
marki sínu síðustu dagana, nú
hrópar öll hersingin: Burt með
hann, burt með formann Al-
þýðuflokksins. — Gerið það nú
fyrir okkur að afhrópa Hanni-
bal Valdimarsson. Getið þið
ekki skilið, að okkur gengur að
1 eins gott eitt til, höfum við
j ekki alltaf sýnt, að við viljum
samtök alþýðunnar sem öflug-
ust. Munið þið ekki, hvað vel
I við höfum tekið málum ykkar,
hvað dyggilega við höfum stutt
harðskeyttustu foringja ykkar.
Sögðum við kannske nokkurt
styggðaryrði til Ólafs Friðriks-
sonar eða Héðins Valdimarsson
ar á sínum tíma? Féll nokkurt
kaldyrði hjá okkur á bak Jóns
Framlhaid á 7. síðu.
Halldór var kennari við barna
skólann á Akureyri veturinn
1932—1933 og kenndi við Sam j skúfa> hunn er erkióvinur okk
vinnuskólann í Reykjavík 1933 i ar. burt með hann.