Vísir - 07.02.1946, Blaðsíða 4

'4
V 1 S I R
Fimmtudaginn 7. febrúar 1946
VISIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFÁN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson,
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Alþjóðaþingið.
T?r Mr. Attlee forsætisráðherra Breta ávarp-
A* aði þing sameinuðu þjóðanna, sem nú er
haldið í Londoiij komst hann svo að orði, að
bandalag þessara þjóða yrði að verða allsráð-
andi í utanríkismálum, ef því ætti að auðnast
að koma í veg fyrir styrjaldir í framtíðinni.
Nauðsyn bæri til að styrjöldum yrði afstýrt,
mcð því að þar ættu þjóðarheildir val milli
lífs og dauða, en það val væri í höndum þeirra
fulltrúa, sem þingið sitja. Tryggja yrði þegn-
um allra þjóða fyllsta réttlaúi í málamcðferð
og allsherjar öryggi, þetta yrði að gera
og þetta mundi takast.
Yfirleitt er erfitt að gera sér verulega grein
fyrir viðhorfinu i utanríkismálunum, ekki sí/t
á þeim umbrotatímum, sem nú standa yfir.
Hitt er þó ljóst, að ágreiningsefnin þjóða í
milli, að sameinuðu þjóðunum á engan hált
undanskildum, cru svo mikil og margvísleg,
að gersamlega er óráðin gáta, livort framtíð-
in ber frið, eða styrjaldir í skauti sínu. Mætti
í rauninni telja það mikla mildi, ef ófriði
verður afstýrt, enda virðast sumir þingfull-
trúanna ekki hafa sömu afstöðu til friðar-
málanna og forsætisráðherra Breta og raunar
aðrir fulltrúar frá brezka heimsveldinu. Full-
trúum Breta og Rússa hefur lent ónotalega
saman, en _ þegar svo er komið málum, er
h’ætt við að ólga sé nokkur niðri fyrir, er
upp úr sýður á friðarfundum. Fullyrða
má, að öll brezka þjóðin sé Rússum gröm
fyrir afstöðu þcirra í alþjóðamálum, og þá
einkum að því er veit að brczkum hagsmun-
um. Hinsvegar er þetta í fyrsta skipti, sem
Bretar hal'a orðið að fá stórveldi sér við lilið
í friðai;samingum á meginlandi Evrópu, og sú
jafnvægisstaða, sem þar’hefur ríkt um þrjú
hundruð ára skeið, er gerbreytt. Rússar eru
vojdugasta stórveldi, sem upp hefur risið
nokkuru sinni á meginlandinu, og þeir virð-
ast ætla að fylgja málum sínum fram með
íullkominni festu, hver þjóð sem kann að
eiga í Iilut. Væru tímarnir þá stórlega breytt-
ir. cf þar kæmi ekki til árekstra milli rúss-
neskra og brezkra hagsmuna, — og má þá
xaunar tala um engilsaxneska hagsmuni í
heild, þar sem Bandaríkin hljóta að styðja
Breta að málum.
Þótt þing sameinuðu þjóðanna geti að þessu
sinni miðlað málum, er síður en svo ástæða
til að ætla, að friðsamlegt vcrði á meginlandi
Lvrópu fyrsta kastið, enda getur ófriðarbál
Ivvihnað af litlum neista á hverri stundu. Þjóð-
irnar eru að vísu örmagna eftir sex ára styrj-
öld, en sé ný styrjöld óumflýanleg, lil þess
. nð skapa eðlilegt ástand í heiminum, að dómi
stórþjóðanna, ér meira en vafasaml að þær
híði mcð uppgjörið um óvissa framtíð. Hitt
■er miklu sennilegra, að þær rcyni styrkleik
sinn fyrr*en síðar. Nú reynir á þolrif sam-
■einuðu þjóðanna og þeirrar stofnunar, sem
4ryggja á hcimsfriðinn. Aldrei hafa meiri hags-
xnunir verið í húfi og eymdin blasað svo við
íiugum sem nú, ef til ófriðar kynni að draga.
