Vísir - 18.11.1949, Qupperneq 4

4
V I S I R
Föstudaginn 18. nóvember lí)49
¥lSIE
DACBLAÐ "
Otgefandi: BLAÐAOTGAFAN VlSIR H/E,
RJtstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson,
Sknfstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðaía: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar,
Félagsprentsmiðjan hJ,
Út vil ek, — ÚL
TTl vil ek“ sagði Snorri, þótt óheimil væri honum förin
jr;W vegna lconungsvalds, en fór. til Islands i i'orboði
konungs. Af þessn beið hann aldurtila síðar, er innlendir
konungsþjónar sáu færi á að ryðja honum úr vcgi, með
því að hann virtist ekki rækja svo erindi konungs, sem
skyldi. Atfcrli Snorra þótti á sínum tíma frækilegt og lif-
ir í sögunni, sem citt dæmi um einþykkni og sjálfstæðis-
þrát Islendinga. Þessa dagana gerast ekki ósvipaðir at-
burðir víðsvegar um heim, en sá er þó inunurinn á, að
Snorri flýði frá Noregi, sem ekki var hans heimaland, en
nú flýja hópar manna, stórir og smáir, föðurlönd sín og
leita liælis mcð framandi þjóðum.
Menn hafa ef til vill veitt því athygli í blöðunum í gær,
■að þra var þess getið, að tékknesk sendinefnd, sem dvalið
hefur í Vestur-Þý/kalandi og rekið erindi stjórnar sinnar,
hafi óskil't leitað Bretum á hönd og bcðizt þar náðar og
landsvistar, ineð þcim rökum, að fulltrúarnir í nefndinni
væru pólitískir flóttiunenn. Blöðin hafa þráfaldlega getið
Jiess, að óslitinn straumur flöttamanna lægi frá löndunum
austan við járntjaldið, til crlendra hernámssvæða vestan
])ess, og mörg eru þau dæmi, að flugmenn hafa verið
neyddir (il að hverfa frá áætlun og lenda utan flugstöðva
heimalands síns. lþróttamenn, sem farið hafa á alþjóðamót
i Vestur-Evrópu, hafa neitað að hverfa heim 'aftur að mót-
unum loknum, enda er fullyrt, að „kommúnistisku“ rikin
reyni að gæta þess vandlega, að slíkir atburðir fái ekki
gerzt of títt. Ilinsvegar munu þess fá eða engin dæmi, að
sendinel'ndir, sem gegna trúnaðarstörfum fýrir bin komm-1
únistisku ríkin, bregðast svo sem hin tékkneska nefnd.
Slíkir atburðir, sem þeir er að ofan getur, virðast öllu
<)ðru frekar benda til ])ess, að nokkur ónánægja sé ríkjandi
vfir þróuninni og ástandinu austan járntjaldsins, scm Þjóð-
viljinn og önnur málgögn kommúnista guma svo mjög af
hér heima fyrir, að jafnvel hehningur Framsóknarflokks-
ins hefur lagt á þetta trúnað, og vill stuðla að kommúnis-
tiskum stjórnarháttum hér í fásinninu á norðurhjara
heims. Sagt cr, að menn vilji mikið til frelsisins vinna,
en sé það hinsvegar svo, að almenningur njóti frekara
frelsis undir kommúnistiskri stjórn en lýðræðisskipulagi,
virðist ekki eftir miklu að slægjast fyrir l'lóttamennina
í því efni. Sé ]>að einnig rétt, að efnaliagsleg vehnegun
aukisl hraðfara í kommúnistiskum löndum, saintímis því,
að yfir liinum vcstræna heimi vofi „auðvaldskreppur“,
])á sýnist fjarri lagi, að flóttamennirnir leiti á náðir neyðar-
innar vegna líkamlegrar vcllíðunar, nema |)ví aðeins, að
þeir sækist eftir sjálfspyntinginn eða meinlætalifnaði.
Flóttamennirnir frá Austur-Evrópn hafa aðra sögu að
segja, en fimmta herdeild kommúnistanna í öllum löndum.
]5eir telja hin austrænu lönd tæpast réttarríki öllu lengur,
en þar sé stjórnað með grimmd og harðýðgi, lögregluvaldi
og her. öryggisleysið er algjört, bæði að því er mannrétt-
indin varðar og efnahagslegt öryggi. Tiltölulega fámennir
kommúnistaflokkar hal'a brotizt til valda í skjóli „rauða
liersins“ og Ráðstjórnarríkjanna, en þessar flokksdeildir
ganga þvínæst erinda þessa stórveldis i cinu og öllu, en
bera réttindi föðurlands síns fyrir borð.
Meðan öllu ])essu fer fram, cr talið, að augu fjölmargra
Bússa, sen^.crlendis dvelja, hafi opnazt fyrir vesaldómi
þeim, er heimaþjóðin á við að búa, enda bundizt samtökum,
um að skapa henni frelsi að lýðræðislegum lögmálum.
