Vísir - 24.12.1926, Blaðsíða 3

VÍSIR
S Höfðavikina. Þaö haf’öi gengjö
ágætlega niöur brekkumar áHöfS-
anum og þau höföu hvergi numi'8
staðar. NiÖri i Víkinni gengu þau
meö fjörunum, því Siggi átti aö
líta eftir reka. Siggi lét Ingu ösla
yfir þarabingina uppi í flóðfarinu,
en gekk sjálfur niöri viö flæö-
armáliö. Féö, sem krökt var af
tim fjöruna, þaut á haröa spretti
upp úr sölvadyngjunum, japlandi,
með úttroöna gúlana, er þau fóru
iram hjá, og tók á rás upp að
brekkunum. Rekaátt var engin á,
svo aö ekkert fundu þau rekiö,
aema einarótarkrykkju, „mátulega
til aö stinga undir jólapottinn",
sagði Siggi, sem lét sérþónægjaað
bjarga henni undan sjó og skéra
á hana fangamark húsbónda sins.
Inga litla var oröin lúin, og
mátti hafa sig alla við aö fylgja
Sigga, sem hraðaði nú feröinni
heim, og óö stórstígur neðan úr
Vákinni og upp ölduna þar fyrir
ofan. En hugurínn bar hana hálfa
leið. Þetta var á sjálfri Þorláks-
messunni, sem var heima fyrir um-
stangsmesti dagurinn á öllu árinu.
Líklega haföi hún setiö af sér aö
rera ekki heima í öllu vafstrinu,
brauöabakstrinum og kökugerö-
'inni. Hún sá í anda mömmu sína
og stúlkumar önnum kafnar, sum-
ar aö hnoða brauð og flatbrauö
og búa til jólaköku og stóra hlaða
af allskonar smákökum, aðrar
að sjóöa hátíöamatinn, sem skamt-
aður var í einu til heill-
ar viku, bæði hangikjöt og nýtt
kjöt af jólaánni og lómana og
skarfana, sem piltarnir höföu afl-
að og.geymdir voru til hátíðanna.
Ingu litlu varö hugsaö til jóla-
sveinanna, sem nú voru alstaðar
á sveimi, skyldu þeir ekki veröa
nærgöngulir kringum allar krás-
irnar, hann Ketkrókur, óhræsið,
sem vatt sér niður um reykháf-
inn og hafði það til að veiða bestu
ketstykkin upp úr pottinum, þeg-
ar enginn sá til.
Inga hjólp núorðiðí hverjuspori.
Þau áttu ekki eftir nema spölinn
frá túnhliðinu. Inga tók sprettinn
og hentist heim á hlaö, þangað
lagði út til þeirra ilminn af sæt-
indakökum. Þegar hún opnaði
huröina, tók móöir hennar á móti
henni, og var ekki sein aö vefja
hana aö sér, eins og hún hefði
heimt hana úr helju, og gaf henni
glóðvolgar smákökur, og svo var
þeim Sigga og henni boriö kaffi,
sém þau höföu góöa lyst á, og
Inga komst varla yfir að smakka
á öllu. Fólkiö spurði þau spjörun-
um úr, einkum Mára gamla, sem
steig gýpinn um leið og hún feldi
af síðustu lykkjurnar, í fallegu,
heimululituöu sokkumim, sem hún
hafði á prjónunum, og sem Inga
oft hafði gefið auga og grunaði
að væru sér ætlaöir. Siggi var
drjúgur með sig, en sagöist þó
hvorki hafa séð sæskrimsli né ræn-
ingjaskip, og þetta varð Mára
gamla, sem brann í skinninu, aö
láta sér nægja og fékk ekki fikað
honum til. — Allir gengu seint
til náöa þetta kvöld, það var kotn-
ið langt fram yfir venjuleg háttu-
mál þegar verkunum var lokið,
en ekkert mátti vera eftir ógert
fyrir jólin. Inga litla tók sig til,
þótt hún væri dösuö eftir göng-
una, og raöaði í kistlinum sínum
og braut saman fötin sín, til þess
aö gera eitthvað eins og hinar
stúlkurnar, sem í öllum önnunum
höfðu þó gefið sér tóm til aö
'bursta og viðra sparifötin sín og
sterkja hvítt brjóstlínið undir
stakkpeysuna, og gamla Mára,
sem gekk á undan með góöu eftir-
dæmi, síiðin og dundandi við sitt,
notaði tímann áöur en hún fór
að hátta, tií aö hagræða bæna-
bókunum á hillunni, lágu þær þar
kyrfilega færðar í lag; passíusáím-
arnir efst, og stafaði út frá þeim
alvarlegur blær fornra helgisiöa
og guðsótta, sem setti sinn svip
á umhverfið. Inga litla var nú
lögst út af í rúminu sínu, syfjuð
og þreytt eftir alt stjákið um dag-
inn, og sofnaði því fljótt djúpum
og værum svefni. Um morguninn
vaknaöi hún i býtið, en þó voru
allir kotnnir á fætur löngu fyrir
dag, og hver kominn til síns verks.
