Vísir - 20.01.1948, Blaðsíða 2

2
VlSIR
Þriðjudaginn 20. janúar 1948
Hafi bið lieyrt söguna um
Burmastjórnina og stjörnu-
spekingana?
Bretar ætluðu að veita
Burma sjálfstæði 6. jan.
1948, en stjórnin heimtaði
4. janúar. Og þegaf gengið
var eftir ástæðunni, var svar-
ið það, að þetta væri ráðlagt
af stjörnuspékingum Burma-
stjórnar, en þeim snérist hug-
ur þrisvar sinnum.
Sjötti janúar, sem í alman-
akinu er þriðjudagur, þrctt-
ándinn og Epiphania, var
ekki heppilegur dagur til þess
að stofna nýtt ríki, sögðu
þcir. Sunnudagurinn áður,
þegar .tunglið var á þriðja
kvartil, var miklu betri. —
Athugasemdum af þessu tagi
cr erí'itt að svara. Brezka
stjórnin féllst þá á 4. jan.
og konungurinn samþykkti.
Þetta er því allt eins og
vera ber, og vonandi er að
lánið leiki við Burma lir
þessu. Það er þó ekki algengt
að stjörnuspcki ráði gerðum
stjómarherranna, og því vel
þess vert að glugga ofurlítið
nánar i þessi mál.
@ Hinn opinberi
spámaður.
Einu sinni í fyrndinni kom
engri stjórn til hugar að taka
mikilvægar ákvarðanir án
þess að ráðfæra sig við
stjörnuspekingana. En hvort
sem það er hcppilegt eða ó-
heppilegt, þá hefir þessi
venja hörfið úr sögunni, og
tíðkazt ekki lengur. Það kann
að vera að hinn „konunglegi
stjömufræðingur“ komist
næst því að vera opinber
spámaður, hann segir okkur
hvað stjörnurnar sé . að
dunda á hverju augnabliki,
en ætlast til að hver geti af
því dregið þær ályktanir er
hann sjálfur kýs.
Stjörnufræðin þekkir him-
intunglin og gang þeirra og
er gagnleg af því að hún
leiðbeinir oss á höfum úti,
fræðir oss um hvað tímanum
líði og um það hvenær há-
flæði sé í Reykjavík og ann-
arsstaðar.
Stjörnuspekingarnir ganga
miklu lengra. Þeir segja, að
hægt sé að nota þessa sömu
þekkingu til þess að segja
fyrir örlög og framtíð
manna.
Líklegt er að fyrsti vísir
til stjörnuspeki hafi þegar
myndazt, er heilhsbúar forn-
aldar veittu þvi athygli, að
hlýtt var og bjart meðan
sólin var á lofti, en dimmt
og kalt er hún hvarf. Þetla
hlýtur einhverntima að Iiafa
þótt alldjúp spcki og gerði
hellisbúanum fært að sjá fyr-
ir hvenær heppilegt væri að
fara á veiðar.
| Seinna uppgötvaði einhver
snillingurinn, að það var
engin tilviljun
ao
tunghð
skein stundum og stundum
ekki. Það var reglulegt tima-
bil, hringferð, sem gerði fært
að segja fyrir, hvenær tungl-
skin yrði.
Það var ekki amalegt að
geta frælt fávísa luinningja
sína um svo furðulega hlúti.
Og þegar við bættist að stór-
strcymt var með fullu tungli
og n}rju, þá fór nú fræði-
Merki hægra megin á hfr-
inni voru góðs viti, en
vinstra megin óheillavænleg.
Kringlótt sár þýddi rán. Af
því varð ráðið að sár Iiægra
megin á lifrinni þýddi, að
sá sem spáð var fyrir hlyti
ránsfenginn, en væri það
vinstra megin varð hann
rændur.
greinin að verða nokkuð um-
fangsmikil.
Babyloniumenn höfðu for-
göngu í stjörnuvísindum. ^ ,
Þeir hél<lu því fram „S hiU ^hwrmg spa ælli .
og Ijós fylgdu ákveðnum
© Handbók
fyrir áhugamenn.
Grikkir tókii þetta mál svo
alvarlcga, að þeir gáfu út
handbók fyrir áhugamenn,
telauf í bolla.
En af mörgu getur gott
lilotizt. Fornmenn höfðu svo
| hreyfingum sólarinnar, að
1 sjávarföllum væri stjórnað .
af tunglinu og öllu öðru hlyti | f1,!,.1"1' ' U.v S^U
að vera stjórnað af ýmsum
himinlíkömum. Það þyrfti
aðeins að kynna sér það,
hvað stjórnaði hverju.
