Vísir - 05.11.1945, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Mqniidaginn 5. nóveml)cr 104.1
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Mjólkurmálin.
Tlrá því er mjólkursamsalan tók til starfa,
™ hefur þráfaldlega verið deilt um gæði og
dreifingu mjólkurinnar, í blöðum og á
mannamótum. Þótt stjórnendur þessara mála
hafi sýnt lítinn skilning á þörfum og vilja
almennings í þessu efni, og stundum gert
sér beinlínis að leik, að skaprauna neytend-
xim, er þó loks svo komið, að enginn mun
treystast til að mæla því ófremdarástandi
bót, sem ríkjandi er i þessu efni. Þó munu
fáir hafa gert sér grein fyrir hvílíks ábyrgð-
arleysis hefur gætt í meðferð og dreifingu
mjólkurinnar, fyrr en nú, er Sigurður Péturs-
son gerlafræðingur hefur gefið félagsmála-
ráðuneytinu skýrslu um rannsóknir sínar á
gæðum mjólkurinnar, bæði áður en mjólkin
íer um vélakerfi mjólkurstöðvarinnar, og
einnig er hún kemur út þaðan, og er dreift
til neyzlu i mjólkurbúðir bæjarins. Endar
hann skýrslu sína á þeim orðum, að cf elcki
ycrði bætt um vöruvöndun og vinnslu nijólk-
airinnar, verði að svipta mjólkurstöðina
löggildingu. Virðist vera djúpt tekið í árinni,
en hinsvegar ekki að ástæðulausu.
Gerlafræðingurinn getur þess í skýrslu
sinni að verulegt magn mjólkur, eða allt að
jjremur fjórðu þess rnagns, sem mjólkur-
stöðinni berst, sé léleg vara og jafnvel ekki
neyzluhæf. Er athyglisvert að versta mjólk-
dn er sú, sem^berst úr fjarlægustu héruðun-
um, svo sem læknar hafa raunar skrifað um
Jíráfaldlega. Þessi mjólk er hinsvegar ekki
flokkuð hér við móttöku, heldur aðeins í
mjólkurbúum hlutaðeigendi héraða, en því
aiæst er allri mjólkinni sullað saman, þannig
að mjólkin verður öll jafnléleg vara er hún
kemur til neytenda. Er vert að gefa því gaum
einmitt í þessu sambandi, að læknar bæjarins
bafa hundizt samtökum sín í milli um að
koma upp kúabúi, að vísu fyrir sig eina,
en í mótmælaskyni gegn meðferð mjólkur-
innar áður en hún berst til neytenda. Er
auðsætt að slíkt tiltæki er örþrifaráð, en
það talar máli sínu til almcnnings, sem verð-
ur að fylgja þvi fast eftir að umbætur fáist
fyrr en seinna, þannig að mjólkin verði ekki
einvörðungu söluhæf að nafninu til, heldur
og heilsusamleg neytendum og ])á sér í lagi
börnunum, sem fá mjólkina, sem aðalnæringu.
Menn búa lengi að bernskunni, og fái þeir
lélegt viðurværi og næringarlítið á þeim tíma
íefinnar, er hætt við að cftirköstin geti orðið
ískyggileg síðar.
Lofsvert er að mál þessi hafá loksins verið
fekin föstum tökum, og ofannefndur gerla-
fræðingur skipaður til að hafa umsjón með
jgæðum mjólkur þeirrar, sem ú markaðinn
iierst. Er hann lærðasti maður í sinni grein
og samvizkusamur vísindamaður, sem fer
cftir því einu, sem hann veit réttast og hefur
*ýnt, að hann lætur ekki ganga á hlut sinn
*er því ber skipta. Stjórnendur mjólkur-
.stöðvarinnar munu einnig hafa fullan hug
já umbótum, en þegar slíkur skilningur er
fyrir hendi, er þarflaust að óttast um árang-
■urinn. Hér er um menningarmál að ræða,
sem öllum ber skylda til að greiða úr eftir
írekustu föngum, þannig að ekki sé unnt
að segja með sanni að þjóðin teygi daglega
i sig sóðaskap og ómenningu. ■
Um 300 farþegar til
útlanda í október.
JÆP 200
í októbermánuði s. 1. fóru
298 farþegar lil útlanda með
skipum og flugvélum.
Á sama tíma kóni'u 194 til
landsins.
Hér er miðað við farþega
sem fara um Revkjavik, en
það eru allir íslénzkir flug-
farþegar eða þeir sem liáfa
hér viðdvöl og flestir, ef ekki
allir, sem ferðast milli landa
með skipum.
