Alþýðublaðið - 04.08.1954, Blaðsíða 5

B®ðvikudag'iir 4. águst I9á4.
ALÞÝÐUELAÐIÐ
1 HALLÓ, halló, hefurðu
Sieyrt fréttirnar maður. Allir
ungir listamenn á íslandi dauð
ír nema Kristján frá Djúpa-
læk. Orsök: Ómurinn í hjart-
anu og auðvaldið í heiminum.
TJtförin tilkynnt síðnr. Fyrir
hönd' vina og vandamanna.
Gunnar Benediktsson.
Tilefni eða undanfari þess-
ara stórtíðinda eru tveir léleg-
ir ritdómar; annar eftir Helga
Sæmundsson, hinn eftir Ind-
riða G. I>orsteinsson um verk
skáldsins frá Djúpalæk. Og
Vesalings mennirnir! Því vart
hö-fðu þeir loki.ð þeirri óþarfa
iðju, er gamall sálusorgari aust
ur í Hveragerði kveður sér
Ihljóðs, steinrotar þá báða og
lýsir síðan stríði á hendur nú-
tímalist. Já, það var ekki mót
von að Steinn greyið Steinarr
segðí hérna um árið að við lifð
um á erfiðum tímum. Þessi rii-
snjalli postuli byrjar sem sagt
stríð sitt með því að ráðast á
garðinn þar sem hann er lægst
'ur, eyðir naörgum síðum prent
aðs máls á þar af leiðandi lítjð
sem ekki neitt. Því hvað er auð
veldara fyrir snjahan mann en
að gera viðvaning hlægilegan
■sða fvrir greindan dóna að
óera sigurorð af glóp. Hins
vegar vil ég nú þegar taka það
fram, að ég er Gun.nari sam-
naála um ritdómana tvo. Sér-
staklega verðskuldaði Indriði
hiltángu. En í sambandi við
góða og slæma ritdóma detiur
mér í hug einn slíkur dómur,
sem birtist í Þjóðviljamun
bann 7. janúar 1951; mjög
merkilegur ritdómur skal ég
segja ykkur. Að vísu hygg ég
að fhöfundi hans verðii seint
borin á brýn andleg spekt né
fel ég) fráleitt að nokkur verði
svo vitlaus að álasa honum fvr
ir íháfleyga eða djú.pvitra hugs-
im. Nei, ritdómur þessi er
merkilegur fyrir óvenj ulega
fúlmennsku og dónaskap. Höf-
undur gerir sér sem sagt iítið
fyrir og sannar í greinarlok
að listamaðurinrí, ungur piltur
að nafni Thór Vilhjálmsson,
beri dauðann í brjóstinu, blóð-
Inu og yfir höfuð öllum
skrokknum. Og hvernig, hljóð-
ar sú sönnun? Jú, T!hór er í
ætt Thórsara og það fólk flest
kvað víst vera hið versta auð-
valdspakk á máli Gunnars
Ben. A dálítið svipaðan hátt
liafa Bússar fært sönnur á
getuleysi Picasso sem málara.
Vegna þess að hann er upp-
runninn og lifir i horgaralegu
landi, andar að sér borgara-
legri menningu.' Vitaskuld
vaeri firra að benda mannvin-
um þessum og frelsisunnend-
um á þá staðreynd, að guðir
þeirra þar austur frá, svo sem
Ma.rx, Engels og Lenin munu
í lifanda Iífi hafa andað að
sér nálega sömu fýlu. En
því rifja ég upp minninguna
nm þennan ritdóm, að höfundr
ur hans er enginn annar en
Gunnar Ben. — maðurinn,
sem ssvo miörgum orðum og
stórum fer um lélega, illa inn-
rætta og óþokkalega ritdóma.
II.