Hungurvofan leikur lausum hala í Evrópu
ídlri, en bverjar yrðu þá afleiðingarnar, ef
ófriður brytist út? Sameinuðu þjóðirnar vita
vel aí abyrgð sinni. Bretar og samveldislönd-
in hafa gengið á undan með góðu fordæmi,
,en fylgja aðrar þjóðir dæmi þeirra? |
Tvær söngskemmtanir.
Fóstbræður
Karlakórinn F ós tbræður
hélt fyrsta samsöng sinn í
Gamla Bíó siðastl. mánudag
fyrir styrktarmeðlimi sína og
var húsið fullskipað og við-
tökur góðar. Eins og endra-
nær var lagavalið gott og á
hinu hreina karlakórlaga-
sviði nær undantekningar-
laust. Þar voru úrvalskór-
verk, eins og „Ætti eg þér
söng að syngja“ eftir Palm-
gren, „Drykkjuvísan“ eftir
Heise, „Mot Solegla“ eftir
Ivar Holter o. fl. góð kórlög.
En íslenzku lögin voru ekki
mörg á prógramminu, aðeins
eitt lag og það gamall hús-
gangur, „Sé eg eftir sauðun-
unr“. Emil Thoroddsen liafði
dubbað þetta alkunna þjóð-
lag upp í fínar flíkur og var
það í þeim búningi bráð-
skemmtilegt og hélt öllum
sérkcnnum sínum, enda var
það vel sungið af kórnum.
Þetta lag á eftir að verða
oft sungið af kórunum okkar.
Það er alveg áreiðanlegt.
Það fellur i hlut okkar,
sem ritum um söngskemmt-
anir og aðra hljómleika hér
í bænum, að skrifa um
karlakórana okkar næstum
ár hvert. Þó skrifum við ekki
ávallt eins um sama kórinn,
því að hann cr ekki ávallt
jafn góður. Þar kcmur margt
til greiria, þvi menn koma
og fara úr kórunum, æfing-
arriar hafa ekki ávallt verið
stundaðar af jafn miklu
kappi o. fl. Fóstbræður bættu
við sig nýjum ungum söng-
kröftum fyrir nökkru síðan,
því að gamli góði stofninn
cr nú kominn til ára sinna.
Raddkosturinn í kórnum er
líka góður, svo að vart mun
hann jafnbetri i öðrum kór-
um okkar. Tenórraddirnar
eru nú mest áberandi og
saknar maður nokkra þungra
söngbassa til að vega á mióti
þeim. Kórhljómurinn er
frískur og fagur, en þó verð-
ur fortesöngur svellandi í
tenórunum. Kórinn hefir með
I "
árunum áunnið sér mikla
söngtækni og ræður yfir
! margsvísleguiri blæhrigðum
í söngnum.
Jón Halldórsson söngstjóri
hefir þjálfað kórinn frá
fyrstu tíð og sett á liann sinn
svip. Og sá svipur er alvörri-
þrunginn. Það sýnir bæði
val laganna og söngurinn
sjálfur. Þar sem þeíta á við,
næst líka oft sérlega góður
árangur, því að öll söng-
stjórn hans er hnitmiðuð og
vönduð. En í öðrum lögum
verður þetta til þess, að þau
syngjast ekki nógu líflega,
þótt þau séu sungin hvað
hljóðfall og liraða snertir,
vaxandi og minnkandi styrk,
cftir listarinnar reglum. —
Þetta hel'ir löngum verið
fundið að söng Fóslbræðra
með réttu, að því að eg held.
