Alþýðublaðið - 05.12.1954, Síða 5

Sunnudagur 5. desember 1934
ALÞÝÐUBLAÐIÐ

SÍÐLA DAGS seint í septem-
öermánuði kom ég í fyrsta
skipti til Fjarðarkaupstaðar. Ég
var öllum ókunnugur þar og fór
því auðvitað beint í hótelið,
enda ferðum mínum þann veg
háttað, að ekki var um annað
að ræða en búa þar, jafnvel þótt
ég hefði átt kunningja eða
vini, sem verið hefðu óðfúsir
til þess að hýsa mig.
Hótelið var í timburhúsi
allfornfálegu, en þó ekki gömlu.
Það var eitt af þessum húsum,
sem vekur enga eftirtekt, en
ber þó allt utan á sér um aldur
og hirðingu — þetta var timb-
urhjallur lítt vandaður að bygg
ingu í upphafi, með braki x
stigum, ískri í hurðum og
troðnum gólfborðum, en all-
stórt hús og með mörgum her-
feergjum og pví tiltækilegt í
fremur fámennum kaupstað til
þess að verða hótel.
Það sem eftir var dagsins
eyddi ég til þess.að ganga um
kaupstaðinn og kynnast honum
í svip. Þetta var einm elzti kaup
staður landsins og bjó að fornri
frægð í verzlun og útgerð •—
hafði eitt sinn verið miðstöð
héraðsins, en var það ekki leng*
ur. Verzlun og útgerð hafði
eins og veslast þarna upp og
og aðrir staðir dregið hana til
sín. En samt stóð kaupstaður
inn áfram, reyndar rúinn þeim
hefðarbrag ,sem eitt sinn hafði
einkennt hann, en þrjózkaðist
samt við allri hrörnun, þótt
han’n gæti ekki varist henni að
fullu — hélt áfram að vera
kaupstaður, hvað sem fiski og
' verzlun leið og lifði á draumum
trm gamla upphefð eftir því
sem helzt varð séð.
í kaupstað eða þorpi, þar
sem ég er ókunnugur, leita ég
alltaf fyrst kynna við húsin. . .
Já, það kann að þykja einkenni
legt, en næst pví að kynnast
Sjálfum íbúunum —- bæði sem
ur að bvggingu þess í frítímum niður. Umhverfis húsið var alls
konar drasl — kassar og tunn
smum.
Niðri við bryggjuna voi'U
gömul verzlunarhúsin — vegg j setti þetta ömurleikablæ á hús
lág og rismikil með litlumið-
gluggum — leifar frá einokun
artímunxxm. Þau báru enn blæ
og sneri svo frá og hóf á nýjan
leik rölt sitt meðfram girðing
unni.
— Hvað skyldi maðurinn
vera að athuga? spurði ég sjálf
an mig. Mikið af kvöldinu virt
ist haun vera á ferli kringum
húsið.
Daginn eftir sátum við tveir
einir að miðdegisverði, og gafst
mér þá fyrst færi á að virða
ur, spýtnarusl og járn, 0g allt hann betur fyrir mér. Þetta var
roskinn maður, líkl'ega nálægt
sext.ugu — meðal maður að
hæð, en grannvaxinn, kinnfiska
Það virtust búa þarna tvær
_ eða fleiri sjómannafjölskyld soginn og fölleitur, með klippt
sí'ns forna stolts í svip, frá því ur. Fiskspyrður héngu alltaf í yfirvararskegg. Hann bar gler
að þau höfðu verið einu húsin 1 gafli hússins. | augu með gyHtum spöngum og
í fþessum kaupstað og hreyktu | Ég gerði mér þá h-ugmynd um tiafði gullhring á vísifingri
sér yfir möldarkofa tómthús- húsið að innan, að þar væri sof . hægri' handa.1. Tillit harns vax
mannanjxa. Og þau voi’u leynd i é £ öllxxm herbefgjum og ang skakkt og hann leit sjaldan
ardómsfull og íbyggin á svip andi ihnur af soðnum fiski UPP> eins °S hann vildi felast
eins og hefðarfrú á nítjúndu væi’i í því öllu. En samt var eitt öðrum. Hann gekk í döklmm
öld í dönskum kjól. I hvað í.lsvip hússins, sem benti | STI3Úðum fötum, hvítri skyrtu
Þarna var gult lítið timbur, til forni’ar fyrirmennsku með með hörðum kraga óhreinum.
hús, með kjallaraholu undir öðr1 al annarra húsa í umhverfinu. °g hafði gamalclags hnút við.
um helmingnum — byggt upp ' Það var eins og það drúpti. j ^ður hafði ég séð, að hann gekk
úr sefnustu aldamótmn líklega þarna höfði, angurvært en þó
af formanni á fiskibát, sem vel pögult yfir örlögmn sínum,
Smásaga
hafði fiskað. Ein rúðan í pví var
brotin.