Margt var ennþá ógert, svo sem
að gefa skepnunum, þvo alt húsið
og fægja og snurfusa um hvert
tangur og tetur. Þetta varð aö
gera á síðustu stundu, til þess að
ekkert væri óhreint, er hin hátið-
lega stund færðist nær, og alt eftir
þvi, er leið á daginn, fór fólkið
að verða alvarlegra og fjálgara,
stúlkurnar gættu þess að hafa
ekki hávaöa eöa glamur,
að hurðarskellir heyrðust ekki.
öllum var svo ríkt í huga heilag-
leikur þeirrar stundar, er nálgaö-
ist, er blessaður frelsarinn fædd-
ist í heiminn, og þá mun Ingu litlu
ekki hafa verið það hvað minst.
Hver strengur í hinni bamslegu
og viökvæímu sál hennar titraði
af ósegjanlegri hrifningu og eftir-
væntingu. Svona haföi það alt
af verið á jólunum, frá því hún
var lítið barn, og alt af færði dýrö
og helgi jólanna henni, er lifði i
hinu óbifaniega trúartrausti barns-
ins, þá gleði og fögnuð guösbama,
er engin orð ná til aö lýsa.
Inn i húsið barst fjarlægur óm-
ur kirkjuklukknanna, er kölluðu
fólkið til kvöldsöngsins. Nú voru
allir uppklæddir og komnir í há-
tíðafötin. Flest af heimilisfólkinu
ætlaði til söngsins, og var í þann
veginn að búast af stað. Ingu litlu
hafði verið lofað að fara, en for-
eldrar hennar og sumt af eldra
fólkinu ætlaði aö veröa heima. En
hvaö hún hlakkaði til að fara til
kirkjunnar og koma heim aftur
í alla ljósadýrðina; hún vissi, að
þá mundi verða búið aö kveikja
a öllutn lömpunum, og auk þess
á kertum í hverju horni, og á jóla-
trénu heimatilbúna, svo að hvergi
bæri á skugga.
Fólkiö hraðaði för sinni. Tveir
af piltunum, Jónsi litli og stóri
Jónsi, leiddu Ingu á milli sín. En
hvað henni fanst alt hátíðlegt, er
hún gekk meö hei'mafólklnu
á leiðinni í guðshús. Veðrið
var yndislega fagurt, himin-
inn hvelfdist yfir, stjörnubjartur
og tær, og henni fanst, er hún
horfði á tindrandi stjörnuljósin,
sem gæti hún skygnst inn i dýrð
uppheimssala, þar sem englaskar-
inn frammi fyrir hásæti guðs söng
alföður lof um aldir alda. Er kom-
ið var í námunda viö kirkjuna,
mátti sjá fólkshópana streyma að
úr öllum áttum. Sóknarfólkið fjöl-
menti alt af mjög til kvöldsöngsins
á aöfangadagskvöldið. Sumír báru
með sér ljósker, sem bjarmann bar
af langar leiðir, þótt þess væri
engin þörf nú, í glaða tunglsljós-
inu. En blessuðum ljósunum var
ekki ofaukið nú á þessu kvöldi.
