Alþýðublaðið - 19.05.1955, Qupperneq 5

Fimmtudagur 19. maí 1955
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Kiórverksmiðja á ISIandi.Sameiningarandi
Þætfir úr rifgerð efnaverkfræðinganna Baidurs Lindal og Jóhanns
Jakobssonar um klórframleiðslu hér.
S
FRAMLEIÐSLA á klóri og
nalrium hydrocid er, eins og
skýrl var frá hér á dögunum
í fréit í blaðinu, er ein sú fram
Jeiðslugrein í iðnaði, sem lík-
leg þykir íil’að borga r/> vel
hér á landi. Slík íramfeiðsla!
þarf fyrst og fremst ódýra
orku, og ætti að verða nóg af
henni hérlendis, er siórvirkjan
ir hafa verið gerðar, þær er nú
brátt sú eina. sem noíuð var; |
hagkvæmast, samkvæmt rit-
gerð þeirra efnafræðinganna
Baldurs Líndal og Jóhanns
Jakobssonar, að reisa slíka ^
verksmiðju í nágrenni Reykja,
víkur eða riánar tiltekið á svæð
'ínu frá Háfnarfirði til Gufu-
ness. Bir.tir Alþýðublaðið nokk
nrn kaffa úr ritgerðinni hér á
eftir:
KLÓRVINNSLA VIÐ
RAFGREININGU.
Svo segir meðal annars: Klór
og naírium hydroxid eru í að-
alflokki þeirra efna, sem efna-
Iðnaður nútímans byggist á. |
Efni þessi eru framleidd sam-
tímis með rafgreiningu á salt-
Tegi. Þriðja efn'.ð, sem fæst við.,
rafgreininguna er vetni. Þessi
aðferð er nú því nær eina að-
ferðin við að framleiða klór.
Vinnsla á þennan hátt hófst
skömmu fyr'.r síðustu aldamót,
og vegna yfirburðar yfir eldxi
aðferðir, sem notaðar voru lil
framleiðslu klórs, varð hún
brátt sú eina. sem o'.uð var.
Með rafgre'.ningaraðferðinni
fæst mjög hreint klórgas. svo
að framleiðsla á fljótandi klóri
er því auðveld.
KLÓR TIL ÚTFLUTNJNGS.
Um 1920 'höfðu skapazt ýmis
nol fyrir klór í kemiskum iðn
aði og klórframleiosian hefur
verið í örum vexti síðan. Heims
'framleiðsla klórs mun nú vera
■3,5—4 millj. íonna. á ári. Árið
1927 var heimsframleiðslan
370 þúsund tonn, og hefur hún
því tífaldazt á ei.num aldar-
fjórðungi. Notkun klórs í efna
Iðnaði er mjög fjölþætt og þró
nnin er stöðug aukning á þvf
sviði. Noiki^j. klórs og klór-
sambanda hér á landi er lítiJ.
Slórframleiðsla verður því að
^yggjast á útflutningi.
EFNAIÐNAÐURINN í
SAMBANDI VIÐ KLÓR.
Enn fremur segir svo um.
efna'.ðnað í sambandi við klór-
framleiðslu: „Ýmiss konar efná
iðnaður, sem þó einnig yrði að
grundvallast á útfluíningi að
mestu eða öliu leyti, gæti skap
azt í sambandi v ð klórfram-
leiðslu hér. Þær framleiðslu-
greinar, sem grundvölluðust á
innlendum efnum og benl er á
hér,-eru þessar:. • . .
Natrium hypoklorid, er fram
leitt væri eingöngu fyrir inn-
anlandsmarkaðL sem vísu
er mjög þröngur. Efni þetta.er
framleitt sem vainsupplausn
með því að blanda klóri í na-
trium-hydroxid-upplausn.
Hydrazin er unniö úr natri-
um hypoklorid og ammoniaki.
Efni þetta var upprunalega
notað sem aflgjafi í flugskevti,
en er nú notað í margvísleg-
um efna.ðnaði. Verðið "er mjög
hátt.
Kiórkalk og kalsium hypo-
klorid, hvort tveggja framleitt
úr kalki og klóri. Klórgildi
þessara sambanda er 30—40%
og um 70%. Innanlandsmark-
aður mjög þröngur. en' úi-
flutningur hugsanlégur.
