Vísir - 26.01.1948, Qupperneq 2

2
VISIR
Mánudaginn 26. janúar 1948
GUÐMUNDUR DANIELSSDN
Frii
Það er mikill Iiátíðisdagur,
þegar svo ber við, að eitt-
hvert snilldarverk heims-
bókmenntanna er allt í einu
komið upp í liendurnar á
manni vel þýtt og fallcga inn-
bundið, og þetta er reyndar
orðinn furðanlega algengur
viðburður.
Eitt síðasta dæmið um a
gætt starf islenzkra bókaút-
gefenda er útgáfa ísafoldar-
prentsmiðju á hinni frægu
skáldsögu Gustave Flauberts,
Frú Bovary, í þýðingu Skúla
Bjarkans.
Gustav Flaubert var uppi
frá 1821—1880, og er hann
einn af frægustu meisturum
franskra bókmennta, stíl-
snillingur og frábær að and-
ríki, brautryðjandi raunsæis-
stefnunnar í bókmenntum
lieimalandsins, lærifaðir
nokkurra af meslu rithöf-.
undum 19. aldarinnaiv þar á
meðal Leo Tolsloy’s, Emile
Zola og Guy de Maupassants.
Frú Bovary er af okkar
samtíð talin bezta skáldsaga
Flauberts. Hún gerist í
frönsku sveitaþorpi á fyrri
bluta 19. aldar og hefir að
geyma eina snjöllustu kven-
lýsingu beimsbókmenntanna.
Ekki svo að skilja, að frú
Bovaiy, kona Charlesar Bo-
varys læknis, sé í sjálfu sér
neitt merkileg manneskja.
Upphaflega er liún aðeins
venjuleg sveitaslúlka, hvorki
betri né vérri en fólk gerist
og gengur, snotur áð útliti,
meðalgreind og aðeins lítils-
liáttar menntuð. Hún er ung
send í klausturskólann, og í
fásinninu þar verður henni
það helzt til dægrastyttingar,
að lesa rómantískar riddara-
skáldsögur, skoða mynda-
bækur og dreyma sig inn i
hinar dularfullu veraldir
tunglskinssveipaðra ævin-
týra þessara bókmennta, þar
sem ungur maður í gtuttum
frakka faðmar að sér unga
stúlku í hvítum kjól úti á
svölum, eða þar sem soldánar
með langar reykjapípur
liggja í örmum dansmeyja
undir laufgrænum trjám, —.
eða þá hún lignaði í húganr
um Maríu Stuarl og fann tíl
'innilegrar aðdáunar og að-
• dáunar á öllum frægum ó-
gæfusömum konum. — (Ber-
ið þetta saman við nútíma-
jæsku okkar eigin þjóðar,
dýrkun kvikmyndaleikara o.
s. frv. — eðlismunurinn er
enginn). — Þcgar móðir
hennar dó, grét hún niikið,
fyrstu dagana og skrifaði
föður sínum og bað uni, að
liúri yrði grafin bjá henni,
Jiegar þar að kæmi. Og liún
var lalsvert hreykin af því,
að hafa svo snemma kynnzt
alvöru hfsins, scm meðalr.
mennskan þekkir ekki. Iiún
sökktj sér niður í draumóra
í anda Lamartines, heyrði
hörpuslátt og söngva deyj-
andi svana, sá haustlaufið
falla og lireinar mejTjar
slíga til himna og heyrði
rödd eilífðarinnar bergmála
í dölunum. (Vildi maður
staðsetja þessa síðustu setn-
ingu, svo hún ætti fullkom-
lega við um okkur liérna á
Eyrarbakka eða ykkur þarna
i Reykjavík, þyrfti eklci ann-
að en fclla burt nafnið La-
martine og setja í staðinn
Benedikt Gröndal eða Davið
Stefánsson). Svo varð hún
leið á þessu og fann sér til
mikillar undrunar, að sorg
1 hennar var sefuð, ekkert
angur lengur í huga hennar,
og ennið lirukkulaust.
