Vísir - 22.12.1950, Blaðsíða 17

JÖLAELAÐ VISJS
17
orSið að liði, og hlupu undir
bagga, án þess að til þeirra
væri leitað, ef þau sáu þess
brýna þörf og möguleika til
úrbótar, og gestrisin voru
bau með afbrigðum. Af
hjálpsemi þeirra og rausn
var frægust sagan um það,
þegar Hálfdán sótti ung-
barnið í Mosahvamm,, Þá er
konan þar átti sjotta barn-
ið, fékk hún brjóstmein og
lá lengi, en annatími á bú-
inu. Þá lá Hildur í Keldn^-
koti á sæng að þriðja barni
sínu, og strax og fréttist um
veikindi húsfreyjunnar í
Mosahvammi, kom Hálídán
þangað á vörubílnum og
sótti hvítvoðunginn.
,.Hún Hildur er alveg
hreint ólm í að fá barn til
viöbótar, úr því að ég er
ekki maður til að skaffa
henni tvö í einu á eðlilegan
máta. Hún mjólkar eins og
hryssa, og öll okkar börn
eru líka eins og dilkhestar,
Hana munar ekki stórlega
um það, þó að tólf marka
ögnin sú arna fái sér volgan
sopa með tuttugu og tveggja
marka stráknum, sem hún
skilaði í heiminn í vikunni,
sem leið.“
Síðan fór hann með
barnið, og því var ekki skil-
að aftur fyrr en eftir tvo
mánuði.
En þó aö þessi og aðrir
greiðar væru látnir í té af
hendi þeirra Keldnakots-
hjóna — og þó að þau ættu
eftir tólf ára hjónaband
fimm börn, sem raunar öli
voru efnileg, en hins vegar
allþurftarfrek — stóð hagur
þeirra eftir jafnlangan bú-
skap á kotinu með hinum
mesta blóma. Nú gat þar að
líta einlyft íbúðarhús úr
steini, hvítmálað, en með
rauðu þaki, og í þessu húsi
var bæði miðstöð og vatns-
leiðsla. Útihúsin voru tvö.
AnnaÖ var stórt og háreist,
og það var allt í senn, hlaða
fjós, fjárhús, hesthús . og
haughús. Hitt var lágt, en
mikið að ummáli. Þaö var
hænsnahús, srníðastofa og
verkfæra- og matargeymsla.
Útihúsin voru eins á litinn
og íbúðarhúsið. Túnskikinn
upp í brekkunni háfði ekkert
stækkaö, en h'ann var orð-
inn sléttur og grjótíaus. Neð-
an við brekkuna hafði verið
smáþýfð mýri. Nú var hún
oröin að rennisléttu og rækt
argóðu túni, en melurinn
neöar og yestar var orðinn
einn samfelldur kálgarður.
Allt var þetía ræktaða láhd
vandlepa girt. Á búinu voru
nu sto
og nýr
stað- og' áður hafði éinúngis
veriS grýtt og krókótt reið-
gata, meö djúpum hjólspör-
um báðuni rnegin. Svo var
þaö þá sjáiíf búið. Þegar
þau lijón fluttust að E'.eldna-
koti, haíöi ekki verið unnt
að reyta þár sarnan meira
en eitt kýrfóður af töðu. Nú
áttu þau tólf kýr, tuttugu
kindur og tvo hesta, en auk
þess þrjú hundruð hænsni,
og svo var þá uppskeran úr
görðunum. Steinn hafði
bæzt við stein í trausta og
myndárlega borg' elnahags
og áfkomú, og í kringum
hana reis méð hverju árinu
hærri og styrkari skíðgarð-
ur a/mennrar virðingar og
vinsælda. Þegar þau Keldna
kotshjónin höfðu búiö í tíu
ár, buðu þau til sín nokkr-
um nágrönnum sínum. Þá
er setið var yfir borðum,
reis upp Jónas oddviti og
flutti ræðustúf fyrir minni
þeirra hjónanna. Hann sagöi
meðal annars, að sjómaður-
inn að vestan, sem fyrir orð
framsýnnar og ágætrar
sunnlenzkrar konu hefði
gerzt bóndi, hefði reynzt
einn sá mesti fyrirmyndar-
búmaður, sém til væri 'í hans
sýslu — og þótt lengra væri
leitað, og maður freistaðist
til að segja, að sjófuglinn
hefði gerzt alger landfugl ..
