Alþýðublaðið - 12.06.1957, Blaðsíða 6

6
Miðvikudagur 12. júní 1957
AlþýSublagiS
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Áuglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími 4906.
AfgreiSslusími: 4900.
Prentsmiöja Alþýðublaðsins, Hverfisgðtu 8—10.
JJ p peldismála þing
í DAG verður sett á Ak-
ureyri almennt uppeldismála
þing, sem boðað er til af báð
um allsherjarsamtökum
kennarastéttarinnar, Sam-
bandi. íslenzkra barnakenn-
ara og Landssambandi fram-
haidsskólakennara. Yerður á
þessu þingi fjallað um ýmsa
þætti skóla- og uppeldismála,
eins og venja hefur verið á
þessum þingum.
Almenn uppeldismála-
þing hafa nú um nokkurt
árabil verið háð annað
hvert ár, oftast í Reykja-
vík. Að þessu sinni hefur
þó verið breytt til, og er
þingið nú haldið á Akur-
eyri. Er það vel farið. Norð
lenzkir kennarar hafa jafn-
an lagt drjúgan skerf til
uppeldis- og skólamála,
enda hafa verið og eru í
þeirra hópi margir ágætir
skólamenn. Á Norðurlandi
hafa líka jafnan verið hinar
merkustu menntastofnanir.
Hitt er aftur á móti til
íliugunar, hvort þessi al-
mennu uppeldismálaþing séu
ekki helzt til tíð. Ekki ,svo að
skilja þó, að ekki séu ávallt
fyrir hendi nóg umræðuefni
í uppeldis- og skólamálum.
en hætt er við, að þingin veki
minni athygli með þjóðinni,
ef þau eru of oft haldin. Það
væri illa farið. Þjóðin þarf
að vita um þessi þing, fylgj-
ast með umræðuefnum, sem
þar eru kljáð, leggja hlustir
við tillögum og ályktunum,
sem þar eru til lykta leidd-
ar. Séu þingin haldin of oft,
er hins vegar hætt við, að
verið sé að velkjast þing eft-
ir þing með sömu tillögur,
sem stundum verða dauður
bóbstafur, fluttar og ræddar
vegna þess eins, að þing er
háð. Þá hættir almenningur
að leggja eyrun við. En þótt
þessi þing séu að sjálfsögðu
haldia öðrum þræði vegna
kennaranna sjálfra, má, ekki
gleyma hinu, að því meiri á-
hrif hafa þau með þjóðinni,
því fleiri sem láta sig snerta
málefni þeirra.
Það væri því vel til at-
hugunar, hvort ekki væri á-
stæða tid að fækka þessum
þingum í framtíðinni, halda
þau t. d. aðeins þriðja, fjórða
eða fimmta hvert ár og
vanda þeim mun meira til
þeirra. Þau þyrftu að verða
almenn uppeldismálaþing,
sem vektu mikla athygli og
yrðu merkur og gíldandi
þáttur í þjóðlífinu. Þar ættu
innlendir og erlendir sér-
fræðingar og uppeldisfröm-
uðir að flytja erindi um
ýmsa þætti í þjóðaruppeld-
inu og nýjungar í uppeldis-
málum, en jöfnum höndum
sýnd þar nýjungar í skóla- og
kennslubúnaði og hafa
mikla og margbrotna sýn-
ingu á vinnu og listiðju nem
enda. Gæti þá svo farið, að
þingin yrðu þjóðinni al-
menn vakning um uppeldis-
mál. Munu flestir vera sam-
mála um það, að þess sé full
þörf.
En þótt hér hafi verið á
þetta minnzt, er það ekki í
aðfinnsluskyni gert þe-gna
þessa þings. Uppeldismála-
þingið, sem hefst á Akur-
eyri í dag, er undirbúið í
trausti þess, að það megi
verða æskulýð landsins og
þjóðinni allri til gagns og
farsældar. Að baki því ligg
ur mikið starf, eins og jafn
an áður, og er það unnið af
fórnfúsum vilja og áhuga.
Launin verða lþngum. smá
fyrir slík störf í samanburði
við fyrirhöfn.
Á þessu þingi verða rædd
hin merkustu mál, svo sem
námskrá í skólum og ríkisút-
gáfa námsbóka. Bæði þessi
mál snerta svo að segja
hvert einasta heimili í land
inu, og væri því full ástæða
til, að allur almenningur
fylgdist með umræðum um
þau og framkvæmd þeirra.
Það er að vonum, að fólk
ræði mikið um skóla og upp-
eldismál. Breyttir þjóðfélags
hættir hafa gert skólann að
miklu þýðingarmeiri stofnun
en áður var. Til skóla og
uppeldismála er og varið stór
af störfum þess þings,
Sarnt má fólk aldrei varpa
öllum sínum áhyggjum yfir
á skólana. Heirrjlið verður
jafnan merkasta uppeldis-
stofnunin, þótt góður skóli
sé þar mikill stuðningur.
Þessu hættir of mörgum til
að gleyma, og er það aug-
ljóst gelgjuskeiðs fyrirbrigði
í ungu bæja- og borgarlífi.