Hún giftist ung án þessað
! unna manni sinum verulega,
en ■ af .óróleika og æsingu,
! sem hún hafði kennt í návist
þessa manns, dró hún þá á-
lyktun, að nú væri hún loks
að kynnast hinni unrWi sam-
legu ástríðu, sem fram til
(þessa hafði svifið eins og stór
(fugl á rósrauðum vængjum
um háloft skáklskaparins. —
En svo reyndist þessi maður
, engan veginn sá ævintýra-
J jirins,- sem liún hafði kynnzt
á draumþingum, heldur voru
I umræðuefni lians tilbreyt-
I ingarlaus, eins og hellur
I gangstéttarinnar og í tali
. lians birtust hugmyndir al-
múgans í hversdagsklæðum
sinum, óliæfar til að velcja
nokkurn mann til hrifningar,
hláturs eða umhugsunar.
.Ilann sagðist aldrei hafa
nennt að fara í leikhúsið og
sjá lcikarana frá Paris, þeg-
| ar hann var í Rouen. Hann
kunni hvorki að synda,
skvlmast né skjóta al' byssu;
hann var ekkert annað én
heldur illa gefinn sveita-
læknir, geðgóður meinleys-
ingi, sem ekki sá sólina fyrir
konu sinni, staurblindur á
aha liennar skapgerð, og því
óhæfur til að forða liennj frá
þeim liættum, sem henni
voru búnar, bæði í ylra um-
liverfi og innra með lienni
sjálfri. Með glýju íinyndaðs
glæsileiks í augum, verðui;
hxersdagshfið í samhúð
•lælaiisins Iienni æ grárra og
hvimleiðara og smátt og
smátt leiðisl hún út á glap-
stingu i áttavilltu fálmj sinu
eftir auðugri (ilveru. í fyrstu
er hún þó hálfhrædd Qg var-
færin, en sleppir sér að lok-
um út í taumlaust nautnahf
með tveim karlmönnum, sem
af tilviljun verða á vegi henn-
•ar, auk þess sem samvizku-
laus peningamangarí ginnir
hana til meiri eyðslu en efni
hennar leyfa, unz hún er
sokkin i svo botnlaust skulda-
fen, að liún fær ekkj bjarg-
að sér frá opinberri háðung.
Þar með er hún ofurseld
glötuninnj ásamt sakleysingj-
anum, eiginmanni sínum,
sem, einn elskaði hana og
dáði til hinstu slundar. Þratt
fyrir ófyrirgcfanlegan sljó-
leika sinn, getur maður þó
ekki annað en gefið honum
samúð sína. Hann minnir
svo á barn, sem áhygjulaust
reikar um i sólskininu, unz
allt í einu að blindhríð skell-
ur á; þá veit það ekkert ráð
til bjargar, lieldur missir
kjarkinn, sezt niður kjökr-
andi og verður úti. —-
Skájdsagan, Frú Bovarv,
Iýsir á ógleymanlegan hátt
mannlcgu eðli, baráttu ills og
góðs í mannssálinni, og
hversu við vcrðum fyrr eða
síðar óhjákvæmilega að
greiða þá skuld, sem við eitt
sinn höfum stofnað til.
Jafnfranil þessu speglar hók-
in á lislrænui Iiátt franskt
sveita- og smábæjarlíf fyrir
rúmum hiuidrað árum. Aftur
á móti gætir hvorki fjarlægð-
ar rúms né tíma í lýsingum
þess fólks, sem við söguna
kemur, svo gagneðlilegt og
lifandi kemur það nianni
fyrir sjónir enn þann dag í
dag, enda er skáldsaga þessi
sígild og mun aldrci fyrnast
svo lengi, sem manneskjan
heldur áfrani að vera sjálfri
sér lík.

r e=j
rannsókn.
