Vísir - 29.01.1945, Blaðsíða 4

4
V 1 S I R
i?ldl mdaginn 29, janúar 1945
V í S I R
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN YÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Yerð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f
: Stjórnaisamvinnan.
gvo á að heita, að stjórnin njóti stuðnings
þriggja flokka, og virðist því aðstaða henn-
iar á þingi verá sæmilega sterk. Sé hinsveg
ar skyggnst inn fyrir yfirborðið, er auðsælt
,að ríkisstjórnin er studd af svo ólíkum og
jósamstæðum öflum, að engin líkindi eru til
‘að henni verði langra lífdaga auðið. Alþvðu-
flokkurinn og kommúnistar lieyja nú baráttu
sína í bverju verkalýðsfélagi og gera það á
þann hátt, að ekki verður um villst, að lmgur
fylgir máli. Kommúnistar hafa til jicssa orðið
'ofan á, — að vísu með ýmsum brögðum, —
en jieim mun pvandaðri cr cftirleikurinn fyrir
'Alþýðufíokkinn. Þessa dagana fara stjórnar-"
kosningar fram 1 ýmsum verkalýðsfélögum,
þar á meðal í Dagsbrún. Ekki er vitað um úr-
slit, en kunnugir telja elclci ólíklegt, að komm-
únistar haldi hiut sínum, með því að enn sé
fyigið ekki farið að kvarnast verulega af þeim.
Aljiýðublaðið hefir að undanförnu lýst stór-
hættulegum áformum kommúnista, sem þeir
hyggist að knýja í framkvæmd með því að
beita yerkalýðssamtökunum til hins ýtarasta.
Telur blaðið að kosningarnar í Dagsbrún muni
jneðal annars móta stefnuna í frámtíðinni og
jráðá um það útslitum, bvort kommúnistar
4101111 þessum hættulegu áformum fram eða
fkki. Hinsvegar hafa kommúnistar svarað
þessum ásökunum á þann veg, að AljiýðubÍáð-
ið haldi uppi órökstuddum og ástæðulausum
rógi gegn verkalýðsl'élagsskapnum í heild, og
■fengið samjiyktar allskyns áminningar til
iilaðsins og áslcoranir um að taka upp baráttu
íyrir málstað verkamanna að nýju. „Bæði eru
skæðin góð“, stendur þar, cn ekki cr ástæða
til að í'ara í mannjöfnuð, enda ciga Jiar jieii
einir við, sem cnginn liirðir um jiótt liítist. Hitt
er auðsætt mál, að Aljivðuflokkurinn getur
ekki unað yfirráðum komúmnista, ekki sízt
eftif að stofnað hefir verið til umfangsmiklla
málaferla gegn helztu leiðtogum Aljiýðuflokks-
ins, vegna sölu á ýmsum eignum félagsins,
sem talið er af kommúnistum að leiðtogarnir
hafi sölsað undir yfirráð sín og sinna flokks-
manna með ólöglegu móti. Er þar-um svo
þungar ásakanir að ræða, að litil likindi eru
til að Aljiýðuflokkslciðtogarnir sætti sig þégar
af þeirri ástæðu við áframhaldandi samvinnu
yið kommúnista, bvort sem um samvinnu í
ríkisstjórn að ræða eða á öðrum vettvangi.
Þar við bætist svo að Aljiýðublaðið ásakar
kommúnista fyrir að liafa í hyggju „skemmd-
arverk“ og. „hættuleg áform“, nú i stríðslokin,
en lítil líkindi eru til að blaðið eða flokkur
þcss vilji styðja kommana í að hrinda þeim
vandræðum í framkvæmd, eða eiga samcigin-
lega sök á slíku með kommunum.
Eftir að kosningar hafa farið fram í verka-
lýðsfélögunum verður aðstaða Alþýðuflokks-
ins á ýmsan hátt auðveld. Flokkurinn er orð-
inn milliflokkur, sem gctur ráðið útrslitum
um gang mála og samið til hægri og vinstri,
eftir því sem henta þykir hverju sinni. A þessii
getur stjórnarsamvinnan oltið, og raunar á
ýmsu fleiru. Allt mun Jiað sýna sig á sínum
tíma, cn núverandi ríkisstjórn á ekki öruggt
líf fyrir höndum, nema því aðeins að betri
friður vcrði ríkjandi milli alþýðúflokksins og
kommúnista, en verið hefir til þessa.
A VETTVANGI SÖGUNNAR.
