Vísir - 29.03.1946, Síða 4

4
V I S I R
Föstudaginn 29. marz 1946
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm linur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sameinuðu þjóðirnaz.
fjamkvæmt Atlantshafsyfirlýsingunni börð-
ust sameinuðu þjóðirnar fyrir frelsi allra
þjóða. Sjálfstæði þjóðanna átti að tryggja
fyrst og fremst, en auk þess frelsi einstakl-
inganna til orða og athafna, og skapa þeim
algjört öryggi gegn hvers lconar kúgun og
■eymd. Ráðstjórnarríkin gerðust aðilar að At-
lantshafs yfirlýsingunni, og taldi almenningur
um aalln heirn, að af því hlyti að leiða, að
ijjartarí tímar myndu bíða stríðandi mann-
kyni. Raunin hefur orðið öllum vonbrigði.
1 því skyni, að því er talið cr, að ti-yggja eigið
öryggi, liafa Ráðstjórnarríkin beinlínis lagl
undir sig og innlimað ýms smáríki, en krafist
landa og fríðinda af öðrum, sem í orði hverju
halda þó sjálfíÁæði sínu. Þetta athæfi er ekki
í samræmi við þau fyrirheit, sem smáþjóð-
unum var gefið mitt í ógnum styrjaldarinnar.
Yms sólarmerki önnur liníga að því að ekki
sé svo friðvænlegt í heiminum sem menn von-
uðu að verða mundi. Sem dæmi um almenn-
ingsálitið má nefna, að sameiningarflokkur
alþýðu, — sosialistaflokkurinn, — hélt nýlega
miðstjórnar og trúnaðarmannafund. Nokkrum
<Iögum þar áður hafði blað flokksins kallað
hvern þann mann vitfyrring, sem talaði um
stríðshættu. Nú lýsir þessi merkilega „vísinda-
manna-samkoma“ yl'ir því að af stríðshættunni
leiði, að ef Islendingar hallist að vesturveld-
unum, muni er styrjöldin skellur á, einn þriðji
hluti þjóðarinnar tortímast, með því að
Reykjvik geti orðið útmáð með einni atom-
sprengju. I samræmi við þetta stórháskalega
viðhorf kemst svo „vísindaráðið“ að þeirri
niðurstöðu, að við eigum ekki að gera neití
til að reyna að skapa okkur öryggi og að-
gerðaleysið sé eina vernd okkar í nútíð og
framtíð. Nú er heldur ekki rætt um að við
eigum að fela oklcur vernd öryggisráðs liinna
sameinuðu þjóða, eða að við cigum að leggja
nokkuð fram í samstarfi þeirra að friði og
frelsi. Nú er aðeins rætt um væntanlegan ó-
frið, sem að því er virðist er talinn munu
verða háður milli vestrænna og austrænna
þjóða og þá sérstaklega Ráðstjórnarríkjanna.
Þetta viðhorf flokksins sýnir, hversu almenn-
ingsálitið er fljótt að hreytast. Enginn þarf
að efast um, að „vísindamennirnir“ vita hvað
þeir syrigja. Vafalaust hafa þeir einnig kruf-
ið til mergjar hvað okkur er fyrir beztu, enda
tala þeir ekki lengur um að „þrímennt verði
á dauðu geitinni“. Virðást þeir þannig vera
komnir að sömu niðurstöðu og Vísir, að við
•eigum að gera það eilt, sem tryggt getur sjálf-
stæði okkar og öryggi.
Samvinna sameinuðu þjóðanna er önnur en
hún á að vera. Þær munu í lengstu lög forð-
íist ófrið, en þrátt fyrir það geta þær neyðzt
til að láta vopnin skera úr deilunum. Fyrsti
fundur öryggisráðsins í London var með þeim
lxætti, að hann gaf ekki fyrirheit um lausn
málanna. Annar fundurinn, sem nú stendur
yfir vestan hafs, er sýnu verri, með því að
fulltrúar Rússa hafa gengið af fundi, en ör-
yggisráðið lætiu* slíkt ekki á sig fá, en af-
greiðir málin svo sem vcra ber. Olían i Iran
er eldfim, — einnig í alþjóðamálum. Þess her
að minnast, en þó er þetta aðeins eitt af mörg-
xun óleystum ágreiningsefnum stórþjóðanna.
Átökin milli austurs og vesturs:
Almenningsálitið í heiminum.
