Alþýðublaðið - 18.12.1954, Blaðsíða 5

Laugardagair 18. des. 1954.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
B
Guðmundur Gísiason Haga-
lín: Blendnir menn og kjarna
konur. Sögur og þættir. —
Bókaútgáfan Norðri. Prent-
verk Odds Björnssonar. Ak-
ureyri 1954.
BÓKIN flytur tóif smásögur
og þrjá þktti, og allt sver þetta
fólk sig skemmtilega í Haga-
línsættina. Höfundareinkennin
gegja glöggt til sín. Beztu sög-
urnar eru me&al þess snjall-
asta, sem Hagalín hefur skrif-
að, og ein þeirra að minnsta
kosti kemur til greina sem
xneistaraverkið í skáldskap
hans fyrr og síðar.
> •»
Guðm. Gíslason Ilagalín.
'Mávurlnn er skemmtileg og
Vel gerð saga, Hagalín lík,
spennandi, en athyglisverð,
þegar hún er krufin til mergj-
ar. Draumur og vaka verður
sérstæð mynd. þar sem list-
ræn þraut er snilldarlega lejrst
og tvíleikurinn spur.ninn af
kunnáttu og fjölhæfni. Vor-
menn íslands á vafalaust vin-
sældir vísar, en þar færist höf
undurinn naumast eins mikið
í fang og venjulega, lesandan-
nm finnst, að Hagalín muni
hægðarleikur að skrifa svona
sögu. Húsfreyjan í Sæluvik
minnir á þátt, en reynist eigi
að síður prýðileg smásaga að
löknum lestri. Sama gildir um
Manninn með hundinn, en þar
er myndin þungamiðjan, drætt
irnir fáir og sterkir og gaman
semin ^kopleg og kaldhæðin
eins og Hagalín lætur bezt. I
lífsins lander fjallar um efni,
sem Hagalín ihefur oft gert
foetri skil, en öðrum væri sag-
an til mikillar sæmdar. Valds
maður og vandræðahrútur er
gamansaga, gerð af hugkvæmn
islegri íþrótt, en helzt til yfir-
foorðskennd. Jólagjöfin hennar
mömmu vitnar um nærfærni
og hófsemi, en verður manni
minnisstæð sem svipmvnd og
íúlkun. Ragnhildur á Hraun-
hamri er skyldari þætti en smá
sögu, þó að öllu sé vel til haga
haldið. Elliglöp er ein af beztu
smásögum Hagalins, bráð-
skemmtileg og slungin galdri
frásagnargleði og ádeilu, en úr
slitum ræður þó gerð sögunn-
ar, sem þolir samanburð við
úrvalssögur bókmennta okkar.
Konan að austan er þó enn
betri, vandgerð og freistinga-
söm, en lýtur svo skemmtilega
lögmáli sínu. að lesandinn
undrast tæknina og hagleik-
inn. Undirritaður þorir ekki
að fullyrða. að þetta sé bezta
smásaga Hagalíns, en vissulega
kemur hún til álita. — Bak við
söguna dylst önnur og meiri
saga, og hana tekst höfundin-
um að spegia af sannri list, svo
að allt kemur til sk.:Ía e'.ns og
rakinn þráður. Verkin hans
Jóns lætur lítið yfir sér í
fljótu hragði, en þolir vel rækí
iégan lestur og ber vilni um
meginkosti höfundarins, tækn
ina og frásagnargleð.na, þó að
öllu sé í hóf stillt, svo að les-
andanum géfist tóm til að
heyra óg sjá það, sem leynist
undir yfirborðinu. Og þá. eru
smásögurnar taldar.
Þætt'rnir heita Feðginin á
Skálará, Hallveig Eyrarsól og
Gömul harmsaga. Þeir eru
tekja af sama akri og þættirn
ir í ,,Úr blámóðu aldanna“.
Undirritaður veit ekki, hvort
þetta eiga að kallast þjóðsagna
þættir eða smásogur, enda
skiptir slíkt minnstu máli. Hitt
er staðreynd, að hér hefur
Hagalín auðgað bókmenntir
okkar að fögrum og vandgerð
um listaverkum. Sagan af Hall
veigu Eyrarsól er kannski
gleggsta sönnunin um snilli
höfundarins, sem minnir á
slyngustu meistara þjóðsagn-
anna, en svarar um leið kröf-
um. frábærrar smásögu. Þetta
er að kunna vel til verks.