Erlenf fréttaylirllt
20.—27. janúar 1945.
Eins og vikuna á undan
var vetrarsókn Rússa á aust-
urvígstöðvunum enn þessa
viku merkasta fréttaefnið.
Ilafa Rússar enn bætt
miklum ávinningum við
sigra sína á jiessum slóðuni.
Var svo komið i vikulokin,
að Rússar voru koninir að
Oder beggja vegna Breslau,
og Þjóðverjar segjast munu
verja þá borg meðan nokkur
maður stendur uppi. Eru
Rússar einnig komnir yfir
Oder á nokkurum stöðum
og hafa tckið nokkura bæi
norður og norðvestur af
Breslau. Mun því draga til
úrslita um þessa borg, en því
er svo mikið rætt um liana
hér, að hún er höfuðborg
Slesiu og miðstöð framleiðslu
og samgangná liar. Ef Þjóð-
verjar missa Breslau, mun
það því verða eitl mesta á-
fall, seni Jiýzka hernaðarvél-
in hefir orðið l'yrir frá striðs-
byrjun, þyi jiá má segja, að
þeim verði náttúruauðæfi og
framleiðsluniáttur Slesiu
gagnlaus. En í Slesiu er
framleiddur mikill bluti
jieirrar oliu og kola, sem
Þjóðverjar liafa til umráða,
ennfremur zink, gríðarmilc-
ið af járni og blý. Sérstak-
lega er missir Breslau Þjóð-
verjum tilfinnanlegur vegna
jiess, að framleiðslan hefir að
mestu getað haldið áfram i
Slesiu þrátt fyrir loftsókn
bandamanna, því að héraðið
er svo langt frá flugvöllum
jieirra í vestri.
í vikulokin Iiöfðu Rússar
% hluta austur-Prússlands á
valdi sínu, og vöi*li þeir
konmir til sjávar við Eystra-
sall á allstórri spildu við
Danzig-flóa. í norðvestur
Póllandi voru þeir við landa-
tnæri Brandenburg og áttu
ekki eftir ófarna nema um
100 km. til Berlínar.
Er óhætt að segja að útlit-
ið er mjög alvarlegt fyrir
Þjóðvérja, enda er vígorð
þeirra orðið: „Að sigra eða
tortímast.“
Vestur-
vígstöðvarnar.
Á vestur-vígstöðvunnm
gerðust albnerk tíðindi þessa
vilui. Ilafði verið tíðindalítið
þar undanfarið síðan desem-
bersókn Þjóðverja var stöðv-
uð og bandamenn voru farn-
ir að vinna á aftur. En um
miðja vikuna var svo komið,
að fleygur Þjóðverja i vig-
línu bandamanna í Árdeniia-
fjöllum var raunveruléga úr
sögunni, og i vikulokin lil-
kynnti Palton liershöfðingi,
að þvi hlutyerki 3. hersins, að
relca Þjóðvérja úr Ardenna-
fjöllum, væri lokið. í Elsass
liófu Þjóðverjar allharða
sókn um miðja vikuna og
komust vfir ána Moder á
nokkurum stöðuni. Varð sú
sókh skámmVinn, því á
föstudáginn höfðu banda-
menn lirakið Þjóðverja aftur
vfir Moder og voru þá í sókn
á 110 km. viglínu á vest.ur-
vigstöðvunum.
Pétur konungur
og kóróna hans.
Á stjórnmálasviðinu gerð-
ust þau tiðindi, sem geta liaft
þær afleiðingar, að Pétur
konungur Júgóslava missi
kóróxiu sína. Þeir Subasics,
forsætisráðherra og Tito
Frb. á 6. siðu.
Imtlent frétfiayfirlit
20.—27. janúar 1945.
í þessari viku kom fyrsta
flugpóstserdingin frá Amer-
íku, og er það flestum mikið
gleðiefni, bæði þeim, sem
eiga viðskipti við Bandaríkin
• vo og þeim, sem eiga þar
ættingja og vini.
Annað er Jiað lika, sem
landsmcnn hafa glaðst yfir,
og Jiað er samjiykkt sú, sem
Aljiingi gerði s.l. miðvikudag,
um að heimila ríkisstjórninni
að semja við Bandaríki N.-
Ameriku um loftflutninga
Vfir ísland. Þar með cr ís-
land orðið aðili í hinu mikla
loftflutningakerfi, sem fvrir-
liugað er að koma á í náinni
framtíð.
Akure.yringar
í heimsókn.
