Vísir - 20.08.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Þriðjudaginn 20. ágúst 1946
Vaxandi dýrtíð verður hættuleg
efnahagslegu sjálfstæði Islands.
¥iðíal við fslaiidsviiiiiiii
Chr. Westei*öárd-i\ielseii.
Síðaslliðinn laugardag
kvaddi ísland maður, sem
öllum íslendingum er hann
|>ekkja, er hjartfólginn. hessi
jnaður var Chr. Westergárd-
Nielsen magister ritari
l)ansk-lslandsk Samfund i
Kaupmannahöfn.
Westergárd ■ kom liingað
Iiinn 10. april siðastliðinn á-
samt konu sinni, var það í
iyrsta skipti, sem frú Wester-
gárd-Nielsen kom til íslands.
Westergárd, sem kom
Iiingað á vegum Islandsdeild-
ar Dansk-íslenzka-félagsins
Jiefir ált mjög annríkt i §um-
nr. Hann hefir haldið fvrir-
lestra í Dansk-íslenzka-félag-
inu og fleiri félögum. Fimm
xitvarpserindi liefir hann
Iialdið, tvö um Danmörku á
Jiernámsárunum og þrjú um
„Viðreisnarstarf i Danmörku
cf-tir stríðið“. Allir þessir
i’yrirlestrar hafa verið samd-
ir og fluttir með slikum
glæsibrag, að þeir hafa vakið
Jirifningu allra, sem á hafa
Jdýtt. Auk þessa hélt Westcr-
^gárd snjallan fyrirlestur um
Jvaj Munk í Háskólanum og
jstórf róðlegan fyrirlestur
„Cm málið á Guðbrahdai-
I)iblíu“ á Prestafélagsfundi.
íslenzku mælir Westergárd
3Svo vel, að manni gleymist
■oft, að hann er útlendingur.
Mun það eigi ofmælt, að eng-
inn Dani hafi náð slikum tök-
um á íslenzkri tungu, nema
<?f vera skjidi málfræðingur-
inn Rask.
En það er ekki málið eitt,
sem gerir það að verlcum, að
manni gleymist, að Wester-
gárd er Dani. Allur hans
liugsunarháttur og fram-
Jvoma er þannig, að það er
fullkomlega rétt, sem einn af
menntamönnum hæjarins
sagði, „að Westergárd væri
aðeins útlendingur að nafn-
inu til.“
Engann málsvara eigum
A'ið íslendingar nú við Evrar-
sund ötulli en Westergárd.
Hann er óþreytandi í að fræða
landa sína um Island og tala
okkar máli, ef honum finnst
á okkur hallað. Þegar tónninn
i dönsku blöðunum var livað
óvinsamlegastur í okkar garð
Aegna sambandsslitanna, reit
hann stórmerka kjallaragrein
í Berlingske Aftenavis og
skýrði rnálin frá islenzku
sjónarmiði, með þeirri rök-
festu og skarpskyggni, sem
cinkennir allt, sem hann
skrifar. Ekki mun Wester-
gárd hafa hlotið miklar
þakkir sumra landa sinna
iyrir þessa grein og vafasamt
cv hvort við Islendingar höf-
lun launað honum þetta
drengskaparhragð hans, sem
vert væri.
Nýlega er komin út mikil
bók eftir Westergárd, „Láne-
ordene i det 16. Árhundredes
Irykte islandske litteratur“,
„Tökuorð i íslenzku i prent-
uðum bókmenntum 16. ald-
ar“. Bókina samdi hann fyrst
sem ritgerð og hlaut gull-
medaliu Hafnarliáskóla fyr-
ir, síðan jók hann liana og
endurbætti og liafði lokið því
starfi nokkru áður en hann
kom í vor. Skömmu fyrir
broltförina hitti tiðindamað-
ur hlaðsins Westergárd að
máli.
