Vísir - 23.02.1946, Blaðsíða 4

4
v I s i h
Laugardaginn 23. febrúar 1946
VISIR
DAGBLAÐ
Dtgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Skammgóðui veimii.
Tlðlilegt er að veíkamenn berjist fyrir bætt-
um kjörum, enda fer því fjarri að hl'útur
þeirra sé góður. Þar ber þó ekki að horfa á
krónutöluna eina, heldur öllu frekár kaup-
mátt krónunnar. Verðþenslan leiðir til þess
að stöðugt fæst minna fyrir myntina. Laun-
þegar finna bezt hvar skórinn kreppir,
krefjast kjarabóta og fá þær oftast, en verð-
þenslan eykst og kjarabætur, sem taldar voru
fullnægjandi, er frá samningum var gcngið
reynast innan stundar algjörlega ófullnægj-
íindi og svo hefst kaupstreitan að nýju. 1
sííkum deilum er yfirleitt ekki um það spurt
hvað atvinnuvegirnir þola, eða hvort fram-
Jeiðslan geti borið sig. Engu er líkara, en að
það skipti almenning engu máli. Á stríðs-
tímum getur þctta baslazt nokkurn veginn
meðan ófriðarþjóðirnar eru reiðubúnar til að
gefa svo að segja hvaða verð, sem er fyrir
nauðsynjar sínar, en er dregur frá ófriðar-
loJvum, kaupa þær vöruna, þar sem hana cr
mmt að fá ódýrasta. Þær þjóðir standa þá
bezt að vígi, sem minnsta hafa verðþensluna,
lægsta Ivaupgjaldið og framleiðslukostnaðinn
<og þar af leiðandi lægst vöruverð. Má benda
.á það, sem timanna tákn, að svo að segja
strax eftir að Noregur liafði fengið frelsi
sitt eflir hernám Þjóðverja, buðu þeir lýsi
miklu lægra verði en við Islendingar gátum
boðið það á.
Núverandi rikisstjórn lofaði að tryggja
vinnufriðinn er hún settist að völdum. Hún
vissi það jafnvel og allir aðrir, að slík lof-
orð eru og verða einkisvirði, meðan ekki er
:ráðist gegn verðþcnslunni. Meðan verðþenslan
•eykst, aukast kröfurnar um bætt kjör, og
þær gera það stöðugt meðan ófremdarástand-
ið ríkir. Allar kauphækkanir eru aðeins til
I)ráðabirgða, meðan grundvollurinn cr véikur.
I vinnudeilu þeirri, sem nú stendur yfir
hefur kaup verið liækkað í Hafnarfirði, og
sagt er að vinnuveitendur hafi boðið tilsvar-
íindi kauphækkun hér í Reykjavík. Þótt kaup-
Jiækkanir þessar ncma óverulegri upphæð og
verkamenn séu vel að þeim komnir, er þetta
•skammgóður vermir, með því að innlent
ffurðaverð mun hældca á hausti komanda,
sem kauphældcuninni nemur og ef til vill
meira vegna sérstakrar landbúnaðarvísitölu,
sem lýtur noJckuð öðrum l)oðorðum en fram-
i'ærzluvísitalan, þótt liorfið hafi verið frá scx
inanna nefndar álitinu, sællar minningar.
Þannig heldur skrúfan áfram þar til gripið
«er lil raunhæfra aðgerða, sem ekki er að
vænta fyrr en að kosningum loknum, með
þvi að. enginn fiokkur jiorir að taka á sig
væntanlegar óvinsældir af slíkum aðgerðum,
þótt þær kunni aðeins að vara um skcið, eða
þar til árangurinn kemur í ljós og almenn-
ingur hefur öðlazt skilning á nauðsyninni.