Inga litla hálfkveið fyrir því, aö
þau mundu koma of seint, og
presturinn yrði kominn fyrir altar-
ið, svo aö þau yrðu að bíða úti
meðan hann tónaði pistilinn. En
þau náðu áður en samhringt var.
Margt af fólkinu gekk nú til há-
tiðabrigða inn um kórdyrnar, sem
aðeins voru opnaðar á stórhátíð-
um. Dýrðleg ljósbirtan stafaöi út
frá kirkjunni, sem öll var upp-
Ijómuð. Ljósahjálmamir þrír,
gömlu og góðu, úr drifnu látúni,
sem héngu niður úr loftinu, glóðu
allir nýfægðir, og kertaröðin 'á
boganum milli framkirkju og kórs
ásamt öllum kertunum í ljósa-
hjálmunum, myndaði eitt ljóshaf
þegar búiö var að kveikja á þeim.
Kirkjufólkið var alvarlegt og há-
tíðlegt i bragöi. Smábörnin, sem
fylgdu mæðrum sínum til kirkju
þetta kvöld, því mörg móðirin
hafði þá trú, að færa ætti börnin
til kirkju á fæðingardag frelsar-
ans, hjúfruðu sig glöð og sæl viö
barm inæðra sinna, og gátu helst
ekki haft augun af blessuðum
ljósunum. Konumar horfðu kunn-
uglega, meö lotningarfullri að-
dáun, til heilagrar guðsmóöur,
hinnar sælustu allra kvenna, sem
Ieit niður til þeirra blíðum augum,
frá altaristöflunni, með Jesúbam-
ið í móðurmildum örmum, og fólu
þeim í bljúgri bæn vernd Iitla sak-
Eldstólpinn.
Einn er eldstólpi,
undrabjartur,
mitt i myrkrum vetrar.
Upp af eyóimörk,
ofar himnum,
leggur ljóma þann.
¥ *
*
Gekk eg grátandi,
gekk einn saman
myrkvið húms og harma,
Varð mjer vegleysa,
villum hugar,
feigðvæn fram i veröld.
I
Hniginn í svefn,
lirökk eg upp við
andardrátt minn eiginn.
Var eg enn villur
vega og ráðs,
barn á bláu hjami. , j
l
Gekk eg grátandi,
grét alhuga,
blindur tára og trega.
Heitt var um hjarta,
heimi dulinn XrS ’í L
bar eg eld i brjósti.
Einn í örbirgð
arfeghlaut, ÍjfSiI
gefinn hendi guðs.
pað voru geislar
göfgra manna:
trú, sem átti’ ei efa.
Einn var eldstólpi,
undrabjartur, };
mitt í myrkrum vetrar.
Upp af eyðimörk,
ofar himnum,
lagði ljóma þann.
Kom hinn krýndi,
konungur lýða,
hófust heilög jól.
Húmið varð birta,
heimur allur \
lostinn ljóma guðs.
leysingjans síns. 'i Aðrar mintust
dáins barns síns, sem nú söng í
glööum englaskara kring um há-
stól frelsarans „Dýrö sé guði í
hæstum hæðum“. Inga litla sat i
stólnum hennar mömmu sinnar,
innarlega í kirkjunni, og heima-
stúlkurnar hjá henni. Margar hús-
freyjurnar áttu sitt eigið sæti í
kirkjunni. Inni í kórnum skipuðu
bændurnir sér báðum megin, en
húsfreyjurnar í sætin fram af
kórnum. Á miðloftinu voru nokkr-
ar stúkur, en úppi á háaloftinu
yfir söngpallinum, sátu ógiftir
karlmenn og utansveitarmenn, ef
nokkurir voru. Svona hafði það alt
af verið, frá ómunatíð. Allir kom-
ust vel fyrir í hinni rúmgóðu,
fögru steinkirkju, sem er ein af
allra elstu kirkjum landsins, og
sú fegurt búna aö dýrindis kirkju-
gripum. Það var verið að sam-
hringja. Klukknahljómurinn frá
hinum stóru, viðamiklu kirkju-
klukkum, ómaði skær' og hreinn.