En samt hefir jafnan farið
Guðmunda
Eliasdéttir
Frú Guðmunda Elíasdótt-
ursöng i Gamla Bíó á vegum
Tónlistarfélágsins föstudag-
inn 1. febr. við góðar við-
tökur. Það er ekki langt síð-
an hún kom opinberlega
fram hér í Reykjavík í fyrsta
sínn og vann hún þá full-
kominn sigur. Þessir hljóm-
leikar voru til að staðfesta
enn betur sigurinn. Á söng-
skránni voru óperulög eftir
Mozart og Puccini, þrjú nor-
ræn sönglög og níu íslenzk,
þar á meðal tvö lög, sem eg
liefi aidréi heyrt áður sungin,
Skemmti- Fyrir nokkuru koni út stórmerkileg
leg bók. bók, sem heitir „Árbók Reykjavikur-
bæjar 1945“ og sýnir í tolum þróun
og breytingar í ýmsuni málum, sem alla bæjar-
búa varðar á einn eSa annan hátt. Þar er skýrt
frá vcðurfari, öllu mögulegu um hagi ibúanna,
heiibrigðismálum, fasteignum, fiskveiðum, sam-
göngum, iðnaði og verziun, póst- og símamálum,
peningamáium, verðlagi og iaunamálum, lýð-
málum, Tögreglu, réttarfari og brunamálum,
fræðslumálum, kosningum og skennntanalífi, op-
inberum gjöldum og fyrirtækjum og fjármálum.
Ótæmandi 1 þessari bók er ótæmandi fróðleik
fróðleikur. að finna um öll þessi ináli Ef ein-
hvern langar t. d. að vita, úr hvaða
sjúkdómum flestir bæjarbúar andast um þessar
mundir, þá þarf hann ekki annað en að fletta
upp á vissri opnu í Árbókum Reykjavikur og þar
stendur það svart á hvítu, að á árunum 1936—
40 stafa langsamlega flest dauðsföll hér í bæn-
annað er „Nú andar nætur- J lim af hjarta- eða æðasjúkdómum. Þáð er allt að
blær“ (Tómas Guðmunds- ■ því fjórði hver maður, sem deyr af þessum
son) eflir Pál K Pálsson lög-: °8 ba® er eftirtektarvert, að hann færist
. , . , i ! mjög í vöxt. Fvrir 30 ánum dó ekki tiundi hver
b 1J maður af þessum sjukdonn. Við þenna lestur
söngkonan varð að endur-
taka, og hitt er „Sumar“
(Jak. Jóh. Smári) eftir Pál
Isólfsson, sem einnig var vel skaPur?
tekið. Hygg eg að hér sé um
fvrstu uppfærslu þessara
laga að ræða í söngsal og
eiga þessi lög sjálfsagt eftir
að verða oft sungin.
Frú Guðmunda hefir fagra
og mikla sópranrödd og
raddarinnar vegna ætti hún
að geta orðið óperusöngkona,
því að raddsviðið er sérstak-
lega mikið. Söngkonur eru
valcnár sú spurning, hváð þessu veldur.
Drykkju- Stafar þessi stórkostlega aukning
hjartasjúkdóma ,af t. d. drykkjuskap
eða óheilnæníari .lifnaðarháttum en
áour? En þessari spurninu svarar bókin ekki.
— Fyrir þrjátiu árum var berklaveikin skæðasti
sjúkdómurinn sem ásótti Reykvíkinga. Hún hefir
númrðið að þoka fyrir krabbameini og lungna-
sjúkdómum. Úr krabbameini dóu 13,2% árin
1936—40, en á sama tíma 12,4% úr lungnasjúk-
dómum. Úr ellilirumleika deyja 0,1% i Reykja-
vík, en aftur á móti 15,4% úti á landsbyggðinni
eða meira en sjöundi hver maður, sem þar deyr.
*
Aukin og- Þeti’a eru aðedns örfá og lítil sýnis-
endurbætt. horn af fróðleiknum, sem bókin
j hefir að geyma, en það er dr. Björn
stundum flokkaðar eftir | Björnsson, hagfræðingur bæjarins, sem hefir
raddsviðinu og' gæti þá kom-1 viðað að sér þessum fróðleik og fært i b.ókar-
ið til álita, hvort ætti að form' Fyrir nokkurum árum samdi hann fyrstu
nefna hana háan sópran. ‘ árbokina, sem ut»kom og er þessi onnur útgafa
..... , . , , , bæit og aukin,svo aðýmis ny viðfangsefni hafa
En þott.roddm se ha, þa er ver-ð tekin ti[ áthugunai. sem ekki voru j hinni.