Prestarnir tóku þá til
starfa og bjuggu til útreikn-
ingskcrfi, sem átti að gefa
svar við öllu. Saturnus var
sú pláneta, sem fjarst var,
af þeim sem þá voru kunn-
ar. Hringferð hennar í
geimnum tók 29 ár. Á því
var það ljóst að hún stjórn-
aði fólki, sem var hægfara
og virðulegt, þolinmótt og
fálátt.
Venus var björtust af
stjörnunum. Ályktunin af því
var sú, að áhrif hennar
I Iiefði þau áhrif á menn að
; gleðja og kæta.
9 Áhrif
stjarnanna.
! Grilckir, Egiptar, Rómverj-
I ar og Múhameðstrúarmenn
I tóku að stunda stjörnufræði
á eftir Babyloníumönnum,
og skrásettu æ fleiri sam-
bönd milli stjarnanna og
ýmislegra hluta á jörðinni.
Vcnus átti t. d. að hafa áhrif
á svo mismunandi hluti, sem
valhnetutré, öll hlóm, sem
ilniuðu sætt, héra, pelikana,
kopar, kóralla, rauðar varir,
ást. og föstudaginri.
Fólk, sem ekki trúir á
stjörnuspekina segir að því-
líkar ályktanir sé hlægilegar.
ÞeíÖ megi alveg eins laka
steikla lifur og lcsa eitthvað
út úr ójöfmmum á henni.
Og skrítið er það, að á
Borneo og sumsstaðar í
Afríku og Asíu þykjast rnenn
geta lesið framtíðina með
því að „lcsa á lifur“, ‘og hefir
heil fræðigrein sprottið upp
af þessu.
Babyloníumenn og Grikkir
notuðu lifrarlestur jafnhliða
stjörnuspekinni. Segjum t.
d. að þá larigaði til að vita,
hvort nýr konungur yrði far-
sæll og langlífur. Þá var
sai'iðkind fórnað, og lifrin
skoðuð. Engar tvær lifrar
eru alveg eins, svo að nóg
voru afbrigðin.
í lifur að þeir fóru að athuga
aðra hluti úr innýflum dýra.
Upp af því spruttu svo dýra-
lækningarnar.
Það eru víðar stjörnu-
spekingar en Iijá mannfólk-
inu. Til er fiskur í Kyrrahaf-
inu, (er grunion heitir),
sem lirygriir á Káliforniu-
ströndum, nákvæmlcga fjór-
um dögum eftir tungl-
fyllingu, og ekki endra-
nær. — Mundi Babyloníu-
mönnum hafa þótt þessi fisk-
ur færa sönnur á sitt mál.
Ná 11úrufræðingar ú t skýra
þetta á þessa leið: Hrogn
grunion-fisksins klekjast að-
eins út í þurrum sandi. Tjl
þess að hrygna verða fisk-
arnir að láta sig fjara upp
þegar liásjávað er, en brölta
svo aftur til hafs.
Hérumbil tveim vikum
siðar kemur næsta flóð og
sóþar hinum ungu seiðum út
á djúpið.
Þetta er þó aðeins liálf
sagan. Hvers vegna leggja
nú þessir „spá“-fiskar svo
fyrir að hrognunum skuli
golið aðeins þegar tungl er
fullt ? Hvað er að flóðinu, sem
keiriur með nýju tungli?
Svarið er það, að hásjávað-
ast er ineð nýju tungli og
flóð þau, sem koma með
tunglfyili.ngu myndi ekki
gcta náð til hrognanna til
þcss að flytja seiðin til hafs
og þau mundi því farast í
sandinum.
• Betri
veiði.
Sumir halda því fram að
fiskur biti bezt á, ýmist þcg-
ar lunglið er beint yfir höfði
riianna — eða þegar það sé
hinrim megin við hnöttinn.
Hugkvæmdasamur Ameríku-
maður hefir gefið út töflu
um þetta og er það leiðbein-
ing til veiðimanna, sem hefir
verið vel þegin. — Þetta
flýtur nú allt af stjörnuspek-
i.nni. En stjörnuspekin forna
byggist á miklum útreikn-
ingum,. hún krefst mikillar
pákvæmni.
ráði í þjóðfélagi, sem býr
við sterk, starfhæft og rétt-
látt stjórnskipulag. — • Þar
blómgast menning og at-
vinna, og öll viðskipti fara
frarii á heilbrigðum grund-
velli, því að „réttlætið upp-
liefur“ alltaf lýðinn.
