Alþýðublaðið - 19.07.1957, Qupperneq 6

AiþýgubSaði®
Föstudagur 19. júlí 1957
Mihningarorð
Útgefandi: Alþýöuflokkurin»,.
.Ritstjóri: Helgi Sæmuncisson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og,
Loftur Guðmundsson.
Auglýsing&stjóri: Emilía Samúelsdóttis,
Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902.
Auglýsingasími: 14906.
Afgreiðslusími: 14900.
Prontsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgöta 8—10.
Verkföll og kjarabœtur
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefur
ið undanförnu gert far-
nannadeiluna að umræðu-
ifni. Hefur það í því sam-
bandi minnzt á verkfallsrétt,
íbyrgðartilfinningu og þegn-
;kap. Bent hefur verið á þá
staðreynd, að í hverju lýð-
ræðisþjóðfélagi megi spenna
boga heimtufrekju og sérrétt
índa of hátt. í því háttalagi
;é fólgin viss hætta.
Morgunblaðið minnist á
óessi skrif Alþýðublaðsins í
jser. Telur það, að skynsam-
'íega sé á málum haldið, en
vill þó meina, að um stefnu-
breytingu í verkalýðsmálum
3g afstöðu til verkfallsréttar
;é að ræða. Þetta er mesti
aaisskilningur hjá Morgun-
þlaðinu. Hér er ekki um
■leina stefnubreytingu að
;æða. Alþýðuflokkurinn hef-
ir nákvæmlega sömu skoð-
m á vandamálum verkalýðs-
ireyfingar og kjarabaráttu
ilþýðustéttanna og áður.
Frá fyrstu tíð hefur Al-
aýðuflokkurinn gert sér
jóst, að alþýðustéttunum
iræri ekki nóg að ná auknum
nannréttindum, betri kjör-
im og hagstæðarí iifnaðar-
háttum með skyndiáhlaup-
im um stundarsakif, heldur
>/æri höfuðatriðið að vinna
jafnan stöðugt, markvisst og
skipulega að því að tryggja
fiagsæld almennings með
jafnvægi í þjóðarbúskapn-
am og baráttu gegn spákaup-
nennsku fjárplógsmanna.
t>að er rétt, að Alþýðuflokk-
xrinn hefur talið verkfalls-
réttinn alþýðustéttunum þýð
íngarmikinn, ekki fyrst og
iremst vegna þess, að beit-
■'ng hans væri jafnan æski-
iegust, heldur beinlínis
regna hins, að hann var
aáuðsynlegt vopn í hendi
jndirokaðra stétta, sem urðu
ið toga rétt sinn, daglegt
jrauð og mannsæmandi kjör
ít úr skilningssljóum, íhalds
iömum og einstrengingsleg-
;.m atvinnurekendum og
'/aldhöfum, sem meira virtu
;érréttindi fárra en hagsæld
ijöldans. íhaldið og Sjálf-
jtæðisflokkurinn hefur verið
)g er persónugervingur þess
Deningavalds og sérhags-
nunaskoðana, sem alþýðu-
jtéttirnar hafa orðið að berj-
ast við frá upphafi. Verkfalls
,'étturinn var og er alþýðu-
itéttunum nauðsynlegur í
iéssari baráttu. Rétturinn til
ið ákveða, hvenær alþýðan
/ill selja vinnu sína fyrir
Doðið lágmarkskaup, hefur
reynzt henni lífsnauðsynleg-
ir fram til þessa. Sérhags-
■nunahópar þjóðfélagsins,
;em eru kjarni Sjálfstæðis-
flokksins, hafa ekki veitt
fenni annarra kosta völ.
v'erkalýðurinn hefur heldur
;kki misbeitt þessum sjálf-
;agða rétti.