Lítill húskofi með toríveggj
um stóð þarna enn. Ilann var
gestrisnislegur á svip, eins og
bóndi í afdalabæ, sem stendur
jarnason
þættist ólánsamt og minntist
— Nei, ég er alveg ókunnug
ur hér, svaraði hann önuglega,
svo að ég þóttist skilja, að hann
kærði sig ekki uni meira sam
tal í þessa átt.
Nokki’u seinna sá ég, að hann
var aftur kominn yfii áð girð
ingunni hinum megin. En nú
var eins og einhver óróleikú
væ'ri kominn yfir hann. Hann
leit flóttalega kriiigum sig og
í’ölti af stað í hvert skipti, sem
einhver nálgaðist. og lét sem
sem lxann væri af tilviljur*
staddur þarna á götunni.
Ég var miikið úti við í ei’ind
um mínum þennan dag og kom
aðeins á mátlíðum heim í hótel
ið, en í hvert skipti, sem ég
! kom og fór, sá ég Karli bregðat
i fyrir einlxvers staðar í nálægð
við húsið. Hann sneri undan, ef
hann varð mín var og gekk í
gagnstæða átt. Næsta dag virt:
ist sama sagan endurtaka sig,
en ég var attan seiirni hluta
dagsins úti í bæ og kom ekki
heim í lxótelið fyi'r en á áttunda
tímanum. En um moi'guninn,
áður en ég fór út, sá ég, að‘
hann var kominn á sínar slóð
við staf, var í svörtum snjáðum
frakka og með harðan hatt. Mér
fannst undir eins, að það væi’3
einhver svipur með honum og
húsinu, sem hann hafði mest Ír °g farimi að Svingla kringum
skoðað.
genginnar frægðar
daga.
og gleði
Ég kyntnii mig fyrir honum
við borðið — Gunnar Helgason.
Andartak skakkskaut hann á
mig tortryggnisleigum augum,
rétti mér svo siappa, mjúka
hönd og umlaði -— Karl Jórns
son.
Við borðuðum þegjandi um
stund.
— Eruð þér kunnugur hér?
Þannig kom mér það fyrir
sjónii', fyrsta kvöldið, sem é|
veitti því eftirtekt, þegar ég fór sPurði ég.
á hlaðinu við gestakomu og býð heim í hótelið í kaffi, að maður Hann leit á mig
ur strax í nefið. ÞarnH nöfðu eimx stóð fyrir utan girðingu SÍersugunum, áðux
tómthúsmenn og sjómenn búið hússins Qg gtarði þangað heim svaraði.
út undan
en hann
Litlu seinna sá ég hann koma
frá upphafi kaupstaðarins og
kofi'nn bjó yfir bai'áttusögu . , , , .
, mn x hotehð og clrekka þar
þeirra. A afgirtum grasbletti kaffí Han,n var nýr gestur þar
beint á móti hótelinu stóð hús
eitt allstór.t með mörgum kvist
um. í upphafi hafði líklega
fylgt því allmikið tún, en nú
Nei, ekiki núna, svaraði
, harnn dræmt.
1hér áður?
Hafið þér kannske verið
hópum og einstaklingum, tel ég hafði því verið skipt milli
húsi’ii segja mér mest um sögu
staðarins, menningu og lífsaf
komii þeirra kynslóða, sem þar
hafa lifað — Já, segja mest um
það fólk, sem í þeim hefur búið
~ lífsviðhoi'f þess og /giftu.
tr ■
Húsin eru eins og menrnirnir,
ekkert, þeirra er nákvæmlega
eins, jafnvel þótt mörg þeirra
séu jöfn að stærð og að öllu
leyti eins í stíl. Exx með því að
að hoi'fa sig inn í þau er eins
og þau opnist og opinberi þá
leyndardóma, sem pau búa yf
ir. . . Úr gluggum, dyrum, sem
sagt andlitsdráttum hvers húss
má að einhverju leyti lesa sögu
þess. Maður telur sig heyra og
skynja það líf, sem innan þess
bærist og hefur bærzt á iiðnum
árum — Þarna var til dæmis
nýtt steinhús, allstórt og lét
töluvert yfir sér. Það átti enn
enga sögu. eri var auðsjáanlega
bústaður einhvers heldri
manns — lík'lega prestssétur, og
það í’eyndist það líka að vera.
Og þarna var annað steinhús,
enn ekki múrhúðað utan, en
fólk var flutt í það — sehni
lega hús einhvers skrifstofu
manns, sem unnið hafði sjálf
margi'a eigenda. Það atvikaðist
þannig að húsið var beint á
móti glugganum í herbergi
— einn af þeim, sern komu og
fóru. Nokkru seinna sá ég, að j —Já, jú, ég hef komið hing
hann var aftur kominn að girð að-
ingunni við húsið. Þar stóð hann j — Eruð þér að sunnan
langan tíma ■-kyrr, hallaði sér kannske?
— Nei, að norðan.
