Alþýðublaðið - 19.01.1956, Blaðsíða 4

4
Alþýðubia&fg
Fimmíudagxir 19. janúai* 1956
Útgefandi: AlþýðuflokþtriMM.
Ritstjóri: Helgi Scrmundsso*.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjáltmrsmt.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundst** *g
Loftur Guðmundsson.
Augiýsingastjóri: EmiUa Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgðtu S—10.
Asþriftarverð 1530 á mánuði. t lattsasðlv lflO.
Skaðleg venja
TÍMINN ra&ðir í forustu-
greín sinní 1 gær dráttinn á
lausn deilunnar milli ríkis-
stjómarinnar og útvegs-
manna um rekstur bátaflot-
ans og segir, að róðrar
myndu yfirleitt að hefjast
þessa dagana, ef allt væri
með felldu, og hver dagur-
inn, sem líði úr þessu, án þess
að flotinn haldi úr höfn,
valdi þjóðarbúinu miklu
tapi. Ennfremur víkur blaðið
að því, að samningar milli
útgerðarmanna og sjómanna
um fiskverðið falli úr gildi
1. febrúar, en viðræður um
nýja samninga muni enn
ekki hafnir. Gagnrýnir Tím-
inn réttilega þetta sleifarlag
og kemst að orði á þessa
lund:
„Þetta mál er annars
gott dæmi um þá skaðlegu
venju, sem hefur skapazt í
samningum verkalýðsfé-
laga og atvinnurekenda og
sem báðir aðilar virðast
jafnsekir um. Hún er sú,
að draga að hefja samn-
inga fyrr en verkfall er al-
veg yfirvofandi. Báðir aðil-
ar virðast trúa því, að slík-
ur dráttur skapi þeim betri
samningsaðstöðu. — Slíkt
er hins vegar hreinn mis-
skiiningur, þvi að oftast er
örðugra um samninga und-
ir þessum kringumstæðum
en ella, því að mönnum er
þá hlaupið kapp í kinn og
láta metnað og þráa frem-
ur ráða gerðum sínum en
sanngirni.
Sami óvani er það, að
sáttaumleitanir á vegum
þess opinbera eru yfirleitt
ekki hafnar fyrr en í óefni
er komið og sáttanefndir
og sáttasemjari draga það
svo vikum saman að koma
með nokkrar miðlunartil-
lögur. Þess má geta, að dr.
Björn Þórðarson beitti ekki
þessari vinnuaðferð, þegar
hann var sáttasemjari rík-
isins, heldur bar mjög fljótt
fram sáttatillögur. Rögg-
scmi hans má það vafa-
laust þakka, að löng verk-
föll voru mun fátíðari með
an hann var sáttasemjari
heldur en þau hafa verið í
seinni tíð.“
Það er rangt hjá Tíman-
um, að verkalýðsfélögin séu
sek í þessu efni eins og at-
vinnurekendur. Þess munu
engin dæmi, að þau hafi skor
azt undan samningaviðræð-
um lengri eða skemmri tíma,
en slíkt mun auðsannanlegt
á gagnaðilann. Að öðru leyti
er gagnrýni Tímans rétt-
mæt og tímabær. Iðulega
fara mikil verðmæti forgörð
um í verkföllum af því að
samningaviðræður eru dregn
ar von úr viti og málið látið
fara í hnút. Þetta er að
nokkru leyti sök sáttasemj-
ara eins og Alþýðublaðið hef
ur áður vikið að, þó að sjálf-
sagt sé að viðurkenna jafn-
framt, að Torfi Hjartarson
tollstjóri hafi ýmsa góða
kosti til að bera sem mála-
miðlari. En meginábyrgðina
verður að færa á reikning at-
vinnurekendanna og ríkis-
stjórnarinnar. Þeir aðilar
hafa gert þessa skaðlegu
venju að eins konar reglu.
Kœrleiksheimilið
MORGUNBLAÐIÐ útlist-
ar í gær mörgum orðum
hvert vandræðaástand það
verði, ef vinstri stjórn setjist
að vöidum. Það líkir tilhugs-
uninni við mæðiveiki, afla-
brest og óþurrka rétt eins og
siíkur mótgangur þekkist
ekki, ef Ólafur Thors fer með
stjórn þjóðarskútunnar. Og
ástæðan er sú, að Framsókn-
arflokkuxinn sé ósamstarfs-
hæfur öllum öðrum en Sjálf-
stæðisflokknum, sem ekki
geti spillzt í samstarfinu við
maddömuna. Hann getur
með ö-ðrum orðum ekki versn
að að dómi Morgunblaðsins!
Vissulega væri Morgun-
blaðinu sæmst að spara sér
þessar umræður, en lýsa í
þess stað núverandi kærleiks
heimili þeirra aðila, sem
stjórna landinu. Það er mál
íhaldsins. 'Hitt er óviðkom-
andi, hvort öðrum flokkum
gengur vel eða illa að stjórna
landinu, ef til kemur. Brott-
rekinn skipstjóri ber engan
veg eða vanda af fleytunni.