'G. B. tekur ungan mann,
Einar Braga og einhvern ann-
an, sem. ég er nú ekki alveg
Már á tover er; sennilega Jón
úr Vör ;— já, Gunnar tekur
nokkur kvæði eftir Einar
Braga, náttúrlega valin af
handahófi, hefur síðan upp
sína spámannlegu raust: Fal-
leg kvæði, en ekki í niðin fyrir
alþýðuna; og heldur áfram;
Þannig er farið um unga
menn. Þeir yrkja og xnála fal-
lega eins og ellihrum gamal-
menni. Þeir eru dauðir, nútíma
list er steindauð. — í fáum orð
Hilmar Jónsson
murinn í hja
Gunnar
nu og
sson
um: Hann les einn eða tvo
menn og dæmir kveðskap
ungu kynslóðarinnar eftir því,
menn, sem engan veginn geta
talizt sterkir fulltrúar i heimi
listarinnar. Þa5 væru lík
vinnubrögð og ég tæki ein-
hverja af lélegu skáldsögunum
hans Gunnars Benediktssonar
og að loknum. lestri kvæði upp
þann óviturlega dóm, að mað-
ur með sósíalistíska lífsskoð-
un væri ekki íæ-r um að skrifa.
i
III. !
Svo hæðist þú að urigum
mönnum, sem hlusta á ómjnn í
hjartanu og vilja vinna verk
gín vel. Hvers veana? Er þao
máske ómarxistískt að vera
einlægur og gera. kröfur t.il
sjálfs sín? Hvað skyldi komm-
únistinn og mannvinurínn
Paul Eluard hafa sagt við
þessu — maður. sem varði allri
sinní æví í að komast í sem
innilegast samband við sitt
hjarta? Því þekkirðu þitt
hjarta. þá muntu og be.kk.ia
annarra manna. hjörtu. Nei, ég
held að þér, vinur minn. heíði
verið nær að leggja meiri rækt
við þinn óm og hugsa meira
um þína skyldu, þá hefðirðu ef
tií vill ekki haft heimsku og
illmælgi að leiðarljósi.
IV.
Næst brigzlar þú ungum
rruönnum um hatur og fyrirlitn
ingu á fólkinu. Ert þú fólkið?
Ert þú 'verkamaðurinn á eyr-
inni, bóndinn í dalnuxn eða
skrifstofumaðurinn í bankan-
um? Nei, ég held að þú sért
bara venjulegur kaupahéðinn,
sem falar vöru sina með. al-
þýðuskrumi og haturskennd-
um greinum um unga menn,
sem lifa til að skapa. Eins og
fólkið sé einhverjir englir. Þú
telur sósíalisma siálfsagðan
hlut til menningar- og félags-
legra framfara. Hvers vegna
kyldi fólkið ekki hafa komið
auga á þá staðreynd líka, úr
því að það er svona þroskað;
hafa gefíð sósíalistum meiri-
hluta í kosningum?
V.
Gegn öðrum ungurn mönn-
um teflir Gunnar fram Krist-
jáni frá Djúpalæk og að því er
mér skílst telur hann sem fyr-
irmynd hins sanná skálds, hins
sókndjarfa manns. í fivehju
skyldi það nú liggja? Jú, Krist
ján thefur ort danslagatexta,
sem lifa á vörum albýðunnar
og Samkór verkalýðsfélaeanna
syngur verk eftir hann. Á þann
veg hefur hann forða.ð menn-
ingunni frá siysi. Auðvitað er
ekkert nema gott að segja um
viðleitni Kristjáns. Ef til vill
er hann mikið skáld, þó fá
verk hans beri það með sér.
Au'k þess sem manninn skortir
tilfinnanlega mennlnn og þekk
ingu. Og fátt mundi vera fj.ær
mér en hæðast að ungum
mönmun:, er erfitt eiga upp-
drátíar.
En .muridu það, Gunnar
Berediktsson, að það mun
ald.rei verða algildur mæli-
kvarði á list.gildi verks, að það
lifi á vörum albýðunnar.' Ég
efast til dæmis stórlega um að
margir alþýðumenr. . kunni
mörg af kvæðum Einars Ben.
utanbókar. Og var hann þó ó-
GREIN ÞESSI er svar við greinaflokki eftír Gunnar
Benedikísson, en hann birtisí í Þjóðviljanum á dögunum
og fjallaði að verulegu leyti um afstöðu Gumxars tíl yngstu
íistamannanna og vinnubragða þeirra. Hilmar Jónsson
sendi Þjóðviljanum grein þessa til birtingar. en henni var
hafnað ón nokkurrar skýringar.. Þanníg er frjálsiyndið á
bænum þeim! Aiþýðublaðinu er ljúft að Ijá grein þessari
rúm, hó að sjólfsagt verði skiptar skoðanir um einstök
atríði hennar, og myndi blaðíð gjarna birta fleiri siikar
greinar um þau. menningarmál, sem eru á dagskrá á hverj
um tíma.
