Tíminn - 10.02.1965, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 10 .febrúar 1965
TÍMINN
6t*»
n
Alltaf á hefm-
leið
ems og
Finsen sagði/#
FB—Kaupmannahöfn.
— Ámasafn, nei, það er
alveg áreiðanlegt, að það er
ekki hér í Proviant Gaarden,
en það gæti vel verið í Kon-
unggbókhlöðunni. Þetta var
svarið, sem við fengum hjá
tveimur ungum, dönskum stúlk-
um, þegar við spurð'um til veg-
ar að Árnasafni. Okkur hafði
verið sagt, að safnið væri til
húsa í Proviant Gaarden, hluta
af Kristjánsborg, og steinsnar
frá Konungsbókhiöðunni.
Eflaust er þetta svar gott
dæmi um það, hve lítið margir
Danir vita um Ámasafn, því
báðar stúlkumar vinna í sjálf-
um Proviant Gaarden og aðeins
örfá skref frá safninu, en þang-
að höfðum við ætlað okkur í
þeim tilgangi að spyrja Stefán
Karlsson, starfsmann safnsins,
nokkurra spurninga, og fá að
líta á þetta margumtalaða og
skrifaða safn, sem varla hefur
horfið af útsíðum blaðanna síð
ustu mánuðina, vegna ákvörðun
ar dönsku stjórnarinnar um að
afhenda íslenzku handritin.
Að lokum fundum við lítið
skilti við grænmálaðar dyr, og
þar stóð, að þarna væri Árna-
safn til húsa. Þegar inn var
komið, kom Stefán á móti okk
ur, og sögðum við farir okkar
ekki sléttar, því erfitt hefði ver
ið að finna hann. Stefán varð
ekki hissa á því, og sagði meira
ið segja, að skilti hefðu þeir
safnmenn ekki fengið við dyrn
ar fyrr en fyrir ári, svo óvíst
er. hvort við hefðum fundið
safnið, ef okkur hefði borið
mikið fyrr að garði.
Það var ekki fyrr en árið
957 að Árnasafn komst í nú-
veramií húsakynni. Til þess
tíma hafði það verið í Háskóla-
bókasafninu, og orðið að láta
ir sér nægja eina smákompu
bæði fyrir bókageymslu og
vinnusal. Núverandi húsakynni
eru miklu betri: fyrst er kom
ið inn í allstóran og rúmgóð'an
sal, og er það bæði vinnusalur
og geymslusalur fyrir hand-
bækur safnsins. Vinnuherbergi
Jóns Helgasonar, prófessors,
og forstöðumanns safnsins, er
einnig mikið herbergi. Þar á
borðum lágu nokkur handrit.
Ijósmyndir og nýútgefnar bæk
ur, en hópur blaðamanna hafði
verið i heimsókn skömmu á und
an okkur.
— Er mikið um heimsóknir
i safnið, eftir að það varð
svona mikill fréttamatur.
— Nokkuð, Það tínist hingað
einn og einn maður, sem kemur
af einskærri forvitni, og hefur
heyrt um safnið í blöðunum.
Svo hafa líka komið hingað
aðrir, og af öðrum ástæðum,
eins og t.d. stjórnin og þing-
mennirnir dönsku. Annars er
yfirleitt ekki mikið' um gesta-
komu.
— Hve lengi hefur þú unnið
hér í safninu, Stefán?
— Frá 1957, en fastur starfs
maður hef; ég verið frá 1962.
— Og hverju hefur þú helzt
verið að vinna að að undan-
förnu?
— Eg var að ijúka við að
ganga frá útgáfu eins bindis
af íslenzkum fombréfum, en
í þeirri útgáfu eru nú komin
20 bindi. Hér er um að ræða
elztu fornbréf, sem til eru í
frumriti, og ná allt fram á 15.
öld. Byrjað var á fombréfaút-
gáfunni árið' 1958, og átta þess-
ara 20 binda komu út á 300
ára afmæli Árna Magnússonar
árið 1963. Hin útgáfa safnsins,
textaútgáfan hófst árið 1941,
og eru komin út 25 bindi.
Núna er ég að sýsla við Guð-
mundar sögu biskups.
— Hvað vinna margir hér
í safninu?
— Fastir starfsmenn eru að-
eins þr-ír, þ.e. við Jón og svo
einn Dani. Jón Samsonarson,
lektor, vinnur hér þó einnig að
staðaldri, og svo eru ýmsir,
sem vinna hér stund og stund
úr degi sem aðstoðarmenn, og
einnig margir stúdentar, sem
eru að vinna að' prófverkefnum
sínum.
Stefán gengur nú með okkur
um safnið og sýnir okkur hitt
og þetta. í vinnuherbergi Jóns
Helgasonar, prófessors, eru
skápar, sem í era raðir af
pappahulstrum. Upp úr þeim
dregur Stefán ljósmyndir af
handritum, og segir okkur, að
hér sé það geymt, sem búið sé
að ljósmynda.
— Er ekki líka einhver hluti
handritanna tekinn á micro-
filmur?
— Öll skinnhandritin á að
ljósmynda og geyma á mynd-
um, því til þess að takast megi
að ná fram stöfunum sem
greinilegast verð'ur að nota
alveg sórstakar aðfer'ðir, og
hægt er að ná fram letri, sem
annars er alveg ólæsilegt. Það
á þó aðeins við um þau hand-
rit, þar sem ekki er hægt að
lesa skriftina vegna þess, hve
dökkt skinnið er, en stafimir
aftur á móti ©kki máðir út.