Það hefur ávallt verið
itefna Alþýðuflokksins að
iryggja bæri unninn sigur al-
býðustéttanna, vinna að jafn
/ægi milli kaupgjalds og
/erðlags og sporna við því,
að afætustéttir þjóðfélagsinS
rýrðu kjör almennings með
íbyrgðarlausri verðbólgu-
stefnu, auðsöfnun fárra og
;pákaupstefnu begnskapar-
íítilla braskara. Þess vegna
*ekk Alþýðuflokkurinn til
>amvinnu við aðra tvo flokka
im myndun núverandi ríkis-
stjórnar. Hún var mynduð
zegna ábyrgðarleysis Sjálf-
stæðismanna í fjármálum og
itvinnuháttum: Sérhags-
munamennirnir voru sífellt
Dð rýra kaupmátt þeírrar
trónu, sem alþýðumaðurinn
fékk í hlut. Ríkisstjórnin var
mynduð til að freista þess að
Iryggja lífskjör almennings.
Hinu dettur Alþýðublaðinu
skki í hug að neita, að verk-
íallsrétturinn í hendi fárra,
zel launaðra starfsmanna-
fiópa, sem eru að meira eða
íninna leyti á valdi fjárplógs
manna og ábyrgðarlausra
pólitíkusa, getur verið þjóð-
Eélaginu hættulegur, alþýðu
stéttunum ekki síður en öðr-
im. Það er vandi að kunna
zel með góðan hlut að fara.
úllt má draga niður í svaðið.
Verkfall yfirmanna. á skip-
unum núna er því miður ögr-
m við hinn helga verkfalls-
rétt alþýðustéttanna. Hér
nálgast að vera um verkbann
ið ræða. Alþýðustéttunum
2r enginn greiði ger með því
að misbeita valdi, sem þær
hafa orðið að beita í ýtrustu
aeyð.
Morgunblaðið heldur því
fram í mesta saklevsistón,
ið forustumenn Sjálfstæðis-
flokksins hafi engin afskipti
haft af verkföllunum undan-
farið. Heyr á endemi! Það
barf ekki annað en fletta
Morgunblaðinu til þess að sjá
bað svart á hvítu, að S'jálf-
stæðismenn espa nú. stöðugt
til verkfalla og kauphækk-
ana, þrátt fyrir öll fyrri orð
og fullyrðingar. Morgun-
blaðsmenn eru sífellt að stag
ist á því, að ríkisstjórnin
íafi svikið loforð. En hve
mörg loforð hafa þeir sjálfir
svikið í sambandi við kaup-
leilur og verkföll? Hvernig
tafa þeir kúvent og koll-
stevpzt aftur og aftur? Það
aýðir ekki að varpa yfir sig
sauðargæru og setja upp sak-
teysissvip. Úlfseyrun koma
iafnan í ljós.
ÞEÍM FER AÐ FÆKKA, sem
riðu á vaðið ókannað fyrir alda-
mótin og stofnuðu fyrsta vísi
íslenzkrar verkalýðshreyfingar.
Mjög fáir eru nú á lífi, sem
áttu þátt í stofnun sjómannafé-
lagsins Báran hér í Reykjavík.
Ottó N. Þorláksson virðist ætla
að lifa þá alla. Einn þeirra, Jón
Jónsson, Smyrilsvegi 29, Grím
staðaholti, er til moldar borinn
í dag og var hann .síðasti for-
maður félagsins. Bárufélögin
voru fyrirrennarar þeirra vold-
ugu verkalýðssamtaka, sem síð-
ar risu upp. Tilraunin var upp-
reisn sjómanna gegn algeru rétt
leysi og dæmalausri kúgun og
stofnun félagsins því grundvöll-
urinn, sem síðar var byggt á
að mjög miklu leyti.
Þessi aldni brautryðjandi er
nú kvaddur með þökkum. —
Jón Jónsson fæddist að Vet-
leifsholti á Rangárvöllum 24.
júní árið 1872. Foreldrar hans
voru Vilborg Einarsdóttir, Ijós-
móðir frá Hvammi á Landi og
Jón Jónsson bóndi. Hann fór að
Hárlaugsstöðum í ‘Holtum þeg-
ar hann var um fermingarald-
ur, og var síðan vinnupiltur um
skeið. Nokkru fyrir aldamótin
fór hann til Reykjavíkur til
þess að læra skósmíði. Þá var
erfitt að stunda iðnnám og varð
Jón að stunda sjó á milli til þess
að geta framfleytt lífinu. Hann
stundaði svo skósmíði um skeið
og gekk almennt undir nafninu
Jón skósmiður. Hann stundaði
og sjó jöfnum höndum á næstu
árum og gerðist stýrimaður og
um tíma var^hann í siglingum
milli landa. Árið 1898 kvæntist
Jón Jóhönnu Arnbjörnsdóttur,
en hún lézt árið 1917 og höfðu
þau þá eignazt átta börn. Kom-
ust sex þeirra til fullorðinsára,
en nú eru þrjú á lífi. Árið 1918
tók Lilja Sigurjónsdóttir við
heimili Jóns og gerðist móðir
barna hans. Eignuðust þau Jón
fjögur taörn, sem öll eru á lífi.