„Villtu ekki gera svo vel
og segja eitthvað um veru
þina hér á landi í þelta
skipti?“
„IJegar íslandsdeild Dansk-
íslenzka-félagsins bað dönsku
deildina að senda fulltrúa
hingað til að endurskapa
samstarfið, var eg fyrir val-
inu. Öll striðsárin revndi cg
að fylgjasl með því, sem
gerðist á Fróni, eftir þvi sem
kostur var á, en mig langaði
að sjá allar hreytingarnar
með eigin augum.
Eg skal ekki neita því, að
mér fannst erfitt verkefni
bíða mín, en allar áhyggjur
hvað það snerti reyndust ó-
þarfar. Islendingar tóku konu
minni og mér með kostum og
kvnjum.
Olt fundust mér fyrirlestr-
ar mínir fátæklegir, en eg
held samt að þeir hafi aukið
skilning íslendinga á erfið-
leikum Dana, en það er auð-
vitað annarra að dæma um
slíkt.
Dvölin var mikilsvirði
bæði fyrir konu mína og mig.
Við lifðum hér fagurt sumar
og eg efast um, að nokkrir
útlendingar hafi mætt öðru
eins sólskini frá landi og
þjóð.“
„Hvað er þér minnisstæð-
ast?“
„ÖIl þau gæði, sem stjórn
íslandsdeildarinnar og aðrir
vinir og kunningjar auð-
sýndu okkur. Eg minnist
ýmsra merkisdaga, sem eg
lield, að eg glevmi aldrei. Eg
minnist hinnar fögru hátíðar
Menntaskólans og skrúð-
göngu allra aldursflokka. Þar
gengu hrörlegir öldungar og
ungir stúdentar hver á eftir
sínu aldursmerki. Það var
mynd af lífi þjóðarinnar hinn
síðasta mannsaldur. í hmkk-
óttum andlitum öldunganna
las eg minningar um baráttu
islenzku þjóðarinnar, til að
vinna sér rúm meðal aimarra
þjóða. Cr andlitum stúdent-
anna las eg drauma um fagra
framtíð.
Eg minnist hátíðarinnar
hinn 17. júni, þá sá eg Islend-
inga lialda þjóðhelga liátíð á
virðulegan hátt. Eg minnist
einnig ferðar til Þingvalla i
hoði íslandsdeilda rimia r.
Endurfundir við gamla vini
hafa verið ánægjulegir og
nýja hef eg eignast.
Nú er það ósk min og von,
að mér megi auðnast að not-
færa mér þá reynslu, sem eg
hef fengið í sumar dansk-
íslenzkri samvinnu til gagns“
„Nú ertu húinn að segja
svo margt fallegt um land og
þjóð, hefurðu ekki veitt eftir-
tekl neinum ánnmörkum?“
„Ekki get eg neitað því, en
það er vist ekki viðeigandi að
greina frá þeim?“
„Enginn mun áfellast þig
fyrir það, því allir vita, að þú
mælir af góðum hug.“
„Jæja-þá. Eg skal ekki
neita þvi, að þrátt fyrir öll
þau gæði, sem mér hafa verið
auðsýnd er ýmislegt, sem
veldur mér uggs með tilliti til
f ramtíðarinnar. Tortryggni
stórveldanna hvert tilannarra
varpar einnig geigvænlegum
skuggum vfir ísland.
Eg álít, að hin sívaxandi
dýrtíð sé liættuleg fyrir efna-
hagslegt, en því miður einnig
pólitískt sjálfstæði íslend-
inga. Frelsi er dýrmæt eign,
en eg lield, að stríðið hafi
kennt okkur Dönum, að frelsi
án ábyrgðar er liættulegt
fyrirhrigði. Oft átti eg hægt
með að sætta mig við liinar
ýmsu takmarkanir á persónu-
leg'u frelsi í Danmörku, að
stríðinu afloknu. Á eg þar
við peningaskiptin og fleira
slíkt. En mér hefir skilizt að
þetta er sprottið af ábyrgðar-
tilfinningu og gert til þess að
tryggja frelsi komandi kyn-
slóða.
