Vísir - 01.03.1946, Blaðsíða 4

4
v ISIH
Föshidaginn 1. marz 1940
VISIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAtíTGÁFAN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm linur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sannspái.
hver maður á landi hér á
aldrinum 16—60 ára leg&i
árlega til ókeypis eitt dags-
verk miðað við tíu tíma
vinnii, og greitt með dag-
vinnukaupi, sé dagsverkið af
hendi látið í peningum, en
ekki með vinnu, og greiða þá
könur helming móts við
Uverjum meðalgreindum maiíni hefur verið karla. Skal þessari vinnu eða
það vel ljóst, allt frá því er verðþenslan peningum varið til að koma
tók að segja til sín fyrir alvöru, að einhvern- i framkvæmd hinum og þess-
tíma hlyti til þess að koma að átök yrðu háð uni aðkallandi þjóðarnauð-
um hvort haldið skyldi áfram á sömu braitt synjum á hvérjum tíma.
eða aftur snúið. Á því var þráfaldlega vakin
athygli hér í blaðinu að mikill misskilningur
‘ væri hjá verkalýðsfélögunum að starblina á
krónutöluna eina, með þvi að fyrr en varði
yrði aukin krónutala einkis virði til liagsbóta
vcgna aukinnar verðþenslu. Verkalýðsfélögin
íEttu sem aðrir að berjast gegn verðþenslunni,
til þess að tryggja liag sinn i nútíð og öryggi
í fraintíð. Hinir politisku verkalýðsleiðtogar
máttu ekki heyra þetta nefnt, eiida töldu
þeir slíkar kenningar fjandskap við vcrka-
lýðinn. Nú standa þeir uppi gersamlega ráða-
lausir af því einu að verkalýðsfélögin virðast
hafa skilið að hagsmunamál þeirra og einu
varantegu kjarabætur felast í að úr verð-
þenslunni sé dregið með einhverjum ráðum.
Þótt tekist hafi að koma fram kauphækk-
nnum er þar tjaldað til cinnár nætur, cn
engin varanleg tausn fclst í því fyrir sóma-
samlegri afkomu verkamanna. Þeir eru vissu-
lega ekki of hátt launaðir, ef miðað er við
ríkjandi verðþenslu, en verðþenslan er meiri
en svo að ýmsir atvinnuvegir geti stáðið
undir byrðunum, sem af henni stafa, og eru
jafnvet miður halckiir en verkamenn, með
því að um hrehiaii taprekstur er að ræða.
Haldi verðþenslan enn áfram að aukast reluir
að nýjum lcjaradeilum og kauphækkunar-
kröfum fyrr en varir.
Politiskir spekulantar hafa tit þessa valið
þann kostinn að sigla undan straumnum og
láta raunar berast með hdnum. Það getur
afldð mönnum vinsælda um stund að tala svo
seni allir vilja heyra, en vinsældirnar leuilna
að reynast endaslyppar byggist þær á ímund-
uðúm skilningsskorti alniennings. Fjöldinn
finnur livað að honum snýr og mun þar
sanhast að alla má blekkja einu sinni, ein-
tiverja alltaf, en ekki alla alltaf og gildir
það um allan þorra manna. Verkfall það, sem
staðið, hefur er krafa um lækkaða dýrtíð,
en ekki út af fyrir sig krafa um aukna krónu-
iölu í grunnkaupi. Til varanlegra lausnar
verður að taka þau upp á öðrum grundvelli
en þeim, sem sáttasemjari ríkisins megnar,
og ber rikisstjórn og Alþingi þá fyrSt og
íremst skylda til að ínúast gegn þeim vanda,
sem allir viðurkenna nú orðið, en ýmsir hafa
'viljað og vilja enn skjóta á frest fram yfir
'kosningar eða jafnvel þar til „hrunið kennir
landlýðrium að lifá“. Hruristefnan hefur verið
tríkjandi á borði, þótt nýsköpun hafa verið
lýst í hverju orði og Potemkin-myndir
dregnar upp á hvern vegg. Raunin sanriar að
þeir menn, sem stöðugt hafa varað við hætt-
unni og barizt hafa fyrir raunhæfum að-
gerðum í dýrtíðarmálunum, ýiafa sagt það
eitt, sem satt var og rétt, þótt mennirnir
ineð gullnu tuiigurng|- hafi reynt að stimpla
þá, sem aftúrháTdsseggí; og allt áð jiví fÖð-
urlandssvikara. Ifugrekki þarf til að rísa nú
gegn staðreyndunum, ásamt bjargfastri trú
já ski’nsemiskorti almennines.___________
Mslamdsátctlwn
eftir Halldór Jónsson, sóknarprest að Reynivöllum.
I. sé eitthVað gert á einhverjum
Eg geri ráð fyrir, að lnig- stað, sem til heiðurs og lieilla
myndinni þurfi eg ekki sér- horfir, er það orðið mál al-
staklega að lýsa, enda er hún þjóðar, henni til gagns og
þegar mörgum kunn. Get sæmdar.
