Vísir - 01.03.1949, Blaðsíða 7

I‘riðjudaginn. 1. marz 1949
V I S I R
7
Habbað við Kjjarval:
hefi ekiii bmið misg
undiir að wera gáfaður.
Sliéii Stefáns EÍ8*ikssor8@r var
sá bezti, sem iCJarvaS gekk L
,.Þá er bezt, aS eg tali
um allt annao en málverkin
mín og málaralistina.“
livað að segja við þjóðina
pina!
„Néi, eg hefi ekkert skrifað
lengi, nei, Jjara ekkert Eg
veit ekki, livort nokkuð kem-
ur af því, livort það. er iil.
nokkurs. Eg er allur í mál-
verkunum núna, enda málari,
ekki rithöfundur. Það er svo
margt, sem maður þarf að
klára. Það er skylduvinna,
já, maður, skylduvinna. Eg
er líka svo heimskur núna.
Já, maður er alveg bundinn
við málverkin. Eg finn það
svo vel, þegar menn eru að
Icsa í útvarpið, hvað eg er
eg færi lil hans. Eg kom þvi sjálfur heimskur. Þegar eg
ekki í verk fvrr en á föstu- j er að yrkja, þá er það i raun-
daginn. Þá labbaði eg mig inni bara aðdáun á öðrum,
upp á loft til hans í Austur- sem þar brýzt fram.“
stræti. i
Mann kippti fram ferða- Alltaf undir
lösku, reisti liana á vönd og einhverjum áhrifum.
bauð mér sæti. Eg tyllti mér | „Andinn lilýtur þó
Eg liafði hitl Jóhannes
Kjarval á götu um það bil,
sem hann var að opna sýn-
ingu þá, sem nii stendur vfir
i Listamannaskálanum og
farið þess á leit við hann, að
eg fengi að rabba við liann
bráðlega.
Kjarval tók því vel, en vildi
þó hafa þenna liátt að þvi,
ekki vrði minnzt á listina og
við þvi var vitanlega ekkert
að segja. En það drógst, að
og Iitaðist um. Málverk og. koma yfir þig) þegar
rissmyndir voru í öllum átt- kreggur penslinum?“
um, veggir voru skreyttir
teikningum, þarna stóð rúm
að
þú
„Maður er alltaf undir ein-
livers slags áhrifum. Nei, eg
var hákarlsbili og rétt hjá
lágu nokkrir hertir þorslc-
hausar. Eg hafði orð á því,
að þetta vséri þjóðleg fæða,
sem hann hefði sér til munns
að leggja.
Vill ekki tala
um ættfræði.
og þarna borð, sem á hefi ckkert búið mig undir
að vera gáfaður eins og mað-
ur á alltaf að vera, þegai' von
er á heimsókn blaðamanns,
þegar á að inlervjúa mann.
Menn vérða að vera svo
merkilegir, hafa einhverja
mission. En annars er eg
stundum svo gáfaður i laumi.
Eg liugsa mér að segja þetta
„Já, hann Þorsleinn stóri* eða hitt, ákaflega hátlevgt,
hi óðir, sendir mér stundum ! sem svo er allt gleymt, þegar
góðgæti að vestan. En eg ætla á liólminn kemur. Eg man
að bæta íiiér það upp með þvi ekki nokkurn skapaðan hlul
að horða hjá honum Bjarna af viti.
bróður í dag.“ í Einmitt þessu þarf eg að
„Jæja, við ætlum að tala koma á framfæri við þjóð-
um eitthvað annað en mál-, ina, upplýsa hana, bæta hana,
aralistina og eg liélt, að við segir maður við sjálfan sig,
gætum alveg eins byrjaðjen svo er allt gleymt. Er
svona nálægt þér. En við þetta af því, að maður á raun-
sleppum allri ættfræði, cf þú
vilt ekki fara út i hana.“
Kjarval telcur sér sæti,
byrjar að teikna eitthvað,
sem eg sé ekki livað er og
segir svo: „Annars er eg anzi
hræddur um, að þér finnist
ckki feitan göll að flá, þar
sem eg 'er. Eg geri nefnilega
ráð fyrir því, að eg hafi ekk-
crt vit handbært handa þér.
Þú verður að leggja það allt
lil sjálfur. Eg rabba bara við
þig svona upp á kurteisi, með-
an eg teikna þig.“
Kjarval teiknar nú um
hríð og tautar fyrir munni
sér: „Þetta verður aldrei
nema liatturinn — nenia það
verði þá skopteikning, ef það
fæst þá nokkuð gaman út úr
því.“
„Ileyrðu Kjarval. Þú hefir
ckkert skrifað upp á síðkast-
ið. Þú hlýtur þö að hafa eitt-
verulega engin áhugamál
cða er þetta hvild hjá manni?