Tilgangur eldismálaþinga
er að tengja heimili og skóla,
benda almenningi á, hvar
skó.rinn kreppir og leggja
grundvöll að nýju starfi fyr-
ir æskulýð og alþjóð. Er það
víst, að margt gott mun leiða
af ályktunum þess þ^ngs,
seni í dag hefst norður/á Ak-
ureyri.
r r r • a
Avarp forseta Islands, Ásgeirs Asgeirssonar,
í Bessastaðakirkju á hvítasunnudag.
Auglýsið í Alþýðublaðiníi
ÞAÐ ER rétt og tilhlýðilegt,
að ég geri, nú áður en fyrsta
hámessa hefst í Bessastaða-
kirkju, að lokinni viðgerð,
nokkra grein fyrir endurbótum,
til frásagnar og skýringa.
Bessastaðir hafa vafalaust
byggzt skömmu eftir landnám
Ingólfs í Reykjavík, og kirkja
verið reist á þessu höfuðbóli á
fyrstu öld eftir kristnitöku.
Kirkjan var í katólskum sið
eignuð heilögum Nikulási.
I.engst af voru hér ýmist torf-
eða timburkirkjur, en árið 1773
heimilaði konungur, að reist
yrði steinkirkja. Gekk á ýmsu
um kirkjusmíðina, en var þó
lokið 50 árum síðar, og njótum
vér þann dag í dag hinna
traustu veggja og hins uppruna
lega byggingarstíls í ytra útliti.
Bessastaðastofu getum vér þakk
að Magnúsi Gíslasyni, hinum
fyrsta íslenzka amtmanni, og
Bessastaðakirkju tengdasyni
hans Ólafi Stephensen, stift-
amtmanni. Má fara fljótt vfir
sögu, því mest segir í vizitasí-
um af dragsúg, leka og fúa. Það
er fyrst, þegar Skúli Thorodd-
sen sest hér að um aldamótin
síðustu, að gerðar eru endur-
bætur með ærnum kostnaði, þó
ekki komi að fullu liði. Kirkj-
an var ofviða jörð og ábúanda.
Alþingi.hafnaði þó í lok fyrri
heimsstyrjaldar að taka við
staðnum. En þá tekur Matthías
Þórðarson þjóðminjavörður sig
til og safnaði allmiklu gjafafé
til endurbóta, og var kirkjan
talin í góðu lagi síðan. Sigurður
Jónasson átti Bessastaði í eitt
ár og sýndi kirkjunni sóma, en
eftir að Bessastaðir urðu for-
setabústaður fyrir hans örlæti
var stofnað til gagngerðra breyt
insía, sem lokið var við árið
1948. Þá var gerbreytt öilum
stíl kirkjunnar innanhúss. og
orkaði tvímælis, en þacS- innvið-
ir og bekkir, var allt traust og
til frambúðar. Á þessum grund-
velli er því skylt að byggja.
Það var almannarómur, að
endurreist Bessastaðakirkju
væri ekki lokið, og var okkur
Ásgeir Asgeirsson.
hjónunum það áhugamál frá
upphafi, að koma .þessum mál-
um nokkuð áleiðis með hjálp
áhugamanna og ríkisstjórna.
Hófst undirbúningur fyrir fjór-
um árum og var þá ákveðið, að
snúa sér fvrst að gluggum og
altari, sem hvorttveggja setur
höfuðsvip á kirkjuhús og guðs-
þjónustu. Og getum vér í dag
fagnað því, að báðum þessum
verkefnum er lokið í höfuðdrátt
um. Var gluggagerð lokið á síð-
asta sumri og altari þessa dag-
ana.
Fyrrverandi ríkisstjórn ánafn
aði mér f>rir 3 árum á sextugs-
afmæli, 50 þúsund krónum til
kirkjunnar, og gat hún ekki bet-
ur valið, og forsetar Alþingis
á síðasta kjörtímabili gáfu aðr-
ar 50 þúsund krónur í minningu
kristnitökunnar á Alþingi, árið
1000. Þá hafa mér borizt 25
þúsund krónur frá Frímúrurum
til minningar um herra Svein
Björnsson forseta íslands, 5
þúsund krónur frá Þjóðræknis-
félagi Vestur-íslendinga, 20
þúsund krónur frá Gretti Jó-
hannssyni, ræðismanni íslands
í Winnipeg, 20 þúsund krónur
frá Bessastaðasókn, 2 þúsund
krónur frá frú Bodil Koch,
kirkjumálaráðherra Dana og 12
þúsund krónur frá ónefndum
gefanda. Nemur þetta samtals
184 þúsund krónum og er mér
kunnugt um fleiri óheit, sem
enn eru ógreidd. Kostnaður,
sem umfram verður, en það er
ekki gert upp að fullu, og verð-
ur Síðar gerð grein fyrir, greið-
ist úr ríkissjóði og flyt. ég hæst-
virtum fyrrverandi og núver-
andi ríkisstjórnum, fyrrverandi
forsetum Alþingis og öllum
góðum gefendum. innilegar
þakkir fyrir skilning og stuðn-
ing.
