Tíminn - 17.12.1964, Síða 12

T2
TÍM6NN
FIMMTUDAGUR 17. desember 1964
Skáidsögyr,
sem hBeflð
hafa mikið lof
ISAFOLD
(Smásagan) „Drengur á fjalli
'nun fá sinn sess í klassiskum
isl. bókmenntum og hún á sem
fyrst að komast í lesbækur
unglingaskóla . . . Guðm. Dan
íelsson er afburðasnjall rit-
höfundur, þar sem honum
tekst bezt. Þá skortir hann
hvorki stílsnilld. skaphita né
hugkvæmni Margt hef
ir verið skrifað um göngur og
ævintýri þeirra í augum ungra
drengja. En ég held að þessi
frásögn taki flestu eða öllu
fram, sem ég hefi lesið um
þetta'’
(Andrés Kristjánsson í
Tímanum)
„Eg vildi ekki síður vera
höfunduir (smásögunnar) Tap-
aðs stríðs esi Drengs á Fjalli,
en báða'- eru sögurnar óum-
deilanlegí ’istaverk Ár-
anigur Guðmundar þegar
sprettirnit verða geystastir
og samræmdastir, skipa honum
í meistaraflokk.*' (Smásagan
Drengmr á FjalH' er tigin smá
saga. þrungin eftirvæntingu.
baráttu, sigri, gleði . . .“
Sól Éuóans
eftir griska rithöfundinn
Pervelakis. Sig A. Maginússon
þýddi úr grisku.
„Mér þætti ekki undarlegt ef
þessi saga ættj eftir að verða
áhrifavaldur i isl bókmennt
um Það eru engan
veginn ógnir blóðhefndarinnar,
scm gera mér söguna að hríf
andi og eftirminnilegum lestri
heldur fyrsi oe irems.t fólkið
þamna líf oess tengsl við jörð
ina. við tvriin við sögu þjóð
ar sinnar sá skemmti-
legi samruni fornrar griskar
goðatrúar austrænna hug-
inynda og hins kristna dóms
og minnir mig injög á hlið-
stæður með okkur íslendingum.
Edda og Saga á annan vegirun,
en á hinn Heiiög ritning Hall
grímur og m(eistari Jón . .“
(Guðm G. Uagalín í Vísi)
Bókaverzlun
ísafoldar
GLÍMUKAPPIMN
Framhald af 3. síðu.
á umsagnir þátttakenda sjálfra og
blaða og sýnist sitt hverjum, um
aðdraganda, förina sjálfa og þátt-
töku í lei'kjunum. Deilt er um,
hvort Jóhannes Jósefsson hafi í
raun og veru veiðbeinsbrotnað
hægra megin í grísk-rómversku
glímunni við Svíann Anderson eða
aðeins tognað í hægri öxl; hvort
Jóhannes hafi einn íslendinga bor
ið Dannebrog á brjóstinu eða rif
ið það af sér strax, og svo mætti
lengi telja. Eg legg engann dóm
á þessi deiluefni en tel eðlilgt, að
allar himildir heima og erlendis
verði kannaðar, svo sem kiostur
er, því hafa ber það sem sann-
ara reynist.
Áður en ég sikil við Olympíu-
leikana vil ég þó vekja athygli
á þeirri frásögn í bók Jóhannes-
ar, að hann hafi glímt í 18 mín-
útur við Svíann Anderson eftir
að hann hafi viðbeinsbrotnað og
ekki failið, þó einhendur væri, að-
eins vinstri hendi heii. Undir lok
Englands-dvalar glímuflokksins,
tók hann þátt í nokkrum glímu-
sýningum en fór úr liði um oln-
bogann hægra megin. Ef hér er
rétt frá skýrt er um slíkt karl-
mennskuverk að ræða, að í minn
um ber að hafa. Heimildir segja,
þó að glíma Jóhannesar og And
erson hafi át sér stað 24. júlí
en íslenzki glímumannahópurinn
tvístrast 12. ágúst, svo fljótt hlýt-
ur beinið að hafa gróið.
En víkjum þá til frásagnar Jó
hannesar Jósefssonar af Konungs
glímunni 1907 á bls. 137—138.