Fyrri liluta vikunnar kom
í Iieimsókn til Revkjavíkur
leikflokkur . frá í.eikfélagi
Aluireyrar. Er þáð i fyrsta
skipti að leikflokki að norðön
er boðið liingað til bæjarins,
en Jiað er Leikfélag Rejdcja-
vikur sem stendur fyrir boði
Jiessu. Er Jiað vel, að slíkri
lieimsókn sem Jiessari, skyldi
hafa verið komið af stað, og
á hún vafalaust eftir að bera
árangur með auknum kynn-
um og samstarf sunnlenzkra
og norðlenzkra leikara. Leik-
flokkurinn að norðan liefir
hér nokkurar sýningar á
„Brúðubeimilinu“ el'lir Ib-
sen, og verður frunisýningin
í kvöld.
50 ára afmæli.
Einn af óskmögum ís-
lenzku þjóðarinnar álli 50
ára afntiæli s. 1. sunnudag.
Var það skáldið Davið Steí'-
ánsson l'rá Fagraskógi. Var
lionuin margs lconar só.mí
sýndur við það tækifæri, rik-
isútvarpið belgaði lionuin
kvöldvöku sina, og ncmendur
Menntaskólans á .Akureyri
fóru blysför lionum til lieið-
urs, svo að eitthvað sé ncfnt,
Margur unnandi Davíðs er
orðinn nokkuð ójiolinmóður
eftir nýrri ljöðabók eftir
skáldið, en et' til vill verður
ekki svo langt að bíða hennar
hér eftir.
Fjárhagsáætlun
Reykjavíkurhæjar.
Frumvarp að fjárhags-
áætlun bæjarips var lagt fvr-
ir bæjarsljórn i vikunni. Eru
niðurstöður áætlunarinnar
kr. 37.8 12.000.00. I fyrra voru
þessar tölur kr. 32.346.100.00.
Er Jiví um nærri öVá millj.
kr. liækkun að ræða. úfsvör
nema 28.8 millj., cn 25.1 i
fvrra, er þvi nærri 3.7 millj.
kr. liækkun á þeim í'rá i
í'yrra. Til byggingarfram-
kvæmda eru áætlaðar 4.7
niillj., en það er sama upp-
hæð og i fyrra. Tekjur liita-
veitunnar eru áætlaðar 5.5
millj. Af þeim er 2.5 niillj.
varið til afborgana á skukl-
uni.
Ríkisbyggingar
fyrir 13 millj. kr.
Ilúsameistari ríkisins hefir
nýlega skýrt svo frá, að bygg-
ingarkostnaður opinberra
ríkisbygginga, sem upp-
drættir liafa verið gerðir að
á teiknistofu húsamcistara
s. 1. ár, og ýmist var byrjað á
i fvrra eða byrjað verður á í
ár, nemi samtals um 13 millj.
króna.
Er þetta sönnun Jiess, að í
mikið er ráðizt, bvað opin-
berar byggingar snertir.
HUGDETTUR HÍMALDA
Einu sinni liélt eg, að menn læsu aldrei
leikrit, Jiau væru bara leikin! En það eru
ár og dagar síðan eg var svona grunn-
hvgginn og mér er fyrir Iöngu orðið ljóst,
að fátt er skemmtilegra en lestur góðra
leikrita.
Fvrir mörgum árum sá eg namlet leik-
inn úti i heimi. Það var ógleymanleg sýn-
mg. Eitt fyrsta verk mitt, eftir að eg var
kominn aftur lieim til Reykjavikur, var
að fara upp í Landsbókasafn og fá lánaða
þýðingu Matlhíasar á Hamlet eftir Shakes-
pear. Og mér var unun að lesa hana.
Einkiun festist í minni iiiínu grafar-atrið-
ið i fimmta Jiætti.
Það gerist í kirkjugarði. Tveir grafarar
koma með reku. Þeir segja sitt af hverju
og Jiað er nú samtal í lagi! Þeir eru að
ræða um þá, sem jarða á. „. . . . 2. graf.
Viltu eg segi þér sannleikann ? Ilefði þessi
ekki verið liöfðingskvinna, Jiá hefði hún
vist ekki hlotið guðsbarnagreptran. 1.
graf. Eg heyri livað J>ú ferð; en því grát-
legra er það, að höfðingjarnir skuli liafa
þau forréttindi í veröldinni að drekkja sér
og hengja fremur sínum sannkristnuni
náunguni. Réttu mér rekuna! Upphaflega
eru ekki til aðrir höfðingjar en garðyrkju-
menn, díkjasmiðir og grafarar; þeir halda
við Adams handverki. 2. graf. Var hann
höfðingi? 1. graf. Já, liaiin var fyrsti liöfð-
ingi og aðalsmaður Jiessa lieims. 2. graf.