Jón Jónsson var rúmlega
meðalmaður á hæð, herðabreið
ur og stórleitur og bar þess
greinilega vott að hann var
þrekmaður og hafði stundað
sjómennsku. Bar hann þann
svip alla æfi. Hann var létt-
lyndur maður, glaður í lund og
góðhjartaður. Hann var
snemma áhugasamur um félags
málahreyfingar og gerðist strax
félagsmaður í Bárunni, er hann
kom til Reykjavíkur. Má vel
vera að hann hafi verið einn af
stofnendum félagsins, en það
hefur mér ekki tekizt að fá upp
lýst, en allt af talaði hann við
mig á þá lund. Hann var góð-
ur ræðumaður, hafði hljóm-
mikla og sterka rödd og var ó-
myrkur í máli. Hann var kos-
inn formaður félagsins þegar
farið var að halla undan fæti
fyrir því og það var í raun og
veru dauðadæmt. Þá þurfti hug
rekki til að gerast forsvarsmað-
ur í verkalýðsfélagi, en Jón var
alla tíð þannig, að hann vann
fyrir það málefni, sern hann
fylgdi. Jón gerði allt sem í hans
valdi stóð til þess að halda lífi
í félaginu, en við ofurefli var
að etja. Síðar gerðist hann fé-
lagi í Hásetafélagi Reykjavíkur
og var alja tíð vel metinn fé-
lagi Sjómannafélagsins. Jón
hætti að stunda skósmíði mjög
snemma og var á sjónum, en er
aldurinn færðist yfir hann greip
hann til iðnar sinnar, en undi
ekki við hana og síðasta starf
hans var að vera vaktmaður í
Hótel Heklu.
Jón Jónsson var alla tíð fá-
tækur maður, en það fannst
ekki í skapi hans. Hann átti
stundum við erfiðleika að búa,
en þeir bitu ekki á hann. Hann
varð fyrir þungum áföllum,
barnamissi og náinna vina,. en
allt bar hann með þolgæði og
jaínaðargeði. Hann var vel gerð
ur maður.
Hann var reglumaður allt sitt
líf. Drykkjuskapur var mjög
tíður meðal sjómanna um það
leyti' sem Báran var stofnuð,
enda var hún stofnuð og starf-
aði lengi jafnframt með það fyr
ir augum að forða sjómönnum
frá drykkjuskap. Loks ákváðu
nokkrir félagar úr Bárunni að
stofna stúku og var Jón einn
helzti forgöngumaður þess
máls. Stofnuðu þeir svo stúk-
una Víking árið 1904 og var
Jón félagi hennar til dauðadags.
Naut hann þar trausts og álits
og gegndi ýmsum trúnaðarstöð-
um.
Hin síðari ár hitti ég Jón oft
ýmist á Lækjartorgi þar sem
hann tók sér sæti og rabbaði
við kunningja sína eða á Aust-
urvelli og þar hitti ég hann síð-
ast. Enn var röddin jaín hrein
og skoðanir hans ákveðnar.
Hann þekkti öll stig íslenzkrar
verkalýðshreyfingar, hafði heil
brigða dómgreind á því sem
gerzt hefur og gerist, en var
ekki dómharður. Eg held að það
hafi verið einn ríkasti þáttur-
inn í skapgerð hans að færa allt
á betri veg fyrir öðrum þó að
hann sjálfur hefði fastmótaðar
skoðanir. Hann leitaði skýringa
á athöfnum samferðamanna
sinna, — og slíkir menn eru
sjaldan harðir í dómum sínum
um aðra. Einum frumherjanum
færra. Nútíminn getur ekki met
ið starf þeirra eins og vert er.