Inga litla gat vel aðgreint sterka
og dimma bassahljóminn úr stærri
klukkunni, sem var frá árinu 1619,
og sagt var að væri úr gömlu
Landakirkju, sem ræningjarnir
brendu og að þeir hefðu haft
klukkuna á burt meö sér, en að
einhverjir frómir, herleiddir menn,
sem leystir voru út, hefðu flutt
hana heim með sér aftur. Ingu
litlu fanst alt af að hún heyra feg-
inhljóminn í þessari klukku, þeg-
Gaf mér hinn góði
geisla og blóm;
bar eg bæði lengi.
Bar í bamshjarta,
i blæ og sól
herrans helgidóma.
■* ¥
Hurfu mér himnar ;
helgrar bemsku, í
í'éll í fang mitt þoka.
Gjafír guðssonar:
geisli og blóm
hurfu mér í húmið
Langt hef eg leitað,
löngu þreyttur,
get ei framar grátið.
Spyr eg spekinga,
spyr mig sjálfan,
spyr eg hilmi himna.
Alt er umhverfis
eilif þögn,
húm á himni og jörðu.
—• Fjötmm feldur
og flugvana
út við ósiglt haf!
!*> hí
★
Höggvið af mér hlekki!
Heim skal ganga,
bernska, i bjarma þinum.
Ennþá öndvegi
æfi minnar
brosir við mér barni.
'i
Kom þú, Kristur,
konungur dýrðar,
ber mér breyskum gjafir.
Gef mér að geta
gjafir þínar
borið i barns hjarta.
¥ <
★
Kemur hinn krýndi,
konungur lýða,
hefjast heilög jól!
Húmið verður birta,
heimur allur
lostinn ljóma guðs.
Jón Magnússon.
ar henni var hringt, bjargföst í
trúnni á söguna, er margir höfðu
sagt henni, að klukkan hefði hringt
sjálfkrafa af feginleik, þegar hún
var komin heirn aftur, sloppin úr
greipum heiðingjanna, og hún
komst alt af svo innilega viö með
klukkunni. Meðhjálparinn var bú-
inn aö lesa bænina. Það var tekiö
til. Allur söfnuðurinn söng af inni-
legum fjálgleik jólasálminn. Kirkj-
an fyltist af lofdýrö, sem fann end-
uróma í trúaröruggum og hug-
fangnum sálum.
„í dag er yður frelsari fæddur.“
Mörg guðhrædd manneskjan
bændi sig í hljóöi og bænln, borin
fram af heittrúuðu hjarta, mýkti
undina eftir nýafstaðinn ástvina-
missinn eða aörar sárar sorgir, og
sálin fyltist unaðslegum friði. Inga
litla var í einskonar dásemdar-
leiöslu; henni heföi ekki þótt þaö
undarlegt, þó að Jesús hefði stig-
ið niður til þeirra og birst þar
inni við altarið, með dýrðarkór-
ónuna, og svona hugsuðu öll böm-
in og rnargir hinna eldri. Hingaö
höfðu þá, fyrir einum aldarfjórð-
ungi, ekki náö neinar hræringar
né umbreytingar, sem veiktu trú-
artraustið. Presturinn sté í stól-
inn. Karlmennirnir til beggja hliða
í kórnum risu upp, meö opnar
sálmabækurnar í höndunum, um
leið og presturinn fór í stólinn,
eins og siður var. Ræðan var flutt
í hinum gamla anda, og einfald-
Ieik. Söfnuðurinn hlustaði hljóður
og hrifinn á kenninguna úm hina
mildiríku gæsku og kærleika guös,
sem sendi sinn elskulegan son nið-
ur á jarðríki, til að endurleysa
mennina. Að lokinni ræöunni, sté
presturinn niður úr stólnum, og
risu þá mennirnir í kómum upp á
ný, og biðu uns hann var sestur
aftur fyrir innan gráturnar. Aftur
Mjómaöi sálmasöngurinn. Raddir
fólksins, ungra sem gamalla, sam-
tvinnuðust í vegsömun og til-
beiðslu drottins allsherjar, og fyltu
alt kirkjuhvolfiö. Ljósin loguðu
svo viðkvæmt og stilt á hinni líð-
andi, heilögu stund. — Embættið
var úti, allir, sem gátu komist til,
þökkuðu prestinum meö handa-
bandi fyrir ræðuna, og óskuðu
gleöilegra jóla. Aldrei var kenni-
faðirinn þeim eins hjartfólginn og
nú.
