Alþýðublaðið - 03.11.1955, Blaðsíða 5

Fimmíudagur 3. nóv. 193S.
AlþýSublaSiS
esmga

ÞAÐ ER skammt síðan hald-
in voru hátíðleg stórafmæli í
samvinnuhreyfingunni og hugs
að var hálfa öld og öllu leng-
ur aftur í tímann til stofnunar
fyrstu kaupfélaganna og sam-
bands þeirra. Það kann því að
koma ýmsum á óvart, að annað
stærsta kaupfélag landsins,
Kaupfélag Árnesinga, skuli að-
eins vera aldarfjórðungs gam-
alt. Þetta stafar af þeirri sögu-
legu staðreynd, að Sunnlend-
ingar voru seinir til stórræða
á sviði samvinnunnar, gerðu að
vísu margar tilraunir með kaup
þeirri sókn, sem kaupfélögin ! glöggt dæmi um það, hvem þátt
eru að hefja á því sviði undir
forustu Sambandsins.
Annað stórmál Kaupfélags
Árnesinga er Þorlákshöfn. Fé-
lagið lét lengi skip afferma vör
ur sínar á Eyrarbakka og fram
lengdi feril þess gamla kaup- (
staðar sem innflutningshafnar.
Undanfarin ár hefur KÁ haft
forustu um byggingu Þorláks- |
hafnar, sem óðum er að verða
að hafnarbæ og útgerðarmið-
stöð. Þá hafa risið allmörg íbúð
arhús, fiskverkunarhús, gevsi- (
mikil vöruskemma (eign SÍS),
félög, en þær mistókust hver af og verzlunarhús KÁ er í smíð-
um. Virðist enginn efi á því, að
Þorlákshöfn verði á fáum árum
að hafnarborg fyrir Suðurland,
Þr.iðja stórmál kaupfélagsins
er hitaveitan á Selfossi, sem fé-
lagið lagði og rekur. Fyrir
meira en áratug keypti kaup-
kaupfélögin hafa átt í uppbvgg
ingu landsins á síðustu árum.
Fólkið í Árnesþingi hefur not-
að kaupfélagið og þá möguleika
til stórátaka, sem félagið skap-
ar, til þess að byggja yfir verzl
un sína, koma á fót fullkomnu
samgöngukerfi, styðja at-
vinnuvegina og ráðast í stór-
huga framkvæmdir. Auk þess
að gegna þessu mikla hlutverki
hefur Kaupfélag Árnesinga skil
að félagsfólkinu aftur milljón-
um króna af tekjuafgangi verzl
unarinnar.
Árnesingar hafa tileinkað sér
rækilega samvinnuhugsjónina
með starfi KÁ og úr röðum
þeirra hafa komið margir dug-
andi menn til að skipa forustu-
sæti féíagsins. En hitt getur þó
engum leynzt, að hefur verið
félaginu gæfa að njóta svo stór-
annarri. En þeir hafa unnið upp
töpuð ár, og stutt Kaupfélag
Árnesinga svo dyggilega síð-
asta, hálfan þriðja áratug, að
einstætt er í landi hér.
Starfsferill KA hefur mótazt
af miklum stórhug og fram-
sýni, sem félagið á fyrst og félagið jörðina Laugardæli rétthuga og staðfastrar fram-
fremst að þakka forustu Egils ( austan við Selfoss. Þotti mörg- ! kvæmdastjórnar, sem raun ber
Thorarensen, sem verið hefur um það umdeilanleg ráðstöfun Yjtnj
kaupfélagstjóri þess frá byrj- | á sínum tífna, en nú orðar éng- ’
un. Fvrir hans atbeina tók fé- (ínn maður þau kaup við annað
lagið snemma að undirbyggja en fvrirhyggju. Á jörðinni
þau stórvirki fyrir Sunnlend- J reyndist vera heitt vatn til að
hita öll hús Selfossbúa, og þar
er nú myndarleg nautgripa-
ræktunarstöð.
j Enn er ónefndur einn mikils
I verðasti þátturinn í starfi kaup
félags Árnesinga, en það er sam
göngukerfi félagsins, bifreiða-
ber hæst í starfi
mga, sem nu
félagsins.