þess þó, að eg legg til, að Það er nokkiið til, sem
heitir átthagarækt og gætir
henriar víða, sem betur fer.
1 Reykjavík eru til ýms fé-
lög, miðuð mið átthagana,
t.d. Breiðfirðingafélag, Ár-
nesihgafélag, Austfirðihgafé-
lag o. fl. o. fl. 1 útvarpinu
hefur maður heyrt ræðu-
höld frá ýnisuni þessum fé-
Ennfreintir tel eg, til hægð-
arauka í frainkvæmd lient-
ugt, áð hver sveit og liver
káúþstaðúr sé mcð sína starl'-
semi út af fyrir sig. Að öðru
leyti vísa eg til ritgerða
minria rim þetta efni í Les-
bók Morgunblaðsins, 9. júlí
1944 og vikublaðinu Tímínn,
27. apr. 1945, og geta menn
þar fræðzt um tiltögu mína
enn frekar.
Það var ekki ijema cðlilegt
og sanngjarnt, að eg léti mig
þessa tillögu mína, heima
fyrir nokkru skipta, enda
hefir það orðið svo. Þegar
hér í sveit, í Kjósinni, er
þegar komin af stað fyrsta
býrjun starfseminnar og hef-
ir hún vcrið látin liefjast á
árinu 1945. Hafa þó nokkuð
margif, konur og karlar
lieitið stuðningi sínum, og
þátttökri og kann eg Jiessu
fólki innilegar alúðarþakkir
fyrir. Hafa tillögin verið
greidd í peningum, og er eg
eftir því, sem við verður
komið, að innheimta loforðin
og tillögin. Er þegar komin
upphæð, sem nemur fleiru en
einu þúsundi króna, og ]ió
þelta geti ekki talizt stór
uppliæð á þessum tímum
peningaflóðsins, mun þetta
lcoma í góðar þarlir, er haf-
izt verður lianda mu frain-
kvæmd hið allra fyrsta, sem
tök eru á, en það er skóla-
bygging fyrir sveitina, er
mun kosta stórfé. Þetta
verður lúð fyrsta verkefni
Islandsáætlunar hér.
Það hefir án cfa tafið
nokkuð lyrir almennri þált-
töku hér i sveit, að verið er
að reisa veglegt stórliýsi,
félagsheimili unga fólksins,
er kosta mun áður en lýkrir
svo hundruðum þúsunda kr.
skiptir. Hafa meim þegar
gefið stórfé, svo ncmur
nokkrum tugum þúsunda kr.
til þess fyrirtækis bæði í
vinnu og peningúm. og er
slíkt lofsvert mjög.
Þetta livorttveggja, sem
frá hefir verið skýrt, er að
vísii „innanríkislnþl*1. Það er
að segja, að það snertir sveit-
ina sjálfa. En það er líka
„utanríkismát“ úiiij. .]dð,..þ.YÍ
JL.itíl börn. Fyrir nokkuru var sagt frá því i
einu dagblaðanna hér i bæiiíun, að
fyrir eigi aillöngn hefði fæðzt hér í bænum barn,
sem var svo litið, áð það væri talið ininnsta
barn, sem hér á Iandi hefði fæðzt. í tilefni
af því hringdi frú Eristín Jakobsen til Visis
og skýrði frá því, að hinn 29. apríl 1898 hefði
rrióðir hennar, Málfriður Ólafsdóttir, alið svein-
barn, sCm óg tæpar þrjár merkur. Var barnið
að öllu lcyti fullburða, er það fæddist, en
fyrsta árið var það ákáfíega heilsuveilt.
Eftir áriö. Ekki gat. móðir míri haft hann á
brjósti, sagði frú Kristin ennffeiu-
lögum og hefir þar komið J"/ Jefna 1)ess; hve "ákvæmtega varð að inæla
fram greinilegur vilji félags-
fólksins að gera liitt og þetta
sinúrii átthögum til sóma og
leggja í sölurnar, að manni
hefir skilizt bæði tiiria og
fé. Er síikt lofsvert mjög.
Ct frá þessum félagsskap
hafa nivndazt t. d. nokkrar
nýtilegar bókmeriníir.
Nú hefir fjöldi fólks flutzt
burtu úr Kjósinni til annarra
héraða og langflesfir til
Reykjavíkur. Og tel-eg eng-
um vafa bundið, að þetta fólk
beri yfirleitt hlýjan vinarhug
til sinna gömlu og fögru átt-
haga, og gleðjist af hvcrjti
því, sem þar fer fram þeim
til heiðurs og heilla.
Mér hefur komið til hugar,
að meðan meginn félagsskap-
ur er til á hiriúm nýju stöð-
þá fæðu, sem honum var gefin. Ef hann fékk
meira j eitt skipti en annað, varð þann veikur.
Þegar hann varð eins árs, óg hann 14 lnerkur.