Inga litla ætlaöi ekki að kom-
ast út úr mannþrönginni fyrir
kirkjudyrunum; þar hafði fólkið
staldrað við, til þess aö óska hvert
öðru gleðilegrar hátíðar, og hún
fór heldur ekki varhluta af góð-
um heillaóskum þess. Allir vorú
svo innilega glaðir, og vildu auð-
sýna hver öörum ástúð sína. Hér
á eynni einangruðu, úti í hafi,
þoldu menn svo margt súrt og
sætt hver með öðrum. Jólahrifn-
ingin þýddi hversdagshjúpinn og
bönd bróðurkærleikans, sem þró-
ast inst í sálum allra óspiltra
manna, treystust í föstum og hlýj-
um handtökúm fólksins, er það
bauð hvert öðru gleðileg jól. Fólk-
ið vék heim á leið. Svolitið snjóföl
var á jörðu og svæfði létt fóta-
takið. Tunglið rann undan ljósum
slikjuskýjum og leiddi birtuna alt
um kring og lýsti upp fjöllin, sem
drupu höföi, tigin og þögul, með
aðvörun til mannanna barna um
að rjúfa eigi á neinn hátt friðinn
og unaössæluna á þessu fagra jóla-
kvöldi. Inga litla var nú komin
heim, og hljóp í fangið á pabba
sínum og mömmu sinni, sem var
búin aö framreiöa, svo að allir
gætu neytt jólakrásanna. Heimilis-
fólkiö óskaöi hvert ööru gleðilegr-
ar hátíðar, meö innilegu handa-
bandi, og Mára gamla staulaðist
til Ingu litlu með opna sálmabók-
ina sína, og spurði hvernig hefði
verið að heyra til blessunarinnar
hans séra Grims sins. Sú var tíðin,
að hún lét sig ekki vanta við
kvöldsönginn á aðfang^agskvöld-
ið. Að loknu borðhaldi dreifði
fólkið sér í sætin, blaðaði í bæna-
bókunum og söng sálma og naut
sín viö það, og að horfa á jóla-
tréð, er búið var til heima; spil
mátti ekki snerta, og enga kátínu
hafa í frammi eöa gleðskap, nú,
er nóttin helga stóð fyrir dyrúm.
Allir höfðu fengið einhverja flík,
svo að enginn fór í jólaköttinn.
Fólkið bauð hvert öðru góðar
stundir, og lagðist til svefns. Ljós-
in loguðu alla nóttina. Inga litla
reyndi aö hafa andvara á sér, til
þess að sofna ekki út frá ljósun-
um. Það var svo ljúft, að mega
draga að sér dýrðarþrunginn and-
blæ næturinnar helgu. Hún las
kvöldbænirnar sínar, sem mamma
hennar hafði kent henni. Síðast
hafði hún yfir versið: Vertu yfir
og alt um kring, meö eilifri bless-
un þinni, sitji guðs englar sam-
an í hring, sænginni yfir minni.
Illir svefnórar falli frá og flekk-
un vondra anda, son guös og Mar-
iu sé mér hjá, svo má mér ekkert
granda. — Og nú sá hún sem í
draumi, loftið fyllast ótal hvít-
hjúpuðum englum, svo ljósum og
Ijúfum, sein réttu brosandi faðm-
inn móti henni 0g hrifu hana með
sér á svifferð um loftin blá, og all-
ur englaskarinn lofsöng almáttug-
um guði og guðs syni í hæstum
hæðum. En engill svefnsins hélt
trúlega vörð yfir rekkjunni barns-
ins, meðan sál þess, hrein og ó-
spilt, leiö um himnanna sali 0g
naut alsælunnar í draumi.
Sigfús M. Johnsen.