Verzlunin sjálf var fyrsta og
er enn höfuðhlutverk kaupfé-
lagsins. Þó verzlaði það lengi
í hinum erfiðustu húsakynnum,
en hafði snemma tryggt sér
Jóðaaðstöðu til mikilla fram-. leiðpnet, sem hefur höfuðþýð-
tíðarbygginga á Selfossi. Þegar. ingu fyrir mjólkurframleiðslu
tíminn leyfði, reis þar af grunni
Það er mjög í anda hinna
liðnu 25 ára, að það skuli halda
afmæli sitt hátíðlegt með því
að opna nýja tegund verzlunar,
ríða á vaðið með nýjung, sem
vafalaust á eftir að gerbreyta
matvöruverzlun í landinu á fá-
um árum. Félagið hefur verio
brautryðjandi mikilla fram-
faramála og heldur vonandi á-
fram sömu stefnu; að leitast á
hvern þann hátt, sem unnt er,
við að bæta lífskjör og tryggja
afkomu félagsfólksins.
Áfrekaskrá
glæsilegasta verzlunarhús lands
ins, sem jafnvel Reykjavík
mundi vera stolt af. í þessari
foyggingu, sem var á sínum tíma
bylting í verzlunaraðstöðu
Sunnlendinga, er nú verið að
ryðja braut nýrri byltingu í
verzlunarháttum, sjálfsaf-
greiðslu, eða hvað hún verður
nefnd. Hefur KÁ þar riðið á
vaðið ásamt Hafnfirðingum í
, „ „ „ _ ALDREI hafa verið unnin L. Sanadze,
°g þar með afkomu flestra Sunn eins glæsil afrek j frjálsum V. Janecek, Tékkósl. .
lendmga, og hefur kaupfelagið | íþr6ttum á síðastliðnu sumri. L. Wiesenmayer, Þýzkal.
“PP,1 nfinni?am'' Heimsmet hafa verið sett hvert M. Steinbach Þýzkal.
Mjolkurbu Floam., 1 af öðru landsmetin svo mörgj I K. H. Nauiocks, Þyzkal.
að erfitt hefur venð að fylgj- R Coklovánvi, Ungv.l.
ast a þvi sviði A. David, Frakkl. . . .
Það er orðið erfitt að kom-
L.
V.
byggt
það
vinnu við
enda hefur Egill Thorarensen
verið formaður búsins. Eru nú
að jafnaði um 50 bílar í íerðum
með mjólk og hvers konar flutn
ing og á Selfossi eru einhver
mestu bifreiðaverkstæði lands-
ins.
Kaupfélag Árnesinga er
Sovét ....... 10,5
.10,5
10,5
P. Haarhoff, Frakkland
, H. Mann, þýzkaland . .
47.5
47.5
Hækkun sjúkrasamlagsgjaldanna
Greinargerð frá Sjúkrasamlagi Reykjavíkur.
EINS OG AUGLÝST hefur
verið í blöðum og útvarpi, hef-
ar stjórn Sjúkrasamlags Rvík-
ur orðið að hækka iðgjöld sam-
lagsmanna frá 1. þ.m. að telja
um 8 krónur og verða þau 38
krónur á mánuði. <
Eins og jafnan áður, var dreg
ið að hækka iðgjöldin þangað
; til hækkun varð með engu móti
• umflúin. í maí í vor var áætl-
að, að samlagið mundi á áririu
• koma út með halla, nokkuð á
annað hundrað þúsund krónur.
' IJtlitið versnaði eftir því sem
á leið árið og hinn 1. október
skeði hvort tveggja. að lyfja-
verðskrá hækkaði og að sam-
laginu var tilkynnt hækkun
daggjalda í Landsspítalanum,
úr kr. 75.00 í kr. 90.00. Hefur
daggjald annarra sjúkrahúsa
jafnan undanfarið hækkað svip
að og samtímis daggjaldi Lands
spítalans.