Þeir erfiðleikar, sem við
Islendingar eigum nú við að
striða, eru ábending til okkar
um að semja nýja stjórnar-
skrá og setja upp starfhæft
og „organiskt“ en ekki „niek-
aniskt“ þjóðskipulag, og
hverfa frá þessu hægri-
vinstri, óstarfhæfa stjórn-
skipulagi. Ekki er nóg að
kjósa fórseta og gera hann
valdalausan, og setja upp
stjórn flokkshundinna ráð-
lierrá, framkvæmdarvaldið
verður að vera nægilega
sterkt og svo samgróið öllu
þjóðfélaginu, að það geti
látið hægri og vinstri hönd
þjóðfélagsins vinna samlaka,
en ekki aðeins stangast og
togast á.
Þetta er alltof auðskilið
mál til að dyljast, en hitt er
annað, hvort menn eiga næga
hreinskilni og góðvilja til
þess að fara þessa leið, sem
Iiggur á milli þeirra öfga,
sem alltaf leiða til hörmunga
fyrir hverja þjóð og allt
mannkyn.
Pétur Sigurðsson.
Það, sem vodíi ekki bíta.
Hægt er að drejia menn og
brytja niður með vopnum
heilar þjóðir, en með báli eða
brandi er ekki hægt að út-
rýma trú, skoðun eða hug-
sjónum.
■ - rtim ■«'» TW.waxM. -cri—-T—iw-r -.
Hinn kristna lífsskoðun
sigraði jafnt krossféstingar,
brennur og villidýr í hinu
stálharða einveldi Rómverja
og mótmælendur létu engar
ofsóknir né trúarbragðastríð
miðaldanna beygja sig.
Einræðjsstefnur nútímans
eru fyrst og fremst trúar-
stefnur. Þeim verður ekki
útrýmt með vopnavaldi. —
Kommúnismi og nazismi
mundu lifa eftir sem áður,
þótt brytjaðir væfu niður
með vopnum allir komriiún-
islar og nazistar. Hugsjón og
trú verður aðeins þokað iil
hliðar af annarri máttugri,
sem nær valdi yfi'r hugum og
sálum marina.
Einræðisstefnur nútímans
hafa komið sem hefnd yfir
þá stjórnmálaspillingu og
stjórnleysi, er hið vanhugs-
aða og vitlausa stjórnskipu-
lag leiddi af sér, sem Frakk-
ar álpuðust til að setja upp
eftir stjórnmálabyltingtSna
miklu. Þetta hauslausa lý’ð-
ræði er fjarstæðan lengst til
vinstri, en einræðið er fjar-
stæðari lengst til hægri. Á
milli þessara tveggja öfga
hlýtur hinn guilni mcðalveg-
ur að liggja. Finni þjóðir
ekki og rati ekki, þá er ekki
rnikils góðs að Vænta.
Þetta hauslausa múgræði,
sem Frakkar kölluðu lýð-
ræði, er þó í raun og veru
ekkért nema hlekking. Það er
svo fjarri því, að lýðurinn
hafi ráðið. Það hafa verið
valdræningjarnir, flokkarnir,
sem liafa ráðið, en milli
þeirra hefir verið háð þrot-
laus styrjöld, þó ekki alltaf
blóðug, og jafnvel sjaldnast,
cn slíkt hefir leitt til þeirra
vandræða í viðskiptum og
sambúð þjóða, að orðið hefir
úr því hinar hryllilcgustu
styrjaldir.
Ilið hauslausa lýðræði,
Jjetta liægri-vinstri tog-
streituskipulag, sem skortir
nægilega sterkt framkvæmd-
arvald, hið sjálfsagða þriðja-
aðila úrslcurðarvald, er ekki
starl'hæft. Á það reka menn
sig alltaf fyrr eða síðar og
reyna þá að bæta úr því með
róítækum aðgerðum og setja
upp einræði.
Eina ráðið til að sigra
öfgarnar, er að sctja á fót
það þjóðskipulag, sem gerir
öfgarnar máltlausar. Þetta
er hinn gulíni meðalvegur og
haim hafa sumar þjóðir áður
farið að nokkru leyti.
Það er ekki hægt að koma
af siað byltingu cða fram-
fleyta öfgástefnum tíeitt að
- Jri&jungur Jjó&arinnar -
íeáa daglega Ja& áem
aucjlýát er í VISS
&lin4ur et
klatlauA matur
VJaapi! Vtsi!
ASKRIFTARSIMI
ER 166D
Köfd hm$ heif-
nr veizlumafur
sendur út um allan bæ.
SfLD & FISKUR.
BEZT AÐ AUGLtSA IVISI