Hann segist hafa glímt tvær
fyrstu glimur sínar við þá Hall-
grím Benediktsson og Guðmund
Stefánsson og fallið fyrir báðum.
Síðan segir orðrétt í.bókinni: „En
það var, Hallgrímúr 'BSneaikts-
son Sunnlendingur sem sígraði
í konungsglímunni á Þingvöllum,
en ekki Jóhannes Jósefsson, Norð-
lendingur Hann hreppti bara ann
að sæti.“ Hvorugt þessara atriða
er rétt, bylturnar eða röðin.
Öllum heimildum ber saman
um, að þeir Hallgrímur Benedikts
son, Guðmundur Stefánsson, Jó-
hannes Jósefsson og Sigurjón Pét
ursson hafi orðið efstir að vinn
ingum í Konungsglímunni 1907.
Að lokinni glímuumferðinni í
keppninni höfðu vinningar þessara
manna fallið þannig, að Guðmund
ur Stefánsson og Hallgrímur höfðu
6 hvor, en þeir Jóhannes Jósefs-
son og Sigur.ión Pétursson 5 vinn
inga hvor Innbyrðis féilu vinn-
ingar þessara manna þannig, að
Guðmundu. feldi Haligrím og Sig
urjón en lá fyrir Jóhannesi. Hall-
grímur iagði Jóhannes og Sigur
jón en féll fyrir Guðmundi, Jó-
hannes felidi Guðmund en tapaði
fyrir Hailgrími og Sigurjóni, og
Sigurjón vann Jóhannes en lá
fyrir Haligrími og Guðmundi í
annarri umferð urðu þeir að
glíma til úrslita um 1. og 2. sæti
Guðmundur og Hallgrímur Lá
þá Guðmundur. Hallgrímur Bene
diktsson hlaut 1. sætið en Guð-
mundur Stefánsson 2. sætið. Síð-
an glímdu þeir Jóhannes og Sigur
ión um 3 og 4 sætið í Konungs-
glímunni. Féll þá Sigurjón Hlaut
því Jóhannes Jósefsson 3. sætið
en Sigurjón Pétursson varð fjórði.
— Alls voru þátttakendur 8. en
þeir voru auk þeirra. sem þegar
hefur verið getið: Guðmundur
(Sigurjónsson) Hofdal, Snorri Ein
arsson. Árni Helgason og Guð-
brandur Magnússon
Um glímuröð Jóhannesar Jós-
efssonar við margnefnda viðfangs
menn sína. þá Hallgrím. Guð
mund og Sigurjón benda líkur til
að Jóhannes hafi fyrst glímt við
Sigurjón og fallið, þá glímt við
Guðmund og lagt hann, en síðan
glímt við Hallgrím Benediktsson
og legið fyrir honum.
Af framansögðu má vera ljóst,
að ekki er farið með rétt mál
um þessi atriði Konungsglímunn-
ar 1907 í bókinni Jóhannes á
Borg.
Til fróðleiks má geta þess, að
verðlaun í Konungsglímunni 1907
voru hin glæsilegustu. 1. verðlaun
voru kr. 300.00, 2. verölaun kr.
200.00 og 3. verðlaun kr. 100.00.
Tii samanburðar skal bent á, að
í desember 1907 var lögð fram í
Reykjavík útsvarsgjaldskrá borgar
anna fyrir árið 1908 og var hæsti
útsvarsgjaldandi D Thomsen,
konsull og kaupm., með kr 2.000.
00, Hannes Hafstein ráðherra, kr.
500.00 og kr. 300.00 greiddu
eftirtaldir aðilar Guðmundur
Björnsson, landlæknir, Thor Jen
sen, kaupmaður, Jón Þórðarson,
kaupmaður, J. Jónasen fyrrv.
landl., Sláturfél. Suðurlands, Lárus
Sveinbjörnsson, háyfirdómari og
Tryggvi Gunnarsson, bankastjóri.
Ekki voru þeir fleiri.