Saltsýra er unnin úr vetni,
klór'. og vatni. Saltsýra er nauð
synleg við rekstur klórverk-
smiðju, og má þannig _telja
framleiðslu hennar einn lið
klórverksmiðjunnar. Saltsýra
er mjög erfið í fluiningum, og
útflutningur því ekki LLtæki-
legur.
Silisiunr telraklorid er und-
irstöðuefni við framleiðslu á
lífrænum siLsium-samböndum,
en sú grein efnaiðnaðar er í
örum vexti. Efni þeita er fram
leiít úr klóri og silisium-málmi.
Bróm og magnesiiim er hvorl
tveggja unnið úr sjó, og veru-
legt magn af klóri er notað við
framleiðslu beggja þessara
efna.
Tetraklórkolefni og iriklore
thylin eru mikilvæg upplausn-
arefni, sem hugsanlegt væri að
vinna hér, sama gildir og um
vinylklorid, en það efni er und
irstaða plastiðnaðar.“
TANKSKIP FYRIR
FLJÓTANDI KLÓR.
„Klór er lofltegund við venju
leg skilyrði og er því erfitt í
flutningum. Það er flutt fljót-
andi undir þrýstingi í stál-
hylkjum og einnig í stórum
tönkum (16, 30 og 55 tonn).
Klór hefir ekki verið flutt í
stórum stíi sjóleiðis í tankskip
um,'en slíka aðferð yrði að við
hafa, ef flytja ætti, klór. héðan.
Fljóíandí ammoniak, sem virð-
ist að mestu háð sömu flutn-
ingareglum og klór, hafa Norð-
menn flutt á tankskipum.
mesfur í þeim í þeffa sinn
Merkilegt brautryðjandastarf á
't sviði tónlistarmála hér
SÍÐDEGIS á sunnudaginn
var margt um maninn í sjálf-
stæðishúsinu. Barnaskóli dr.
Edelsíein hafði boðið foreldr-
um barna, sem stundað hafa
nám í skólanum í vetur að
'koma og kynast því. hvernig
skólinn hagar starfsemi sinni.
í upphafi sagði dr. Edelstein
frá sögu og störfum skólans,
en dr. Edelstein hefur unnið
hér merkilegt brauiryðjenda-
starf með því að kenna börn
um tónllst. Síðan t.óku nem-
endurnir sjálfir við, þólt ekki
væru þeir háir í lofiinu marg-
ir hverjir. Börnin sungu, léku
á fjaulu, píanó og gígju, en
það strengjahljófærið, sem
I börnum virðist láta vel að leika
! á, og dr. Edelstein hefur gefið
þatla forna íslenzka nafn. Lék
flokkur barnanna svílu á þetta
hljóðfæri undir stjórn dr. Ed-
1 elsteins.
Kennarar skólans eru þeir
dr. Edelstein og Róbert Abra-
( ham Ottósson, sem kennt hef-
ur þar píanóleik. Var auðséð,
að þessir ágætu tónlistarmenn
hafa náð að vekja áhuga barn-
anna á tónlist, og er hér um
slörf að ræða, sem verl er að
mlnnzt sé á og þakkað.
Það er ekki lalið tæknilegt
vandamál að byggja tankskip
til flutnlngá á fljót2ndi klóri.
Orsökin lil þess, að það hefir
ekki -verið ger,t, virðist stafa
a£ því, að.þörf fyrir .sljka flutn .
inga héfir 'e-kkl skapazt (sjá
bls. 27 og 28).
Markaðsmöguleikar fyrir
klór, dæmt eftir þeim upplýs-
ingum, sem náðst hafa, virð-
-ast nokkrir. í efnaiðnaðarlönl-
um Evrópu.
Vegna óvenjulegra flutn-
ingaaðsiæðna er nauðsynlegt j
að selja klórið í heilum skips-
förmum. Dreifingarkostnaður
frá höfn verður að vera sem
allra minnstur.“
TIL ALÚMÍNÍUM-
VINNSLU.
„Natrium hydroxid fæst jafn
hliða klóri við raígxeiningu á
saltlegi. Framleiðsluaukning á
natrium hydroxid hefir þann-
ig orðið jafnhliða aukinni klór
framleiðslu. Aukningin hefir
þó ekki orðið eins mikil hlut-
fallslega, þar sem önnur að-
ferð ,til framleiðslunnar, þ.e.
„lirne soda“-aðferðin, hefir lít
ið aukizt hin síðari ár. Aðferð
þe.ssi grundvallast á natrium |
karbonali (soda) og kalki og er j
enn stór liður í íramleiðslu
natrium hydroxids.