•Og ég, sém- var að hugsa uaa •
að selja mig líka. Eg held taai-
asta það borgi s:g ekki. Því -á
meðan klár- marxisti og eld/-
rauður bolsi, maff-ur að nafni
G-unnar Benediktsson. fær
kaup greitt fyrir sína vinnu í
jafn- ægilegu auðValdslandi og
Íslaiídi, fær Ásmundur Seeins-
soria — maður, sem hefur selt
sig: -bann íær. svo til e'kki neitt.
Þi-ð' hljótið að =iá að þetta er
bisniss, sem ekki borgar sig.
G.
VI.
^ottar ac-
+yri
til-
’ð. hucrmvndalausumi
fn= O!? dauð-a. þar
Hilmar Jónsson.
líkt meira skáld en Kristján
frá Djúpalæk.
VI.
fyrirlitningu um nútíms. mál-
aralist aðra en sósíalrealism-
ann í Rússlandi. Minn grunur
er sá, að þú hafir ekki hundsvit
á slíkum málum; að minnsta
k.osti sá'-ég hvergi örlá á neinu,
er bení-i í þá átt. En sleppum
því. Ég hef það ekki heldur. En
það er rö'ksemdaværslan, sem
ég hef ,-áihuga á — ástæðan fyr-
ir því a-ð abstrakt hsí' er ónýt
og óskiljanlég. merki hröraun-
ar og dauða hins kapítalistíska
heirns.
Jú .sjáðu til! ÞaS eins og allt
annao er jafn einíalt komist
bað í hendurnar á Gunnari
Béhed'iktssyni: Talsmenn og
höfundar hins abstrakta form-s
hafa allir selt 'sig. Menn eins
og Ásrnundur Sveinssorj- Svav
ari Guðnasoh, Horður Ágústs-
ron, Sverr-r Haraldsson og
Bsnediikt Gunnarsson.' Állir
b-essir menn eru seldir —•
rner-n. s-em á stundum hafa |
gerð í má:i o? varihuffsun. Ég
atjbup"3*1: ao ?amni mínu-greín
nr.-4 í því augnanrði að kanna
beoH hann væri þar sjáifur til
fvrirmvndar.
O B: I hr:-ffia lagi er hií?
-i:u:-. ' r. f-rt-m =vo rviög
brmga Mótt; í máli, pð það
er érfiffj-^ik'im bimdið að
tsnMá haff
ómum
sptíi hvpfgí rné T-rott..-x fvrir arn-
?úvi .pcSrra’- trúar. er fagnar
e:L'ú’ ’i'-'-'-v fam undan.
J^ia' Fr mi dauð;nn farínn
a*ú”ia iw Þafa huemvndir?
■F-v-o 'bor:'<v óp mönnum á
rriiðue -oþð eins o» neðansálar-
k=nnd og coj-mikisr u-ndirmeð
'vitur»d!r.
A'dre; heM é" aff Freud: h,afi
verið svoþa' lýrrskur;
Og vanhugsun:
Ein setnins í 4. gr. hlióðar
c"’0; And-stað-an regn Stokk-
hólmsávarpinu byítist í djúp-
urn imdirmeðvitundarinnar, yf
irþióð í-slenzkra valdhafa er á
mót'i friðj, friðarósk er mej'n-
innthaldi uppreisnar þjá'ðs
maiutkyns *regn kúgurum.
Guríhar Benediktsron v-irðist
ekkj. víla íyrir sér að Ijuga, á-
líti hann foess þörf. E% ætlar
hann vjrkíles'a að telji manni
t.r
I grein þinni ræðlr þó með ekki átt málungi matar.
m uan, að kúgaður, biáður
Imaður beri einhverjar dýrðleg;
F'raníhald á 7. siðo.
Jón Sigurðsson:
SJÓMENN spyrja nú m-j'ö-g
um það, hvað líði samningum
um kaup og kjör á togurunum.