— Og ætlið þér að dveljast
hér eitthvað?
— Nei, fer með fyrstu ferð,
um stund fram á girðinguna
og eins o.g teygði sig inn fyrir
hana. Svo gekk hann lengra
mínu og hafði ég það alltaf fyr meðfram girðingunni> nam stað
ir augum í hvert skipti, sem ar sneri sér við tQ hálfs og
ég leit upp, þar sem ég sat horfði íheim að búsinm gekk
við borðið. Þetta hús vakti í svo til baka aftur að hliðinu,
fyrsta enga sérstaka eftirtekt eins og hann ætlaði inn, en
mína og fannst mér ég þegar komst ekki lengra, nam enn
sjá það helzta, sem það hefði staðar og stóð þarna um stund
að segja, eins og ég yfirleitt geri i
mér grein fyrir, þegar ég kemst '
í kynningu og viðtöl við lokuð ,
hús. Þetta var auðsjáanlega all j innAN SKAMMS kemur -út
gamalt hús og leit helzt út fyrir hjá Ísafoldarprenísrmðju smá-
að vera frá selstöðutímanum, I sagnasafniS „Þrctfán spor"
annað hvort gamalt verzlunar eftir Þórleif Bjarnasor, rithöf-
eða íbúðarhús einhverra Jen 1 un(i a ísafivcVi. Flytúr það þrett
sagði hann.
Ég þagði um stund og virti
hann betur fyrir mér í laumi.
Svo spurði ég:
— Þekkið þér marga hér í
I kaupstaðnum?
sena eða Möllera. En húsinu
var illa haldið við. Málning var
farin af því og víða sást í skéll
ur eldri málningar, svo að nær
lá, að það yrði -litförótt. Á pak
járnirxu voru margir og stórir
ryðblettir og hafði það auðsjá
anlega ekki verið málað í mörg
ár. Gluggarnir voru litlir og illa
málaðir eða réttax’a sagt máln
ingarlausir og því Jekir. Tröpp j
urnar. voru signar og skakkar
og virtist' þess ekki langt að þórleifs, en hann liefur l»irt
! bíða, að þær brotnuðu alveg _______
án sögnr, og er ástæöa til að
ætla, að bókin þylii tíöindum
sæta. Aljjýðubla'óið hirtlr hér
eina sÖguna. í „Þi-etián spor-
iim“ með góðfúslegu leyfi höf
undar.
Þórleifur Bjarnason er löngu
landskunnur fyrir ritstörf ■ sín,
e.n hann hefur g-i'íiö lit jirjár
bækur: ,,Hornstrendingabók“,
,.Og svo kom voriö“ og ,,-Hvað
sagói tröllið.“ Haiin mun- liafa
í smiiYum i'ramhald sögunnar
„Hvað sagði tröllhV1. „Þrettán
snor“ cr fyrsta smásagnasafn
nokkrar smásögur í blöðum og'
tímaritum undanfaiin ár.
húsið. Ern hann virtist enn vara
samari en áður í ferðum sínum
og írxest halda sig í brekkumii
fyrir ofan það.
Um kvöldið g'ekk ég út með
það fyrir augum að fórvitnast
betur um Karl, því að mér var
sannast að segja farið að leika
nokkur hugur á að vita eitt
hvað meira um þetta hús og
samband þessa manns við það.
Það var orðið töluvert skugg
'sýnt, þegar ég kom út á göt
una, og ég varð Karls ekki vai’,
hvernig sem ég svipaðist um eft
ir ho'num. Ég sveimaði þarna
meðfram girðingunni og góndi
út í bláinn, eins og ég væri
kominn í félag við Kaii í um
sátur um húsið, sem stóð þarna
í rökkrfnu þungbúið og dökkt
yfixiitum. Þar sást nú áðeins
bregða fyrir ljósi í einum
giugga — Sparsamt fólk með
rafmagnið — hugsaði ég.
„ Allt í einu kom Karl fyrir
girðingarhornið og gekk hratt.
Þegar hann varð mín vai', ætl
aði hann að snúa við, en hik
aði 0g varð of seinn.
— Gott kvöld, sagði ég.
— Gott kvöld, svaraði hann
iágt og ætlaði að lialda áfram,
án þess að sinna mér frekar,
en ég fylgdist með honum.
— Eruð þér að fara 'niður í
bæinri? spurði ég.
— Iia, já, já — ég ætla að-
ganga hérna niður á plássið, áð
ur en ég fer inn.
— Við eigum þá samleið,
sagði ég og fylgdi honuni eftir.
— Hvaða hús er þetta beint
á móti hótelinu? Ég hef stund.
um séð vður stanza þar fyrir
framan.
Hann nam staðar, sneri sér
til hálfs að mér og horfði á mig.
Ég sá svart skegg hans í fölu
andlitinu.
— Hafið þér séð migj oft?
Það hlýtur að vera eiijhvex'
misskilnfngur hjá yður. ;
Framhald á 8. síðu. j