ólafur Thors á að sýna hvað
lann getur, meðan hann er
i brúnni. Hitt er hlægilegt,
if Morgunblaðið ímyndar
sér, að hann eigi að verða þar
eilífur augnakarl af því að
ella fari allt í vitleysu.
Sá, sem horfir upp á áflog
og meiðingar í húsi sínu,
ætti ekki að tala um kær-
ieiksheimili. Slíkt er líkast
því að tala um snöru í hengds
manns húsi.
Biekuv og höfundar:
Sagan af þóru frá
Ragnheiður Jónsdóttir: Að- sónur. Þau eru hvert um sig
gát skal höfð. Helgafeil, yjátt áfram minnisstæð. En það
er samt sem áður unga folkið í
ÁRIÐ 1954 kom út skáldsaga sögunni, sem gætt er sterkustu
eftir frú Ragnheiði Jónsdóttur, iífi. barátta þess, ástir, sorgir,
sem hét: Ég á gull að gjalda. Á sigrar, vonbrigði og árekstrar,
titilblaði stóð einnig: úr minn- meginatriði bókarinnar og uppi
isblöðum Þóru frá Hvammi I/-5
Auðsætt var að von var á fram
haldi og framhald sögunnar er
bók sú, er að ofan greinir. Ég
er ekki handviss um að skóld-
konan ætli sér að hafa þarna
sögulok: „Við drekkum þá
kveðjuskál að þessu sinni,“ seg
ir Árni, stúdentsbróðir og unn-
andi Þóru, á næstsíðustu blað-
síðu bókarinnar. Hérna má svo
sem „hafa amen eftir efninu",
eins og Sigvaldi prestur mælti.
En hér mætti líka halda áfram
að spinna söguþráðinn, og skipt
ir þó ekki miklu máli hvorn
kostinn skáldkonan tekur af.
Því hún er komin þangað, sem
hún ætlaði sér með frásögninni
um Þóru í Hvammi, ófríðu,
rauðhærðu telpuna, sem er ein-
fari og draumkona, en ber í sér
vizkuþrá og vaxtar, sem verður
ákvarðandi fyrir örlög hennar.
Og það er ekki nóg með það, að
skáldkonan sé komin alla leið.
Henni hefur tekizt að leysa
erfitt og vandasamt verkefni stöður. Og á þessum vettvangi
fimlega og kunnáttusamlega af þarf frú Ragnheiður engan að
hendi. Þess vegna er sagan um biðja afsökunar á vinnubrögð-
Þóru frá Hvammi hugnæm og um sínum. Þar stíga ekki aðrir
heillandi skáldsaga, sem ber í svipinn öruggari fótum, af
höfundi sínum vott um næman því að um völundarhús ungra
og djúpfærinn mannskilning og sálna gengur hún af næmri sam
æfðan hæfileika til þess að Iifun — og kærleika. Án mann-
greinarálits. Það er t. d. ein-
staklega hressandi að rekast á
bók í þessu landi, sem er tröll-
riðið af smeðjulegri verkalýðs-
hræsni og gegnumlognu alþýðu
dekri, þar sem kaupmannsson-
urinn er ærleg manneskja og
elskulegur drengur í þokkabót.
birta hann í lifandi og sérkenni
legum persónum. Ég vil ekki
segja að þessa gæti einkum þar
sem hún lýsir ungu fólki, því
það vantar ekkert á, að foreldr-
ar Þóru, svo ólík sem þau eru,
amman, gamla þvottakonan og
fleiri séu duglega gerðar per-
Það þarf blátt áfram frumleik
og hugrekki til þess að rita svo,
af því að fram að þessu man ég
ekki til að íslenzkir höfundar
stórir eða smáir hafi haft mann
rænu í sér til þess að bregða út
af forskrift meistarans Gests
I Pálssonar í Grími kaupmanni,
þegar um það var að ræða að
lýsa slíku fólki. Vera má, að
þetta sé ekki mikilvægt atriði,
en'það horfir þó í rétta átt til
þeirrar heilbrigðu raunsæi, sem
þorir að horfast í augu við veru
leikann, eins og hann er. Og
bökk sé Ragnheiði fyrir það.
Hún hefur þorað að gera sér
lióst, að þa.ð er unnt að verða
skáld á íslandi, án þess að
drepa ljósið í sinni eigin sál til
þess að gera myrkur annarrá
ennþá svartara.
Erfiðasti áfangi á leið höf-
undar er sá, að ná tökum á sín-
um eigin stíl, verða einsöngv-
ari í Bragasal, þó að röddin sé
ekki ýkja míkil, kunna að velja
sér viðfangsefni, sem láta að
þessari meðferð. Ragnheiður
Jónsdóttir hefur fyrir löngu
sýnt, að henni er þetta Ijóst, og
henni hefur mjög vaxið örvggi
og kunnáttusemi hin síðari ár.