Þegar hér var komio ræð-
unni, var sem Hálfdán bóndi
kipptist við, og fram úr hon-
um hrutu eftirfarandi orö:
,,Ajæja, — þá minnist
maður máfsins, sem flaug
inn yfir land — daginn
góða!“
En nú tóku nokkuð aö
breytást hættir Hálfdánar
bónda. Hann hafði alltaf
unnið dagleg búverk í
skorpuvinnu, eins og þau
væru aukaatriði í störfum
'ians. Hann hélt áfram
þessu vinnulagi, en þess á
milli sat hann oft aðgerða-
laus eða ráfáði fram og aftur
um gólfið — eða jafnvel úti
við Stundum tók hann að
leika sér við börnin, en állt í
einu ýtti h'ann svo máski
þeim og dóti þeirra frá sér,
svo sem af óþolinmæði; stóö
ef til vill upp og glápti út í
loftið. Hann skrapp stöku
s:nnum á næstu bæi, án þess
að eiga sérstakt erindi, en
þaö hafði alls ekki komið
fyrir áður. Oftast stcö hann
stutt við, fór jafnskyndilega
og hann kom. Viö konu sína
var hann hlýlegur 1 viömóti,
en þó oft eins og viðutan.
Hann rauk stundum í að
hjálpa henni við erfið verk,
en nú vann hún engin störf
með honum, cg þar sem
gamla konan og elzta- telþan
hjálpuðu til við innistörfin,
var ekki jafnmikil þörf á því
jrg jar' ðyrkjutæki cg
ar, og v örubíllinn, s em
;6ð á M aðinu, var s tór
h' Vestr ir .að bænurr ). iá
jjóðbrau tinni mjör, en
r bílveg ur á svipuö um
og áður, að Hálfdán rétti
kcnu sinni hjálparhönd, —
I-Iann var' ekki verulega bók
hneigður,. nema hvað hann
las íslendingasögur cg rit-
geðir'vrm búskap cg íjármái.
ísléndingasögufnar las hann
stundum upphátt eftir
beiðni husfreyju, en skyndi
lega fleygði hafín máski frá
sér bókinni og þaut upp úr
•sæti sínu.
,,Maður kann þetta, kona
góðj — og nú skrifar enginn
íslendingasögur, heldur
annað hvort ástarvellu eða
glæpaþvætting. “
,.Það eru nú líka ástir í ís-
lendingasögum,“ sagöi hús-
freyja. ,
Hálfdán skellti 1 góm og
blístraði:
,,Þaö er nú .eitthvað ann-
aö — sarnt — en það, sem
þeir skrifa núna. Ekki held
ég þeir berjist mikið út úr
kvenfólki, þessir aumngjar,
sem þeir eru að segja frá nú
til dags Fuh!“ Og svo vátt
hann sér út.
Með vorinu varð Hálfdán
líkari því, sem hann hafði
áöur verið. Hann gekk að
voryrkjum af kappi, hóf
vinnu fyrir allar aldir að
morgninum og vann góðá
stund eftir kvöldverð. En
hann gætti samt hófs urn
vinnutíma annarra, Þegár j
svo leiö á vorið, tók verkefni
að þrjóta fyrir þennan vinnu
víking. Þaö, sern var órækt-
aö af landi jarðárinnar, gat
ekki heitið ræktanlegt, var
helzt ekki um annað að ræða
en smábolla eða brekkukorn,
langt frá bænum. En hvort
gat ekki Hálfdán bóndi fund
iö sér eitthvað til dundurs á
búj sínu? Ef til vill var hann
ekki þahnig skapi farinn, aö
honum hentaði dund sem að
alstarf? Hvað um það, — nú
varð hann á nýjan leik órór
og hvaíflandi og var ofsa-
kátúr eða þögull og þungbú-
inn til skiptis.
Svo kom slátturinn. Tíðin
var sæmileg, túnið allt vél-
tækt, og Hálfdán bóndi
hafði ekki einungis reist
stóra og góða hlöðu, heldur
líka búið til vothej'-sgryfju,
Sem tók næstum helming
alls'töðufallsins, Og svo var
hamast við heyskapinn. Því
var það, að þó aö Hálfdán
bóndi tæki miklar og lang-
ar skorpur við heyvinnuna,
gáfust honum margar tóm-
stundir annað veifið.Þá var
auðsætt, að óróin gerði vart
við s!g. Og þegar heyskapn-
I um var lokið, komst hún á ný
í algleyming.