Þar, sem þjóðirnar mega heita frjálsar til orðs og æðis,
répar fylgi kommúnistanna stöðugt, og heita má til dæmis,
að áhrifum þeirra hafi verið útrýmt á Norðurlöndum.
ðæri stórfurðulegt, ef borgaralegir flokkar léituðust við
að efla þessa sértrúardeild til frekari áhrifa í íslcnzkum
þjóðmáluin, hvort sem væri beint mcð samstarfi í ríkis-
stjórn, eða óbeint mcð hlutleysi þeirra og tilheyrandi laun-
nm. Myndi eklci svo fara, að ef slíkur flokkur sæti í skjóli
kommúnista um stund, þá heyrðist umla í einhverjum
ÍJokksmanni „Dt vil eg“ úr slíku samstarfi?
MINNINGARDRÐ.
Sigurður Guðmundssou
skólameisiario
„Öllum kom hunn til
nokkurs þroska“.
Oss alla, er numið höfum
hjá Sigurði skólameistara,
setti hljóða, þá er vér spurð-
uni hann látinn. I ys og óróa
tímanna daprast oss stund-
um í augum þær raddir, sem
í kyrleika hafa á strengjum
leikið og satt oss unaði. En
])á er hljóðleikurinn fær tök
á hug og sinni, lieyrast þær
aftur og vekja fyrri hrifni
og huggnan og unaðsleik.
\rið andlátsfregn Sigurðar
skólameistara opnuðust upp-
sprettur minninganna og un-
aðar þess, er vér lifðum i
skóla hans og við kennslu
iians. Vér rckjum l'yrir oss
nú — svo sem Helga en
fagra gjörði fyrrum — ])á
skikkju, sem ofin var á
skólaárum vorum. Og við
livem þráð og ivaf kenuir
oss liann í hug. Svo mótað-
isl svipur hans og far i minn-
ingu vora.
Sigurður Guðm undsson
kom að Gagnfræðaskólan-
um á Akureyri haustið 1921
og skildist við þapn sama
skóla sem Menntaskólann á
Akureyri á áramólum 1947
<>g 1948. Á þessu árabili
vann hann sinn megin sigur.
Þar vann hann mest og bezl
að heillum og þrifum liins
verðandi menntalýðs. Is-
lands. Og nú má Island
drúpa höfði, því að genginn
er göfgur sonur og gegn,
gagnhollur unnandi lands
og lýðs, kennandi, megnug-
ur að örfa til drengskapar
og koma öllum — jafnvel
oss, hinuin tregustu — lil
nokkiirs þroska.
Sigurður skólameistari
var skóla sínum það, sem
góður 'l'aðir er sínum syni.
Nemendur sína nefndi hann
stundum fóstra. „Vcl er ort,
fóstri“, mælti hann gjarn-
an, þá er ncmandi gekk lrá
púlti hans eða prófborði og
kunni vel. „Betur má yrkja,
'fóslri", kvað liann og, þá er
honum þótti miður gjört
en skvldi. Ilann vildi þroska
nemenda í hvívetna.
Skyggnu auga sá hann,
iiversu sveinar hans og
meyjar störfuðu og unnu.
Ilann liafði og gát á, liversu
tómstundum var varið. Ef
Jionum þótli miður horfa,
laldi hann skylt að vara við
og bæta úr, cf unnt var. Eg
minnist ræðu einnar, er
hann liélt á Sal, um hve dýr
liver líðandi stund væri
Sérhver sú stund, er vér
eyddum ónyfsamlega eða
til óheilla og vansa, væri ei-
i .
ilífðinni týnd og gæfu vorri
iglötuð.
Annað sinn kallaði hann
oss, æði marga, inn í kennslif
stofu 3ja bekkjar B. Oss
hafði orðið á um regluhald
og hefð skólans. Yfirsjón
var það en ekki óknyttir.
Þá mælli hann þeim orðum
um boð og reglur, að fátt
veit eg spakara cða af næm-
ara föðurþeli talað.
Áttum vér ekkert það
innra með oss, spurði liann,
sem sagði oss um rétta liegð-
an og ranga, enga skuggsjá,
er sýndi, hvar hið rétta væri
í stóru máli eða smáu. Eitt-
hvað væri þar, ef vér gætl-
um vor, senr vér gætum
horft í og spurt eins og í
sögunni scgir: „Seg þú mér
það glerið mitt gullinu
búna: Hyernig liður Vilfríði
völufegri núna“. Vér hlut-
um að eiga eitthvert ..gulii
búið gler“, sem vér skvld-
um oftlcga skoða og spyrja
um vorn innri farnað, sæmd
vora, Jnoska og drengskap.
Slíkt var þel hans til vor.