Þegar svo var komið, þótti
’ sýnt að rekstrarhalli á árinu
mundi verða yfir hálfa milljón
króna, og þótti ekki fært að
láta samlagið taka á sig þann
halla. Iðgjaldahækkunin í tvo
mánuði gerir lítið eitt betur en
að vinna upp hallann, verði
hann ekki meiri. Útgjöld ársins
verða þá um 3 milljónir króna
hærri en árið 1954.
Á næsta ári er áætlað, að út-
gjöld samlagsins verði um 28.6
millj. króna og er það 5 milljón
um meira en gert er ráð fyrir
á yfirstandandi ári. Nálægt
helmingi þeirrar hækkunar er
vegna daggjaldahækkunar í
sjúkrahúsum, en daggjöld
Landsspítalans munu um ára-
mót hækka í 100.00 kr. Af hin-
nm helmingnuin er aftur ríf-
lega helmingur vegna aukinn-
ar heilbrigðisþjónustu og mun-
ar þar mest um hinn nýja hjúkr
er
ast á tíu manna afrekaskrá
Evrópumanna og sést það bezt
á því, að aðeins 18 þjóðir eiga
þar fulltrúa og erum við íslend
ingar í 16. sæti. Má það teljast
mikið afrek, þar sem þjóðir
eins og Austurríki, Holland,
Sviss, Spánn, Grikkland o.fl.
eiga þar engann íþróttamann.
Sá íþróttamaðurinn, sem
mest hefur borið á og flestum
heimsmetunum hefur hrundið,
er hinn glæsilegi ungverski
hlaupari, Sandor Iharos. Hann
átti ekkert heimsmet í byrjun.
sumarsins, en á nú metin á 1500
m., 3000 m., 2 mílum og 3 míl-
um og 5000 m. hlaupi. Iharos
er sérstaklega skemmtilegur
hlaupari og aðlaðandi maður.
Hann er 180 cm. á hæð og veg-
ur aðeins 60 kg.
Staða þjóðanna á afreka-
skránni er sem hér segir:
C.
M.
K.
A.
E.
A.
Lissenko, Frakkl. . .
Kazantsev, Sovét, .
Kaufmann, Þýzkal.
Kolev, Búlgaríu . . . .
Schmidt, Pólland . .
Bjarnason, ísland .
200 metrar
Fiitterer, Þýzkal. .
10.5 1
10.5
10.5
10.5
10.5
10,5
10,5
10,5
10,5
10,5
10,5
R.
800 metrar
Moens, Belgía ...... 1.45,7
Tékkósl.....20,9
unarspítala í Heilsuverndar- 1. Sovétríkin . . 313,44
stöðinni, sem áætlað er að kosti 2. Ungverjaland .. 138,71
samlagið ca. 1.3 millj. kr. á 3. Þvzkaland .. 109,95
næsta ári, auk þess sem stór- 4. England .. 85.00
aukin heilsuverndarstarfsemi 5. Tékkóslóvakía . . . 82,71
og hin nýja, fullkomna slysa- 6. Pólland . . 71,41
varðstofa skapa einnig aukin 7. Finnland . . 63,60
útgjöld. — Að öðru leyti er um 8. Noregur . . 35.00
að ræða hækkun á þeim liðum, 9. Svíþjóð . . 34,60
18
sem beint eru bundnir við vísi- 10.
tölu, en reiknað er með sömu 11.
vísitölu og gert er ráð fyrir í 12.
fjárlagafrumvarpi fyrir næsta 13.
ár. 114.
Að endingu skal það fram 15.
tekið að áætlunin, sem hækkun 16
þessi byggist á, var höfð eins . 17.
lág og nokkur skynsemi var í,
og verður því fljótlega að end-
urskoða hana. Við það bætist,
að á næsta ári er gert ráð fyrir
talsverðri fjölgun sjúkrarúma,
en hvert nýtt rúm mun kosta 1 j'
samlagið allt að kr. 38.000.00 á g
ári. — Er því mjög hætt við i m
því að iðgjöld þurfi að hækka} V.
eitthvað fyrri hluta næsta árs. I.