Noikun natrium hydroxids í
ýmsum efnaiðnaði er mjög
margvísleg. Noikun hérlendis
er óvéruleg, og framleiðslan
yrði á sama hátt og kiór að
grundvallast á útílutningi.
Af innlendum eínaiðnaði.
sem helzt kæmi til greina við
iilkomu nairium-hydroxid-
framleiðsiu, væri vinnsla á al-
uminium oxoid, sem alumini-
um-framleiðsla byggist á.“
M ARKAÐSMÖG ÍJLEIKAR
MINNI.
Natrium hydorxid er bæði
framleitt sem sterk upplausn
(50%, 73%) og sem fast efná,
og myndi sú aðferð hentugust
hér. Það er þægilegt í flutn-
ingum og því hentugt til út-
flutnings.
Markaðsmöguleikar fyrir
nairium hydroxid eru ekki eins
miklir og fyrir kiór. Dreifður
markaður í ýmsum Evrópu-
iöndum er þó mögulegur. Á-
herzlu ver.ður, að leggja á ray-
on-hreinleikagráðu framleiðsl-
unnar, en slíkur hreinleiki
fæst beint, ef notaðir eru kvika
si lf ursraf gre iningar.“
VETNISFRAMLEIÐSLA.
Vetni það, sem mvndast við
framleiðslu klórs og natrium
hydroxids við rafgreininguna,
er yfirleiit ekki taiinn ákvarð
andi þáttur fyrir þessa fram-
leiðsJu. Velni er þó mikilvægt
hráefni í ýmsum efnaiðnaði
og er eins og stendur það eina
af framle.iðslu verksmiðjunnar,
sem hægt væri að tengja við
innlenlan iðnað, þ.e. ammo-
niak til áburðarframleiðslu.
Kllórverksn^iðja, sem fram-
leiðir 100 lonn klór á dag, fram
leiðir rúman -helming þess
vetnis, sem áburðarverksmiðj-
an í Gufunesi notar nú. Önn-
ur not fyrir vetni væri fram-
leiðsla á sallsýru og herzlu á
lýsi.
Veíni er yfirleitt ekki flutt
miklar vegalengdir. Þó má
Framhald á 7. síðu.
ÞJOÐVILJINN hinn rúss-
neski sendir einum stjórnar-
meðlimi Sjómannafél. Reykja-;
víkur kveðju í laugardags- og
sunnudagsblaðinu, og eru grein
arnar rógur og níð e'.ns og
vænta má frá siðlaúsri áróðurs
vél kommúnista.
•Sameiningarand'nn er ék-ki
sem m.estur í þeim í þetta sinn.
Nú þykjast þeir líklega vera
búnir að innbyrða nóg í svip-
inn,,er þeir fengu Hannibal og
nokkra aðra til að aðsloða sig
til að ná völdum í Alþýðusam-
bandinu s.l. haust. (Brynjó)fur
Bjarnason telur það iangmerk-
ustu iíðindi, sem gerst hafi í
ftjórnmáium íslands á árinu
1954. Réitur 1.—4. hefti 1954).
Sjómannafélag Reykj'avíkur
hafa þeir alllaf Iiiið illurri aiig-
um. því að þar hafa þeir fund-
ið fyrirslöðu, s.em ekki varð
umþokað, hvorki með blíðmæl
um né hótunum, og kemur
þelta m.a. glöggt fram nú, þeg
ar Sjómannafélagið er að
léggja út í deilu. og mörg önn-
ur félög eiga efiir að semja,
þá hefur heyrzt að ve.raforseti,
forseti og framkvæmdasl jóri
sambandsins séu að fara af
landi burt, og mun það eins-
dæmi í sögu samtakanna. að
slíkt ábyrgðarleysi sé sýnt, en
líiiis mun að vænta frá þessari
sljórn bæði, hvað upplýsingar
sneriir og aðra fyrirgreiðslu.
svo það má segja, að það sé
sama, þótt þeir séu erléndis, á
meðan sjómenn eiga í deilu og
' aðrir þeir, er eftir eiga að
'semja.
En hvað hefði Þjóðviljinn
sagt, ef Alþýðublaðið hefði
Ukrifað níð um stjórnarmeðlim.