ísá skilningur er að glæðast og kemur meðal
smnars fram í því, að kröfúrnar eru ekki
lengur eins hóflausar og áður, en ]>að þýðir
iið launastéttirnar vita að framleiðslu atvinnu-
yegunum má mlsbjóða, en þeir eru undir-
staða alls þjóðarbúsins. Kröfur inanna eiga
ckki i'yrst og fremst að snúast um hækkað
kaup, heldur öllu frekar um lækkaða dýrtíð
og alikinn kaupmátt. Það -cr áú éina kaúp-
liækkun', s'em er Viúnandi að af fúllri eihbeitni.
iiðTsrGingaheiniÍið opnar
tinga- og sankomusaiL
Jekor væofaiiEega til starfa
i in^rzo -
BreiSfirðingaheimSlið h.f.
er nú að breyta innréttingu
húss þess, er það keypti á
Skólavörðustíg 6, og innrétta
þar samkomusali.
Þessar breytingar eru nú
langt komnar, og líkur lil
þess að starfscmi hefjist þar
í næsta mánuði.
Samkomusalirnir éru tveir.
Mun annar koma til með að
rúina allt að 70 manns í sæti,
cn hinn 150—170 manns.
Hægt er að nola báða salina
sainan eða hvorn út af fyrir
sig, eftir ástæðum.
í sambandi við samkomur
í liúsinu verða veitingar, og
var félaginu veitt veitinga-
leyfi á bæjarstjórnai'fundin-
um í gærkveldi. 1 fyrstunni
er ráðgert, að veitingarnar
standi aðallega eða eingöngu
í sambandi við fundi og
skemmtanir, en í vor eða
sumar ér ætlað að lief ja þar
matsölu fyrir almenning.
í liúsinu eru, auk fyrr-
greindra sala, ibúð fram-
kvæmdarstjóra félagsins, sem
jafnframt er húsvörður, og
svo skrifstof-a Brei'ðfirðinga-
félagsins.
í framlíðinni er það draum-
ur félagsins, að gera Breið-
firðingaheimilið á Skóla-
vörðustíg 6, að einskonar
gististað, eða hóteli, þar sem
Breiðfirðingar liefðu öðrum
fremur aðgang, er þeir kæmu
til bæjarins.
Breiðfirðingaheimilið h.f.
er liltuafélag, sem stofnað er
innan Breiðfirðingarfélags-
ins, og er Lýður Jónsson
framkvæmdasljóri þess.
Hér mun vera um að ræða
langstærsta átak, sem nolck-
urt átlhagafélag í hænum
hefir ráðizt í til þessa, og
vonandi að því heppnist þetta
brautryðjandastarf. /
Hýsnæðismál.
Framh. af 3. síðu.
menn til þess að starfa að
])essum rannsóknum, hafa
skrifað bæjarráði, skýrt því
frá gangi málsins og jafn-
framt óskað eftir héímíld til
nauðsynlegra útgjalda við
raimsóknina. Bæjarráð féllst
á þetla og nú hafa tveir
menn verið ráðnir til þess að
rannsaka kjallaraíbúðirnar í
bænum, en heilbrigðisfulltrú-
inn og heilbrigðislögrcglu-
þjónn mutiu athuga íbúðir í
hcrmannaskálunum.
Rannsóknin hefst á mánu-
daginn kemur. Hefir hag-
fræðingur bæjarins dr. Bjöm
Björnsson, samið sérstakt
skýrsluform (eyðublöð), sem
slioðunarmennirnir fylla út
um þessar íbúðir, og fram-
kvæma svo skoðun á þak-
hæðaibúðúm og öðrum íbúð-
úm cftir því sem hentugt.
þætti.“
Vísir hefir innt Ágúst
Jósefsson eftir því livað síð-
an liafi gerzt í þessiun mál-
fyrir hverja íbúð, en síðar
mun svo verða samin heild-
arskýrsla eftir þcim gögn-
um sem fást við rannsóknina,
og hún send hæjaryfirvöld-
uniim.
Þær íbúðir sem skoðaðar
verða, eru fyrst og fremst
allar kjallaraíbúðir og lier-
mannaskálar, skúrbyggingar
og smáhýsi, sem fóllc liefst
við í. Þar næst verða slcoð-
aðar íbúðir í þakhæðum og
aðrar íbúðir, eftir því sem
tilefni gefsl til. Er það aug-
ljóst mál, að jafn ílarleg
rannsökn hlýtur að talca
langan tíma.