Blöð í Bretlandi og Bandaríkjunum rita nú óhikað og
af fullri hreinskilni um það, hvað vaki fyrir ráðstjórnar-
ríkjunum mcð þcirri stefnu, sem þau hafa uudanfarið sýnt
í utanríkismálum. Telja þau, að fyrir þeim vaki yfirráða-
og landvinningastefna, án'þess þó að stofna til nýrrar
styrjaldar. Bretar og Bandaríkjamenn telja yfirlcitt eðli-
legt, að Rússar vilji tryggja landamæri sín, en álíta að
þeir liafi gengið svo langt síðustu vikurnar, að ekki sé
lengur við unandi. Verður ckki annað séð en að ríkis-
stjórnir hinna tveggja engilsaxnesku stórvelda séu sörriu
skoðunar og Churchill, að nú niegi ekki lengur láta und-
an síga fyrir Rússum, heldur sýna óbifanlega festu. Al-
menningsálitið í þessum londum og víða um heim hefur
skipað sér hak við þessa skoðun og gefið lienni þann þuiiga,
er þegar hefur valdið straumhvörfum í alþjóðamálum, að
minnsta kosti í bili. Rússar hafa nú hyrjað liðflutninga
úr þremur lönduin og á þann hátt sýnt, að þeir vilja ekki
ganga í berhögg við almenningsálitið í heiminum. Samt
sem áður er samkomulagið hvergi nærri gott milli stór-
veldanna og trúnaður lítill milli austurs og vesturs. Má það
til dæmis furðulegt heita, að ráðstjórnin hefur ckki érin
virt Breta svars út af fyrii'spurn þeirra um vanefndirnar
á flutning rauða hersins úr Iran.
Styrkleild og vinátta.
Bréf frá Frá Soffiu M. Ólafsdóttur hcfir mér
S. M. Ó. borizt eftirfarandi bréf vegna pistils,
sem eg birti fyrir nokkuru frá
mjólkurframíeiðanda á bæjarlandinu. Soffia
skrifar: „Mjölkurframleiðandi á bæjarlandinu
átelur i Bcrgmáii Húsmæðrafélagið fyrir að
gera ekki greinarmun á gæðum mjólkurinnar,
þeirrar er hér er næst og hinnar, sem er komin
lengra að. Þar sem þarna virðist gæta misskiln-
ings í garð félagsins, er rétt að gefa þær upp-
lýsingar, að félagið hcfir frá fyrstu tið viljað
aðgreina mjólkina eftir gæðum.
*
Tveir það strax betra, þóll mjólkin yrði að-
flokkar. Að dómi Húsmæðrafélagsins væri
eins greind i tvo flokka og skiljanlega
kæmist þá nýjasta mjólkin eða sú, sem hendi
er næst, í fyrsta flokk, en mjólk frá fjarlægari
slöðum í annan. Húsmæðrafélagið hefir sent
margar áskoranir til Mjólkursamsölunnar i
þcssum efnum og ]>að alveg núna nýlega og
mjólkurframlciðandinn verður að sakast um
það við Mjólkursamsöluna en ekki Húsmæðra-
félagið, að samsalan hefir ekki bætt úr þessu.
Hið frjálslynda, óháða hlað, „Manchcster Guardian",
skrifar á þessa leið um ræðu þá, er Ghurchill hélt í Miss-
ourí og vakið hefur heimsathygli:
„Churchill lýsti á sinn óviðjafnanlega hátt þeirri ógæfu,
sem nú ógnar Evrópu og Asíu. Skýringar hans á ástand-
inu munu almennt viðurkcnndar. Yér eruin sammála hon-
um um það, að Rússland óskar ekki cftir styrjöld, cn
Sovjet-leiðtogarnir sækjast eftir „ávöxtum ófriðarins og
takmarkalausri útbreiðslu valds þeirra og kennisetninga“.
Um þctta vitnar hvert spor frá Mansjúríu og Bombay til
Þýzkalands og Frakklands. Takmörkin virðast engin vera. J
Vér getum reynt „friðþægingu“, scm ekki mundi taka endi!
fyrr cn vér værum orðnir að kommúnistanýlendu. Eða vér
getum reynt að standa fast um þær hugsjónir, sem vér,
trúum á. A vetlvangi hinna sameinuðu þjóða getum vér
komið í vináttu móti Rússum, — ef þeir óska þess. En
vináttu getum vér ekki fengið á móti með nokkrum við-
unandi skilyrðum, nema Bretland og Bandaríkin haldist i
hendur. Ef Churchill hefur rétt fyrir sér, og um það þarf
ekki að efast, þegar hann segir að Rússar hali meiri að-
dáun á styrkleika en nokkru öðru, þá verða vesturveldin
að sýna styrkleika, en nú sýna Rússar jiessum veldum
lítið annað en fyrirlitningu."
Þetta merka blað, „Manchester Guardian“, sem svona
ritar nú, hefur verið mjög vinveitt Rússum öll stríðsárin.
En það virðist nú hafa skipt um tón i þeirra garð.