Þá þakka ég þjóðminjaverði
þá gripi, sem kirkjan hefur end-
urheimt eða fengið g,ð láni, en
það eru tveir vængir af gamalli
altaristöflu á vesturvegg, tvær
skírnarskálar af eir, skírnar-
vatnskanna, og minningartafla
um Grím Thomsen, sem fyrst
var á leiði hans. Mun þaðan síð-
ar fleiri gripa að vænta. Einnig
má nefna krossmark á altari og
Kristshöfuð yfir útgöngudyrum
frá því um 13 hundruð úr Dóm-
kirkjunni í Niðarósi, sem kirkj
unni hefur áskotnazt. Áður for-
manni Menntamálaráðs, Valtý
Stefánssyni og öðrum ráðsmönn
um, þakka ég þá miklu velvild,
að lána kirkjunni hina miklu og
ágætu altaristöfiu Guðmundar
heitins Thorsteinssonar. Hún er
okkur ómetanleg. En það er öll-
um sómi og sálubót, þegar safn-
gripir hverfa aftur til þjónustu
við líf hinnar líðandi stundar.
Þá þakka ég síðast en ekki
sízt húsameistara kirkjunnar,
Gunnlaugi Halldórssyni, yfir-
litsstarf, elju hans og áhuga, en
hann ber mestan veg og vanda
af hinu nýja altari, Finni Jóns-
syni og Guðmundi Einarssvni,
sem teiknuðu hinar steindu
rúður og grátur, og Mr. Fredric
Cole, sem sá um gluggagerðina.
Ég þakka og öllum trésmiðum,
múrurum og járnsmiðum, og
saum á altarisklæðum. Það býr
traust og fegurð í öllum frá-
Efangi líkt og unnið hafi verið
fyr.ir sálu sinni eins og kirkju-
smiðir fyrri alda gerðu.
Framhald á 11. síðu.
.... Ritstjóri Torfhiidur Steingrímsdóttir
ÞAÐ HEFUR komið greini-
lega í ljós nú í brauðleysinu, að
margar húsmæður eru í hrein-
ustu vandræðum með brauð fyr-
ir fjölskyldur sínar og þá einna
helzt rúgbrauð. Þær munu vera
fleiri, sem kunna að baka hvers
konar hveitibrauð og hafa jafn-
vel ko.nist að þeirri niðurstöðu
að ekki muni á neinn hátt dýr-
ara að baka þau heima, en kaupa
þau í bakaríum. Þetta er gleði-
legt og verður vonandi til þess,
að braúðgerð færist meira inn á
heimilin á ný og fá þá margir
betra brauð en ella.
Til að létta nú lítið eitt und-
ir með þeim, sem í vandræðum
eru með bakstur rúg’brauða, ætla
ég að þessu sinni að birta upp-
skrift að rúgbrauði, sem er mjög
hentug, þó að rúgbrauð séu yfir
leitt það erfið í bakstri að flest-
ir kjósi heldur að kaupa þau.
Nú er svo um þessa uppskrift
a.m.k., að hún er það auðveld,
að flestum ætti að reynast auð-
velt að fara eftir henni. Hefi ég'
sjálf sannreynt ágæti hennar og
gef henni því mín beztu með-
mæli.
RÚGBRAUÐ.
Þrír bollar af rúgmjöli eru
hrærðir út í snarpheitu vatni
þar til úr þessu er orðinn linur
grautur. Er þetta svo látið bíða
í 1—2 daga. Þá er degið tekið
og hrært saman víð það einn og
halfur bolli af mjólkurblandi,
1. matsk. sykur, 1 rnatsk. salt
og ein tesk. sódaduft. Sóaaduft
ið hærist út í örlitlu ediki. Loks
er svo blandað í þetta 4 bollum
af rúgmjöli og allt saman hnoð-
I að vel. Þess skal þá gætt að deig
ið sé fremur lint.
Deigið er síðan lótið í vel
smurðan bauk og bakað við
undirhita, á.einum á Rafhaelda-
vélum, í 6—8 tíma. Þá er baukn
um snúið og það bakað áfram
frá sex tímum upp í sólarhring,
eftir vild.
Úr þessu má fá allra bezta
rúgbrauð, sem bragðast prýðis-
vel.
Brauðgerð á íslenzkum heim-
ilum er gömul og góð iðja, sem.
allar húsmæður ættu að vera
hreyknar af að kunna til hlít-
ar. Það er því ekki vonum
seinna, að þær nú í nauðum sín
um snúi sér aftur að henni, þar
sem nú eru margfallt betri að-
stæður með rafmagnsvélum til
bakstursins, en mæður okkar
áttu við að búa. Heimabakað
brauð p, hverju borði væri sann
arlega riokkuð sem húsmæður
gætu verið stoltar af, að. ekki
sé talað um hve bragðbetra það
er yfirleitt, en brauð sem kökuð
eru í fjöldaframleiðslu.