Nú eru örðugleikarnir
orðnir svo miklir að komast
til landsins, að það virðist
vera farið að hafa áhrif á
brottflutningana líka. Þeir
sem ætla snögga ferð út og
koma fljótt heim aftur, hika
við að fara vegna þess hvað
erfiðlega gengur að komast
til baka. Flugvél, sem fara
átti til Svíþjóðar í *norgun,
fór farþegalaus út og~ mun
það eklci hafa komið fyrir
áður.
Þrátt fyjir þetta verður
ekki annað sagt, en að all-
miklir fólksflutningar hafi
að undanförnu verið milli
landa, því að meðaltali hafa
15—20 manns komið eða
farið daglega i s. 1. mánuði.
Samtíðin,
nóvemberhéfljlð, er (nýkomitS
út, mjög fjölbreytt og læsileg.
Efni: Um framtíð Evrópu eftir
dr. Benes. Viðhorf dagsins frá
sjónarmiði ^lþdngísinanns efCir
Gísla Sveinsson alþm. Ilausttjóð
eflir Kjartan J. Gíslason fá Mos-
felli. f járnviðjum til dómsdags
eftir dr. Björn Sigfússon. „Komdu
og sjáðu gullin mín“, smásaga eft-
ir Fífil. Reisum veglegt bæjar-
bókasafn í Reykjavik eftir Sig-
urð Skúlason. íslenzkar mannlýs-
ingar III—IV. Æfiágrip merkra
samtíðarmanna með myndum.
Þeir vitru sögðu. Bókafregnir.
Skopsögur o. m. fl.
GARCASTR.2 SÍMI 1899
F'ÆtÞl óskusi
Reglusamur ungur maður
óskar eftir að fá ke}rpt
fæði á góðu heimili í aust-
urbænum. — Tilboð send-
ist hlaðinu, merkt: Fæði,
fyrir riiiðvikudagskvöld.
KOMU.
S.Í.B.S. gefnar
2000 kr. til
bókakaupa.
Eftirtcildar gjafir hafa
Vinnuheiniili S. 1. B. S. bor-
ist:
í minningu um ófeig Þor-
valdsson frá Stað í Hrúta-
firði, gefið af síra Þorvaldi
Jakobssyni og börnum, og
systrum ófeigs,til hóka-
kaupa fyrir Vinnuheimilið
2000 kr.. — Frá gamalli konu
gefið Vinnuheimilinu á
fyrsta starfsdegi þess 500 kr.
Þórhildur Magnúsdóttir 100
kr. St, Þ. minningargjöf 100
kr. ónefndur 30 kr. N. N.
20 kr Starfsmenn Lands-
isnriðjunnar 500 kr. N. N.
áheit 25 kr.'Jóna Þórðardótt-
ir 50 kr. Gamalt áheit frá
Akranesi -200 kr. S. .1. áheit
100 kr. Hákon Bjarnason 100
kr. A. M. i minningu um Karl
Matlhíasson 100 kr. Sigur-
björn Stefánsson, Sandgerði
500 kr. Gamalt áheit 25 kr.
Gömul samskot frá félögum
í U.M.F. Brúin 50 kr. G. M.
áheit 20 kr. N. N. Eyrar-
bakka, áheit 20 kr. N. N. á-
heit 50 kr. S. álieit 25 kr.
Reikningar
bæjarins
lagóir fram.
Ngl. lagði borgarstjóri fram
reikninga bæjarins á fundi
bæjarstjórnar, lil samþgkkt-
ar.
Borgarstjóri sagði að
skukllaus eign hæjarins væri
66Y2 milljón krónur. Á þessu
ári varð tekjuafgangur af
rekstrarreikningi bæjarins
8V2 milljón og önnur eigna-
aukning bæjarins á árinu
nam 7,7 milljónum króna.
Þessi eignaaukning, 16 millj-
ónir króna, er meiri en nokk-
uru sinni hefir verið á eihu
ári.
Tveir bæjarfulllrúar tóku
til máls út af reikningunum,
þeir Jón A. Pétursson og
Steinþór Guðmundsson.
Sendiferðabíll
til sóftt.
Uppl. á sknfstofunni.
— Hugdettur Hímalda —
Daglega er maður minntur á gildi gam-
alla lífssanninda, þau ganga aftur í nýj-
um myndum, riýjum búningi, og þótt all-
ir kannist ekki við þau undir eins í þess-
um breytta ham, þá leynir sér ekki lengi,
að aftur og aftur komá i hugann hin
spaklegu orð prédikarans, að ekkert sé
riýtt undir sólinni. Menn eru að koma og
fara, heilsast og kveðjast, strið hefst og
stríð hættir, og þó er alltaf einhversstaðar
stríð, alltaf verið að berjast út af ýmis-
konar hagsmunum, ímynduðum og veru-
legum, og sumum tekst að horfa á þetta
bjástur á þann hátt, að þeir reka við og
við upp kaldhlátur og segja, að þetta sé
bringrás vitleysunnar, og hollast að reyna
að snúast með á réttan hátt og basla við
að verða ekki undir í iðunni!