Sem Húsmæðrafélagið hefir alltaf lagt ríka
nýjust. áherzlu á það, að mjólkin ætti að vera
sem nýjust og félagið var bókstaflega
stofnað af þvi, að sýnt Jiótti að með liinuni
nýju mjólkursölulögum yrði mjólkin sótt lengra
að og þrcngt kosti þeirra mjóikurframleiðenda,
sem hér voru næslir, enda varð sú raunin á. -—
Eg býsl ekki við að Húsmæðrafélagið eða við
húsmæður, getum nokkru ráðið um, eða hal't
áhif á, hvernig ræktaða landinu á bæjarland-
inu er ráðstafað eða fyrir komið, þótt við vildum.
Langt i land.
Eriginn virðist trúa því, að til ófriðar geti dregið, þótt
viðsjár séu nú iniklar með stórveldunum. En engum get-
ur dulizt, að viðburðir síðustu vikna hafa þjappað vestur-
veldunum saman fastar en áður og sýnt þeim, að máttur
þeirra, ef þau standa saman um málin, er nú eina valdið
í heiminum, sem jafnvel Rússar telja ekki hcppilegt að
ganga í herhögg við. En árangurinn verður þá einnig sá,
að hilið stækkar milli liins austræna og vestræna lýðræðis,
sem átökin eru raunverulega um. Þessar tvær. stefnur
skipta heiminum á milli sín, og ef tortryggni heldur áfram
að vaxa, verður langt í land til þess að smáþjóðir geti
lifað í öryggi og friði, þótt þær heri fvrir sér skjöld hlut-
leysisins. Varnarlaust land, sem hvergi vill leita halds eðal
i i * A1 ,v . , ,,.iþó verður mun minna vart en áður. Odaunninn
trausts, er ems og lamhið sem truði þvi að ulíurmn leti
af fiskúrganginum er oft svo megn, að engu
tali tekur.
*
Erfitt Þar mun vera erfitt um vik, þar sem
um vik. stöðugt eru gerðar meiri kröfur til
bæjarius um íþrótta- og leikvelli, eins
og nijólkurframleiðandi tekur réttilega fram og
vegna fólksfjölgunarinnar teygir bærinn arma
sina i allar áttir og verður að gera það. Þó get
eg ekki hugsað mér, að bærinn taki til þessa
kúabú i fullum gangi, nema viðkomandi geti
rekið þá á öðrum stað jafn-hagkvæmum. A. m.
k. bendir hin nýja samþykkt bæjarins um Korp-
úifsstaði lil þess, að hann fylgist með þessu máli,
sér þörfina og vill ráða bót á henni.“
*
Ódaunn. Þá hefir Bergmáft*.bori?t kvörtun frá
„M. M.“ um ódaun af áhurði, sem bor-
inn hefir verið undanfarna daga á tún og garða,
hæði í bænuin og nágrenni hans. Segir M. M.
að kúamykja hafi verið borin á túnbletti jafn-
vel við fjölfarnar götur og leggi af þessu megn-
asta ódaun, en auk ]>ess berist lyktin inn i nær-
liggjandi hús, ef þess er ekki vendilega gætt
að hafa alla glugga lokaða.
*
Brot. Það er brot á lögreglusamþykkt bæjar-
ins að nota áburð, sem af leggur ódaun
og var ekki alls fyrir löngu birt auglýsing i
blöðunum frá lögreglustjóra, þar sem hann á-
minnir bæjarbúa um þetta. Geri cg ráð fyrir, að
]>ar sé fyrst og fremst átt við fiskúrgang og slikt,
sem oft hefir vcrið notaður hér til áburðar, en
það í friði, cí' það gerði honum ekkert mein.
Hér á landi er nokkur hópur manna, er gengur erinda
erlendrar stefnu, sem beitir sér fyrir því aí' öllum kröftum,
að land vort njóti hvergi verndar. Þessa menn kallar Win-
ston Churchill xiú „fimmtu herdeildina'", en svo eru aðeins
kallaðir föðurlandssvilcar, sem hrjóta niður varnir og har-
áttukjark lands síns til þess að ryðja veginn fyrir valda-
töku ei’lendra vina sinna.
Island hefur verið undir vernd hrezka flolans um þrjú
hundruð ái’, þótt slíkt hafi ekki verið skráð í neinum
verndarsamningi. Nú eru tímarnir hi’eyttir. Landið þarl'
ekki að búast við vernd nokkui’sstaðar frá, ef hcnnar er
ekki óskað.
Bifhjólin. Talsvert hefir verið rætt og ritað um
„baby“-bifhjólin, sem nýlega hafa
flulzt hingað. Vilja sumir, að unglingar undir
vissum aldri fái ekki að nota þau. Hefir mér
verið sagt, að lögreglan hér i bænum og dóms-
málaráðuneytið sé í sameiningu að reyna að
komast að niðurstöðu um, livað gera beri i máli
þessu. Hefír lögreglan gert ákveðnar tillögur til
ráðuneytisins og má vænta ákvörðunar ]>css nú
alveg á næstunni.