þó miðbikið bczt hvað iyll-; gr það.líka jafnan svo um fýrstu tilraun á þessu
ingu snertir. Það leynir sér \ sviði, að þá er ekki allt tekið með, sem þýrfti,
ekki’, að söngkonan liefir' en eftir þvi er ekki tckið fyr en eftir á.-
góðan skóla, en hún cr nem-
andi frú Dóru Sigurðsson.
Á þessum hljómleikum var
söngur frúarinnar öruggari
en á þeim fyrri, sjálfsagt er
pallgeigurinn orðinn minni.
Og þótt hún hafi sungið fal-
lega mörg lögin, þá á þó
meðferðin eftir að verða
persónulegri og dýpri að
skilningi og cf að svo verður,
eins og að líkum lætur, þá
er ekki ástæða til að ætla
annað en hún vcrði skínandi
stjarna á bimni lislarinnar.
Dr. V. v. Urbanlschistch
Er tímar Er fram líða stundir, verður það
líða. griðarmikill fróðleikur, sem saman
hefir vcrið Safnað i* þessa bók —•
íniklu meiri en einn maður kemst yfir að fty.nna
sér, þótt hann sitji árum saman við það. En
þá verður hún lika ómetanleg heimild á mörg-
um sviðum, sem grúskurum mun verða tíðleitað
til. Og þó munu grúskararnir ekki verða hinir
einu, sem þangað leita, en óhætt mun að full-
yrða, að enginn mun koma þar að tómum kof-
unum.
Lýsis- Rauði Kross Islands hefir enn riðið á
gjafir. vaðið með söfnun til handa nauðstpddu
fólki®í Evrópu. ,Að þessu sinni eru það
börnin, sem eiga að njóta góðs af rausn manna
hér heima. Það á að gefa þeim lýsi, góða is-
lenzka iýsið, sem hefir yfir þéim undrámætti að
. , . , búa, sem getur haldið lífinu í fólki, þóít það
var vio hljóíærið Og lék til| titig annag tii matar. Það eru margir munn-
arnir nú á meginlandi Evrópu og þó einkum í
löndum miðhluta álfunnar, sem nú liafa þörf á
að fá iýsisskammt.
undir af list, eins og hans
var von og vísa.
B. A.
Góðar Eins og vænta mátti hafa undir-
undirtektir. tektir verið góðar. Það cr'þegar
búið að færa Rauða Krossinum
gjafir, sem munu nægja til þess að halda lífinu
í hundruðum harna og forða enn fleiri frá því
svo, þegar svo hefir borið
undir, að karlakórarnir okk-
ar hafi sungið liver á eftir
öðrum á sömu skemmtun, að'að híða varanlegt tjón á heilsu sinni af völdum
mér hefil’ fundizt SÖH'UII'1 næriiigarskorls. Og þó er söfnunin aðcins að
bostbræðra bera af lunum, : ,Y , , , , , ,
’ j gjafir, svo að sa hopur a vafalaust eftir að
hvað snertir menningu og
vandáðan flutning, en þá
hafa líka kórarnir valið þau
lögin, scm þeir syngja bezt.
Árnór Halldórsson söng
einsöng i „Old folks at
home“ eftir FostBr, og var
gerður góður rómur að söng
hans og varð hann að endur-
taka lagið.
Framh. á 6. síðu
stækka til muna enn, sem Islentingar veila
hjálp að þessu leyti.
*
„Frá fs- „S, J.“ sendir mér eftirfarandi
lendingum.“ bréf um söfnuijina: „Eg vil gera
það að tillögu minni, að- ef lýsið
verður setf á flöskur hér og sent utan i slíkum
umbúðum, þá verði límdur miði á, hverja flösku
með áletrun um, að flaskan sé gjöf frá ísicnzku
þjóðinni. Verði lýsið sent ptan í fötum, þá æfti
að gera ráðstafanir til þess að þeir, sem hijóta
lýsið, viti frá hverjum það sé komið. Eg geri
ráð fyrir, að aðrir mundu fara þannig að.