Rætt var í s. 1. viku í Sam-
einuðu þingi, hvað liði bygg-
ingu áburðarverksmiðju
samkv. stjórnarfrumvarpi
1944.
Ingólfur Jónsson gerir fyr-
irspurn um þelta og vill fá
að vita,. hvað gert liefir ver-
ið, til að hrinda málinu í
framkvæmd. Varð Bjarni
Asgcirsson fyrir svörum og
kvyð nefnd hafa rannsakað
málið; Skilaði hún, s.törfum
í nóv. 1946 og lagði álit.sitt
fyrir rikisstjórnina. Var síð-
an ákveðið á s.I. hausli að
láta fara fram rannsókn og
útrcikninga yegna. slofnunar
slíkrar verksmiðju, svo og
enn stærri verksmiðju en
uppliaflega var fyrirhuguð.
Þá hefir það og gerzt, að
fundin hefir verið ný aðferð
til að framleiða köfnunar-
efnisáburð, sem gerir frain-
Ieiðsluna mun hagstæðari.
Verður þessi nýja aðferð
rannsökuð.
Mar del Plata, 1945.
Hvítt: M. Najdorf (Pólland).
DrottningarbragS.
Svart: G. Stahlberg (Svíþj.).
(Orthodox-vörn).
1. d2—d4 o 00 OJD
2. Rgl—f3 d7—d5
3. c2—c4 e7—e6
4, Rbl—c3 Bf8—e7
5. Bcl—g5 Rb8—d7
6. e2—e3 0—0
7.Hal—cl.
1 þessari stöðu heí'ir einnig
oft verið leiki 7. Ddl—c2 og
næst Ifal—dl, sem hefir þótt
gefast vel.
7. —c7—c6
8. Bfl—d3 d5Xc4
9. Bd3Xc4 Rf6—d5!
Aðalalriðið í Oorthodox-
vörn. — Leikurinn miðar að
þvi fyrir svart, sem hefir
þrengri stöðu að losa um sig
og ná uppsldptum, sem verka
þannig að staða lians verður
þægilegri og auðvelt fyrir
hann að fá jafnt tafl takisl
honuríi að ná þeim. Mis-
heppnist þessi tilraun fær
svart hinsvegar í fleslum til-
fellum þrönga og erfiða
stöðu.
10. Bg5Xc7 Dd8Xe7
11. 0—0 Rd5Xc3
12. IIclXc3 e6—e5! ?
- Þetta afbrigði upphaflega
valið af Showalter, síðan
endurbætt af Capablanca
virðist vera bezta og eðlileg-
asta áframhaldíð. Óneitan-
lega er það þó mjög tvíveggj-
að, enda hægt að svara því á
ýmsa vegu. Algengasta svarið
er án efa 13. dlXe5 Rd7Xe5.,
14. Rf3Xe5 De7Xe5, 15.
f2—f4 Rubensteinsaf-
brigðið svonefnda.
13.. Bc4—b3
Þessi leikur sem í raiín-
inni er biðleikur er líklega of
hægur, sterlcara er 13. Ddl-
c2 sem ógnar 14. Dc2—e"4 eða
13. Ddl—bl! — nýr leikur í
stöðuni, sem Najdorf lék
siðar á þessu móti í sömu
stöðu gegn R. Sanguinetti og
vann. Leikurinn ógnar bæði
D—e4 og b2—b4,
13. — e5—e4.
Svart liefir varla nema um
tvær leiðir að vclja annað
livort að drepa á d4, sem
mundi gefa hvílum opnar
línur og liagkvæma sóknar-
möguleika eða þá sem valin
var, sem að mörgu Ieyti virð-
ist ákjósanlegri en krefst
hinsvegar mikillar nákvæmni
í. leikjavali.
14. Rf3—d2
Sterkara en
Kg8— Ii8, 15.
Rd7—f6, 16. h2
e6, 17. Bb3Xé6, De7Xe6, 18.