Eitt atriði tel ég eðlilegt að
fjalla um ennþá. Er það kappglíma i
sú, sem Jóhannes skýrir frá að I
hafi át sér stað eftir Konungs- I
glímuna 1907, þá er þeir komu til
Reykjavíkur. Ekki hefur tekizt að j
finna frásagnir í samtíma heimiid \
um ennþá, varðandi þessa kapp- !
glímu eftir Konungsglímuna. Má '
það teijast undarlegt, því örugg-
lega hefur þessi glíma þótt við-
burður í bæjarlífinu, annars veg-
ar Hallgrímur Benediktsson,
Skjaldarhafi og sigurvegari í
Konungsglímunni og hins vegar Jó
hannes Jósefsson, Glímukappi ís-
lands. Einnig hefur það aukið á-
hugann fyrir glímunni, að þar átt
ust við Sunnlendingar og Norð-
lendingur, svo landsfjórðunga
metnaður hefur líka komið til.
Þá finnst mér nokkur ævintýra
blær yfir úrslitum glímunnar. Jó-
þannes segist hafa lagt Hallgrím
Benediktsson í 21 — tuttugu og
einni lotu í röð. Fyrr mátti nú
gagn gera. Að Jóhannesi hafi
tekizt að leggja Hallgrím Bene-
diktsson í 21 lotu í röð, án þess að
fá eina einustu byltu sjálfur, á
ég bágt með að sætta mig við, fyrr
en ég fæ staðfestingu á slikum
firniim annars staðar frá.
Mér hefur verið sagt, að gamla
menn hafi rámað í merka kapp-
glímu milli þeirra Hallgríms Bene
diktssonar og Jóhannesar Jósefs-
sonar. Úrsiit þá munu hafa orðið
þau, að af fimm lotum, sem þeir
glímdu, hafi Jóhannes unnið þrjár
en Hallgrímur tvær, eða Jóhannes
þrjár í röð og þá hafi þeir hætt.
Má vera, að hér sé um sömu kapp-
glímu að ræða, eða þá, sem segir
af hér á eftir.
Ekki getur í bók Jóhannesar Jós
efssonar frásagnar af fyrstu viður
eign þeirra Hallgríms Benediktss-
sonar, sem telja verður, að sé
kappglíman 24. maí 1907. Er það
í sömu ferð og þegar Jóhannes
glímir við Flaaten hinn norska.
Glíman fer fram í Iðnaðarmanna-
húsinu og eigast þar við Jóhann-
es og Hallgrímur, en einnig Jón
Pálsson, sem með Jóhannesi var,
og Guðmundur Guðmundsson (frá
Eyrarbakka). Úrslit urðu þau, að
Jóhannes vann í öllum (þrem)
glímum þeirra Hallgríms, en Jón
vann tvær og Guðmundur eina í
þeirra viðureign.
Konungsglíman fór fram 2.
ágúst á Þingvöllum og hefði kapp
glíman því átt að vera glímd ein-
hvem næsta dag á eftir. Liggur
mér við að halda meðan ég fæ
ekki staðfestingu á síðari kapp-
glímunni, að hér sé um eina og
sömu kappglímu að ræða, sem
farið hafi fram fyrir Konungsglím
una en ekki á eftir Eru þá líka
úrslit Konungsgiimunnar ljósari
Hallgrímur sigrar í henni eftir
að hafa þreytt kappglímu við Jó-
hannes 10 vikum áður og kynnst
glímulagi hans.
Einnar kappglímu vil ég geta
að lokum, sem ekki er frá sagt í
bókinni Jóhanes á Borg. Það var
í desember 1908, þegar Jóhannes
er á leið utan til sýninga við
fjórða mann, að þeir Norðanmenn
skora á fjóra snjöllustu glímu-
menn Ármanns að keppa við sig í
íslenzkri glímu og grísik-róm-
verskri giímu. Viðureignin fór
fram í Bárubúð og á þann veg,
að Norðmenn biðu algjörlega lægri
hlut í íslenzku glímunni og fóru
einnig hall-loka í þeirri grísk-róm
versku.
Jóhannes Jósefsson fullyrðir í
bók sinni, að Glímufélagið Ár-
mann hafi gefizt upp við að kenna
hina íslenzku glímu, og hafi þess
í stað tekið upp kennslu í juóo
<sem hann kallar að vísu jújidsú).