Annar meginþáttur æfi-
starfs Sigurðar skólameist-
ara var kennsla lians í is-
lenzku. Enginn samliðar-
manna stóð honum jafnfæt-
is, svo að eg viti. Enginn,
nema sá, sem reynt liefir,
veit, hver unaður var að
njóta kennslu hans og leið-
sagnar í íslenzku. íslenzk
tunga óx oss svo í hug og
ást, þá er hann skýrði hana
og kenndi, að vér vissum þá
og vitum enn enga tungu
jafn dýra, göfga og fagra.
Ilann lauk upp leyndar-
dómum liennar, sýndi oss
sköpunarsögu liennar og
tign. Hann kenndi oss, að
íslenzkan er
„Ástkæra, ylliýra málið,
og allri rödd fegra!“
Hann vill að vorir niðjar
|læri þessa ástarjátningu til
íslenzkrar tungu:
„Móðurmátið mitt góða,
hið mjúka og ríka,
orð áttu cnn eins og forðum
mér yndið að veita“.
Og nú er hann látinn.
Yður, 'frú Halldóra, og
börnum ykka, sendiim vér
hugumblýj ar salcnað arkveðj
ur. Yður einni sóindi brúð-
arfaldur hans. Vér, nem-
endur manns yðar, mælum.
ttil yðar þessum fornu orð-
um: „En þó er þat vel, er
þú grætr góðan mann.“
Nemanda sinn eiun vissi
eg Sigurð skólameistara
kveðja þessum orðum:
!„Vertu blessaður og sæll, og
j Guð almátlugur sé með
í þér.“
Þeim orðum sný eg nú til
míns góða og hugumslóra
lærýföður:
„Vertu blessaður og sæll,
og Guð ahnáttugur sé með
þér“.
Gunnar Jóhannesson.
♦ BERGMÁL ♦
Ekki er mér kunnugt um,
hve margar þúsundir nú búa
í Hlíðunum, en þær eru
áreiðanlega ekki fáar, enda
eru þær nú orðnar eitt
stærsta úthverfi bæjarins
(og eru tæpast úthverfi leng-
ur, svo mjög, sem byggðin
hefir þanizt út á síðustu ár-
um). Það er því ekki nema
von, að stundum heyrist
hljóð úr horni, þegar Hlíða-
búar una ekki hlut sínum
sem bezt.
*
Undanfarna daga hefir verið
votviðrasamt i meira lagi, eins
og allir hafa tekiö eftir, og
sumar göturnar j HliiSunum
eru eklci sem þokkalegastar
umferðar, eins og ef til vill er
ekk i nema von, þar sem aðrar
götur sitja í fyrirrúnti um mal-
bikun, enda heðið lengtir. Vegtta
þessa hefir mér borizt eftirfar-
-andi frá „Hliðabúa?: „Vænt
þætti mér. ef Bergmál, sem oít
leggur ýmislegt gott til mál-
anna, vildi hreyfa þeirri spurn-
ingu, ltvers vegtia ekki sé hafizt
handa um malbikun á Miklu
brautinni nú þegar í stað?
Raunar þyrfti að ntalbika eða
steypa miklu íleiri götur í Hlíð-
tmum, en látum þa'ð nú vera i
bili, ef strax yríii byrjað á
Miklubrautinni.
*
Miklabrautin (frá Mikla-
torgi að Lönguhlíð) er
geysifjölfarin gata, eins og
allir vita, en þeir bezt, sem
í Hlíðunum búa. Þarna er
látlaus straumur farartaíkja
allan daginc, strætisvagnar,
vörubifreiðir með þunga-
flutning á vegum bæjarbúa,
að ógleymdum hundruðum,
ef ekki þúsundum, leigu- og
einka-bifreiða.
*
ÞaS liggur því í augtim uppi,
að umferðarbraut sem þessi,
verður að vera alveg sérstak-
lega vel úr garði gerð til þess
að þola slikt álag, ef hún á að
vera sæntilega fær ökutækjum,
aö ógleyntdu fótgangandi fólki,
þegar votviðrasamt er. I’essa
dagana heíir Miklabrautin á
þessum kafla verið eitt samfelt
fen, þar spm bifreiðir verða aö
sniglast yfir (ef ökumenn eru
almennilegir menn), en annars
brjótast yfir, ausandi vegfar-
endur auri. Það er aumt aö vera
íótgangandi á Miklubrautinni
þegar viðrar sent nú, en það er
líka erfittað vera bifreiðarstjóri
og aka þar svo um, aö maðtxr
stórskemmi ekki fatnað veg-
farenda. \’egna þessa og af
fleiri ástæðum, er eg nenni ekki
að tína til, ættn yfirvöldin ao
hefjast lianda um ntalbikun
Miklubrautarinnar. setn fyrsta
áfangans í almennum endttr-
bótum á götum í HHðttnum.“