Öll pappírshandrit verða síðan
tekin upp á microfilmur. Ann-
ars er ekki þægilegt að hafa of
mikið af þeim, því ekki er gott
að hafa mörg lestrartæki fyrir
framan sig í einu, þegar til
dæmis er verið að bera saman
fleiri en eitt handrit. Þá er
auðveldara að hafa ljósmynd-
irnar.
— Hvað eru handritin í Árna-
safni mörg?
— Tæplega 2600 í Árnasafni
sjálfu. Svo hafa bætzt við önn-
ur söfn, eins og safn Rasmusar
Rasks og Konráðs Gíslasonar,
svo allt í allt eru handritin
um 2800. Þetta eru ekki allt
íslenzk handrit, þar sem Árni
safnaði mörgu öðra. Hérna er
til dæmis töluvert af dönskum,
norskum og jafnvel spænskum
handritum.
— Hefur mikið verið ljós-
myndað af handritum til þessa?
— Ljósmyndunin hófst fyrir
8 árum, og enn hefur verið
ljósmyndaður langt innan við
helmingur skinnhandritanna en
heldur meira verið sett á micro
filmu af papírshandritum. Það
er geysilegt verk að ljósmynda
handritin, því oft tekur hver
síða marga klukkutíma, og þá
verða afköstin á degi hverjum
ekki mikil.
— Hvað eru skinnhandritin
mörg í safninu?
— Þau eru um 500.
— Hvernig er það með hand
ritin, sem eru á leynilistanum
svokallaða, hittist svo á, að
þau séu fremur skinnhandrit
en pappírshandrit?
— Nei, alls ekiki, enda eru
handritin að sjálfsögðu ekki
valin eftir því, á hvað þau
eru skrifuð, heldur efnislega,
og á listanum eru mörg handrit
frá síðari tímum, sem þá eru
á pappír. Héma eru til dæmis
mörg bindí með bréfasafni
Brynjólfs biskups, sem við vild
um auðvitað fá heim, og þau
eru pappírshandrit.
— Og verði svo samþykkt að
afhenda íslendingum handritin
hvað verður þá um ykkur fs-
lendingana hér í safninu? Kem-
ur þú heim með því, Stefán,
eða heldur þú áfram vinnu
þinni hér úti?
— Maður er alltaf á heimleið,
eins og Finsen sagði, segir Stef-
án og hlær við. Framtíðin er
annars með öllu óráðin, og það
líða mörg ár þangað til safnið
verður allt komið heim, því að
ekkert verður sent fyrr en það
hefur verið ljósmyndað. Auk
þess er ég nú að vinna að Guð-
mundar sögu biskups, eins og
ég sagði áðan, og það er margra
ára verk. f framvarpinu er gert
ráð fyrir, að ekkert handrit
verði heldur sent heim, sem
verið er að vinna að hér, fyrr
en því verki er lokið, svo um
þetta er ekki mikið að segja.
f Árnasafni era eins og fyrr
segir um 2800 handrit, en auk
þeirra eru rúmlega 1000 íslenzk
handrit í Konungsbókhlöðunni.
Á leynilistanum, sem gerður
hefur verið yfir þau handrit,
sem íslendingar óska helzt að
fá heim, era milli 1600 og
1700 handrit, svo að af þessum
má greinilega sjá, að í Dan-
mörku yrðu, þrátt fyrir af-
hendinguna, eftir fjöldamörg
handrit, sem kölluð eru íslenzk.
Við höfum nú gengið um
bókageymsluna, þar sem aðeins
eru nokkrar hilluraðir undir
handritunum. Af blaðagreinum
og umtali hefur þetta allt vax-
ið okkur í augum, og við verð-
um fyrir hálfgerðum vonbrigð
um, þegar í ljós kemur, að
safn Árna Magnússonar rúm-
ast allt í einu miðlungsstóru
herbergi. En verðmæti safns-
ins er sannarlega ekki hægt
að reikna út eftir rúmtakinu.
Við höfum líka fengið að sjá
smásýnishorn - af viðgerðum
Birgittu Dall, sem unnið hefur
í safninu að undanfömu.
*
Stefán Karlsson við dyr Árnasafns í Kaupmannahöfn. Tímamynd FB.
— Það er langt síðan byrjað
var á að reyna að gera við
handrit, segir Stefán, og sýnir
okkur skinnblað', sem þunn
grisja hefur verið límd yfir. —
Þessar viðgerðir hafa heppnazt
misjafnlega. Oft hafa þær orð-
ið til þess, að letrið verður ill-
læsilegt, og svo er mjög erfitt
að ná grisjunni af aftur. Nú
era viðgerðirnar miðaðar við,
að sem auðveldast sé að lesa
handritin eftir á. Hérna sjáið
þið handrit, þar sem ekkert
er eftir nema innmaturinn úr
síðunum, en hann er auðvelt
að lesa, þegar ekkert hefur
verið límt yfir hann.
Að lokum biðjum við' Stefán
að bregða sér út fyrir með
okkur og stilla sér upp við
nýja skiltið, sem vísar gestum
leiðina að Árnasafni, og þar
smellum við af honum mynd, og
þökkum svo fyrir móttökumar
og kveðjum.
FRÍÐA BJÖRNSDÓTTIR SKRIFAR FRÁ KAUPMANNAHÖFN