Áður en blaðamaðurinn
kemur, cr maður kannslce
búinn að segja þetta við ein-
hverja aðra — láta það éit úr
sér og þá er það horfið úl í
veður og vind.“
„Áttu við það, að það eigi
að koma hlutunum á pappir-
inn með einhverjum hætti án
tafar ?“
,.Já, annaðhvorl strax eða
það gufar hara upp og svo er
maður jafnvillaus eftir sem
áðui- eða kannske enu vit-
lausari.“
ísland er að
verða úllönd.
„Hvað er annars langt síð-
an þú varst ytra síðast?“
„Það er nú orðið æði langt.
Eg man ekki, hvort eg liefi
skroppið til Kaupmannahafn-
66
ar einu sinni eða tvisvar, sið-
an eg var i París 1929—30.
Fyrir mér er Island að verða
meiri og meiri útlönd. Mig
langar ekkert út. Þetta fellur
í góðan jarðveg hjá útlend-
ingum, sem eg segi það við,
er eg liefi liitt þá hér licima.
Eg liefi meira að segja orðið
dús við suma upp á það.“
„En hvert ferðu þá, til þess
að komast í hreinræktað ís-
lenzlct umhverfi?"
„Það er nú lilutur, sem
maður hefir meira á tilfinn-
ingunni. Maður fer eitthvað
langt frá bænum, sem maður
býr í á veturna. 1 sumar fór
eg lil dæmis austur á Hérað
— Iandveg.“
j „Þér finnst þá Reykjavík
orðin hálf-útlend borg?“
1 „Já, það finnst mér og mér
þyldr það að vissu leyli á-
gætt, þvi að þá er eins og
maður hafi að nokkuru leyti
verið erlendis, þegar maður
fer frá lienni. En það er kost-
urinn við þessa útlendu horg,
Reykjavák, að eg nýt hér
tungunnar, sem eg liefi verið
alinn upp við. Það er mér
nauðsynlegt við vinnu mína.
Og þó finnst mér stundum
eins og islenzkan sé ákaflega
utlend, ]>egar liún er töluð.
Það eru víst hin mörgu
starfssvið lífsins, sem því
valda. En ])að má kannske
ekki segja frá svona leynd-
armálum. En Jietla cr þó min
revnsla.“
Þegar andinn
vill burt ....
Iíjarval leiknar af kappi
og talar við sjálfan sig:
„Myndina verðum við að fá
góða. En þá er spurningin,
hvort ]iað tekst. Maður verð-
ur að fá ]ietta „poetiska
strög“, sem einkennir mami-
inn.“
„Og iivert ællarðu frá út-
löndum í vor?“
„Ja, nú A’ei t eg ekki al-
mennilega, þ. e. a. s. eg á-
kveð slikl sjaldan mjög löngu
fyrirfram. Ætli það sé ekki
þannig, að eg fari, þegar and-
inn þarf að kömast burt héð-
an, ef við eigum að hafa svo
stór orð um það ....
Mvndin verður að vcra
góð, svo að eitthvað fáist upp
úr þessu, ef ]>að er einhver
vitleysa, sem þii liefir tekið
niður eflir mér.“
„Ilvað vaistu annaik gam-
all, þegar þú fórst fyrst að
dufla við Iistagyðjuna?“
„Já.“ segir Ivjarval og ldær
við, „þá saLeg við baðstofu-
glugga i Borgarfirði eystra
og var að læra að skrifa eflir
gamalli koparstungu. Og
þetta var ofur-einfalt, þvi að
eg var líka að liorfa á skipin,
sem komu inn á fjörðinn.
Mér fannst alveg eins gott að
líkja eftir skipunum og stöf-
unum á koparstungunni. Svo
varð alllaf annað hvert strik
skiji og hitt slafur og fólkinu
fannst þetta skrítið. Og þella
lield eg, að hafi verið fyrstu
skrefin min á braut listar-
innar“.
„Láttu það
standa!“
„Svo fórstu til sjós.
Fékkstu ekki við neitt, sem
list gal kallazt þá?“
„Jú, eg var i skóla hjá Ste-
fáni Eiríkssyni að vetrarlagi.
En það var ])ó ekki fvrr cn cí
var búinn að vera erlendis,
sem eg sá, hve sá skóli var
ágætur, Enda var þetta alda-
gömul menning, sem þeir
bjuggu yfir timhurmennirn-
ir — heldur þú að þetta orð
hneyksli nokkurn? — húsa-
smiSirnir og tréskerarnir.