Er hér um furðulega staðhæfingu
að ræða í garð elzta glímuféiags í
landinu. Vísa ég þessu algjöriega á
bug, enda tugir ungra manna og
drengja, sem æfa hjá félaginu á
hverjum vetri.
Þessi fullyrðing og fleiri í
sama dúr, eru augljóslega settar
fram af vanhugsuðu máli, og bók
ina setur niður fyrir það.
í framhaldi þessa gefst samt
tækifæri til umræðna um islenzku
glímuna almennt og þróun hennar
síðustu áratugina Finna þarf um-
mælum. eins og þeim sem hér er
getið að framan stað eða hrekja
þau. Mönnum verður að skiljast,
að þó alltaf iíði iengra og iengra
frá hinum „gömlu góðu dögum“
glímunnar, sem eru þeim ef til
vili í barnsminni. þá þarf glíman
ekki að sama skapi að hafa versn-
að. Lægðir og glæsitímabil skipt
ast á í íslenzku giímunni. eins og
öðrum íþróttagreinum.
Hér verður málið ekki frekar
rætt en fýsilegt þætti mér að taka
það til umræðu síðar.
Um útgáfu bókarinnar er það
að segja, að þar hefði mátt vanda
betur til. Bókin er skakkt sfcorin,
og illa bundin, kjölur brotinn og
saumur linur. Prentvillur nokkr-
ar og línur tvísettar eða vantar
alveg í texta.
í upphafi gat ég þess, að bókin
teldist ekki söguleg heimiid. Fyrir
þeim orðum hef ég fært rök hér
að framan Bókin er engu að síð-
ur sikemmtileg persónusaga, mjög
læsileg og flytur hraustlegar at-
vikalýsingar Er fróðleg þjáifun-
ar- og þróunarsaga kaprgiarns
hraustmennis og gæti orðið ieiðar
vísir ungra íþróttamanna til ein-
beitingar að settu marki. Lý4'1'
glæsileguim sigrum á ævlntýra-
braut sýningarmannsins.
Hafið þök fyrir, Jóhannes á
Borg og Stefán fréttamaður, þó
skrásetjara virðist sýnna að gera
bókina að söluvarningi á jóla-
markaði en leita heimiida fyrir
endurminningum hins aldna garps,
svo ekki skeiki.
Hörður Gunnarsson.
Heimildir:
1. Skjardargliman, afmælisrit 50.
Skjaldarglímunnar 1962.
2. Árbók íþróttamanna. 1946—
1947.
3. Árbók íþróttamanna 1951.
4. Glímiulög fþróttasambands
íslands ,1951.
5. Glímubók Í.S.Í. 1916.
6. Icelandic Wrestling, 1908.
7 íslandsferðin 1907, Reykjavík
1958.
8. Öldin okkar 1901—1930.
9—11. ísafold, 1907, 1908, 1912
12.—14. Ingólfur, 1907, 1908, 1912,
15.—16. Norðurland, 1907, 1908.
17. Enginn ræður sinum nætur-
stað, 1962.
18. Gjörðabók Glímudeildar Ár-
manns, 1906—1924, 1960—.
PUSSNINGAR
SANDUR
Heimkevrður pússninsar
sandur og mkursandui
ugtaðui eða osigtaðui við
núsdvmar eða kominn upr
á hvaða næð sem er eftii
óskum kaupenda
Sandsalan við Elliðavog s.t
•íimi 41920
löetræfliskrítstotan
rSnaðar&ankahúsinu
IV. hæð.
rómas Árnason og
Vilhjálmui Arnason.
Vélrítnn — fjölritun
prentun
Klapparstig 16 Gnnnars
Drani 28 c/o Þorgrlms
prent),
arunatrygglngar FerSaslysatrygglngar Sklpalrygglngar
Slysalrygglngar Farangurstrygglngar Aflatrygglngar
Abyrgíarlrygglngar Helmlllslrygglngar Velíarfæratrygglngar j
Lyvgffi Vörulrygglngar Inntúslrygglngar Clertrygglngar
líRY G GIN GAFÉLAGIÐH EIMIR ?|
IINDARGAIA 9 REYKJAVlK SIMI 21260 SlMNEFNI,SURETY