Enn skal það endurtekið, að
Hagalín mun hafa samið fleiri
góðar smásögur en nokkur ann
ar íslenzkur rithöfundur. Og
víst er gaman að geta bætt
því við, að hann heíur stækkað
af þessari ný-ju bók sinni.
Jónas Árnason: Fólk. Þættir
og sÖRur. — Heimskringla.
Prentsmi'ðjan Hólar. Beykja
vík 1854.
HÖFUNDURINN skiptir bók
inni í tvennt, og heitir fvrri
hlutinn Börn, en hinn síðari
Og annað fólk. AUt eru þetta
svipmyndir úr hversdagslífinu,
en þær eru sýndar í ljósi góðs
skáldskapar. Undirritaður er
efins um, að Jónas Árnason
hafi enn fundið xorm við sitt
hæfi. Kannski æt.ti hann að
leggja fyrir sig ljóðagerð? Hitt
er engum vafa bundið, að mað
urinn er skáld.
Jónas gerir sér far um að
vera fyndinn — og sennilega
um of. Styrkur hans er fólg-
inn í satírunni eins og . bezt
sést á þættinum um hattinn
hans Kristófers Sturlusonar.
Jónas 'hæfir í mark, þegar hon
um er ádeila í hug, en gaman-
semi hans er stu.ndum mis-
heppnuð. List hans er hins veg
- BRIDGE -
Jónas Árnason.
ar fólgin í því, að hann kemur
auga á sitthvað. sem öðrum
dylst, og sýnir þáð í hvössu
ljósi, bregður upp skýrum svip
myndum, speglar viðburði og
túlkar hughrif í yfirlætis-
lausrj en lúmskri frásögn.
Hann er í tengslum við lifandi
líf og hefur gaman af eðlilegu
fólki, sem kemur til dyranna
eins og það er klætt og segir
hug sinn allan. Þess vegna er
Jónas skemmtilegnr samferða-
maður, þó að stundum hafi
hann skrýtnar hugmvndir um,
hvar ferðinni eigi að ljúka. En
þá er bara að haía vit fyrir
honum!
Þátturinn af ferðalaginu
með Þórbergi Þórðarsyni er
skemmtilegasti kafli bókarinn
ar og rís u’ji leið hátt að list-
rænu gildi. Lesandinn verður
förunautur þeirra félaga og
skemmtir sér kostulega. Þessa
Lilju vildu margur' kveðið
hafa.
Einni aðfinnslu verður
ekki hjá komizt. Hún fjallar
um nafnið á bókinni, sem er
raunar ágætt, en vinur minn,
Jón í Hlíð í Vestmannaeyjum,
gaf út skáldsögu með þessu
nafni fyrir átta árum. Að öðru
ley.ti er ég þakklátur fyrir bók
ina og set hana á vísan stað
til að lesa hana aftur.
Dóri Jónsson: HafiS hugann
dregur. Drengjasaga. Bóka-
útgáfan Haförninn. Prent-
smiðjan Oddi.---Reykjavík
1954.
HÖFUNDUR þessarar drengja
sögu er áður kunnur fyrir tvær
bækur handa bömum og ung-
lingum, en þær heita „Vaskir
drengir" og ..Áslákur í álög-
um“. „Hafið hugann dregur“
er ný sönnun þess, að hér hef-
ur barnabókmenntum okkar
bætzt góður liðsmaður.
Sagan fjallar um dreng, sem
þráir að fara til sjós og fær
fram vilja sinn. Agnar Ógeigss.
ratar í skemmtileg ævintýri,
eniþa gerist sagan að verulegu
leyti um borð í togara, og þar
er ævintýraheimur, sem er
S. —
H. A. 10. 2
T. A. 4
L. A. K. G. 9
S. —
H. G. 9. 4
T. G. 9, 2
L. 8. 5. 2
, S. K. 10. 4
H. D. 6. 5. 3
T. 10. 5
L. —
Spaði er tromp. Suður spilar út og norður og suður
eiga að fá 9 slagi.
Lausn í siæsta laugardagsblaði.
Lausn á þraut í síðasta laugardagsblaði.