Þetta var þvi eðlilegt. Svo
var eg i Iðnskólanum og
fékk svolitla tilsögn i teikn-
ingu hjá Þórarni B. Þorláks-
syni og Ásgrítni Jónssyni.
En setningar, sem mér
hafa aldrei úr minni liðið,
sagði Einar Jónsson við mig
erlendis og dugðu þær mér
alla skólatíð mína. Hann
sagði: „Reyndu að sjá hlut-
ina rétt og gera þér grein
fyrir þeim, setja ])á niður í
linum og lilum og hreyfðu
svo ekki við þeini. Láttu þá
standa!“ Gegnum alla skóla
hefir þetta reynzt mér sam-
nefnari í öllu. Maður á alltaí
að gera sér grein fyrir við-
fangsefninu. Maður getur
kannske tortryggt ])að á eft-
ir. Það er bara skissa, en það
er eitthvað lífrænl i þvi. Á
þessum leiðum á listin að
vera.
Mér liefir alltaf þótt vænt
um Einar Jónsson fyrir að
segja þella. Með aldrinum
þykir manni alltaf æ vænna
um þá, sem visa maiini veg-
inn í lifinu.“
Framleiðsla
hugsæisins.
„En livað segir ]>ú þá um
svo kallaða september-
menn?“
„Eg var ákaflega hrifinn
af siðustu sýningunni þeirra.
Eg sagði við sjálfan mig,
þegar eg skoðaði Iiana:
„Hana, góði, þarna hefir þú'
verið að rolast einn austur á
landi og verið að dást að nátt-
úrunni.“ Eg vildi, að þeir
hefðu sýninguna lengur og
var reiðubúinn lil að greiða
leiguna fyrir skálann, en ]>að
var þá búið að leigja honum
Jörundi Pálssvni hann.
á'iðbrigðin voru þarna svo
ákaflega mikil, að koma inn
i mcnninguna og sjá fram-
leiðslu luigsæisins, borgar-
inaíms, scm vinnur í borg-
inni og þó hafa þeir kannske
gert þetta i fristundum sin-
um uppi í sveit. Eg veit ekki,
hvernig þeir vinna þetta. \
Þeir segja okkur kannske frá!
því, ef það hefir þjóðfélags-1
lega þýðingu — nema betra
sé að láta það kyrrt liggja.“
En nii er Kjatval búinn
j með teikninguna, sem hann
byrjaði á til þess að drepa
tímann, meðan eg talaði við
hann. Mig langar til að for-
vitnast um meira, en kann-
ske hann hafi siðar tima til
]>ess að teikna aðra mynd.
•s. Skjaidbreið
Áætlunarferð til Húnaflóa,
Skagafjarðar og Eyjafjarðar-
liafna hinn 4. þessa mánaðar.
Tekið á móti llutningi til
allra hafna á milli Ingólfs-
fjarðar og Haganesvíkur svo
og til Ólafsfjarðar og Dalvík-
ur í dag og á morgun.
M.s. HerSabieiS
austur um land til Akureyr-
ar hinn_4. þessa mánacjar. —-
Tekið á móti flutningi til
Hornafjarðar, Djúpavogs,
B reiðt lals ví kur, S t öð var-
fjarðar, Mjóafjarðar, Borg-
arfjarðar, Vopnafjarðar,
Bakkafj arðar, Raufarhafnar
og Flateyrar á Skjálfanda í
dag og á morgun.
ffEsja"
Áætlunarferð vestur um
land í hringferð hinn 5. ]>essa
mánaðar. Tekið á móti flutn-
ingi til Patreksfjarðar, Bíldu-
dals, Þingeyrar, Flateyrar,
Isafjarðar, Siglufjarðar og.
Akureyrar á morgun og
fimmtudaginn. — Þeir, sem
pantað liafa farseðla með
ofangreindum skipum vitji
þeirra á fimmtudaginn.
óskast hálfan eða allan
daginn. Sérhcrbergi. Gott
kaup. U]>j>l. í sínia 3537
eða Grenimel 20.

óskast strax á netabát.
Upplýsingar um borð' í
bátnum „Áslaugu“ við
Grandagarð cða Bcrg-
staðastr. 2. Netakúlur ósk-
ast kcyptar sama stað.
(Viinnlngas'orð.
Framli. á 7. siðu.
framt hlýtur okkur þó að
verða hugsað til ]>ess, að
skapadægrið cr nú einnig að
nálgasl okkur.
Guðbr. Jónsson.