Dag nokkurn um háustið
fór hann sem oftar á vörubíl
sínum til Reykjavíkur, og
stmidarkórni eftir miðnætti,
þegar húsfreyja lcks gftkk til
náða, var hann ennþá ekki
kominn, En stundu fyrir
óttu.stóð' h'ann við rúmstokk
konu sinnar, ýtti í haila og
sagöi hátt:
„Ég er kominn hingað með
Reykjavíkurdömu og 'éi'nn
g'óökunningja rninn og nög
viský pg púrtvín. Og í kvöld
er ég íullur og brotlegur,
kona'mín. Viltu koma ofan
Gg drekka með okkur — eða
ætíarðu að láta mig drekka
einan með gestunum?“
Hildur Ágústsdóttir lá um
hríð kyrr og þögul. Svo sagði
hún alvarleg, en hógvær:
„Far þú til gestanna, Háli'-
dán. Ég kem rétt bráðum.h
„EÉúvra fyrir konu minni!“
kallaöi Hálfdán, snaraðist
og gekk til
stofu. settist hún á rnóti bónda sín
Eftir stundarkorn kom1 um við borðið.
húsfreyja þangað. Hálfdán! Hálfdán bóndi leit viíf
bóndi sat fyrir borðendan- Henni; en hún sá það ekki,
Hún hafði vikiö sér aö Agli
og var farin að spyrja hann
um lífið á togurunum. Hálf-
dán mælti hátt:
,.Þú drekkur kona, -— fa; i
um, beint á móti dyrum, en
gestirnir sinn livoru megin
við hann. Annar var á- að
gizka hálfþrítugur kvenmað
ur,- með rapðklesstar variíV.o;
hárauða díla í k;nnum, ,en j í helvíti annaö en þú drekl
hinn var hár niaður'oe; aild ur!“
ui'; axlamikill og'
svíradirui'
„Eg- í’æö
því nú líklega.
og handstór nieð afbrigðum.! sjálf, Hálfdán minn, en ég-
Bæði sátu þau me.ð hatla é-i verð hérna hjá ykkur, — ég-
höfði, en Hálfdán bóhc’i vai
berhöfðaður. Á borð nu s'ói'
viskýflaska, sem var vel hálf
cg óuppteivin flaska af púrl
víni.
Hálfdán s:ó út kægr |
héáidis þegaÁ kéíia' hans vav ,
komin inn úr dvrúnum, oc |
hánn sagöiý lítið éítt ifás:
,,Má ég þl’ésintéra?.Könan i
mín, Hildtir' Ágústsdó.tt r — |
fröken Maggý .einhvers and
skotans dóttir ...“
,,Þórðardóttir,“ skaut 1
strilkan inn í.
„Æjá, Þórðardóttir, dótt'r
hans Dodda kýlis, sem allir
kannast v^ð ... Og þetta er
gamall vinur minn og félagi
frá fyrri árum, Egill Stefáns-
son, bátsmaður á togaranum
Éljagrímv mikill kvenna og
drykkjumaður og slagsmála-
hundur með afbrigðum, ef í
það fer.“
Húsfreyja gekk inn að
borðinu, vörpuieg kona,
myndarieg, sviphrein, en
rabba við Egil, og þú talar
við frökenina. Er þaö ekki.
þann'g, sem það á að vera?“
,,Jú. einm'tt, — húrra fvr-
frúnni!“ kallaöi Egill,
I rhnracldaöur, og svo skelli
hló hann og lagði annaa
’iramminn á öxi húsfreyju,
• i hýrbrcsti framan í
hann.
,.Jú, jú,“ sagði frökeniix
' ælin. færði sig nær Hálí-
dáni, lagði annan handlegg-
inn á herðar honum.
Hálfdán sat hreyfingarlaus
'^g þegjandi nokkur augna-
biik. Svo hratt hann fröken-
inni svo óþyrmilega frá séiy
að 'hún fór aftur á bak áu
gólfið, small hátt í stólnum.
Það urraði í Hálfdáni, og"
síðan grenjaði liann hástöf
um:
„Burt með lielvítis hramnx
inn, Egill!“
í sömu svifurn heyrðist
ve'n frá frökeninni — og
síðán blótsyrðT; en eftir svo
engan veginn harðleg, Hún sem andartak voru þeir
heilsaði gestunum með
handabandi, bauð þá raun
ar ekki velkomna, en spurði,
hvört bjóða mætti kaffi eða
mjólk . . . Nei, hvoragt þetta
var þegið, én sódavatn.
„Og glas handa þér, góöa
mín, við búin að bjarga okk-
komnir í hörkuáflog,. Hálí-
dán og Egill.
Húsfreyja þreif lampann
af borðinu, þaut með hanix
út og yfir í eldhús. Þar stóð
lrún og hlustaði. Frökenin
veinaði, og blót og blástur
! heyröist frá berserkjunum,
ur með glös, eins og þú sárö,“ en inn á milli brothljóð. —
sagði húsbóndinn. Loks kvað við hár bresíur og
Húsfreyja kom eftir stund • síðan klingjandi glamur í
raeð sódavátnlð, en ekkert gleri, sem brotnaði, og á eft-
gias.
„Gerið
þið svo vel!“ £vo
u'
geipimikill hlunk-
Frh. á bls. 20.
Þáu höEiaSiist viS
ab ræsa myrma.