Er mér það sérstaklega minnisstætt vegna þess,
að um likt leyti fæddist barn i sama húsinu
og var það aðeins þyngra en bróðir miriri. Ekki
fór hann að ganga fyrr en harin var nærri
þriggja ára. Hann náði sér alveg eftir veik-
indi fyrstu áranna og er vart hægt að segja,
að honuin liafi orðið misdægurt siðan. — LjóS-
móðirin var Þorbjörg Sveinsdóttir.
Fleiri hælta. Það bætist smám saman í hóp
þeirra, sem leggja niður vinuu,
til þess að reyna að knýja fram hærra kaup
og bætt vinnukjpr. í morgun söknuðu bæjar-
búar striætisvagnanna. Ökumennirnir lögðu nið-
uri vinnu frá mánaðamólum, þvi að kaúpsamn-
ingar þeirra voru þá út riunnir. Sairininga-
uinleitanir fóru fram siðustu dagana, en svo
mikið bar á milli, að samkomulag náðist ekki
og fyrir bragðið verða nú bæjarbúar að ganga
UTn, liinu nýja fósturlandi | til og frá vinnu sinni svo hundruðum skiptir.
þessa fólks, ,um Islandsáætl-1 *
un þar, og engin deild til í1 Kolaleysi: Maður nokkur, sem er kunriugur i
þcim íelagsskap, hvort ckki
cinhverjir vildu gánga í fél-
agsskapinn hér til að styi'kja
með sína átthaga. Þetta væri
mjög l'allega hugsað og sýndi
tryggðina enh bctur þarinig
í verkinu. Eg vil geta þess,
að lítill vottur slikrar tryggð-
ar er þegar til, i að vísu eftir
bending frá mér og enn er til,
nú þegar, lofoi’ð og efndir
um að gailga í félagsskapinn
hér af hálfu fólks sem eigi er
hér fætt né alíð upp og leyfi
cg mér að fæi'a þessu fölki
alúðarþakkir. Mundi þetta
fólk að sjálfsögðu ganga í
félagsskapinn, er haiin væri
á kominu þar sem þeir eiga
heima.
Eg leyfi mér fyrirfram að
þakka þeim, sem liér munu
leggja stein í grunninn og
veit að þcir gera gott verk
fyrir aldá og óboi’na.
Muriið eftir Islandsáætluft
íriiniiii
Með virðingar og alúðar-
kveðju til yðar allra.
20
2. 1940.
úrvals saltfiskur úr stafla.
FISKBCÐIN
Hverfisgd 12$; Sími 1456.
Hafliði Baldvinsson.
hvcrfum þeim, sem risið hafá síð-
ustu árin suður í Fossvogi, Kóþavogi og' viðár
þar um slóðir, leit iim til min i gær. Ilann
kvað ástandið vera slæmt hjá mörginn fjöl-
skyldum þar. Kolaleysi hrjáir sumar, svo að
þær geta ekki hitað upp hjá sér og margar
verða að borða eingörigu kaldan mat, því áð
ekki er liægt að hita neinn bita. Þarf i raun-
inni ekki að fara út fyrir bæinn, til þess að
finna fólk, sem situr kulda, vegná kolaleysis.
*
Vika. Verkfallið eri byrjað áttunda dáginn. Þótt
það hafi ekki staðið lengi, riiá þó þcg-
ar sjá mikla bréytihgu á bænum. Umferðin á
götnnum er orðin riiiklu minni en þegar það
skall á. Margvíslegt athafnalíf hefir verið að
dcyja út smárii samari — það sem lagðist eltki
niður iim Ieið og verkfallið liófst. Reykjavík
hefir tekið mikltim stakkaskiptum. Bærinri ökk-
ar liefir svo sem gott af því að breytást i ýms-
um efnum, en ekki að þessu léyti. Þessum brieýt-
ingum fylgir eyðilegging á veriðriiætum.
*
Fiskuriliíi. Allir vita, að bátarnir, sein gerðir
erti út héðan, liafa veitt vel undan-
farna dágá. En það er til cinskis að veiða
vel, ef ekki er hægt áð fá einhver verðmæti
fyrir fiskinn. Það cr ekki liægt nú. Hann ligg-
ur í kösum, þar sem leyfilegt hefir verið að
flýtja hann og þar er hann nú að skemmast
og verða ónýturi. Það er illt til þess að vita,
en við það verðúr ekki ráðlð, jneðán verk-
fallið liéldur áfram. Meðan það stendur, halda
verðinætin áfram að rýrna, állir verða fátækari.
Frekari Almenningur hafði mikið bollalagt
aðgerðir. lím það síðustu viku, livort af alís-
herjarverkfalli mundi verða, enda
sögur gengið um það livað eftir annað, cftir
aö ver^lftð bófs|, ji8,.]iað muncji -Öcella^^.
úr mánaðamótunum. En nú virðist sú breyting
að verða, að frekari vandræðum verði afstýrt og
.YÍmia .iridn.. npp..hl(ilr____________________________