Belgía............ 21,50
Ítalía .......... .17,10
Danmörk .......... 17,00
Rúmeníá .......... 16,71
. Júgóslafía 16,00
. Frakkland 12,53
. ísland 7,67
. Búlgaría 5,21
. írland 0,50
Hér kemur svo afrekaskráin:
100 metrar
. Fiitterer, Þýzkaland . 10,3
Bartenjev, Sovét . . . . . . 10,4
Konovalov Sovét .... . 10,4
Tokarjev, Sovét .... . . 10,4
. Germar, Þýzkal . 10,4
. Babijak, Sovét .... . . 10,4
Suhorultov, Sovét ., . 10,5
B. Tokarjev, Sovét .
M. .Germar, Þýzkal.
A. Ignatjev, Sovét, .
J. Konovalov, Sovét
V. Lombardo, Ítalía
T. Sjevtjenko, Sovét
A. Kluek, Þýzkaland
A. Boysen, Noregur .... 1.45,9
G. Nielsen, Danmörk . . 1.47.5
B. Hé'wson, England .... 1.47,8
D. Johnson, England . . 1.48,0
L. Szentgáli, Ungv.land 1.48,1
G. Ivakin, Sovét ...... 1.48,5
N. Marítjev, Sovét .... 1.48,0
I. Rózsavölgyi, Ungv.l. . . 1.48,8
R. Kreft, Pólland...... 1.48,9
1500 metrar
S. Iharos, Ungv.iand . . 3.40,8
L. Tábori, Ungv.l......3.40,8
G. NielSen, Daninörk . . 3.40,3
I. Rózsavöglgyi, Ungv.l. 3.41,2
S. Hermann, Þýzkal. . . 3.42,6
B. Hewson, England . . 3,43,2
S. Levandovsky, Póll. . . 3.43,4
'C. Chataway, England . . 3.43,8
S. Jungwirth, Tékkósl. 3.43,8
W. Lueg, Þýzkal.........3.44,4
Ensk míla
L. Tábori, Ungv.land .. 3.59,0
C. Chataway, England . . 3.59,8
B. Hewson, England . . 3.59,8
K. Wóod, England .... 4.01,6
G. Nielsén, Danmörk . . 4.03,0
S. Hermann, Þýzkal..... 4.‘03,4
S. Iharos, •Ungv.land . . 4.03,6
P. Driver, England .... 4.04,9
J. Chromik, Pólland . . 4.05,4
Ralþh Dunkley, Engl. . . • 4.05,8
R. Deláney, írland .....4.05,8
3000 metrar
S. Iharos, Ungv.land . . 7.&5,6
V. Kuts, Sovét ........ 8.02,8
E. Tuomaala, Finnland . . 8.03.6
J. Chromik, Pólland . . 8.04,6
K. Wood, England .... 8.04,6
F. Hermann, Belgía .... 8.07,8
M. Huttunen, Finnl.....8.08,8
B. Kallevágh, Svíþjó
Ö. Saksvik, Noregur
| L. Tábori, Ungv.land •
. C. Chataway, England
5000 metrar
B. Goldovány, Ungverjal. 21,21 v. Kuts, Sovét .....
L. Bartenjev, Sovét..... 21,2 j. Iliaros, Ungv.land .
J. Chromik, Pólland .
400 metrar
A. Ignatjev, Sovét ...... 46,0
V. Hellsten, Finnl........46,6
K. F. Haas, Þýzkal.......46,9
R. Moens, Belgía......... 47,3
J. Degats, Frakkl..........47,3
P. Fryer, England ...... 47,4
A. Boysen, Noregur .... 47,4
M. Wheeler, England .... 47,4,
Z. Adamik, Ungv.land .. 47,51
J. Kovács, Ungv.land . .
M. Szabo II, Ungv.land
‘ E. Béres, Ungv.land . .
H. Berta, Ungv.land . .
I. Tjernavskij, Sovét . .
G. Pirie, England . . . .
E. Zátopek, Tékkóslóv.
K. Norris, England . .
(Frh. af 5
8.10,8
8.10.8
8.11,6
8.11,6
13.46.8
13.50.8
13.55.2
13.57.3
13.59,2
14-.0TO
14.01,8
14.03,4
14.03,8
14.04,0
14.04,0
SÍðu.)