VSV.
FYRIR rúmu ári kom út
fyrsta hefti ritsins Kennaratal
á íslandi, 10 arka bók með 713
æviágripum. Hófst það á Adam
Þorgrímssyni og endaði á Gísla
Magnússyni. Nú er annað hefti
þessa mikla verks nýkomið út,
160 bls. bók með 701 æviágripi.
Hefst það á Gísla Ólafssyni og
endar á fsak Jónssyni. Eru þá
samtals komin út 1414 æviágrip
kennara í æðri og lægri skólum
á íslandi. Safnað hefur verið
nokkuð á 4. þúsund æviágrip-
um og þykir sýnt, að Kennara-
talið verði alls 5 bindi, með
viðbótum og leiðréttingum.
Myndir fylgja æviágripunum
og vantaði ekki nema 29 mynd-
ir í fyrsta heftið og aðeins 5 í
annað bindi, og má það teljast
mjög góður árangur. Kennara-
talið er því stærsta manna-
myndabók, sem gefin er út hér-
lendis.
III. HEFTÍÐ
í UNDIRBÚNINGI
Verið er að búa þriðja hefti
Kennaratalsins undir prentun.
í því verað æviágrip kennara,
sem hafa í, j, k, 1, m, n, o og ó
að upphafsstöfum. Biður kenn-
aratalsnefndin alla þá, sem eiga
að vera í næsta bindi, að skrifa
nefndinni hið bráðasta, ef þeir
þurfa að koma á framfæri ævi-
ágripi, viðbótum eða leiðrétt-
ing'um. Myndir þurfa að fylgja
öllum æviágripum. Utanáskrift
er Kennaratal á íslandi, póst-
hólf 2, Hafnarfirði. Prentsmiðj-
an Oddi, Grettisgötu 16, Rvík,
gefur Kennaratalið út og ann-
ast sölu og útsendingu heft-
anna.
Kennaratalsnefndin vill hér
með færa öllum þeim, sem veitt
hafa margháttaða aðstoð við
söfnun æviágripa og rnynda,
sínar beztu þakkir.
í kennaratalsnefnd eiga
sæti: Ingimar Jóhannesson full-
trúi, formaður, Ólafur Þ.'Krist-
jánsson ritstjóri, Guðm. I. Guð-
jónsson og Vilbergur Júlíusson.
Frcr'J:. íiin leita olíu á 25 m. dýpi í Mexíkoflóa.
Affl' V A olíufélagið
Mar - i’etroleum Cam-
parr r komið sér upp
svei. manna, sem fær
það v, ai. ''eita að olíulind-
um á 25 m. dýp". á botni Mexi-
koflóa.
Sveit þcssi fcr á flóann á
hverjum degi rac' icútter, sem
hafður er fyrir ; alhækistöð,
og stinga sér í Öldurnar og
kanna hafsbot ín fet fyrir
fet.
Fyrrum var aðeins leitað að
olíu á þurfu landi, en langt er
síðan vísinclamenn vissu, að
olíulindir sé að finna á hafs-
botni. Næsta skrefið var, að
olíufélög sendu kafara niður í
djúpið til rannsókna. En kaf-
ari er sviíaseinn og í þungum
húnaði, og á erfitt um vik að
kanna botninn. Þess vegna var
froskmannasveitin stofnuð.
Froskmennirnir, sem leita
olíu í hafsbotninum, safna að
sér öllu, sem hönd á festir og
koma með markvert safn sæ-
lífsminja. Dýr, lifandi orma
og alls konar jurtir. Hér og
livar koma bólur upp á yfir-
borðið, eftir því sem frosk-
mennirnir mjakast áfram með
langar stengur sínar. Þessar
loftbólur síafa af jarðgasi,
sem einmitt bendir á olíu. Ból-
unum er því veitt athygli.
En annars er starf frosk-
mannanna að kanna hvað
efsta botnlagið hefur inni að
halda. Eftir þeini upplýsing-
um, sem þeir afla, fara jarð-
fræðingar, er þeir bencla á
staði, þar sem oiía gæti leynzt.