Kjallaraíbúðum hefir f jölg-
að til nmna frá því að
styrjöldin braust út. Árið
1938 voru 1109 kjallaraíbúð-
ir í bænum, þar sem bjuggu
2482 fullorðnir og 1077
börn. Árið eftir hafði kjall-
araíbúðum fjölgað í 1140 og
íbúunum í 2515 fullorðna og
1112 börn. En nú mun láta
nærri að kjallarníbúðirnar
séu a. m. k. orðnar 1500—
1600 talsins fyrir utan alla
hermannaskálana . og skúr-
ana, og samanlagt búa í
þessum húsakynnum fleiri
þúsund manns.
Þýzkalandssöfnunin.
Skrifstofu söfnunarinnar hofa
borizt eftirtaldar gjafir til lýsis*-
kaupa handa • nauðstöddum þý/.lc-
um börnum:
Örnúlfur 200 kr. Sverrir Sverr-
isson 20 kr. N. N. 100 kr. Guðm.
Guðjónsson 100 kr. I. G. 200 kr.
Jón Stefánsson 25 kr. Ilela Jóns-
dóttii' 100 kr. N. N. 50 kr. N. N.
100 kr. Auðunn Jóhannesson 100
kr. .1. E. 100 kr. Sigurgeir Alberts-
son 100 kr. Brynhildur, Ófeigur,'
Jón 50 kr. G. .1. 30 kr. S. Þ. 100
kr. Sig. Bergsson 500 kr. Sig.. Ó.
Sigurðsson 500 kr. E. E. 00 kr.
Guðrún Biriks 300 kr. Ilelga
Jónsson Moth 200 lcr. Ó. Ó. 10 kr.
Jón og Jóhann Gunnars 100 kr.
K. Þ. G. E. 200 kr. G. S. 50 kr.
J. G. 200 kr. Óskar 50 kr. Þ. G.
20 kr. L. S. 20 kr. K. S. 30 kr.
N. N. 100 kr. Jóel Úlfssoo 30 kr.
Guðbrandur Gíslason 10 kr. Har-
aldur Salómonsson 500 kr. Ág.
ViJh. Guðjónsson 100 lcr.
Gréta 100 kr. Ása, Heddi, Stebba
50 kr. Stefanía Ólafsdóttir 200 kr.
G. J. 30 kr. G. 100 kr. Hilinar,
Ragnar 50 kr. Jónas Jónsson,
Seyðisfirði 500 kr. Tvær systur
•50 kr. G. I. 20 kr. II. 10 kr. N. N.
25 kr. Jón St. Arnórsson 1000 kr.
N. N. 100 kr. Halldór Gunnarsson
50 kr. Þórarinn Sveinsson 200 kr.
Jón Ilaukur 4 ára 100 kr. Guð-
rún Magnúsdóttir 11 ára 15 kr.
Pétur Guðjónsson 100 kr. N. N.
50 kr. Safnað af Klemenz Tryggva
syni 1000 kr. S. F. 150 kr. Sigur-
jón Ólafsson 50 kr. Halldór Ilall-
dórsson 50 kr. Jens BenediktsSön
100 kr. Mæðgur á Grundarstíg
100 kr. N. N. 50 kr. O. E. 50 kr.
M. M, 20 kr. Sig. Þorkelsson 50
kr. Fanný1 Camphausen 50 kr.
N. N. 3Ö kr. Safnað af Guttormi
Erlendssyni 5000 kr..
Rödd konu. „S.M.Ó.“ skrifar með eftirfarandi:
„Með því að Bergmál liefir óskað
eftir að konur segðu sitt álit, varðandi tillögu
Jónasar frá Hriflu, hvort taka eigi upp eins-
líonar samnefnara fyrir allt kvenfólk, sem kom-
ið er yfir 21 árs aldur, og lcalla hverja konu
frú, vil eg segja hug minn i þessum efnum. —
Eg sé ekki betur en að við konurnar eigum að
vera þarna jafn-réttháar. —- Utanáskrift til karla
er ætið skrifuð með „herra“, hvort sem hann
er ungur eða gamall, kvæntur eða ókvæntur.