Þessar síðustu bækur hennar
bera vitni svikalausri vinnu,
hörku við sjálfa sig og aga. Hún
hefur vaxið af verki sínu og á
enn eftir að vaxa, ef hún held-
ur svo fram. Og skrifar um
ungt fólk, drengjaslána og
gelgjutelnur, sem eru kannski
hálfgerður kross á heimilum
meira og minna fullkominna
foreldra, og vonarpeningur í
augum afa og ömmu, en bera i
sér örlög frá bví þau vappa sín
fyrstu spor, örlög, sem verður
að lifa og örlög, sem eru ívafið
í voð framtíðarinnar.
Sigurður Einarsson.
TJtan úr heimi:
Sovétfjárlö
herkostna
ÞAÐ hefur vakið athygli um
heim allan hve friðsæll fund-
ur æðstaráðsins í Kréml varð,
sá er haldinn var á milli jóla
og nýárs. Skýrsla þeirra Kru-
chevs og Bulganins um Asíu-* 1
förina vakti að sjálfsögðu mikla
athygli og sömuleiðis fjárlaga-1
ræða Zverevs fjármálaráð- (
herra. Eins og kunnugt er, lét
hann frá því sagt, að dregið
yrði úr útgjöldum til hervarna !
svo að unnt væri að auka
framlög til almennra fram-1
kvæmda. Heildarframlag til
hers og landvarna er áætlað
102.5 milljarðir rúblna eða um
það bil 500 milljarðir króna.:
Er það nokkru lægra en fram-1
lagið síðastliðið ár, , en hins
vegar 2,2 milljónum rúblna
hærra en framlagið 1954. Sov-
étyfirvöldin hafa þó þegar
auglýst þessa lækkun sem
spor stigið af þeirra hálfu til
að draga úr vígbúnaðarkapp-
hlaupinu og styrjaldarhætt-
unni í heiminum og til efl-
ingar friðsamlegri sambúð
þjóðanna.
Hálfsögð sagan.
Ýmsar staðreyndir eru þó í
þessu sambandi, sem vert er
að athuga. Fyrst og fremst
veita fjárlög Sovétveidanna
mjög ófullkomna heildarmyná
af raunverulegri tilhögun
fjárframlaga í Sovétveldun-
um. í raun réttri eru fjárlögin
þar aðeins áreiðanleg að einu
leyti — þau sýna nefnilega
aldreí réttar upphæðir. Fram-
Iögum til hernaðar er dreift
dreift víðs vegar innan um
hina ólíkustu gjaldaliði, —
ýmist dulbúin sem framlög til
þungaiðnaðarins, flugsam-
gangna eða flutninga. Eða
framlaga er alls ekki getið,
vegna þess að um leyndar
hernaðarframkvæmdir er að
ræða og framlögunum því
haldið- duldum af ásettu ráði.
Þess vegna er óhætt að full-
yrða að hernaðarframlögin í
ár eru hærri í Sovét en nokkru
sínni fyrr, og um leið þau
hæstu, sem sögur fara af þar
á friðartímum —• enda kemur
það beinlínis fram í rússnesk-
um hagskýrslum.
Væri þó ekki einsdæmi.
Þar að auki væri það í
sjálfu sér ekki neitt merkilegt
þótt Sovétveldin drægju úr
framlögum til hervarna í raun
og veru. Vesturveldin hafa
þegar dregið til muna úr slík-
um framlögum, án þess þó að
þau hafi um leið hafið gífur-
yrtan áróður fyrir friðarvilja
sínum í því sambandi. Bretar
minnkuðú til dæmis framlag
sitt til hervarna um 5 milljarð-
ir króna árið sem leið.
Það sem fyrst og fremst er
athyglisvert við. þessa lækk-
unarblekkingu Sovétvaldhaf-
anna er það, að. hún er auð-
sjáanlega fram borin í þeim
tilgangi að fullvissa alþýðu
landsins — og þáeinn ig í öðr-
um löndum um það að Sovét-
leiðtogarnir geri ráð fyrir frið-
aröld fram undan, það skulu
þegnar þeirra, og um leið allar
þjóðir víta.
Óhyggilegt væri því að láta
áróðurinn í sambandi við
lækkuð hernaðarframlög aust-
ur þar hafa nokkur áhrif á af-
stöðu Vesturveldanna til Sov-
étveldanna, enda þótt ekki
þurfi að efa að kommúnistar
í öllum löndum muni hagnýta
sér þessa ímynduðu lækkun
til að hrópa hástöfum um
friðarvilja Rússa. Þeir munu
síður en svo láta sannfærast
þótt hernaðarsérfræðingar
bendi á það með óyggjandi
rökum, að Rússar hafi aldreí
verið jafn hernaðarlega sterkir
og nú og aldrei lagt meíra
kapp á síaukinn vígbúnað.
Tölurnar frá Kreml eru þeim
heilagar tölur.
Þar_ með er ekki sagt að
(Frh. á 7. síðu.)