Hc3 -b3, De6—e7 og livítt
slendur betur.
15. Ddl—c2,
Sterkára virðist 15. D—bl,
til greina kemur einnig 15.
h2—h3.
15. —Bc8—gl!
Hótar 16. :—„— Bgl—e2
og síðar til d3 ef til vill. Þar
sem staðan liefir nú Iokast
að nokkru leytj er hagkvæm-
ara að hugsa frenuir til að-
gei'ða en uppskipla.
16. Ilfl—cl, J
Leiktap. Bezt var 16. Ilel—
cl, ef t. d. 16. —„ — B—e2
þá 17. B—c4, BXcl,18..HX
cl og hvítt stendur að
minnsta kosti eins vel.
10. —Kg8—h8
Rd7—f 6!.
14, —
Ddl—c2,
—h3! Bc8—
Til að losa f-peðið úr lepp.
stöðunni ef til þyrfti að taka.
17. a2—a3,
Með það fyrir augum að
leika B—a2—bl, sem þó er
meinlaust. Hvítl teflir ekki
ákveðið, en það vill oft liefna
sin.
17. — I4a8—e8
En svart teflir flókið tafl.
Er t. d. 17. — Bg4—e6,
18. Bb3Xe6, De7Xe6, 19.
I4c3—b3, De6—e7 og staðan
er svipuð.
18. Rd2—fl,
Ónákvæmni sem hvítt hef-
ir varla efni á. Betra var 18.
Bb3—a2 t. d. 18. — Bg4—
e6. 19. Ba2—bl, Be6—d5, 20.
b2—1)4 og sóknin er hafin.
Svart mun liinsvegar þá
§ækja kongsmegin. Sem
dæmi 20. Rf6—li5, næst ef til
vill f7—f5—f4. Sterkasta á-
framhaldið fyrir livítt er þó
sennilega 18. Rd2—c4, sem
ógnar 19. Rc4—e5 og ef 19.
—„— Rf6—d7 lcemur 20.
1)2——li3 sterkt til greina.
18. —„—- Bg4—e6
19. Bb3Xe6 De7Xe6.
20. b2—b4 Rfö—d5.
21. I4c3—c5 a7—a6.
Til að liindra b4—b5 án
frekari aðgerða. Eðlilegasta
áframlialdið fyrir hvítt væri
nú 22. Hel—bl. í'7—f5. 23.
a3—a4, f5—f4, 24. b4—b5,
sem þó er ekki fýsilegt, vegna
24. — f4-—f3! sem er all-
verulega truflandi.
22. Rfl—g3 f7—g5.
23. Dc2—d2 De6—li6!
Þar með liefir svart náð
yfirhöndinni og nú liefst
sóknin fyrst fyrir alvöru.
24. a2—a4,:
Réttur leikur, á rangri
stund. Nú er það ekki sóknin
lieldur vörnin, sem er tíma-
bær. Belra var þess vegna 24.
H—c2 eða R—e2, til að
liindra f5—f4.
IJ I y
lAiftp®m

A B C D E F G H
24. —f 5—f 4!
25. e3xf4,
Leiðir að vísu til taps, en ef
25, R—f 1, f4—f3 með ýms-
um liótunum og livítt á ekki
allra kosta völ.
25. —,,— Rd5xf4!
Fjölþælt hótun.
26. Hel—e3 Rf l—d5.
27. Iie3—e2 Dli6xd2.
Til greina ltom einnig 27.
—el—e3! 28. f2Xe3,
Rd5Xe3, næst Dli6—f4 með
máthótun, en Stahlberg hefir
annað í sigti.
28. Héfxd2,
Staðan eftir 28. leik hvíts.
28. — e4—e3!
...Þyingandi lcikur_, ,mun
sterkari en 28. —„— RdXb4.
29. f2Xe3 IIc8Xe3.
Hótar máti í 2. leik.