*
Þeg-ar kona Sama á hð gilda um konuna, hvort
á í hlut. sem gift er eða ógift, þó að vel
fari á því, að titla kornunga stúlku
yngismær eða ungfrú og pilt á sama reki yngis-
svein cða pilt. — Eg býst við, að flestum sé
farið eins og mér, að titillinn „fröken“ sé þeini
þyrnir í augum og megi því fara sína leið. Og
að titla konu yfir sextugt með ungfrú, eins og
stundum hefir átt sér stað, cr ckkert nema fals
og mjög fjarri lagi, en það er gert einungis vegna
þess, að svo vifl til, að lconan hefir ekki gifzt.
*
Ekki hé- Þetta er ekki eins inikið hégómamál,
gómamál. og sumir vilja vera láta, þó að
ekki virðist þurfa mikil heilabrot
fyrir AJþingi, hvernig eigi að afgreiða það,
svo sjálfsagt sem það ér, að fella dönskuslett-
ur úr móðurmálinu, <er færi gefst, en hinsveg-
ar er það skylda þingsins, að gera konu og
karli jafn hátt undir höfði, þar sem hægt cr
að koma því við, eins og vel er hægt í þessu
tilfelli.“
*
Önnur bréf. Fjögur bréf að auki liggja hér
hjá mér viðvíkjandi þessu máli.
Sá galli er þó á tveim þeirra, að höfundarnafn
liefir ekki verið látið fylgja með, og hefi eg
þó oft tekið það fram, að eg birti ekki bréf,
sem cg veit ekki um höfundinn að. Hin tvii
verða birt cftir helgina, og eins þau nafnlausu,
ef höfundarnir gefa sig fram fyrir þann tirna.
Annars fara þau i röslakörfuna.
*
Vinnuheimili Eftirfarandi bréf hefi eg fcngið
S. í. B. S. frá „K“: „Eg fékk allt í einu hug-
mynd, sem mér sjálfri finnst al-
veg ágæt, og bið Berginál að koma henni á fram-
færi. Það getur lneira en verið, að lesendum
finnist ekkcrt i ’hana varlð, en vegna þess að
hér er um að ræða eitt mesta nauðsynjamál
þjóðarinnar,. er OjUgci. tap_f§ við að koma hug-
myí^linni áíffamfæri, — Nú nýlega er búið
að draga í happdrætti S.Í.B.S. Sala miðanna
gekk yel, eins og vænta inátti, því að almenn-
ingur virðist skilja það, hve nauðsynlegt vinnu-
heimili berklasjúklina er fyrir þjóðina.
*
Ekki nóg. Þólt happdrættinu sé lokið, nægir
ágóði þess sjálfsagt ekki vinnuhæl-
' inu. Og nú á ekki lengur að þúrfa að bjóða
. þjóðinni allskonar dýrindis verðlaun til þcss
að fá hana til að styðja jafn-nauðsynlega stofn-
un. Nú á hver og einn Islendingur — að minnsta
kosti þeir, sem komnir eru til vits og ára —
að láta eitthvað smávegis af hendi rakna mán-
aðarlega! Og þótt ekki væri nema 5 eða 10 krón-
ur frá hverjum, væri það engin smáupphæð,
þegar saman er komið á einn stað.
*
Eftir efnum. S.Í.B.S. ætti að láta lista út ganga,,
skera upp lierör, og getur þá fólk
gcfið sitt tillág eftir efnum og ástæðum. Smá-
upphæð mánaðarlcga ætti engum að vera ofraun,
en kæmi áftur öðrum, verr settum, margfalt til
góðs. — Mæður! Þið ættuð að taka frá heimilis-
peningunx ykkar söniu upphæð til S.Í.B.S. og þið
setjið mánáðarlega í sparibyssu barnanná ykkar.
Hver veit, néma þið hjálpið með því ykkar cigin
börnúm siðar meir. Og þið ætluð'að koma pen-
ingunum sjálfar til S.Í.B.S., en ekki láta sækja
þá til ýkkar. Við það er mikið umstang.“