Nei, þá voru engir aðalsmenn fæddir. 1.
graf. Ertu heiðingi? hvernig ferðu að lesa
biflíuna? Biflian segir: „Drottnaðu vdir
fugluni loftsins og fiskum sjávarins.“ Var
liann þá ekki aðalsmaður og höfðingi? Eg
skal leggja fyrir þig aðra spurningu, leys-
irðii ekki úr henni, ertu — 2. graf. Lof
mét’ lieyra! 1. graf. Hver er Jiað, sem bygg-
ir betur en múrarinn, ski])asmiðurinn og
timburmaðurinn? 2. graf. Gálgasmiður-
inn, þvi lians bygging lifir lengur en Jiús-
undir Jieirra, sem i henni gisla. 1. graf.
Jæja, þú ert ekki svo heimskur; gálginn
er gc*’•;•, en bverjuni er bann góður?
Jiéiin sem brevta illa, en nú hefir Jiú illa
liicyíl, þar Jiú segir að gálginn sé sterkari
e.i kirkjan, ergói: er gálginn góður lianda
jiér. Lo-.du aiiur! 2. graf. Ilver sá sé
sem byggi Leíur en múrarinn, skipasmið-
urinn og limburmaðurinn ? 1. graf. Já,
'leystu úr þessu, og þá ertu sloppinn. 2.
graf. Já, nú skil eg það. 1. graf. Kondu
Jiá með það! 2. graf. Og svei þvi ef eg-veit
bað. (Hamlet og Hóraz koma álengdar).
1. graf. Brjóttu þá ekki lengur héilann um
það, sá asni fer ekki að liarðara Jiótt bar-
inn sé. En næst þegar Jiú verður spurður
að þessu, skaltu svara: grafarinn, þvi
þau hús, sem hann byggir, standa til
dómadags. Hlauiptu nú til lians Jóhanns
og sæktu hressingu!“ Nú fer 2. grafari,
2ii 1. grafari tekur að kveða mokandi og
kastar upp hauskúpu. Þá segir Ilamlet:
„Þessi haus liafði forðuni tungu, sem
kunni að kveða; og Jiorparinn Jieytir hon-
iim frá sér sem væru þar kjálkabeinin af
Ivain, liinuni fyrsta morðingja. Þetta er
máske höfuðkúpan af stjórnarherra, sem
aulinn nú rekur sig á, mi sem foröuni daga
lék sér að að fara í kringum Guð alinátt-
ugan. Gæti það ekki verið?“ Og enn lield-
ur Ilamlet áfram: „Ellegar úr hirðmanni,
sem var vanur að segja: „Góðan dag, minn
ljúfi lierra, lávarður! livernig liður mín-
um lierra, lávarðinum ?“ Ellegar úr hans
velboriniieítuni þeiiii eða Jieii.i, setn veg-
samaði hins velborins lieita liess eða þess
hest, — sem liann vildi sníkja sér út. Getur
Jiað verið?“ Eftir svarið segir Ilamlet: „Jú,
og nii býr liann hjá frúnni Orm, og gengn-
ar af lionum varirnar, og fær snopjiunga
lijá grafarkarls-rekunni. Talsverð er um-
breyting allra hluta, ef við sldldum bana
vel. Ivostaði ekki meira ómak að klekja
upp kjúkum Jiessum en svo, að nú sæmi
að bafa þær fyrir skopiparakringlur? Mig
verkjar i mínar að liugsa lil þcss.“ Enn
kveður grafarinn og kastar upp liaus-
kúpu. Og Ilamlet segir: „Þar kemur önn-
ur. Því gæti nú ekki þessi höfuðskel verið
af lögspekingi? Hvar eru uú lians vöflur
og vífilengjur, lagakrókar og lagarefjar,
ástæður og ímdanbrögð? Því Jiolir liann,
að Jiessi óþvegni dólgur skuli berja um
höfuð honum með sorp-reku? þvi stefnir
hann honum ekki fyrir liögg' og slög? . . . “
Dálkurinn er á enda, eg verð að hætta!
En lestu Hamlet og önnur góð le-:krit, Jni
sérð ekki eftir því!