Eins , og menn . muna, fór
fram á síðastliðnu vori allsiherj
aratkvæðagreiðsla meðal tog-
arasjómanna um uppsögn
samninganna og var uppsögn
samnjnganna samþykkt með
yfirgnæfandi meirihluta at-
kvæða. Fulltrúar frá flestum
þeim- félögum, sem uppsagnar-
aðild áttu, komu að þvd loknu
til fundar og urðu sammála um
að leggja til við stjórmr við-
koxnandi félaga, að fara ekki
þá þegar í samningaviðræ-ður
við atvinnurekexidur og mögu-
lega stöðvun á to-garaflo-tanum:,
ef ekki næðist samkomulag.
Lögðu þeir tíl við stjórnirnar,
að þær tækju heldur þann ko-st
til bráðalbirgð-a, að leyfa félög-
um sínum að skrá sig fyrir
sömu kjör ,og gilt haía, og
skyldi þessari reglii.fylgt fyrst
um sinn, eða þar til félögin á-
kvæðú annað. — Stjórnir fé-
laganna samþ-ykktu þetta sjón-
armið og 'gáfu út sameiginlega
tilkynningu um þáð,
Félagsstjórnirnar iitu svo á,
að aðstaðá til samnirigá í vor
um kaup og kjör tógarasjó-
manna væri' slæm og að togara
eigendum væri jafnvel þægð í
því að stöðva skipin, vildu jafn 'mjog störf nefndarinnar, er
vel helzt, að þau stöðvuðust yf ekki vitað þegar þetta er ritað,
ir sumarmánuðina fyrir at- ‘ en vitanlega er br-ýn þorf á því
beina sjómanna. -Að þær hafi að hún skili störfum hið bráð-
-ályktað rétt í þessu efni.er nú ast'a, því að manneklan á tog-
komið á daginn. þar sem- mik- urunum, sem stafar eingöngu
ill hlutr .togaraflo-tans liggur af hinum lélegu 'kjörum þar,
nú bunditíri við land, án þess er einhver ískyggilegasta blik-
að sjómannasamtökin eigi þar an, s-em nú er á himni ís-;
nokkurn hlut að'máli , lenzkra atvinnumála. Það er
Áður en alþingi hsetti störf- algerlega ófært fyrir þjóðarbú-
iim kaus þao riefnd manna til skapinn, að þr-átt fvrir að því
þess a-S rannsaka hag togaraút- er virð’ist óta-km-arkaða m-ark-
gerð-arinnar. 'og þá jafnframt aðsmöguleika fyrir fisk og fisk
til þess að benda k ieiðir til úr- afurðir, skuli þessi atvinnu-
bóta svo að hæ-pt værí að gera tæki. eimhver þau stórvirkustu,
togaraútgerðina hsefa til þess sem þjóðin á; og sem jafnframt
að 1-áta í té fc-að góð kjör. að færa henni meginhl-utann af
menn fengjust. til- ao ráða sig
á skipin. En eins og vitað er.
hefur að -undanförnu g
mjög erfiðlega að fá menn á
gjald.eyristekjunum, liggja ó-
notuð og dauð mánuðum sam-
gið an.
Ekki er óh.ugsanlegt, að tog-
hvergi borið úr býtúm sam-
bærilegt vi'ð það að. vinna ým-
skipiri, bar sem sjómðnn hafa araeigendur fari nú hvaðjíður
að vakna. og hugsa til hreyf-
ings, þar sem heyrzt hefur aS
is konar störf’ í laridi, miðað við tekizt ba.fi samningar um
jafn langan vinnudag, en at-1 mikla sölu á ísvörðum fiski til
vinnu i landi hefur verið næga (Þýzkalands. Herti fiskurinn er
að' fá an undaníörnu. jnær all-ur farinn og hægt a'ð
Nefn-d' -þessi h-efur .ekki enn selja' miklu meira og fyrir
þá, - o að vitað sé, skilað störf betra yérð en áður. Saltfiskur-
inn er og farinn og sæmilegar
markað-sihoríur eru fyrir hann.
Þá eru frystihúsin að tæm-ast.
og enn vantar -karfann og a-ðr-
um. Meðari svo er, er ekki tlma
bær. íyrjr sjómenn að ræða
um samninga við iogaraeigend
ur.
Hvað það er. sem dvelur svc
Fi'émlield á 6. síðu.