Dagsbrúnar, á meðan stjórnm
væri að undirbúa de.Iu við at-
!.vinnurokendur, þ.á h.efði ábyg°i
lega heyrzt orð eins og sfc-
vi nnurekendaþj ónn “, ,, 1 e i guþý
íhaldsins“ og önnur slík gætu-
yrði kommúnista- En þó að
þe'r ráðist að stjórnarmeðlim
stéttarfélags, þegar. deila er. i
j aðsigi, þá er þa'ð' alll ann^ð aíí
jþeirra áliti. en ekki má gagn-
rýna undirbúning deilu löngu.
eftir að hún er afstaðin. deilu.
I sem þeir hafa st.iórnað, þá ætta
|þeir að ærast. Nei, þeir .hafa.
jlöngum þjónað atviiinurekend
jum vel og dyggílega, kom.mún-
,istar, og virðast ætla að halda
því áfi’am.
Þvættingur Þjóðviljans um
Jón S'gurðs.son 02 aðra þá, er
við höfum falið að stjórna fé-
lagi okkar, hefur engin áhrif
á sjómenn. Þeir vita. að stjórn
félagsins nú eins og svo oft
áður ná haskvæmum samning
um fvrir okkar hönd, óg við
mvndum frábiðia okkur af-
jskipli Eðvarðs .Sigurðssonar og
|bá ekki síður maiinsins, sem,
ikommúnistar segja um að megi
jaidrei nálægt kiarasamningp.m.
koma. Sambandsst.iórnin mætti
öll fara af landi burt, meðan á
deilu s+endur. Það saknar henn
ar engmn.
S ‘ómaður.
Áfmæiismóf Sundfé
lags HafnarfjarÓðr
1.
SUNFÉLAG Hafnarfjarðar
hélí afmælismót í tilefni af 10
ára afmæli félagsins 19. júní
n.k. Formaður félagsins, Yngvi
R. Baldvinsson, setti mótið
með ræðu og sagði meðal ann-
ars að mikil gróska væri nú í
sundlþrótlinni í Hafnarfirði
og hefðu 80—100 sundmenn og
konur æft hjá félaginn sl. vet-
ur.
ÁRANGUR MÓTSINS.
Allsæmilegur árangur náð-
ist í móiinu og m.a. var sett
eilt landssveitarmet í 4X50 m
fjórsundi. Setti það sveit
Reykjavíkur, en í henni voru
Gylfi Guðmundsson, Ari Guð-
' mundsson, Þorsieinn Löve og
Péiur Kristjánsson.
Sigurður frá Akranesi sigr-
aði í 100 m bringusundi á góð-
um iíma, en Löve í 50 m. Á-
rangurinn í skriðsundinu var
ekki góður og Jón Helgason
frá Akranesi var msð daufasta
móli í baksundinu.
í unglingasundunum var
keppnin mjög hörð og skemmti
leg.
100 m skrfðsund karla:
Pétur Kristjánsson, Á, 1:02,2
Gylfi Guðmundsson, ÍR, 1:03,8
Sieindór Júliusson, XFK 1:07,2
100 m baksund karia:
Sig. Sigurðsson, ÍA 1:18,5
Þorgeir Óiafsson, A, 1:20,2
Ólafur Guðmundsson, Á, 1:23,5
Magnús Guðmundsscn,
KFK, 1:24.4
50 m bringusund karla:
Þorsi.einn Löve, KR, 35,5
Þorgeir Ólafsson, A, 36.2
Sigurður Sigurðsson, ÍA 36.2
50 m br/ngusund drengja:
Birgir Dagbjartsson, SH 38,6
Ágúst Þorsteinsson, Á 39,0
Ragnar Edvaldsson, KFK, 39,8
50 m skriðsundi cheiigja:
Adolf Haraldsson, ÍR, 31,3
Ragnar Edvaldsson, KFK, 32,0
Guði. Gíslason, SH, 34,4,
50 m baksund drengja:
Birgir Friðriksson, UMFK, 38,0
Kristj. Stefánsson, SH, 38,9
50 m brnigusund íelpna:
Edda Arnhoizt, ÍR, 44,S
Sigríður Sigurbjörnsd. Æ, 44,9
Vilborg G/51eifsd„ KFK, 45,1
Bergþóra Lövdahl, ÍR, 45.6j
4X50 m. fjórsund. |
Sveii Reykvíkinga 2:13,4
(landssveitarmet) ,
Akranes og Keflavík 2:17,4
Sveit Hafnfirðinga 2:21,6
Dr.-sveit Hafnfirð'nga 2:44,3