Eg fór að velta vöjigum á þennan liátt
út af því, að fyrir framan mig eru tvær
úgáfur af kvæðum Bjarna Thorarensen.
önnur er ljósprentun eftir útgáfu Bók-
mcnntafélagsins, sem prentuð var í Kaup-
mannahöfn 1847, nú gefin út af Bókfells-
útgáfunni, hitt er útgáfa Hins. íslenzka
fræðafélags, líka prentuð í Kaupmanna-
höfn, árið 1935.
Það er gaman að gömlu, ljósprentuðu.
útgáfunni, gaman að fá kvæði Bjarna í
gömlu „prentfötunum“, það er leiftur frá
liðinni öld, það ætti að gera meira af þvi
að ljósprenta gamlar og góðar íslenzkar
bækur. Bjarrii er alltaf hressilegur, það
er góður skóli að kynnast honum, þeir,
sem halda að hann sé orðinn úreltur, ættu
að fara heim og læra betur!
En það er formálinn í útgáfu Fræða-
félagsins, sem eg vildi benda þér á að
lesa. Það er mikill fróðleikur í honum, og
maður skilur kvæði Bjarna og samtíð hans
betur, þegar búið er að lesa hann. Eg ætla
að tilfæra hér ofurlitla glefsu úr honum,
en hún er bara örlítið brot af æviágripinu.
„Svo er sagt, að Bjarni hafi byrjað að
gera vísur á barnsaldri; hin fyrsta þeirra,
sein upp hefur verið skrifuð, sýnir, sé rétt
| mcð liana farið, að barnshlustirnar liáfa
drukkið í sig með fráhærlegum næinleik
óskjljanlega dýrleikasíbylju rímnahátt-
anna í Hlíðarendabaðstofu. Mörg íslenzk
alþýðuskáld hafa staðnæmzt á þroskastigi,
sem ekki er miklu fremra. En Bjarni fékk
það hlutskipti að menntast og sigla. Hann
kom til Hafnar einmitt sama haust sem
Steffens tók að halda þá fyrirlestra, er
ruddu rómantíkinni hraut með Dönum.
Af dagbók Steingrims hiskups má sjá, að
Bjarni hlýddi á einhverja þeirra. Menn
hinnar nýju stefnu höl'nuðu liugsjónum
l'eðra sinna, nytsemdarleit þeirra og veg-
sömun borgaralegra dyggða, en tignuðu
í þess stað guðmóð og hugarflug hins inn-
blásna skálds. Af dönskum gróðri sproltn-
um í þessum sunnanvindi er fyrst að nefna
verk Oehlenschlágers, ,en flestöll hin beztu
þeirra birtust á Hafnarárum Bjarna. Þess
sér víða stað, að Oehlenschláger helur ver-
ið eftirlæti hans af nýrri skáldum dönsk-
um, eins og Schiller af þýzkum. Af ís-
lenzkum skáldskap hafa eddukvæðin ver-
ið honum hugstæðust en nánustu l'yrir-
rennarar Benedikt Gröndal og Jón Þor-
láksson; háðir höfðu notað fornyrðislag
við þýðingar á íslénzku (í fótspor þeirra
er t. d. fetað með því kvæði, sem hér er
nefnt Sigtryggur), og beggja verk höfðu
verið prentuð í lærdómslistafélagsritun-
um, sem víst er að Bjarni las ungur. Sumt
sem Bjarni orti í Kaupmannahöfn og
framan af á Islandi er fyrnt, nokkuð að
orðfæri, en þó mest að stafseíningu, og
gætir þar áhrifa frá þeirri stefnu, sem
einkum haí'ði hafizt með Eggert Ólal'ssyni.
Kveðskapur Bjarna frá Hafnarárunum
sýnir ’glöggt, að hann nam ekki yndi í
Danmörku, lieldur saknaði náttúrunnar
Iieima, fjallanna, lækjanna og hins tæra
lofts. Sjáland virðist honum sviplítið, þrátt
fyrir gróðursæld sina og ýfirbragðsþokka,
og glaðværð Hafnarbúa kemur honum fyr-
ir sjónir sem fánýtur glaumur. Spurning-
in hefur sótt á hann, hvað Islendingar hafi
horið úr býtum hjá forsjóninni fyrir þuoga
lífsbaráttu í hrjóstrugu landi, og lavuiiii
hafa lionum virzt það manngildi, sem
kuldinn og harkan og návistin við „afl-
brunn alheims“ ein fá varðveitt. Þessi
hugsun kemur fram í kvæðum hans bæði