Eg ól þá von í brjósti, að
íslendingum myndi takast að
halda dýrtíðinni í skefjum, en
nú virðast þessi mál á ný
stefna í öfuga átt.
Nýsköpunin er mikilvægt
fyrirbrigði i sögu Islendinga
og vonandi verður hún kom-
andi kvnslóðum að ómetan-
legu gagni. Én mér er nær að
halda, að það væri hollara
fyrir þjóðlifið, ef henni
fylgdu alvarlegar tilraunir
til að lækka vísitölu og fram-
færzlukostnáð. Þetta verður
elcki gert _án sjálfsfórna, en
stundum er sjálfsfórn það,
sem borgar sig bezt.
Ölluni líður vel á Islandi
og er það ómetanlegt, en okk-
ur ber líka að líta á framtíð-
ina. Að vísu hafa Islendingar
breytt striðsgróðanum í var-
anleg verðmæti, en stríðsárin
liafa einnig haft margt iniður
gott í för með sér. Vinnu-
liraði og vinnugleði er ekki
eins og fyrir stríð. Það er
vinnugleðin að vísu ekki i
neinu landi. En séu nokkur
verkefni fyrir hendi, sem við
sniáþjóðirnar getum levst er
það einmitt sköpun vinnu-
gleðinnar, á þvi sviði geta
smáþjóðirnar orðið til fyrir-
myndar.
Um langan aldur hafa ís-
lendingar með réttu getað
miklast af fornri frægð, og
enn geta íslenzkar bókmennt-
ir veitt lieiminum mikilsverð
andleg verðmæti. Islendingar
hafa einnig náð góðum ár-
angri í liinni friðsamlegu
keppni milli þjóðanna. Með
þessíim orðum á eg meðal
annars við iþróttamennina,
se|n virðast hafa hagnýtt sér
j)á möguleika, sém fyrir
hendi voru, meðan æsknlýð
annarra þjóða blæddi á vig-
völlunum.
Nú hef eg gagnrýnt svo
margt, að flestum mun þykja
nóg komið. Eg vil einnig láta
í ljós gleði mína yfir þvi
hversu gott er að vera ungur
á Islandi nú. Hér fær unga
fólkið stöður strax að afloknu
prófi. í Danmörku eru menn
oftast orðnir liálfgamlir áður
en fjárliagsleg afkoma þeirra
er tryggð.
Eg kveð nú ísland að þessu
sinni, en eg vona, að eg eigi
el’tir að koma aftur og hitta
vini og kunningja. ísland
kveður mig með hlíðu og sól-
skini. Það verður fögur sjón
að sjá jökla Fróns hverfa i
fjarska. Jöklarnir eru sem
táknræn mvnd af fari íslend-
inga. Jöklarnir geyma eldinn
eins og Islendingar lijarta-
vlinn. Ef til vill sé eg eldinn
úr Vatnajökli um leið og eg
fer, eins og eg hef fundið
hjartavl Islendinga gagnvart
konu minni og mér. En held-
ur kvsi eg að sj ájöklana rísa
úr sæ og eiga fyrir höndum
langt sumar á Islandi.“
UIMGLINGA
vantar til að bera blaðið til kaupenda á
HVERFISGÖTU.
Talið strax við afgreiðslu blaðsins. Sími 1660.
DAGBLAÐIÐ VÍSIR
Gólfdreglar
nýkommr,
ágætis úrval.
Geysir h.i.
Veiðafæradeildin.
AUGLÝSING
iini uinferd í l{(\vk|avík.
Samkvæmt ályktun bæjarstjórnar Reykjavíkur
eru bifreiðastæði bönnuð með öllu á 20 metra
svæði hjá öllum viðkomustöðum strætisvagnanna,
10 metra hvoru megin við stöðvarmerkm, beggja
megin á götunm.
Þetta tilkynnist hér með öllum, er hlut eiga að
máli.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 19. ágúst 1946
Agnar Kofoed-Hansen.