Suður spilar út tígul ás og norður lætur í tígu]
gosa. Sþaða tía er trompuð í norður og síðasta trompi
spilað. Ausiur Iætur áttu og suður tíu í lauf, en vestur
spaða drottningu. Lauf ás er þá spilað og austur er í kast
þröng.
burðirnir eru raunar ekki stór
brotnir. en bókin einstaklega
skemmtileg aflestrar af þvi. að
Dóri Jónsson kann þá líst að
segja furðusögur hversdags-
leikans. Og þetta er ekki að-
eins spennandi og vel gerð
drengjasaga, heldur glæðir
hún einnig manndóm og feg-
urðarskyn hinna ungu lesenda,
sem eru framtíð landsins. Þess
arar bókar skulu synir mínir
allir njóta.
Ég á víst að þegja yfir því.
hver Dóri Jónsson er og birti
þess vegna ekki mynd af hon-
um, en „Hafið hugann dregur“
verður áreiðanlega kærkominn
fengur öllum röskum strákum,
sem vilja komast til manns.
Það er þakkarvert, að góðir
höfundar ræki skylduna við
æskuna og eggi hana til dáða
með sögum' eins og þessari.
Harrison Brent: Systir keís-
arans. Skáldsaixa- Thorolf
Smith þýddi. Reykjavík 1954.
_ HARRISON BRENT er
Ástralíumaður. sem gerzt hef-
ur 'bandarískur borgari. Árið
1928 var hann staddur á Haiti
og datt þá í hug að rita bók
um Pálínu Bonanarte, svstur
Napoleons mikla Frakka-
keisara, en hún hafði búið þar
um tíma ásamt fvrri manni
sínum, Leclerc hershöfðingja.
Bókin hefur vakið ærna at-
hygli óg ier nú komin út í
góðri þýðingu ThoroUs Smiths
blaðamanns.
Pálína Bonaparte var mikil
heimskona á sínurn tíma. ver-
gjörn og duttlungafull, tvígift.
en hvorugum bóndanum tr.ú,
Seinni maður hennar var Ca-
millo Borghese prlns, sem
bótti vandræðaskepna. Pálína
hefur sætt hörðum dcrmim. en
frægust mun hún samt fyrir
órofatryggð við Napcleon bróð
ur sinn eftir að veraldarmín-
röskum strákum að skapi. At- útan fræga var liðin við Wat-
S
s
s
s
>
s
s
s
S-
s
s
*
í
s
s
s
s
V
s
s
s
S
s
V
S
s
s.
s
s
s
S'
V
V
s
erloo og sigurferillinn á endaí
runninn, en ógæfan komin í
st.að hamingjunnar. Ævi henn
ar er stórbrotið söguefni, og
Harrison Brent hefur gert því
ágæt skil, Undirritaður las sög
una á útlendri tungu fyrir
nokkrum árum og varð . hún
minnisstæð. Nú eiga Lslenzkir
lesendur kost á að njóta henn
ar — sér til hneykslunar og
fróðleiks.
Æsilegar sögur og atburða-
hra&r eru stundum kallaðar
reyfarar. En skáldskapur
þeirra höfunda, se.m reyfarana
semja. má sin oftast lítils í
samanburði við raunveruleik-
ann. Lífið sjálft er mesti reyf-
arahöfundurinn. Þetta sannast
á bókinni um Pálínu Bona-
parte. Hún styðst við stað-
reyndir, segir frá því, sem
gerzt hefur og órækar heím-
ildir eru til um. E.'gi að síður
gegnir frásögnin furou eins og
hér væri um lýgilegasta reyf-
ara að ræða. Hún fiallar um
sýndarheim borgaralegrar spill
ingar. en í baksýn eru mikil
örlög, sigrar og fail, sókn _og
flótti, skrauti vafið líf og önv-
urlegur dauði. Einn flóðmesti
öldugangur veraldarsögunnar
speglast í bókinni — hvorkx
me!ra né minna.
Undirritaður hafði í huga að
birta „Systur keisarans“ sem
framihaldssögu í Alþýðublað-
inu. Nú hefur Thorolf Smitíx
kom'ð £ veg fyrir það með
framtaki sínu. En lesendurnir
eiga bókarinnar völ og verða
varla fyrir vonbrigðum.
H. S.
JON PEMlLSiuíi
IngolfestrcPti 4- &mi7776

Þ' ’ — ■ Lesið
Ævinlýri li lla tréhest sins Helmskringía.